Nguồn: Battle of Tannenberg begins, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Ngày 26/08/1914, trong những tuần mở đầu Thế chiến I, Tập đoàn quân số 8 của Đức, dưới sự chỉ huy của Paul von Hindenburg và Erich Ludendorff, đã giáng một đòn chí mạng vào Tập đoàn quân số 2 của Nga, khi ấy đang tiến công ở Đông Phổ theo sự hướng dẫn của tướng Aleksandr Samsonov.
Giữa tháng 8/1914, sớm hơn nhiều so với dự đoán, Nga đã đưa hai đạo quân của mình tiến vào Đông Phổ, trong khi người Đức, dựa theo chiến lược của mình, lại tập trung phần lớn lực lượng sang phía tây nhằm chống lại Pháp. Tập đoàn quân số 1 của Nga, dưới sự chỉ huy của tướng Pavel Rennenkampf, đã tiến đến phía đông bắc của Đông Phổ, trong khi Tập đoàn quân số 2 của Samsonov tiến về phía tây nam, dự kiến sẽ kết hợp với người của Rennenkampf, dùng thế gọng kìm đánh Tập đoàn quân số 8 của Đức, vốn áp đảo họ về quân số. Tuy nhiên, sau khi Nga giành chiến thắng trong trận Gumbinnen ngày 20/08, Rennenkampf đã tạm dừng để tập hợp lại lực lượng của mình.
Trong khi đó, phía sau phòng tuyến Đức lại đang có sự thay đổi: Helmuth von Moltke, Tham mưu trưởng Đức, quyết định thay thế chỉ huy Maximilian von Prittwitz sau khi ông này đưa ra một mệnh lệnh sai lầm là cho quân Đức rút lui về sông Vistula, đi ngược lại lời khuyên của chính các tư lệnh trong quân đoàn của mình. Hindenburg, một vị tướng vĩ đại khi ấy đã về hưu, và Ludendorff, người vừa chỉ huy quân Đức chiếm được pháo đài Liege của Bỉ, đã được gọi đến Đông Phổ. Ngay lập tức, họ ra lệnh thực hiện kế hoạch phản công tích cực chống lại người Nga – kế hoạch này trước đó đã được một sĩ quan tham mưu cấp cao ở khu vực, Đại tá Max Hoffmann, soạn thảo.
Bị ngăn cách bởi Hồ Masurian rộng lớn, hai cánh quân của Nga đã không thể liên lạc hiệu quả với nhau về nước đi tiếp theo của mình, một tình huống quả thật tai họa. Dù thoạt tiên Ludendorff rất lo lắng và đã cho trì hoãn việc phát động tấn công thêm một ngày, nhưng Hindenburg đã có thể trấn an cấp dưới của mình – đây không phải là lần cuối cùng ông làm vậy trong mối quan hệ nổi tiếng của họ.
Ngày 26/08, sau khi chặn được các tin nhắn chưa được mã hóa từ cả Samsonov và Rennenkampf, quân Đức đã có thể bất ngờ tấn công đoàn quân Samsonov, sử dụng lực lượng của họ đang đóng gần làng Tannenberg, phía tây nam Hồ Masurian. Chính việc người Đức trì hoãn tấn công đã giúp lực lượng của Samsonov có thêm thời gian để tiến sâu hơn vào giữa hàng ngũ sư đoàn Đức đang bao vây họ từ cả hai phía – một lợi thế mà Samsonov lại đánh giá quá thấp. Sau ba ngày bị pháo binh Đức tấn công, quân của Samsonov bắt đầu rút lui, nhưng đã bị lính Đức chặn đường rút và một cuộc tàn sát lớn đã xảy ra sau đó. Trong những giờ đầu tiên của ngày 30/08, đối mặt với thực tế rằng tập đoàn quân của mình đang sụp đổ, Samsonov đã đi vào rừng, cách xa các cấp dưới của ông, và dùng súng tự vẫn.
Tổng cộng đã có hơn 50.000 binh sĩ Nga thiệt mạng và khoảng 92.000 người bị bắt làm tù binh trong trận Tannenberg – được người Đức đặt tên như một cách trả thù ngôi làng Ba Lan, nơi mà vào năm 1410, các Hiệp sĩ Teuton gốc Đức đã bị đánh bại. Tính đến cuối tháng 8, cuộc tiến quân đầy tham vọng của Nga ở Đông Phổ vào tháng 08/1914 chí ít cũng đã đạt được một trong những mục tiêu ban đầu của nó, bất chấp cái giá phải trả là quá lớn: hai quân đoàn Đức được lệnh di chuyển từ Mặt trận phía Tây sang Mặt trận phía Đông để đối đầu với sự uy hiếp của Nga. Dù hai quân đoàn này đã không đến kịp thời để đóng một vai trò nào đó trong Trận Tannenberg – trận chiến được xem là chiến thắng vĩ đại nhất của quân Đức trong cuộc chiến chống lại Nga ở Mặt trận phía Đông – thì họ cũng sẽ không thể hỗ trợ đồng đội của mình trong Trận Marne vào đầu tháng 9, khi quân Đức trên đường tiến về Paris đã bị quân Anh và Pháp đánh bại hoàn toàn, mang về một chiến thắng quan trọng cho phe Hiệp ước.
