Nguồn: Michael Collins assassinated, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1922, nhà cách mạng người Ireland và chính trị gia đảng Sinn Fein, Michael Collins, đã bị sát hại trong một cuộc phục kích ở phía tây Hạt Cork, Ireland.
Đầu thế kỷ 20, Collins gia nhập Sinn Fein, một đảng chính trị chủ trương giành độc lập cho toàn bộ Ireland. Từ khi thành lập, đảng này đã trở thành cánh chính trị không chính thức của phiến quân Ireland trong cuộc đấu tranh nhằm loại bỏ sự cai trị của Anh.
Năm 1911, chính phủ Anh do Đảng Tự do nắm quyền đã phê chuẩn các cuộc đàm phán với phong trào Ireland Tự chủ (Irish Home Rule), nhưng Đảng Bảo thủ đã phản đối điều này tại Nghị viện, kết hợp với sự xuất hiện của các nhóm chống Tự chủ ngay tại Ireland, khiến kế hoạch đàm phán thất bại. Khi Thế chiến I bùng nổ, chính phủ Anh đã trì hoãn việc thảo luận thêm về quyền tự quyết của Ireland, vì vậy Collins và những người Ireland theo chủ nghĩa dân tộc khác đã đáp trả bằng cách phát động cuộc Nổi dậy Phục sinh (Easter Rising, 1916.)
Năm 1918, với mối đe dọa bắt buộc nhập ngũ, người dân Ireland đã giúp Sinn Fein chiếm đa số trong cuộc bầu cử quốc gia, và đảng này đã thành lập một Quốc Hội Ireland độc lập, Dail Eireann, tuyên bố Ireland là một nước cộng hòa có chủ quyền. Năm 1919, Collins lãnh đạo tổ chức Tình nguyện viên Ireland (Irish Volunteers), nguyên mẫu của Quân đội Cộng hòa Ireland (IRA), trong một chiến dịch du kích rộng rãi và hiệu quả chống lại các lực lượng Anh. Hai năm sau, một lệnh ngừng bắn đã được tuyên bố và Collins là một trong những kiến trúc sư của hòa ước lịch sử năm 1921 với Vương quốc Anh, trong đó trao quyền tự trị cho miền nam Ireland.
Tháng 01/1922, người sáng lập Sinn Fein, Arthur Griffith đã được bầu làm tổng thống của Nhà nước Tự do Ireland (Irish Free State) mới thành lập, và Collins được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Tài chính. Ông giữ chức vụ này cho đến khi bị ám sát bởi những kẻ Cộng hòa cực đoan vào tháng 08/1922.
