06/05/1876: Bức ‘Nữ công tước xứ Devonshire’ được đấu giá và nhanh chóng bị trộm

Nguồn: “Duchess of Devonshire” painting stirs interest – and theft, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1876, bức tranh “Nữ công tước xứ Devonshire” của Thomas Gainsborough đã gây xôn xao dư luận khi được đem ra đấu giá tại Christie’s ở London. Bức tranh được bán cho William Agnew, một nhà buôn tranh ở London, với giá 51.540 đô la Mỹ, mức giá cao nhất từng được trả cho một bức tranh được đem ra đấu giá.

Ba tuần sau, Agnew trưng bày bức tranh tại phòng trưng bày của mình – và nó đã bị Adam Worth đánh cắp. Continue reading “06/05/1876: Bức ‘Nữ công tước xứ Devonshire’ được đấu giá và nhanh chóng bị trộm”

Thế giới hôm nay: 06/05/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Nội các an ninh của Israel đã thông qua kế hoạch kiểm soát toàn bộ Dải Gaza vô thời hạn. Bộ trưởng tài chính Bezalel Smotrich tuyên bố sẽ “không có rút lui,” kể cả để đổi lấy con tin. Ze’ev Elkin, một bộ trưởng khác, nói rằng việc tăng cường tấn công trong vài tháng tới sẽ mở ra “cơ hội ngắn hạn” để đạt được lệnh ngừng bắn (các cuộc đàm phán gần đây đã đổ vỡ) trước chuyến thăm của Donald Trump vào tuần tới.

Chiến tuyến của Israel với lực lượng Houthi tại Yemen cũng đang nóng lên. Quân đội Israel cho biết họ đã không kích cảng Hodeidah và cơ sở hạ tầng gần đó, một ngày sau khi phiến quân do Iran hậu thuẫn phóng tên lửa rơi gần sân bay Ben Gurion ở Tel Aviv. Thủ tướng Israel, Binyamin Netanyahu, thề rằng hành động trả đũa “sẽ có không chỉ một, mà rất nhiều cú nổ.” Continue reading “Thế giới hôm nay: 06/05/2025”

Học giả Trung Quốc: Mỹ sẽ thất bại nếu muốn lấy Việt Nam làm điểm tựa chiến lược khu vực

Nguồn: Phùng Siêu, 冯超：想以越南为支点？美国注定是“竹篮打水一场空”, Guancha, 30/04/2025.

Biên dịch: Lê Thị Thanh Loan

Vào ngày 30/4 năm nay, nhân kỷ niệm 50 năm “giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước”, chính phủ Việt Nam không chỉ gửi lời mời tham gia duyệt binh tới các “chiến hữu” cũ là Trung Quốc, Lào và Campuchia, mà còn mời cả Mỹ – quốc gia đã “biến lưỡi gươm thành lưỡi cày”, cũng như nhiều tổ chức quốc tế và nhà hoạt động của các phong trào hòa bình và phản chiến.

Thế nhưng, chính quyền Trump lại cấm Đại sứ Mỹ tại Việt Nam và những nhà ngoại giao khác tham gia các hoạt động liên quan với lý do “tránh để các hoạt động kỷ niệm làm ảnh hưởng đến trọng tâm của 100 ngày đầu nhiệm kỳ”. Quyết định vô lý này không chỉ xé toạc vết sẹo lịch sử giữa Mỹ và Việt Nam mà còn phản ánh thế lưỡng nan sâu sắc của Mỹ trong việc lấy Việt Nam làm điểm tựa để thúc đẩy chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương: sự lôi kéo quân sự chỉ mang tính khoa trương, quan hệ kinh tế đầy rẫy lỗ hổng, còn sự thâm nhập văn hóa thì không phù hợp với môi trường địa phương, dẫn đến kết cục “giỏ tre lấy nước uổng phí công”. Continue reading “Học giả Trung Quốc: Mỹ sẽ thất bại nếu muốn lấy Việt Nam làm điểm tựa chiến lược khu vực”

