Nguồn: Alger Hiss convicted of perjury, History.com
Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp
Vào ngày này năm 1950, trong phần kết một trong những phiên tòa ngoạn mục nhất trong lịch sử Hoa Kỳ, cựu quan chức Bộ Ngoại giao Alger Hiss bị kết án về tội khai man. Ông bị kết tội khai man về việc ông bị cáo buộc liên quan đến một đường dây gián điệp của Liên Xô trước và trong Thế chiến II. Hiss đã ngồi tù gần bốn năm, nhưng ông kiên quyết tuyên bố vô tội trong và sau khi bị giam giữ.
Vụ án chống lại Hiss bắt đầu vào năm 1948, khi Whittaker Chambers, một cựu thành viên cộng sản và là biên tập viên tạp chí Time đã làm chứng trước Ủy ban điều tra các hoạt động chống Hoa Kỳ của Hạ viện Mỹ (HUAC) và cáo buộc Hiss là một người cộng sản trong những năm 1930 và 1940. Chambers cũng tuyên bố rằng Hiss, trong thời gian làm việc tại Bộ Ngoại giao vào những năm 1930, đã chuyển cho ông những báo cáo tuyệt mật.
Hiss xuất hiện trước HUAC và kịch liệt phủ nhận các cáo buộc, tuyên bố rằng thậm chí ông còn không biết Chambers là ai. Sau đó, khi đối mặt trực tiếp với Chambers, Hiss thừa nhận rằng ông biết Chambers, nhưng Chambers đã sử dụng một cái tên khác vào thời điểm đó. Trong một thời gian ngắn, Chambers đã trình ra các báo cáo nổi tiếng “Pumpkin Papers” – bản sao các tài liệu mà ông nói rằng Hiss đã chuyển cho ông trong những năm 1930. Chúng được gọi là “Pumpkin Papers” vì Chambers đã giấu chúng trong một quả bí ngô trong vườn bí ngô của mình.
Các lời buộc tội và phản tố về cáo buộc gián điệp đã nhanh chóng lan truyền khắp nơi. Những người bảo vệ Hiss, chẳng hạn như Ngoại trưởng Dean Acheson, tuyên bố rằng các đối thủ của Tổng thống Truman đang biến Hiss thành một con dê tế thần. Chính Truman đã tuyên bố rằng HUAC đang sử dụng các “chiêu đánh lạc hướng” để bôi nhọ Hiss. Các nhà phê bình đã phản bác lại rằng Truman và Acheson là những người cộng sản “nhiệt thành”, và Hiss chỉ là phần nổi của tảng băng chìm—họ cho rằng những người cộng sản đã thâm nhập vào các cấp cao nhất của chính phủ Mỹ.
Cuối cùng, Hiss đã bị đưa ra xét xử. Vì thời hiệu đã hết, ông không bị xét xử vì tội phản quốc. Thay vào đó, ông bị buộc hai tội về khai man—vì đã nói dối về việc chuyển các tài liệu của chính phủ cho Chambers và vì đã phủ nhận việc ông đã gặp Chambers từ năm 1937. Năm 1949, phiên tòa xét xử tội khai man đầu tiên đã kết thúc với một bồi thẩm đoàn không đưa ra được quyết định. Phiên tòa thứ hai kết thúc vào tháng 01 năm 1950 với bản án có tội đối với cả hai điểm trong tội danh.
Cuộc chiến xung quanh vụ án của Hiss vẫn tiếp tục rất lâu sau khi bản án được tuyên. Mặc dù nhiều người tin rằng Hiss là một quan chức bị vu khống và trở thành nạn nhân của cơn cuồng loạn chống cộng vào cuối những năm 1940, những người khác lại cảm thấy rằng Hiss là một đặc vụ cộng sản dối trá. Cho đến khi qua đời ở tuổi 92 vào ngày 15 tháng 11 năm 1996, Hiss vẫn chưa bao giờ từ bỏ tuyên bố vô tội của mình.
