Tại sao thế giới lại quay lưng với các tổ chức phi chính phủ?

Nguồn: Suparna Chaudhry, “Why the World Turned on NGOs”, Foreign Policy, 08/09/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Chỉ trong chín tháng, chính quyền Trump đã tàn phá bối cảnh ngành viện trợ phát triển, giải tán Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID) và cắt giảm gần như toàn bộ ngân sách viện trợ nước ngoài của Mỹ. Điều này đã gây ra một vấn đề cho các tổ chức phi chính phủ (NGO) làm việc trong lĩnh vực phát triển trên toàn thế giới, làm trật bánh hàng thập kỷ nỗ lực để tăng cường tiếp cận y tế, thực phẩm, giáo dục và quản trị tốt hơn. Ảnh hưởng này tác động không đồng đều ở khắp khu vực Nam bán cầu, nơi các đợt cắt giảm này chắc chắn sẽ làm xói mòn kiến thức tích lũy của các tổ chức và phá vỡ tiến trình phát triển. Continue reading “Tại sao thế giới lại quay lưng với các tổ chức phi chính phủ?”

Thế giới hôm nay: 12/09/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Tòa án tối cao Brazil kết án cựu tổng thống Jair Bolsonaro hơn 27 năm tù vì âm mưu đảo chính sau khi thất bại trong cuộc bầu cử năm 2022. Bốn trong số năm thẩm phán bỏ phiếu kết tội ông. Thẩm phán Alexandre de Moraes, chủ tọa phiên tòa, cáo buộc ông Bolsonaro đứng đầu một “tổ chức tội phạm” sẽ đưa Brazil trở lại chế độ độc tài.

FBI cho biết đã thu hồi được khẩu súng trường dùng để giết Charlie Kirk, một nhà hoạt động cánh hữu bị bắn chết tại một sự kiện đại học ở Utah hôm thứ Tư. Họ nói rằng nghi phạm, hiện đang bỏ trốn, “có vẻ ở độ tuổi đại học” và đã công bố một bức ảnh của “nghi phạm.” Tổng thống Mỹ Donald Trump đổ lỗi cho lời lẽ “cực tả” đã dẫn đến cái chết của ông Kirk. Continue reading “Thế giới hôm nay: 12/09/2025”

Chân dung tân thủ tướng Thái Lan Anutin Charnvirakul

Nguồn: Susannah Patton, “Who is Thailand’s new Prime Minister, Anutin Charnvirakul?”, The Interpreter, 08/09/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Cú ngã ngựa chính trị chóng vánh của hai thủ tướng Thái Lan trong hai năm đã mở đường cho người thứ ba: Anutin Charnvirakul, lãnh đạo của đảng lớn thứ ba trong quốc hội Thái Lan, Bhumjai Thai.

Anutin là ai và việc ông được bổ nhiệm nói lên điều gì về sự ổn định chính trị của Thái Lan trong tương lai? Continue reading “Chân dung tân thủ tướng Thái Lan Anutin Charnvirakul”

Sau làn sóng biểu tình, điều gì sẽ xảy ra tiếp theo với Nepal?

Nguồn: Deepak Adhikari, “After protests, what’s next for Nepal? 5 things to know,” Nikkei Asia, 10/09/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Khoảng trống lãnh đạo và việc các đảng mất đi tính chính danh đã làm phức tạp quá trình đàm phán.

Nepal đang phải đối mặt với cuộc khủng hoảng chính trị nghiêm trọng nhất trong nhiều năm sau khi một phong trào do thanh niên lãnh đạo bùng phát thành bạo lực trên toàn quốc, khiến hơn 20 người thiệt mạng và hàng chục người khác bị thương. Continue reading “Sau làn sóng biểu tình, điều gì sẽ xảy ra tiếp theo với Nepal?”