Thế giới hôm nay: 05/05/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Binyamin Netanyahu thề sẽ đáp trả sau khi chính quyền Israel thông báo một tên lửa do lực lượng Houthi ở Yemen phóng đã rơi gần sân bay Ben Gurion, khiến các chuyến bay tạm thời bị hoãn. “[Đòn trả đũa] sẽ không chỉ xảy ra trong một cú nổ,” thủ tướng Israel nói, “mà sẽ có nhiều cú nổ.” Nhóm Houthi do Iran hậu thuẫn đã bắn tên lửa vào Israel kể từ khi xung đột ở Gaza bùng nổ, nhưng hiếm khi vượt qua được hệ thống phòng thủ tên lửa của nước này.

Bộ trưởng tài chính Nhật Bản, Kato Katsunobu, cho biết nước ông không có kế hoạch sử dụng khả năng bán trái phiếu chính phủ Mỹ như một con bài mặc cả trong các cuộc đàm phán với chính quyền Trump về thuế quan. Trước đó vào thứ Sáu, ông Kato đã nói trong một cuộc phỏng vấn rằng Nhật Bản có thể làm như vậy. Nhật hiện là nước nắm giữ nhiều nợ Mỹ nhất, với hơn 1 nghìn tỷ USD. Continue reading “Thế giới hôm nay: 05/05/2025”

Trung Quốc đã tự trang bị vũ khí cho thương chiến như thế nào?

Nguồn: Zongyuan Zoe Liu, “How China Armed Itself for the Trade War,” Foreign Affairs, 29/04/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Cách tiếp cận rủi ro cao của Bắc Kinh trong cuộc đối đầu kinh tế với Washington.

Làm thế nào mà hai nền kinh tế lớn nhất thế giới lại lao vào một cuộc thương chiến mà không bên nào thực sự mong muốn và phần còn lại của thế giới thì không thể gánh chịu nổi? Sau buổi lễ “Ngày giải phóng” của Tổng thống Mỹ Donald Trump vào ngày 02/04, trong đó ông công bố các mức thuế khác nhau đối với tất cả các đối tác thương mại của Washington, Mỹ và Trung Quốc đã phát động một số vòng leo thang trả đũa, đẩy mức thuế quan giữa hai nước lên mức cao ngất ngưởng. Đến ngày 11/04, mức thuế đối với hàng hóa Trung Quốc nhập khẩu vào Mỹ đã lên tới 145%, trong khi hàng hóa Mỹ nhập khẩu vào Trung Quốc bị đánh thuế 125%. Trừ phi hai nước đưa ra các miễn trừ rộng rãi, thì 700 tỷ đô la thương mại song phương hàng năm giữa họ có thể giảm tới 80% chỉ trong vòng hai năm tới. Các thị trường đã phản ứng tiêu cực với cuộc thương chiến đang rình rập, trong khi nhiều nhà kinh tế và nhà phân tích phải chật vật tìm cách giải thích những gì chính quyền Trump đang cố gắng đạt được. Continue reading “Trung Quốc đã tự trang bị vũ khí cho thương chiến như thế nào?”

04/05/1916: Đức đồng ý hạn chế chiến tranh tàu ngầm

Nguồn: Germany agrees to limit its submarine warfare, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1916, người Đức đã đáp lại yêu cầu của Tổng thống Mỹ Woodrow Wilson bằng cách đồng ý hạn chế chiến tranh tàu ngầm của mình để tránh rạn nứt ngoại giao với Mỹ.

