Nguồn: “United States invades Luzon in Philippines,” History.com (truy cập ngày 08/01/2015).
Biên dịch: Nguyễn Huy Hoàng
Vào ngày này năm 1945, Tướng Douglas MacArthur cùng Tập đoàn quân số 6 Lục quân Hoa Kỳ đã đổ bộ lên vịnh Lingayen thuộc đảo Luzon, tiến thêm một bước nữa trong việc chiếm quần đảo Philippines từ quân Đế quốc Nhật Bản.
Nhật Bản kiểm soát Philippines từ tháng 5 năm 1942, khi việc quân Mỹ thất trận đã dẫn tới việc Tướng MacArthur phải rút lui và Tướng Jonathan Wainwright bị bắt giữ. Nhưng đến tháng 10 năm 1944, hơn 100.000 lính Mỹ đã đổ bộ lên đảo Leyte để tiến hành một trong những trận đánh đẫm máu nhất của chiến tranh Thái Bình Dương – và báo trước sự khởi đầu cho quá trình thất bại của Nhật Bản.
Các phim tài liệu về sự kiện này mô tả nó diễn ra bắt đầu từ khi Tướng McArthur lội lên bờ biển đảo Leyte vào ngày 20 tháng 10, trở lại Philippines đúng như ông từng hứa khi quân đội Mỹ bị đánh bại trước đó tại đây. Điều mà các phim tài liệu không nhắc đến là mất 67 ngày quân đội Mỹ mới chinh phục được đảo, khiến Nhật mất hơn 55.000 lính trong suốt 2 tháng giao chiến và khoảng 25.000 lính nữa thiệt mạng trong các cuộc đụng độ quy mô nhỏ hơn trong quá trình Mỹ tìm cách tiêu diệt hoàn toàn quân địch ở khu vực. Phía Mỹ mất khoảng 3.500 người.
Trận hải chiến vịnh Leyte cũng diễn ra tương tự. Tổn thất về tàu và thủy thủ đều khủng khiếp đối với cả hai bên. Trận chiến này cũng chứng kiến sự ra đời của những phi công cảm tử kamikaze của Nhật Bản. Hơn 5.000 phi công kamikaze đã thiệt mạng trong cuộc chiến tại vịnh này, đánh chìm 34 tàu Mỹ. Nhưng người Nhật đã không thể tránh được sự mất mát các tàu chiến lớn và tốt nhất của họ, điều đồng nghĩa với dấu chấm hết trên thực tế của Hạm đội Hoàng gia Nhật Bản.
Những chiến thắng trên đất liền và trên biển của Mỹ trên đảo Leyte đã mở ra cánh cửa cho cuộc đổ bộ của hơn 60.000 quân Mỹ lên đảo Luzon vào ngày mùng 9. Một lần nữa, các máy ảnh đã ghi lại cảnh MacArthur lội lên bờ, lần này là về phía những người Philippines hân hoan chào đón. Mặc dù ít gặp sự phản kháng trong khi đổ bộ, quân đội Mỹ vẫn bị các kamikaze đánh chìm tàu tuần dương hạng nhẹ Columbia và chiến hạm Mississippi, dẫn đến cái chết của 49 thuyền viên người Mỹ.
Sự dễ dàng ban đầu của lính Mỹ trong tuần đầu tiên trên đảo đã được giải thích khi họ phát hiện ra mạng lưới phòng thủ phức tạp gồm các hang động và đường hầm mà người Nhật tạo ra trên đảo Luzon. Mục đích của các hang động và đường hầm là để kéo lính Mỹ vào đất liền, trong khi cho phép lính Nhật tránh được các cuộc oanh tạc tàn phá ban đầu của lực lượng xâm lược. Khi lính Mỹ tiếp cận, lính Nhật đã chiến đấu anh dũng vì tin rằng đó là cách hướng sức mạnh của quân Mỹ ra khỏi quê hương Nhật Bản. Bất chấp những nỗ lực hết mình, người Nhật vẫn thua trong trận chiến ở Luzon và cuối cùng là cả trận chiến để kiểm soát toàn bộ quần đảo Philippines.
Ảnh: Tướng Douglas MacArthur lội lên đảo Leyte tháng 10 năm 1944. Nguồn: Gaetano Faillace | The National Archives.