11/09/2001: Tấn công khủng bố nhắm vào nước Mỹ

Nguồn: Attack on America, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2001, lúc 8:46 sáng thứ Ba trời trong, một chiếc Boeing 767 của hãng hàng không American Airlines chở 20.000 gallon nhiên liệu phản lực đã đâm vào tòa tháp phía bắc của Trung tâm Thương mại Thế giới tại Thành phố New York. Vụ va chạm để lại một lỗ hổng lớn, gây hỏa hoạn gần tầng 80 của tòa nhà chọc trời 110 tầng, khiến hàng trăm người thiệt mạng ngay lập tức và hàng trăm người khác bị mắc kẹt ở các tầng cao hơn. Continue reading “11/09/2001: Tấn công khủng bố nhắm vào nước Mỹ”

Từ lễ diễu binh 2/9 đến ‘bảo hiểm chiến lược’: Bài toán ‘không liên minh’ của Việt Nam

Tác giả: Nguyễn Trường Giang

Lễ diễu binh kỷ niệm Quốc khánh lần thứ 80 tại Hà Nội ngày 2/9/2025 không phải là bước khởi đầu cho một liên minh quân sự nào. Đó giống như khoản “phí bảo hiểm” – khoản mà Việt Nam trả cho chính sách ngoại giao quốc phòng đa hướng, nhằm duy trì tự chủ chiến lược trong bối cảnh cạnh tranh giữa các cường quốc ngày càng gay gắt.

Hàng chục nghìn người đã tập trung tại Quảng trường Ba Đình để theo dõi cuộc diễu binh lớn nhất trong nhiều thập kỷ, với đội hình xe tăng, khí tài và phi đội bay phô diễn năng lực và quyết tâm. Thông điệp rất rõ ràng: sức mạnh ở trong nước, sự kiềm chế ở bên ngoài. Báo chí quốc tế cũng phản ánh điều này: AP nhấn mạnh quy mô và cách dàn dựng ở Ba Đình, trong khi Al Jazeera ghi nhận bầu không khí và cách nhà nước tính toán thông điệp đối ngoại. Continue reading “Từ lễ diễu binh 2/9 đến ‘bảo hiểm chiến lược’: Bài toán ‘không liên minh’ của Việt Nam”

Tại sao Mỹ nên liên minh với Ấn Độ?

Nguồn: Kurt M. Campbell và Jake Sullivan, “The Case for a U.S. Alliance With India,” Foreign Affairs, 04/09/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Washington nên kéo New Delhi lại gần hơn, chứ không phải đẩy ra xa hơn.

Thuế quan, việc mua dầu của Nga, và những căng thẳng mới liên quan đến Pakistan đã khiến quan hệ Mỹ-Ấn nhanh chóng xấu đi một cách đáng tiếc, với đầy những lời chỉ trích công khai. Trong lúc Washington và New Delhi đánh giá tình hình, điều cần thiết là phải nhớ lại lý do tại sao Ấn Độ nổi lên như một trong những đối tác toàn cầu quan trọng nhất của Mỹ trong thế hệ qua. Và cũng đã đến lúc cần xem xét cách củng cố quan hệ vốn là một trong những điểm sáng hiếm hoi của sự đồng thuận lưỡng đảng tại Washington, nơi rõ ràng đang thiếu sự thống nhất trong mục tiêu quốc tế. Continue reading “Tại sao Mỹ nên liên minh với Ấn Độ?”

Thế giới hôm nay: 10/09/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Nhà Trắng cho biết cuộc tấn công của Israel nhằm vào các lãnh đạo Hamas ở Qatar “không phục vụ mục tiêu của Israel hay Mỹ,” và rằng “chuyện như vậy sẽ không tái diễn” ở quốc gia vùng Vịnh này. Chính quyền Trump tuyên bố đã thông báo cho Qatar trước về vụ tấn công; song một người phát ngôn Qatar nói thông tin đến “trong lúc đã có tiếng nổ.” Hamas cho biết ban lãnh đạo của họ sống sót nhưng sáu người, bao gồm một sĩ quan Qatar, đã thiệt mạng. Nhóm này nói rằng Mỹ “cùng chịu trách nhiệm.”

Emmanuel Macron, tổng thống trung dung của Pháp, đã bổ nhiệm Sébastien Lecornu làm thủ tướng mới — người thứ năm trong hai năm qua. Trước đó François Bayrou đã từ chức, một ngày sau khi thất bại trong cuộc bỏ phiếu tín nhiệm tại Hạ viện với tỷ lệ 364-194. Ông Lecornu được bổ nhiệm làm bộ trưởng quốc phòng vào năm 2022. Ông sẽ đối mặt với một quốc hội tương đối thù địch, vốn đang muốn tổ chức bầu cử lại. Continue reading “Thế giới hôm nay: 10/09/2025”

Ngoại giao pháo hạm của Trump là chưa từng có tiền lệ

Nguồn: Christopher Sabatini, “Trump’s Gunboat Diplomacy Enters Uncharted Waters,” Foreign Policy, 04/09/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Việc đánh chìm một chiếc thuyền nhỏ mà Tổng thống Mỹ cho là đang chở theo ma túy đã vi phạm quy trình truyền thống.