Chiến tranh tàu ngầm không hạn chế lần đầu tiên diễn ra trong Thế chiến II vào đầu năm 1915, khi Đức tuyên bố khu vực xung quanh Quần đảo Anh là vùng chiến sự, trong đó tất cả các tàu buôn, bao gồm cả tàu từ các quốc gia trung lập, sẽ bị hải quân Đức tấn công. Một loạt các cuộc tấn công của Đức vào các tàu buôn – lên đến đỉnh điểm là vụ đánh chìm tàu ​​chở khách Lusitania của Anh vào ngày 07/05/1915 – đã khiến Tổng thống Wilson phải gây sức ép buộc Đức hạn chế lực lượng hải quân của họ. Continue reading “04/05/1916: Đức đồng ý hạn chế chiến tranh tàu ngầm”

Một số động thái liên quan đến thuế quan Mỹ – Trung dù không có đàm phán

Nguồn: James Palmer, “No Talk, but Some Action on U.S.-China Tariffs”, Foreign Policy, 29/04/2025

Biên dịch: Tạ Kiều Trang

Bắc Kinh bác bỏ tuyên bố của ông Trump về các cuộc đàm phán thương mại đang diễn ra giữa hai nước.

Tiêu điểm tuần này: Tổng thống Mỹ Donald Trump đưa ra phát ngôn mơ hồ về các cuộc đàm phán thuế quan với Trung Quốc; Giá thực phẩm ở Trung Quốc có thể tăng do thương chiến; Hạn chế mới của Mỹ đối với chip tác động đến cả những công nghệ kém tiên tiến hơn (so với trước đây), trong đó có dòng chip H20 của Nvidia. Continue reading “Một số động thái liên quan đến thuế quan Mỹ – Trung dù không có đàm phán”

03/05/1954: Tối cao Pháp viện Mỹ ra phán quyết vụ Hernandez kiện Bang Texas

Nguồn: Supreme Court rules in Hernandez v. Texas, broadening civil rights laws, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1954, Tối cao Pháp viện Mỹ đã ra một phán quyết quan trọng làm rõ cách hệ thống pháp luật Mỹ xử lý các cáo buộc phân biệt đối xử. Trong vụ Hernandez kiện Bang Texas, Tối cao Pháp viện nhất trí phán quyết rằng Tu chính án 14 được áp dụng cho tất cả các nhóm chủng tộc và sắc tộc phải đối mặt với sự phân biệt đối xử, theo đó mở rộng luật dân quyền để bao gồm người gốc Tây Ban Nha và tất cả những người không phải da trắng khác. Continue reading “03/05/1954: Tối cao Pháp viện Mỹ ra phán quyết vụ Hernandez kiện Bang Texas”

Kỷ niệm ngày Sài Gòn thất thủ: Phải thận trọng với mong muốn giữ thể diện bằng mọi giá

Nguồn: Jonah Shrock, “On the Anniversary of the Fall of Saigon, Beware of the Desire to Save Face at All Costs”, The HKS Student Policy Review, 30/04/2025

Biên dịch: Tạ Kiều Trang

Đúng ngày này 50 năm trước, Sài Gòn rơi vào tay quân đội Bắc Việt, từ đó chính thức biến cuộc phiêu lưu sai lầm kéo dài hàng thập kỷ của Mỹ tại Việt Nam thành một thất bại. Một sự thật đáng ngại là quá trình đưa ra quyết định trong thời chiến phần lớn không dựa trên việc liệu Mỹ có khả năng giành chiến thắng hay không, hay thậm chí, liệu Việt Nam có quan trọng về mặt chiến lược hay không. Thay vào đó, các nhà hoạch định chính sách ở Washington đã chọn leo thang xung đột, chủ yếu dựa trên cơ sở rằng: Thất bại sẽ ảnh hưởng đến danh tiếng, và theo đó là mức độ khả tín của Mỹ. Nếu Hoa Kỳ từ bỏ, các cường quốc khác sẽ nghi ngờ quyết tâm của Mỹ. Continue reading “Kỷ niệm ngày Sài Gòn thất thủ: Phải thận trọng với mong muốn giữ thể diện bằng mọi giá”

Thế giới hôm nay: 02/05/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Donald Trump đã cách chức Mike Waltz khỏi vị trí cố vấn an ninh quốc gia của Mỹ và tạm thời bổ nhiệm ngoại trưởng Marco Rubio thay thế. Ông Waltz bị chỉ trích dữ dội sau khi vô tình thêm tổng biên tập của tạp chí Atlantic vào nhóm chat trên ứng dụng nhắn tin Signal, trong đó các quan chức thảo luận về kế hoạch không kích Yemen. Ông Trump nói rằng ông Waltz “đã làm việc chăm chỉ” và đề cử ông làm đại sứ tiếp theo của Mỹ tại Liên Hợp Quốc.

