Thế giới hôm nay: 13/07/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Nhóm các nước giàu G7 đã công bố thêm đảm bảo an ninh cho Ukraine tại cuộc họp thượng đỉnh ở Vilnius, Litva. Cam kết sẽ cung cấp vũ khí và huấn luyện cho các lực lượng vũ trang Ukraine trong những năm tới, đồng thời chia sẻ thông tin tình báo. Người phát ngôn Điện Kremlin lên án thỏa thuận này, nói rằng nó đe doạ an ninh của Nga. Hôm thứ Ba, các lãnh đạo NATO đã từ chối lời kêu gọi của tổng thống Volodymyr Zelensky về thời gian biểu cho Ukraine gia nhập liên minh, và nước ông sẽ không thể trở thành thành viên cho đến khi “các đồng minh đồng ý và có đủ các điều kiện.”

Lạm phát ở Mỹ đã giảm xuống mức 3% theo năm trong tháng 6, giảm một điểm phần trăm so với một tháng trước đó; đánh bại dự đoán 3,1% của thị trường. Lạm phát cơ bản (không tính chi phí thực phẩm và nhiên liệu) giảm từ 5,3% trong tháng 6 xuống 4,8%. Cục Dự trữ Liên bang dự kiến ​​sẽ tiếp tục tăng lãi suất vào cuối tháng này, sau lần tạm ngưng của tháng trước. Continue reading “Thế giới hôm nay: 13/07/2023”

Yêu sách đường chín đoạn đang gây thiệt hại kinh tế cho Trung Quốc như thế nào?

Tác giả: Lê Hồng Hiệp

Yêu sách đường chín đoạn của Trung Quốc ở Biển Đông gần đây đã gây ra nhiều phản ứng mạnh ở Việt Nam. Đầu tuần trước, nhà chức trách Việt Nam đã cấm chiếu bộ phim “Barbie” do Warner Bros sản xuất vì có hình ảnh được cho là mô tả đường chín đoạn. Sau đó, người ta phát hiện ra rằng IME Entertainment, một công ty Trung Quốc đang chuẩn bị tổ chức sô diễn của nhóm Blackpink tại Hà Nội vào cuối tháng này, đã đưa vào trang web của mình một bản đồ thể hiện đường chín đoạn. Do đó, các nhà chức trách Việt Nam hiện đang điều tra vấn đề này, trong khi nhiều cư dân mạng Việt Nam kêu gọi tẩy chay buổi biểu diễn. Trước phản ứng dữ dội, IME Entertainment đã nhanh chóng đóng cửa trang web của mình và CEO của công ty đã đưa ra lời xin lỗi tới công chúng Việt Nam. Continue reading “Yêu sách đường chín đoạn đang gây thiệt hại kinh tế cho Trung Quốc như thế nào?”

Thế giới hôm nay: 12/07/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Các thành viên NATO ra một thông cáo chung tại hội nghị thượng đỉnh ở Vilnius, Litva, để miễn áp dụng “Kế hoạch Hành động Thành viên” (MAP) cho Ukraine, vốn là một bước chuẩn bị chính thức trước khi gia nhập liên minh. Tuyên bố công nhận “tiến bộ đáng kể” mà Ukraine đạt được trong việc ban hành các cải cách dân chủ và quân sự. Bỏ qua MAP có nghĩa là Ukraine có thể gia nhập NATO “khi các Đồng minh đồng ý và các điều kiện được đáp ứng.”

Thông cáo cũng nói “các chính sách mang tính cưỡng ép” của Trung Quốc thách thức an ninh của các nước NATO, đồng thời kêu gọi Trung Quốc không cung cấp vũ khí sát thương cho Nga. Khi các quốc gia cam kết tăng hỗ trợ cho Ukraine, tuyên bố cũng nhắc lại cam kết đầu tư 2% GDP hàng năm cho quốc phòng. Tổng thư ký Jens Stoltenberg ca ngợi các kế hoạch phòng thủ được thông qua tại hội nghị thượng đỉnh là kế hoạch “toàn diện” nhất kể từ sau chiến tranh lạnh. Continue reading “Thế giới hôm nay: 12/07/2023”

Mối quan hệ đặc biệt của Tập Cận Bình với Đài Loan

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “For 17 years, Xi closely watched Taiwan-governed islets,” Nikkei Asia, 06/07/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Gắn kết kinh tế có còn nằm trong chiến lược của nhà lãnh đạo?

