Nguồn: Truman drops hint to Stalin about a terrible new weapon, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1945, Tổng thống Harry S. Truman đã nói một cách ẩn ý với Lãnh tụ Liên Xô Joseph Stalin rằng nước Mỹ đã phát triển thành công một vũ khí mới. Trong nhật ký của mình, Truman gọi vũ khí mới, bom nguyên tử, là loại bom khủng khiếp nhất trong lịch sử nhân loại.
Ngày 16/07/1945, Mỹ đã thử nghiệm thành công vũ khí nguyên tử đầu tiên trên thế giới ở gần Alamogordo, New Mexico. Truman nhận được tin này khi đang ở Potsdam, Đức, tham dự cuộc thảo luận với Thủ tướng Anh Winston Churchill và nhà lãnh đạo Liên Xô Joseph Stalin về chính sách châu Âu hậu Thế chiến II. Ngày 17/07, Truman tiết lộ cho Churchill về thành công của cuộc thử nghiệm và hai người nhất trí sẽ không nói với Stalin về những gì Truman gọi là “tin tức bùng nổ” (dynamite news) – Truman trước tiên muốn Stalin đồng ý tham gia cuộc chiến ở Thái Bình Dương cùng phe Đồng minh mà không có ràng buộc gì.
Ngày 25/07, sau khi Stalin cam kết cùng Mỹ tham gia cuộc chiến chống Nhật ở Thái Bình Dương, Truman bình thản nói với nhà lãnh đạo Liên Xô rằng Mỹ đang sở hữu một vũ khí mới có sức hủy diệt khác thường. Dù Stalin dường như không ấn tượng lắm với tin tức này, Truman hy vọng nó vẫn sẽ làm tăng áp lực buộc Stalin phải chấp nhận các yêu cầu của phe Đồng minh trong việc phân chia châu Âu sau chiến tranh.
Trong nhật ký ngày 25/07, Truman viết rằng vũ khí mới sẽ được sử dụng để chống lại các mục tiêu quân sự ở Nhật Bản trước ngày 10/08. Ông đặc biệt đề cập đến việc tránh phụ nữ và trẻ em, đồng thời tin chắc rằng đây là một điều tốt cho thế giới khi lực lượng của Hitler hoặc Stalin đã không phát minh ra loại bom nguyên tử này trước.
Hóa ra Truman lại không cần đến sự giúp đỡ của Liên Xô ở Thái Bình Dương. Ngày 06/08/1945, một tuần trước khi Liên Xô chuẩn bị tham gia các hoạt động chiến đấu, Truman đã ra lệnh thả quả bom nguyên tử đầu tiên xuống thành phố Hiroshima, Nhật Bản. Hai ngày sau, ông cho phép thả tiếp quả thứ hai xuống Nagasaki. Mặc dù tổng số nạn nhân vẫn còn chưa được xác định chính xác, các nhà thống kê của chính phủ Nhật và Mỹ ước tính ít nhất 140.000 người đã chết ngay lập tức trong hai vụ nổ, và tính đến năm 1950, có thêm 74.000 người chết vì ảnh hưởng của bức xạ liên quan đến hai quả bom.