Đảng Reform UK được cho là đã vượt qua đảng Lao động cầm quyền của Anh chỉ với bốn phiếu trong lần kiểm phiếu đầu tiên của cuộc bầu cử bổ sung tại khu vực Runcorn và Helsby. Một cuộc kiểm phiếu lại đang được tiến hành. Nếu được xác nhận, đây sẽ là một chiến thắng lớn cho đảng Reform theo đường lối cực hữu, do Nigel Farage – kiến trúc sư của Brexit – lãnh đạo. Đảng Lao động từng nắm đa số lớn tại khu vực này. Kiểm phiếu cũng đang được tiến hành cho các cuộc bầu cử hội đồng địa phương và thị trưởng tại Anh. Continue reading “Thế giới hôm nay: 02/05/2025”

Thay vì Greenland, Mỹ nên tập trung chú ý vào Quần đảo Aleutian

Nguồn: Alex Alfirraz Scheers, “Get Ready for the Aleutian Island Crisis,” Foreign Policy, 28/04/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Trong lúc xung đột leo thang ở Bắc Cực, các đối thủ nước ngoài đã bắt đầu để mắt tới lãnh thổ Alaska.

Quên Cuba đi – có những hòn đảo mới đáng lưu tâm hơn. Dù viễn cảnh về một cuộc khủng hoảng hạt nhân ở Đài Loan vẫn là một mối nguy thực sự, nhưng các hoạt động của Trung Quốc xung quanh Quần đảo Aleutian cũng không nên bị bỏ qua. Các hoạt động quân sự táo bạo của Trung Quốc trong và xung quanh các đảo này và Eo biển Bering có thể leo thang. Continue reading “Thay vì Greenland, Mỹ nên tập trung chú ý vào Quần đảo Aleutian”

01/05/1926: Công nhân hãng Ford được hưởng tuần làm việc 40 giờ

Nguồn: Ford factory workers get 40-hour week, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1926, Công ty Xe hơi Ford trở thành một trong những công ty đầu tiên tại Mỹ áp dụng tuần làm việc 5 ngày, 40 giờ cho các công nhân tại các nhà máy xe hơi của mình. Chính sách này sẽ được mở rộng cho các nhân viên văn phòng của Ford vào tháng 8 năm sau.

Công ty xe hơi đặt trụ sở tại Detroit của Henry Ford đã từng có những bước đột phá trong chính sách lao động của mình trước đây. Vào đầu năm 1914, trong bối cảnh tình trạng thất nghiệp lan rộng và bất ổn lao động ngày càng gia tăng, Ford đã tuyên bố rằng họ sẽ trả cho công nhân nam làm việc tại nhà máy mức lương tối thiểu là 5 đô la cho một ngày làm việc 8 giờ, tăng từ mức trước đó là 2,34 đô la cho 9 giờ (chính sách này được áp dụng cho công nhân nữ vào năm 1916). Continue reading “01/05/1926: Công nhân hãng Ford được hưởng tuần làm việc 40 giờ”

Thế giới hôm nay: 01/05/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Mỹ và Ukraine đã ký một thỏa thuận cho phép Mỹ tiếp cận các mỏ khoáng sản của Ukraine và thành lập một quỹ đầu tư chung. Bộ trưởng tài chính Mỹ, Scott Bessent, cho biết thỏa thuận này gửi một thông điệp đến Nga rằng chính quyền Trump muốn “một tiến trình hòa bình tập trung vào một Ukraine tự do, có chủ quyền, và thịnh vượng về lâu dài.” Thỏa thuận sẽ được trình lên quốc hội Ukraine để phê chuẩn.

