Nguồn: Standard Oil geologists arrive in Saudi Arabia, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1933, một nhóm các nhà địa chất người Mỹ đã đến cảng Jubail ở Vịnh Ba Tư thuộc Ả Rập Saudi và bắt đầu hành trình tiến vào sa mạc. Tháng 7 năm đó, với việc phát hiện ra một mỏ dầu khổng lồ ở Ghawar, Quốc vương Ả Rập Saudi Abdel Aziz đã cấp cho công ty Standard Oil của California một thư nhượng quyền cho phép “thăm dò, tìm kiếm, khoan, chiết xuất, sản xuất và vận chuyển” dầu mỏ và “vật chất bitumen tương tự” ở Miền Đông rộng lớn của nước ông. Về phần mình, Standard Oil ngay lập tức cử các nhà khoa học đến xác định vị trí có lợi nhất để bắt đầu khai thác.
Khi xe hơi và các loại động cơ đốt trong khác phát triển mạnh mẽ ở cả Mỹ và trên toàn cầu, Standard Oil đã nuôi tham vọng kiểm soát càng nhiều thị trường xăng dầu càng tốt. Kết quả là họ đã cố gắng làm mọi cách để trở thành người đầu tiên khai thác dầu mỏ của Saudi. Liên doanh giữa chính phủ của Abdel Aziz và Standard Oil được gọi là Công ty Dầu mỏ Ả Rập Mỹ (Arabian American Oil Company, Aramco). (Texaco đã sớm tham gia quan hệ đối tác này; khoảng một thập niên sau, Standard Oil của New Jersey và Socony-Vacuum Oil cũng tham gia.) Công ty hứa sẽ cung cấp cho chính phủ Ả Rập Saudi một nguồn thu nhập ổn định, cùng với khoản tiền 50.000 bảng Anh thanh toán ngay lập tức. Đổi lại, Aramco được độc quyền khai thác toàn bộ lượng dầu mỏ bên dưới sa mạc phía đông.
Năm 1938, “canh bạc” của công ty này đã thành công (xét cho cùng, dù các kỹ sư của Aramco biết có dầu trong khu vực, không ai biết chính xác dầu ở đâu và bao nhiêu): các nhà địa chất và thợ khoan của công ty đã phát hiện ra dầu với “trữ lượng thương mại” tại Dammam Dome, gần Dhahran. Năm tiếp theo, Aramco xuất khẩu chuyến tàu chở dầu đầu tiên.
Năm 1950, khi biết rõ có bao nhiêu dầu dưới sa mạc, Aramco đồng ý chia lợi nhuận của mình với chính phủ Saudi. Năm 1980, sau nhiều năm tranh cãi về giá cả và nguồn cung xăng dầu trong nước (Ả Rập Saudi là thành viên sáng lập của Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ, hay OPEC, với lệnh cấm vận dầu mỏ năm 1973 đã gây ra một cuộc khủng hoảng nhiên liệu lớn ở Mỹ và nhiều nước công nghiệp khác), phía Ả Rập Saudi đã giành được toàn quyền kiểm soát công ty. Ngày nay, công ty này được gọi là Saudi Aramco. Năm tiếp theo, doanh thu từ dầu mỏ của vương quốc này đạt 118 tỷ USD.