Năm 1985, Tập Cận Bình, 32 tuổi, được cử đến thành phố Hạ Môn, tỉnh Phúc Kiến của Trung Quốc, để giữ chức phó thị trưởng.

Trong vòng 17 năm tiếp theo, ông đã trở thành quan chức cấp cao ở Phúc Kiến, sau cùng leo lên chức tỉnh trưởng, trước khi chuyển đến tỉnh Chiết Giang để làm Bí thư Tỉnh uỷ vào năm 2002. Continue reading “Mối quan hệ đặc biệt của Tập Cận Bình với Đài Loan”

11/07/1804: Aaron Burr giết Alexander Hamilton trong trận đấu súng tay đôi

Nguồn: Aaron Burr slays Alexander Hamilton in duel, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1804, trong một trong những trận đấu súng tay đôi nổi tiếng nhất lịch sử nước Mỹ, Phó Tổng thống Aaron Burr đã bắn chết Alexander Hamilton, đối thủ chính trị lâu năm của mình. Hamilton, một thành viên hàng đầu của phe Liên bang, và là kiến trúc sư trưởng của nền kinh tế chính trị Mỹ, đã qua đời vào ngày hôm sau. Continue reading “11/07/1804: Aaron Burr giết Alexander Hamilton trong trận đấu súng tay đôi”

Thế giới hôm nay: 11/07/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan chấp nhận cho Thụy Điển gia nhập NATO. Được biết NATO vừa ra tuyên bố ghi nhận Thụy Điển đã “mở rộng đáng kể các nỗ lực chống khủng bố” đối với PKK, một nhóm ly khai người Kurd bị Thổ Nhĩ Kỳ coi là khủng bố. Thỏa thuận được công bố đúng một đêm trước hội nghị thượng đỉnh khai mạc vào thứ Ba tại Vilnius, Litva.

Thủ tướng Hà Lan Mark Rutte tuyên bố rời khỏi chính trường. Lãnh đạo Hà Lan từ năm 2010, ông Rutte là người đứng đầu một chính phủ tại vị lâu thứ hai ở châu Âu và lâu nhất trong lịch sử Hà Lan. Chính phủ liên minh của ông Rutte sụp đổ vào tuần trước vì vấn đề nhập cư khi quốc hội đe doạ bỏ phiếu bất tín nhiệm. Continue reading “Thế giới hôm nay: 11/07/2023”

Cuộc chiến đất hiếm giữa Mỹ và Trung Quốc

Nguồn: Yifan Yu, “The US-China rare earths battle”, Nikkei Asia, 05/07/2023

Biên dịch: Gia Linh

Ở vùng sa mạc phía Nam California, một mỏ lộ thiên rộng lớn đã trở thành chiến trường trong cuộc đấu tranh toàn cầu để giành ưu thế vượt trội về công nghiệp.

Những chiếc xe tải khổng lồ màu vàng vận chuyển quặng từ mỏ đất hiếm Mountain Pass, mỏ đất hiếm từng có một thời gian đóng cửa. Sự hồi sinh đã diễn ra với cú hích là tinh thần yêu nước đang lên tại Mỹ.

Các bản can hình quốc kỳ Mỹ được trang trí trên đồng phục của công nhân khu mỏ. Những khối tinh thể quặng đất hiếm màu cam lưu niệm được tặng cho du khách có dòng chữ “Made in U.S.A” trên chứng nhận bảo hành. Một tuyên bố trên trang web của MP Materials, chủ sở hữu của mỏ, có nội dung: “Sứ mệnh của chúng tôi là khôi phục toàn bộ chuỗi cung ứng đất hiếm cho Hợp chủng quốc Hoa Kỳ”. Continue reading “Cuộc chiến đất hiếm giữa Mỹ và Trung Quốc”

Cuộc đối đầu giữa chủ nghĩa tự do và chủ nghĩa dân tộc (P2)

Nguồn: Francis Fukuyama, “A Country of Their Own”, Foreign Affairs, 01/04/2022

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Xem thêm: Phần 1

Một cuộc sống tốt đẹp

Sự phê phán của chủ nghĩa bảo thủ dành cho chủ nghĩa tự do, về cốt lõi, chứa đựng một hoài nghi hợp lý trước sự nhấn mạnh của chủ nghĩa tự do đối với quyền tự chủ cá nhân. Các xã hội tự do giả định sự bình đẳng về nhân phẩm, một loại phẩm giá bắt nguồn từ khả năng lựa chọn của một cá nhân. Vì lẽ đó, xã hội tự do tận tâm bảo vệ quyền tự chủ như một quyền cơ bản. Nhưng dù quyền tự chủ là một giá trị tự do cơ bản, nó không phải là điều duy nhất tự động vượt qua mọi tầm nhìn khác về cuộc sống tốt đẹp. Continue reading “Cuộc đối đầu giữa chủ nghĩa tự do và chủ nghĩa dân tộc (P2)”