Tổng thống Mỹ Donald Trump đổ lỗi cho chính quyền Biden về dữ liệu kinh tế yếu kém và khẳng định rằng các mức thuế không đóng vai trò gì trong sự sụt giảm của thị trường chứng khoán. Hôm thứ Tư, dữ liệu chính thức cho thấy nền kinh tế Mỹ giảm 0,3% theo năm trong quý đầu — lần suy thoái đầu tiên trong ba năm qua. Sự sụt giảm đột ngột — so với tăng trưởng 2,4% vào cuối năm 2024 — đi kèm với thâm hụt thương mại ngày càng lớn. Continue reading “Thế giới hôm nay: 01/05/2025”

Nước cờ phi thuế quan của Trump khiến Trung Quốc rùng mình

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Trump’s non-tariff gambit sends shivers through China,” Nikkei Asia, 24/04/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Đảng Cộng sản Trung Quốc lo sợ việc chấp thuận yêu cầu của Mỹ sẽ gây ra rủi ro.

Trong khi nhiều quốc gia đang gấp rút đàm phán với chính quyền của Tổng thống Donald Trump để tránh mức thuế quan cao hơn, thì Trung Quốc vẫn kiên định với lập trường của mình trong cuộc thương chiến leo thang với Mỹ

Nguyên nhân nào khiến Trung Quốc từ chối đàm phán thuế quan với chính quyền Trump? Vì khả năng Trump đưa ra những yêu cầu có thể gây rủi ro cho chế độ độc đảng của Trung Quốc. Continue reading “Nước cờ phi thuế quan của Trump khiến Trung Quốc rùng mình”

Bất ngờ chiến lược trong quan hệ quốc tế và một số hàm ý chính sách

Tác giả: TS Vũ Lê Thái Hoàng & TS Ngô Di Lân

Bất ngờ chiến lược đang nổi lên như một trong những vấn đề then chốt trong quan hệ quốc tế đương đại, đặc biệt trong bối cảnh trật tự thế giới đang trải qua biến chuyển sâu sắc với nhiều yếu tố bất định, khó lường. Các cuộc xung đột trên thế giới hiện nay cho thấy, ngay cả quốc gia có tiềm lực lớn về quốc phòng – an ninh và công nghệ vẫn có thể bị động trước bất ngờ chiến lược mang tầm ảnh hưởng sâu rộng. Việc nghiên cứu toàn diện về bất ngờ chiến lược có ý nghĩa quan trọng, góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Continue reading “Bất ngờ chiến lược trong quan hệ quốc tế và một số hàm ý chính sách”

Về chính sách đối ngoại của Giáo hoàng Francis

Nguồn:  Victory Gaetan, “The Pope’s Foreign Policy”, Foreign Affairs, 25/04/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Cách Đức Giáo hoàng Francis mở rộng và biến đổi phạm vi ảnh hưởng toàn cầu của Vatican.

Sau khi Đức Giáo hoàng Francis qua đời, vào ngày 21 tháng 4, phần lớn sự chú ý của thế giới tập trung vào tính cách của ông: sự khiêm tốn, sự hài hước, phong cách quản lý thực tiễn. Tất cả những đức tính đó sẽ theo ông xuống mồ. Trong khi đó, những đóng góp của vị giáo hoàng người Argentina cho nền ngoại giao Vatican sẽ là một di sản lâu dài. Giáo hoàng Francis đã vạch ra một đường lối ngoại giao độc lập với các cường quốc phương Tây, nâng cao vị thế của các nhà lãnh đạo Công giáo ở những quốc gia chưa bao giờ tham gia vào bộ máy quản trị của Giáo hội, và rèn giũa một phương pháp ngoại giao vừa thực dụng vừa đầy khát vọng. Continue reading “Về chính sách đối ngoại của Giáo hoàng Francis”

29/04/1854: Thành lập đại học dành cho người Mỹ gốc Phi đầu tiên

Nguồn: First HBCU, Lincoln University, chartered, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1854, Đại học Lincoln trở thành tổ chức giáo dục đại học đầu tiên cấp bằng cho người Mỹ gốc Phi trong lịch sử nước Mỹ.

