Nguồn: Margaret Thatcher resigns History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1990, Margaret Thatcher, người phụ nữ đầu tiên giữ chức Thủ tướng trong lịch sử Anh Quốc, đã tuyên bố từ chức sau 11 năm cầm quyền.
Margaret Hilda Roberts sinh năm 1925 tại Grantham, nước Anh. Năm 1959, sau khi kết hôn với doanh nhân Denis Thatcher và trở thành mẹ của một cặp sinh đôi, bà được bầu vào Nghị viện Anh với tư cách đại diện Đảng Bảo thủ của Finchley, một quận nằm phía bắc London. Trong những năm 1960, bà đã nhanh chóng thăng tiến trong hàng ngũ của Đảng Bảo thủ, và năm 1967, trở thành thành viên nội các đối lập (shadow cabinet) – đối lập với nội các của Đảng Lao động cầm quyền, được dẫn dắt bởi Harold Wilson. Với chiến thắng của Đảng Bảo thủ dưới thời Edward Health vào năm 1970, Thatcher trở thành Bộ trưởng Giáo dục và Khoa học.
Năm 1974, Đảng Lao động trở lại nắm quyền, và Thatcher đã giữ chức Bộ trưởng tài chính đối lập (shadow chancellor) trước khi thay thế Edward Health làm lãnh đạo Đảng Bảo thủ vào tháng 02/1975. Bà là người phụ nữ đầu tiên lãnh đạo Đảng Bảo thủ. Và dưới sự lãnh đạo của bà, Đảng Bảo thủ đã dần chuyển hướng sang hữu khuynh, kêu gọi tư nhân hóa các ngành công nghiệp và tiện ích công, đồng thời hứa hẹn bảo vệ kiên quyết lợi ích của Anh ở nước ngoài. Thatcher cũng chỉ trích mạnh mẽ việc xử lý không hiệu quả của Thủ tướng James Callaghan đối với các cuộc đình công trong những năm 1978 và 1979.
Tháng 03/1979, Callaghan đã bị đánh bại trong một cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm (vote of no confidence) và vào ngày 03/05, chiến thắng trong tổng tuyển cử đã giúp Đảng Bảo thủ của Thatcher giành được đa số 44 ghế trong Nghị viện. Tuyên thệ nhậm chức vào ngày hôm sau, Thủ tướng Thatcher ngay lập tức loại bỏ chủ nghĩa xã hội ở Anh. Bà đã tư nhân hoá nhiều ngành công nghiệp, cắt giảm chi tiêu của chính phủ, và dần dần giảm bớt quyền của các công đoàn. Năm 1983, mặc cho tỷ lệ thất nghiệp ở mức tồi tệ nhất suốt nửa thập niên, Thatcher vẫn tái đắc cử nhiệm kỳ thứ hai, phần lớn nhờ vào chiến thắng quyết định của Anh trong Chiến tranh Falklands năm 1982 với Argentina.
Trong các vấn đề đối ngoại khác, “Bà Đầm Thép” chủ trương ủng hộ một Zimbabwe độc lập (trước đây là Rhodesia) vào năm 1980, đồng thời giữ lập trường cứng rắn chống lại nhóm ly khai ở Bắc Ireland. Tháng 10/1984, một quả bom của Quân đội Cộng hòa Ireland (IRA) đã phát nổ tại hội nghị Đảng Bảo thủ ở Brighton. Thủ tướng may mắn thoát hiểm.
Năm 1987, kinh tế khởi sắc đã dẫn chiến thắng nhiệm kỳ thứ ba cho Thatcher, nhưng bà lại nhanh chóng bị một số thành viên trong đảng của mình phản đối bởi việc đưa ra chính sách thuế khoán (poll-tax) và phản đối việc Anh hội nhập vào Cộng đồng châu Âu. Tháng 11/1990, bà đã không nhận được đa số phiếu trong cuộc bỏ phiếu thường niên chọn lãnh đạo đảng của Đảng Bảo thủ. Thatcher rút khỏi cuộc tranh cử, và John Major, Bộ trưởng Tài chính (Chancellor of the Exchequer) từ năm 1989, đã được chọn làm lãnh đạo Đảng Bảo thủ.
Ngày 22/11, Thatcher tuyên bố từ chức và sáu ngày sau đó, Major trở thành người kế nhiệm bà. Ba nhiệm kỳ liên tiếp của Thatcher đánh dấu thời giam cầm quyền liên tục dài nhất của một Thủ tướng Anh kể từ năm 1827. Năm 1992, bà được phong Nữ tước và có một ghế trong Hạ viện.
Vào năm 2011, cựu thủ tướng trở thành nhân vật chính cho bộ phim tiểu sử nhận được nhiều giải thưởng (và cũng gây rất nhiều tranh cãi), The Iron Lady, mô tả quá trình gia tăng quyền lực chính trị của bà. Margaret Thatcher qua đời vào ngày 08/04/2013, ở tuổi 87, sau một cơn đột quỵ.