09/07/1947: Florence Blanchfield trở thành nữ sĩ quan đầu tiên trong quân đội Mỹ

Nguồn: First female army officer is appointed, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1947, trong một buổi lễ được tổ chức tại Lầu Năm Góc ở Arlington, Virginia, Tướng Dwight D. Eisenhower đã bổ nhiệm Florence Blanchfield làm trung tá trong Quân đội Mỹ, khiến bà trở thành người phụ nữ đầu tiên trong lịch sử nước Mỹ giữ quân hàm vĩnh viễn. Continue reading “09/07/1947: Florence Blanchfield trở thành nữ sĩ quan đầu tiên trong quân đội Mỹ”

Cuộc đối đầu giữa chủ nghĩa tự do và chủ nghĩa dân tộc (P1)

Nguồn: Francis Fukuyama, “A Country of Their Own”, Foreign Affairs, 01/04/2022

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Chủ nghĩa tự do đang gặp nguy hiểm. Các nguyên tắc cơ bản của xã hội tự do – là chấp nhận sự khác biệt, tôn trọng các quyền cá nhân, pháp quyền, và nhiều nguyên tắc khác – đang bị đe dọa, khi thế giới chịu ảnh hưởng từ thứ có thể gọi là suy thoái dân chủ, hoặc thậm chí là khủng hoảng dân chủ. Theo tổ chức Freedom House, các quyền chính trị và tự do dân sự trên khắp thế giới đã giảm đều mỗi năm trong suốt 16 năm qua. Sự suy tàn của chủ nghĩa tự do thể hiện rõ qua sức mạnh ngày một lớn của các chế độ chuyên chế như Trung Quốc và Nga, sự sa sút của các thể chế tự do – hay tự do trên danh nghĩa – ở các nước như Hungary và Thổ Nhĩ Kỳ, và sự thụt lùi của các nền dân chủ tự do như Ấn Độ và Mỹ. Continue reading “Cuộc đối đầu giữa chủ nghĩa tự do và chủ nghĩa dân tộc (P1)”

08/07/1853: Matthew Calbraith Perry đến Vịnh Tokyo

Nguồn: Commodore Perry sails into Tokyo Bay, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1853, Phó đề đốc Matthew Calbraith Perry, đại diện cho chính phủ Mỹ, đã tiến vào Vịnh Tokyo, Nhật Bản, với một đội gồm bốn tàu. Ban đầu, các quan chức Nhật Bản từ chối nói chuyện với Perry, nhưng trước lời đe dọa tấn công của các tàu chiến Mỹ mạnh hơn, họ đã chấp nhận thư của Tổng thống Millard Fillmore, khiến Mỹ trở thành quốc gia phương Tây đầu tiên thiết lập quan hệ với Nhật Bản kể từ khi nước này tuyên bố đóng cửa với người nước ngoài hai thế kỷ trước. Chỉ có người Hà Lan và người Trung Quốc được phép tiếp tục buôn bán với Nhật Bản sau năm 1639, nhưng hoạt động này cũng bị hạn chế và chỉ được diễn ra ở đảo Dejima tại Nagasaki. Continue reading “08/07/1853: Matthew Calbraith Perry đến Vịnh Tokyo”

Chuyển động Quốc Phòng (30/6 – 6/7/2023)

Thực hiện: Viên Đăng Huy | Hiệu đính: Nguyễn Thế Phương

Chiến tranh Nga – Ukraine:

Thế giới hôm nay: 08/07/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg cho biết liên minh đang “theo dõi chặt chẽ” nơi ở của thủ lĩnh Wagner Yevgeny Prigozhin và đội quân của ông ta. Ông xác nhận Prigozhin đã “di chuyển thường xuyên.” Trước đó, tổng thống Belarus Alexander Lukashenko nói ông Prigozhin đang ở St Petersburg chứ không phải Belarus. Ông Prigozhin đã không xuất hiện trước công chúng kể từ cuộc nổi dậy chống lại giới lãnh đạo Nga hôm 24 tháng 6. Ông chấp nhận cho dừng hành quân để đổi lấy lệnh ân xá cho binh lính của mình và lưu vong đến Belarus.