Tọa lạc tại Pennsylvania và ban đầu được thành lập với tên gọi là Viện Ashmun, trường đại học này được đổi tên vào năm 1866 để vinh danh Tổng thống Abraham Lincoln, người được người Mỹ gốc Phi kính trọng vì đã ban hành Tuyên ngôn Giải phóng Nô lệ vào năm 1863, trao trả tự do cho hàng triệu nô lệ. Continue reading “29/04/1854: Thành lập đại học dành cho người Mỹ gốc Phi đầu tiên”

Thế giới hôm nay: 29/04/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Đài truyền hình quốc gia CBC của Canada đã công bố kết quả tổng tuyển cử với chiến thắng thuộc về Đảng Tự do của Mark Carney. Hiện chưa rõ đảng này có giành đủ số ghế để thành lập chính phủ đa số hay không. Dù vậy, chiến thắng của Đảng Tự do vẫn là một cuộc lội ngược dòng ấn tượng. Chỉ mới tháng 12 năm ngoái, đảng này còn bị dẫn tới 24 điểm trong các cuộc thăm dò, trước khi Justin Trudeau tuyên bố ý định từ chức thủ tướng.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho rằng lệnh ngừng bắn đơn phương kéo dài ba ngày của Nga là “một nỗ lực thao túng khác” và kêu gọi ngừng bắn hoàn toàn ngay lập tức. Tổng thống Nga Vladimir Putin đã công bố ngừng bắn tại Ukraine từ ngày 8 tháng 5 trùng dịp kỷ niệm kết thúc Thế chiến thứ Hai tại châu Âu. Trong thời gian này, ông Putin dự kiến sẽ đón tiếp các lãnh đạo nước ngoài — bao gồm cả chủ tịch Trung Quốc, Tập Cận Bình — đến dự các sự kiện tưởng niệm. Continue reading “Thế giới hôm nay: 29/04/2025”

Tự chủ chiến lược trong một thế giới bất định

Tác giả: TS. Vũ Lê Thái Hoàng & TS. Ngô Di Lân

Những diễn biến lớn gần đây, từ đại dịch Covid-19 đến xung đột Nga-Ukraine, cũng như căng thẳng ở eo biển Đài Loan, là lời nhắc nhở rõ ràng về sự bất định cố hữu trong quan hệ quốc tế.

Ngày càng nhiều quốc gia nhận thấy sự cấp thiết phải theo đuổi tự chủ chiến lược (TCCL) như một phản ứng thiết yếu trước môi trường quốc tế ngày càng biến chuyển khó lường.

Điều này là do mức độ tự chủ cao hơn cho phép các quốc gia kiểm soát tốt hơn các quyết sách đối ngoại của mình, từ đó giảm thiểu rủi ro đến từ môi trường quốc tế đầy biến động. Đối với các quốc gia vừa và nhỏ, TCCL được cho là phản ứng phù hợp nhất trước những thách thức và bất ổn đang gia tăng, đặc biệt là ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Continue reading “Tự chủ chiến lược trong một thế giới bất định”

Trump đang để mất Châu Á

Nguồn: Robert A. Manning, “Trump Is Losing Asia,” Foreign Policy, 21/04/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Một chính sách thiếu mạch lạc đang thúc đẩy sự trỗi dậy của Bắc Kinh.

Trong hơn một thập kỷ qua, động lực an ninh và kinh tế ở Châu Á-Thái Bình Dương đã đi theo những hướng ngược nhau. Căng thẳng địa chính trị và chủ nghĩa dân tộc mang tính cạnh tranh đã củng cố vai trò của Mỹ như một người bảo đảm an ninh, trong khi sự trỗi dậy về kinh tế của Trung Quốc đã khiến các nền kinh tế khu vực tích hợp chặt chẽ hơn với nhau và với chính Trung Quốc, đồng thời kéo chúng xa khỏi Mỹ, như Evan Feigenbaum và tôi từng lập luận 13 năm trước. Continue reading “Trump đang để mất Châu Á”