Ngày 02/09 vừa qua, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết Hải quân Mỹ vừa đánh chìm một chiếc thuyền nhỏ trên vùng biển quốc tế và khẳng định 11 hành khách trên tàu là thành viên băng đảng vận chuyển ma túy. Trump và Ngoại trưởng Marco Rubio ca ngợi cuộc tấn công này là bằng chứng cho cam kết của chính quyền trong cuộc chiến ngăn ma túy xâm nhập vào Mỹ. Tuy nhiên, chiến dịch này thực chất đã vi phạm quy trình truyền thống, yêu cầu xác minh và thu giữ hàng hóa trên tàu cũng như giam giữ nhân viên, vốn là nhiệm vụ thường do Lực lượng Tuần duyên thực hiện, làm dấy lên những nghi ngờ về sứ mệnh thực sự của các chiến dịch hải quân Mỹ ngoài khơi bờ biển Venezuela. Continue reading “Ngoại giao pháo hạm của Trump là chưa từng có tiền lệ”

Tại sao Trung Quốc xuất khẩu cơ sở hạ tầng AI, mà không phải chất bán dẫn?

Nguồn: Ho Ting (Bosco) Hung và Moritz von Knebel, “Building the Pipeline: Why China Exports AI Infrastructure, Not Semiconductors,” The Diplomat, 01/09/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Thành công trong xuất khẩu chất bán dẫn của Trung Quốc không chỉ phụ thuộc vào khả năng đáp ứng, mà còn là tạo ra cầu về chip trên khắp phương Nam toàn cầu.

Năng lực tính toán, chứ không phải dữ liệu, chính là dầu mỏ mới. Trong lúc thế giới chạy đua phát triển các mô hình trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng lớn mạnh, việc nắm vững công nghệ thiết kế và sản xuất các dòng chip tiên tiến, nhỏ gọn đã trở thành chìa khóa để giành chiến thắng trong cuộc đua công nghệ toàn cầu. Như một minh chứng cho động lực này, chính phủ Mỹ đã áp dụng một loạt các biện pháp hạn chế, từ thuế quan đơn thuần đến kiểm soát xuất khẩu nghiêm ngặt, nhằm hạn chế tham vọng công nghệ của Trung Quốc. Continue reading “Tại sao Trung Quốc xuất khẩu cơ sở hạ tầng AI, mà không phải chất bán dẫn?”

09/09/1893: Con gái của Tổng thống Cleveland chào đời tại Nhà Trắng

Nguồn: President Cleveland’s child is born in the White House, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1893, Frances Folsom Cleveland, vợ của Tổng thống Grover Cleveland, đã sinh con gái Esther tại Nhà Trắng.

Ngày 02/06/1886, trong một buổi lễ thân mật được tổ chức tại Phòng Xanh của Nhà Trắng, Tổng thống Grover Cleveland đã kết hôn với Frances Folsom, con gái của cố luật sư và cũng là bạn của Cleveland, Oscar Folsom. Chỉ có chưa đầy 40 người có mặt để chứng kiến vị tổng thống 49 tuổi trao lời thề nguyện với Frances, người đã trở thành Đệ nhất Phu nhân trẻ nhất trong lịch sử nước Mỹ ở tuổi 21. Continue reading “09/09/1893: Con gái của Tổng thống Cleveland chào đời tại Nhà Trắng”

Giới hạn của mối quan hệ ‘không giới hạn’ giữa Tập và Putin

Nguồn: Ruby Osman và Dan Sleat, “The Limits of Xi and Putin’s “No-Limits” Partnership”, Project Syndicate, 03/09/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Rất nhiều thứ đã thay đổi kể từ lần cuối cùng Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Nga Vladimir Putin đứng cạnh nhau trên Quảng trường Thiên An Môn vào năm 2015. Khi họ lặp lại điều đó trong tuần này, họ được cho là những đối tác bình đẳng. Nhưng, tất nhiên, thực tế phức tạp hơn nhiều.

