Nguồn: United States severs diplomatic relations with Cuba, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1961, vào lúc đỉnh điểm căng thẳng trong quan hệ giữa Mỹ và chính phủ của Fidel Castro ở Cuba, Tổng thống Dwight D. Eisenhower đã ra quyết định cắt đứt quan hệ ngoại giao và đóng cửa đại sứ quán Mỹ ở Havana.
Hành động này báo hiệu rằng Mỹ sẵn sàng dùng đến các biện pháp cực đoan để chống lại chế độ Fidel, vốn bị các quan chức chính phủ Mỹ xem là một tiền đồn cộng sản ở bán cầu Tây. Lý do trực tiếp được viện dẫn cho hành động cắt đứt quan hệ ngoại giao là đòi hỏi cắt giảm số lượng nhân viên đại sứ quán Mỹ của Fidel, theo sau những cáo buộc từ chính phủ Cuba rằng Mỹ đang sử dụng đại sứ quán làm căn cứ gián điệp.
Quan hệ Mỹ – Cuba tiến triển theo hướng xấu kể từ thời điểm Fidel lên nắm quyền vào đầu năm 1959. Giới chức Mỹ đã sớm không tin tưởng chính phủ Fidel mà họ cho rằng có tư tưởng chống Mỹ, đồng thời lo ngại ông có thể đưa Cuba vào khối cộng sản. Đầu năm 1960, sau khi Cuba quyết định ký hiệp ước thương mại với Liên Xô, Eisenhower đã bắt đầu tài trợ và đào tạo cho một nhóm người lưu vong Cuba để lật đổ nhà lãnh đạo Cuba. Fidel đáp trả bằng cách tăng mạnh chương trình quốc hữu hóa các tài sản và công ty nước ngoài. Đến lượt mình, Mỹ ra lệnh cắt giảm thương mại với Cuba. Hành động ngày 03/01/1961 chỉ là đỉnh điểm của một căng thẳng nghiêm trọng.
Cắt đứt quan hệ cũng là dấu chấm hết cho chính sách của Mỹ nhằm cố gắng giải quyết khác biệt với chính phủ Fidel bằng con đường ngoại giao. Chỉ hơn hai tháng sau, Tổng thống John F. Kennedy đã triển khai lực lượng lưu vong Cuba được thành lập trong những năm dưới thời Eisenhower. Điều này dẫn đến thất bại của Sự kiện Vịnh Con Lợn khi mà quân đội Fidel đã giết chết hoặc bắt sống những người lính lưu vong đổ bộ. Sau Sự kiện Vịnh Con Lợn, mối quan hệ giữa Mỹ và Cuba trở thành một trong những mối quan hệ lạnh lùng nhất thời kỳ Chiến tranh Lạnh.
Mãi cho đến tháng 07/2015, hơn 50 năm sau, hai quốc gia chính thức và hoàn toàn bình thường hóa quan hệ, khởi đầu bằng việc nới lỏng các hạn chế đi lại và mở cửa đại sứ quán và các cơ quan ngoại giao ở cả hai nước.
