Nguồn: President Lincoln is shot, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1865, tại Nhà hát Ford ở Washington, D.C., John Wilkes Booth, một diễn viên và người ủng hộ Hợp bang miền Nam (Confederate) đã khiến Tổng thống Abraham Lincoln bị thương nghiêm trọng. Vụ tấn công diễn ra chỉ năm ngày sau khi vị Tướng miền Nam, Robert E. Lee, và quân đội của ông đầu hàng tại Appomattox, chính thức chấm dứt Nội chiến Mỹ.
Booth vẫn sống ở miền Bắc trong suốt thời chiến, dù bản thân luôn ủng hộ phe miền Nam. Ban đầu, ông ta đã lên kế hoạch bắt Tổng thống Lincoln và đưa ông đến Richmond, thủ đô của Hợp bang. Tuy nhiên, vào ngày 20/03/1865, ngày dự định thực hiện vụ bắt cóc, Tổng thống lại không xuất hiện tại nơi mà Booth và sáu đồng phạm khác chờ đợi. Hai tuần sau, Richmond rơi vào tay Liên minh miền Bắc (Union). Sang tháng 04, quân đội Hợp bang đã gần như sụp đổ trên toàn miền Nam, Booth liền thực hiện một kế hoạch tuyệt vọng nhằm cứu vãn.
Biết được rằng Lincoln sẽ đến xem vở Our American Cousin do Laura Keene diễn chính tại Nhà hát Ford vào ngày 14/04, Booth đã lên kế hoạch ám sát Tổng thống cùng với Phó Tổng thống Andrew Johnson và Ngoại trưởng William H. Seward. Bằng cách giết chết Tổng thống và hai người kế vị của ông, Booth và đồng phạm hy vọng sẽ khiến chính phủ Mỹ trở nên hỗn loạn.
Tối ngày 14/04, kẻ mưu sát Lewis T. Powell đột nhập vào nhà của Ngoại trưởng Seward, làm ông và ba người khác bị thương nghiêm trọng. Trong khi đó, George A. Atzerodt, được giao ám sát Phó Tổng thống Johnson, lại hoảng sợ mà chạy trốn. Về phần mình, ngay sau 10 giờ tối, Booth đã lẻn vào khu ghế ngồi của Lincoln và bắn Tổng thống một phát duy nhất vào phía sau đầu. Sau khi chém một sĩ quan quân đội đang chạy về phía mình, Booth nhảy lên sân khấu và hét lên “Sic sempre tyrannis! [tiếng Latin, tạm dịch: Kẻ bạo tàn luôn bị kết liễu] – miền Nam đã được báo thù.” Dù bị gãy chân trái khi nhảy khỏi hàng ghế của Lincoln, Booth đã trốn ra khỏi Washington thành công.
Tổng thống đã được đưa đến một căn nhà cho thuê giá rẻ cạnh Nhà hát Ford, trong tình trạng bị thương rất nặng. Khoảng 7 giờ 22 sáng hôm sau, ông qua đời – trở thành vị Tổng thống Mỹ đầu tiên bị ám sát. Riêng Booth, bị quân đội và mật vụ truy đuổi ráo riết, cuối cùng đã bị dồn vào một nhà kho gần Bowling Green, Virginia. Ông ta có lẽ đã chết vì một viên đạn tự bắn khi nhà kho bị đốt cháy. Trong số tám người khác bị buộc tội âm mưu ám sát, bốn người bị treo cổ, còn bốn người bị tuyên án tù.