Quan điểm thông thường là Trung Quốc đã củng cố vị thế của mình như một đối tác thống trị, đặc biệt kể từ cuộc xâm lược toàn diện của Nga vào Ukraine vào tháng 2 năm 2022. Rốt cuộc, hiện nay Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Nga, chiếm hơn một nửa tổng kim ngạch nhập khẩu của Nga vào năm 2023, trong khi Nga thậm chí không nằm trong top 5 của Trung Quốc. Trong khi Nga phụ thuộc vào Trung Quốc để bán khoảng một nửa lượng dầu thô xuất khẩu, những giao dịch này chỉ chiếm 17,5% tổng lượng dầu nhập khẩu của Trung Quốc. Nói một cách đơn giản, Nga cần Trung Quốc để duy trì nền kinh tế của mình. Continue reading “Giới hạn của mối quan hệ ‘không giới hạn’ giữa Tập và Putin”

Thủ tướng mới của Thái Lan “thân Trung” đến mức nào?

Nguồn: Nhạc Hán, 岳汉：泰国新总理，比他信更“友华”？, Guancha, 06/09/2025.

Biên dịch: Lê Thị Thanh Loan

Mọi thứ ở Thái Lan đã đổi thay.

Thaksin đã cùng Paetongtarn rời Thái Lan bằng máy bay, đầu tiên là đến Singapore, rồi sau đó là đến Dubai. Anutin Charnvirakul – một chính khách người Thái gốc Hoa thuộc phe bảo hoàng, tổ tiên ở Tân Hội, Giang Môn, Quảng Đông – đã nhanh chóng trở thành Thủ tướng Thái Lan. Sau khi Anutin đắc cử, phía Trung Quốc lập tức gửi lời chúc mừng nồng nhiệt, trong đó bao gồm một thông điệp dài về “Trung-Thái như người một nhà”. Ngay khi còn đang tiếc nuối vì Paetongtarn phải rời ghế, người Trung Quốc chợt nhận ra rằng: Người vừa lên thay dường như còn thân Trung Quốc hơn cả Paetongtarn. Continue reading “Thủ tướng mới của Thái Lan “thân Trung” đến mức nào?”

Thế giới hôm nay: 08/09/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Thủ tướng Nhật Bản, Ishiba Shigeru, đã từ chức nhằm kiềm chế chia rẽ trong Đảng Dân chủ Tự do (LDP) của mình. Ông Ishiba, nhậm chức vào tháng 10 năm ngoái, đã chịu áp lực lớn sau những kết quả bầu cử thảm hại khiến liên minh của LDP mất đa số ở cả hai viện quốc hội. Ông nói sẽ tiếp tục giữ chức cho đến khi LDP chọn được lãnh đạo mới.

Donald Trump nói rằng các công ty nước ngoài cần phải “thuê và đào tạo công nhân Mỹ,” đồng thời phải đưa những “người rất thông minh” của họ vào một cách hợp pháp. Ông Trump bị chỉ trích sau cuộc bố ráp nhập cư ở Georgia hôm thứ Năm, khi các đặc vụ liên bang bắt giữ hơn 300 người Hàn Quốc làm việc tại công trường xây dựng nhà máy pin của Hyundai. Hàn Quốc đã thuê một chiếc máy bay để đưa các công nhân này về nước. Continue reading “Thế giới hôm nay: 08/09/2025”

Quân đội Trung Quốc giờ đã dẫn đầu?

Nguồn: Sam Roggeveen, “China’s Military Is Now Leading”, Foreign Policy, 03/09/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Hiện tại, nhiều người đã chấp nhận rằng câu chuyện mà các quốc gia phương Tây từng kể về sự phát triển công nghệ của Trung Quốc – rằng nước này chỉ là một kẻ bắt chước công nghệ phương Tây, ăn cắp tài sản trí tuệ, và thành công của họ là nhờ trợ cấp lãng phí từ nhà nước – đã không còn phù hợp. Câu chuyện này vẫn còn một số yếu tố đúng, nhưng ít đúng hơn so với trước đây. Ngày nay, Trung Quốc là một nước đổi mới và dẫn đầu về công nghệ trong các lĩnh vực như robot, xe điện, lò phản ứng hạt nhân, năng lượng mặt trời, máy bay không người lái, đường sắt cao tốc, và AI. Continue reading “Quân đội Trung Quốc giờ đã dẫn đầu?”