Meta khai trương mạng Threads, đối thủ cạnh tranh của Twitter, tại hơn 100 quốc gia. Có khoảng 10 triệu người dùng đăng ký ngay trong bảy giờ đầu tiên công bố. Song Threads vẫn chưa ra mắt ở EU vì Meta lo ngại ứng dụng này có thể vi phạm các quy định riêng tư của EU. Trong một bài đăng trên Threads, CEO Mark Zuckerberg đã giới thiệu mạng xã hội mới như một giải pháp thay thế “thân thiện” cho Twitter. Continue reading “Thế giới hôm nay: 08/07/2023”

Khởi đầu của kết thúc cho Putin?

Nguồn: Liana Fix và Michael Kimmage, “The Beginning of the End for Putin?,” Foreign Affairs, 27/06/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Cuộc nổi loạn của Prigozhin đã kết thúc nhanh chóng, nhưng nó đã mở đường cho những rắc rối của Điện Kremlin.

Cuộc chiến của Nga tại Ukraine đã phá hủy hình ảnh huyền bí của Tổng thống Nga Vladimir Putin như là một nhà độc tài không thể chạm tới. Trước ngày 24/02/2022, Putin có thể giống như một kẻ vô đạo đức và hiếu chiến, nhưng qua các động thái quân sự ở Syria, Crimea, và xa hơn nữa, ông vẫn là một chiến lược gia có năng lực. Thế rồi, ông đã huỷ hoại tất cả, thể hiện sự kém cỏi của mình bằng cách xâm lược một quốc gia không gây ra mối đe dọa nào cho Nga, sau đó thất bại hết lần này đến lần khác trong việc điều hành quân đội – với ví dụ mới nhất là cuộc nổi dậy vũ trang ngắn ngủi do thủ lĩnh lính đánh thuê Yevgeny Prigozhin phát động cuối tuần này, vốn đã làm suy yếu nhà độc tài huyền bí Putin. Continue reading “Khởi đầu của kết thúc cho Putin?”

Thế giới hôm nay: 06/07/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Cơ quan giám sát hạt nhân của Liên Hợp Quốc cho biết họ không quan sát thấy “dấu hiệu có thể nhìn thấy được của mìn hoặc chất nổ” trong những tuần gần đây tại nhà máy điện hạt nhân Zaporizhia ở Ukraine, song nhấn mạnh họ muốn được tiếp cận để xác nhận trực tiếp. Trước đó, tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã cáo buộc Nga đặt “các vật thể giống chất nổ” trên nóc của nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu này. Nga kiểm soát nhà máy từ tháng 2 năm 2022.

“Hầu hết tất cả” các lãnh đạo của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ cho rằng cần tiếp tục thắt chặt trong năm 2023, theo biên bản cuộc họp giữa tháng 6 vừa được công bố hôm thứ Tư. Tháng trước, ngân hàng trung ương Mỹ đã giữ nguyên lãi suất ở mức 5-5,25%. Mười hai trong số 18 nhà hoạch định chính sách nói họ mong đợi ít nhất hai lần tăng nữa trong năm nay. Cuộc họp tiếp theo của Fed sẽ diễn ra vào cuối tháng 7. Continue reading “Thế giới hôm nay: 06/07/2023”

06/07/1946: George “Bugs” Moran bị bắt

Nguồn: George “Bugs” Moran is arrested, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1946, các đặc vụ FBI đã bắt giữ George “Bugs” Moran, cùng với hai đồng phạm Virgil Summers và Albert Fouts, ở Kentucky. Từng là một trong những ông trùm băng đảng quyền lực nhất nước Mỹ, nhưng vào thời điểm bị bắt, Moran chỉ còn thực hiện những vụ cướp ngân hàng nhỏ. Hắn chết trong tù 11 năm sau đó. Continue reading “06/07/1946: George “Bugs” Moran bị bắt”

Thái độ của Tập trước cuộc binh biến ở Moscow

Nguồn: Craig Singleton, “Xi’s Schadenfreude Over Moscow’s Mutiny,” Foreign Policy, 29/06/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Tập đã đúng về các vấn đề trong phong cách quản trị của Putin – nhưng đã sai khi đặt cược vào nhà lãnh đạo Nga.

