Nguồn: Civil war breaks out in Athens, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1944, một cuộc nội chiến đã nổ ra ở Athens khi du kích cộng sản chiến đấu với lực lượng dân chủ, nhằm giành quyền kiểm soát đất nước Hy Lạp khi ấy đã được giải phóng. Đức đã tới chiếm Hy Lạp để giải cứu người Ý sau khi họ thất bại trong cuộc xâm lăng Hy Lạp, đe dọa mở đường cho quân Đồng Minh vào chiếm đóng.
Khi quân Đức đến, đã có nhiều lực lượng kháng chiến Hy Lạp tham gia chiến đấu, nhưng nổi bật nhất là hai nhóm: thứ nhất là phong trào kháng chiến do cộng sản ủng hộ gọi là Mặt trận Giải phóng Quốc gia (National Liberation Front), và thứ hai là phong trào tự do, dân chủ được gọi là Quân đội Quốc gia Dân chủ Hy Lạp (Greek Democratic National Army).
Dù hai nhóm này đi theo những hệ tư tưởng khác nhau, nhưng đôi khi họ vẫn hợp tác để chiến đấu với kẻ thù chung là Đức. Tuy nhiên vào đầu năm 1944, Mặt trận Giải phóng Dân tộc do Cộng sản hậu thuẫn đã thành lập một chính phủ lâm thời, bác bỏ tính hợp pháp của cả nhà vua Hy Lạp lẫn chính phủ lưu vong của ông ta. Họ cũng bỏ qua đối thủ duy nhất còn lại – Quân đội Quốc gia Dân chủ – để giành quyền lực chính trị tối cao ở Hy Lạp.
Khi Đức bị buộc phải rút lui khỏi Hy Lạp vào tháng 10 năm 1944, quân Anh chiến thắng đã tập hợp các phe phái cộng sản và dân chủ để thành lập một chính phủ liên minh. Nhưng chính phủ này sụp đổ sau khi Mặt trận Giải phóng Cộng sản từ chối giải tán lực lượng du kích. Vì vậy, vào ngày 03/12, nội chiến đã nổ ra giữa cộng sản và phe dân chủ, trong đó Mặt trận Giải phóng Dân chủ chiếm đóng hầu hết Hy Lạp, ngoại trừ thủ đô và Salonika.
Người Anh đã chiến đấu chống lại lực lượng cộng sản cùng với Quân đội Quốc gia Dân chủ – những người đã chuyển dần sang cánh hữu sau khi phải vật lộn để tồn tại và giành được sự ủng hộ. Đến tháng 02/1945, Mặt trận Giải phóng Dân tộc đã buộc phải đầu hàng và giải tán quân đội du kích của mình.
Một tháng sau, một cuộc tổng tuyển cử đã được tổ chức, và các nhà dân chủ, bây giờ cũng là những người bảo hoàng, đã giành quyền kiểm soát chính phủ. Phe cộng sản đã rút hoàn toàn khỏi cuộc bỏ phiếu và im lặng chờ thời. Khi một cuộc trưng cầu dân ý đã đồng ý đưa vua Hy Lạp trở lại ngôi vương vào tháng 09 năm đó, phe cộng sản đã quay lại hoạt động công khai và nội chiến lại nổ ra.
Vào thời điểm này, nước Anh đã chán nản và kiệt sức, họ để cuộc đàm phán hòa bình cho Mỹ lo liệu, những người đã sử dụng học thuyết Truman nhằm đưa ra một khoản viện trợ khổng lồ cho các chính phủ cam kết dân chủ để họ không rơi vào quỹ đạo của cộng sản và Liên Xô. Phải mất nhiều thời gian, nhưng cuối cùng các nhà dân chủ Hy Lạp đã được hồi sinh – và được tài trợ mạnh về tài chính – đã giành chiến thắng.