Trong chiến tranh, có nhiều thứ sai hơn là đúng. Nếu sự thật mất lòng này bằng cách nào đó đã bị nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình bỏ qua sau hơn 16 tháng kể từ khi Nga phát động cuộc xâm lược Ukraine – vốn dự kiến chỉ kéo dài 2 ngày, thì cuộc nổi loạn của Tập đoàn Wagner chống lại Moscow hồi cuối tuần trước chắc chắn đã khiến ông phải suy nghĩ lại. Thật vậy, dù Tập thường tung hô “sự mới mẻ” của hệ thống Trung Quốc, trong sâu thẳm, ông vẫn lo sợ rằng Trung Quốc sẽ bị ảnh hưởng bởi căn bệnh ý thức hệ đã từng gây tai họa cho Liên Xô – và vẫn tiếp tục ám ảnh nước Nga cho tới ngày nay. Continue reading “Thái độ của Tập trước cuộc binh biến ở Moscow”

Hành lang Giao thông Bắc Nam Quốc tế (INSTC): Thực tế hay ảo tưởng?

Nguồn: Nima Khorrami, “INSTC: Pipeline Dream or a Counterweight to Western Sanctions and China’s BRI?,”The Diplomat, 21/06/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Cuộc thảo luận về Hành lang Giao thông Bắc Nam Quốc tế đã trở lại, nhưng liệu dự án này có thể vượt qua những khác biệt giữa Ấn Độ, Iran, và Nga hay không?

Đã có nhiều bài viết về tiềm năng của Hành lang Giao thông Bắc Nam Quốc tế (INSTC) như một yếu tố thay đổi cuộc chơi địa chính trị, và, chí ít là đối với một số nhà bình luận Ấn Độ, nó còn là giải pháp thay thế tốt hơn và công bằng hơn cho Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) mà Trung Quốc dẫn đầu. INSTC sẽ chạy từ Nga qua Biển Caspi, có một trạm dừng ở Azerbaijan, sau đó đến Iran, và cuối cùng qua Biển Ả Rập để đến Ấn Độ. Dù INSTC khá tham vọng, nhưng tiến độ hoàn thành các dự án đường sắt và đường bộ liên quan đến tuyến đường thương mại khổng lồ này hiện vẫn còn rất chậm. Continue reading “Hành lang Giao thông Bắc Nam Quốc tế (INSTC): Thực tế hay ảo tưởng?”

04/07/1911: Nắng nóng giết chết hàng trăm người ở đông bắc nước Mỹ

Nguồn: Heat wave strikes Northeast, killing hundreds, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1911, nhiệt độ cao kỷ lục đã được ghi nhận ở vùng đông bắc nước Mỹ trong lúc đợt nắng nóng gay gắt khiến 380 người thiệt mạng. Tại Nashua, New Hampshire, nhiệt độ đạt đỉnh là khoảng 410C. Các kỷ lục nhiệt độ cao khác đã được ghi nhận trên khắp New England trong khoảng thời gian 11 ngày. Continue reading “04/07/1911: Nắng nóng giết chết hàng trăm người ở đông bắc nước Mỹ”

Thế giới hôm nay: 04/07/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Dùng máy bay không người lái và máy ủi bọc thép, quân đội Israel tiếp tục tấn công một trại tị nạn ở thành phố Jenin — một trong những cuộc xâm nhập lớn nhất vào Bờ Tây trong 20 năm qua. Có ít nhất tám người thiệt mạng và hơn 50 người bị thương kể từ đầu ngày thứ Hai, theo các quan chức Palestine. Quân đội Israel cho biết họ đang nhắm mục tiêu vào “cơ sở hạ tầng khủng bố” của nhóm dân quân Tiểu đoàn Jenin. Khu vực này đã chứng kiến bạo lực bùng phát trong những tháng gần đây. Ngoại trưởng Israel cho biết không có kế hoạch mở rộng chiến dịch ra khắp Bờ Tây.

Một lính cứu hỏa 24 tuổi thiệt mạng khi chiến đấu với ngọn lửa do bạo loạn ở Paris gây ra. Hiện bạo lực có giảm bớt, khi cảnh sát chỉ bắt giữ 157 người vào Chủ nhật, giảm so với 719 của đêm trước đó. Tổng thống Emmanuel Macron đã yêu cầu các bộ trưởng “làm mọi thứ có thể để thiết lập lại trật tự và khôi phục ổn định.” Bạo loạn bùng nổ sau vụ cảnh sát giết hại thiếu niên Nahel M ở Paris hôm 27 tháng 6. Continue reading “Thế giới hôm nay: 04/07/2023”