Cuộc diễu binh ở Bắc Kinh là chiến thắng ngoại giao của Kim Jong Un

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Kim Jong Un turns Beijing military parade into a diplomatic victory,” Nikkei Asia, 04/09/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Lãnh đạo Triều Tiên được xếp ngang hàng với Vladimir Putin, người đã khiến Kim Jong Un thất vọng 4 tháng trước.

Trong một diễn biến bất ngờ, Kim Jong Un, nhà lãnh đạo ẩn dật của Triều Tiên, đã trở thành tâm điểm chú ý về ngoại giao trong cuộc diễu binh quân sự hoành tráng ở Bắc Kinh vào thứ Tư ngày 03/09.

Tại sự kiện quan trọng kỷ niệm 80 năm chiến thắng trong “cuộc kháng chiến chống quân Nhật xâm lược của nhân dân Trung Quốc,” Kim Jong Un đã đứng cạnh Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trên bục Thiên An Môn, còn Tổng thống Nga Vladimir Putin đứng bên cạnh Tập. Continue reading “Cuộc diễu binh ở Bắc Kinh là chiến thắng ngoại giao của Kim Jong Un”

07/09/1968: Người biểu tình phá rối cuộc thi Hoa hậu Mỹ

Nguồn: Protesters disrupt the Miss America Pageant, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1968, cuộc thi Hoa hậu Mỹ đã bị gián đoạn bởi các cuộc biểu tình vì nữ quyền. Đêm đó, 50 phụ nữ – mỗi người đại diện cho một tiểu bang của Mỹ – đã chuẩn bị để được hàng triệu ánh mắt trên khắp đất nước đánh giá vẻ đẹp của họ trong cuộc thi Hoa hậu Mỹ thường niên lần thứ 41. Nhưng năm nay, mọi chuyện sẽ rất khác.

Trong lúc các thí sinh bước lên sân khấu, những người biểu tình đã thả một tấm ga trải giường từ trên xà nhà xuống, mang theo dòng chữ “Giải phóng Phụ nữ” được in thật lớn. Họ hét lên “Không còn Hoa hậu Mỹ nữa!” ngay phía trên đám đông, trong cuộc biểu tình nhằm đầu tiên phản đối Hoa hậu Mỹ. Dù không bị camera ghi hình lại, nhưng tuyên bố của họ đã được đăng tải trên các tờ báo vào ngày hôm sau, theo đó đưa làn sóng nữ quyền thứ hai ra trước công chúng. Continue reading “07/09/1968: Người biểu tình phá rối cuộc thi Hoa hậu Mỹ”

Mâu thuẫn quan hệ Trung – Nga nhìn từ Hội nghị Thượng đỉnh SCO

Nguồn: James Palmer, “Putin Pays Homage at Xi’s Summit”, Foreign Policy, 02/09/2025

Biên dịch: Tạ Kiều Trang

Bắc Kinh nhanh chóng lấn át vai trò của Moscow tại Trung Á.

Tiêu điểm tuần này: Hội nghị Thượng đỉnh Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) bế mạc; Bắc Kinh tổ chức diễu binh; Tổng thống Trump đột ngột thay đổi quan điểm về thị thực của sinh viên Trung Quốc.

Quan hệ Trung – Nga thể hiện qua Hội nghị Thượng đỉnh SCO

Cuối tuần qua, Trung Quốc đã đón tiếp 20 nhà lãnh đạo nước ngoài tại Thiên Tân trong khuôn khổ Hội nghị Thượng đỉnh Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO), mục đích gửi đi thông điệp đoàn kết giữa các đồng minh và đối tác, trái ngược lại với những đòn công kích của Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump nhắm vào chính bạn bè của mình. Continue reading “Mâu thuẫn quan hệ Trung – Nga nhìn từ Hội nghị Thượng đỉnh SCO”

06/09/1914: Trận Marne thứ nhất

Nguồn: First Battle of the Marne begins, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1914, ở vị trí cách Paris khoảng 48km về phía đông bắc, Tập đoàn quân số 6 của Pháp dưới sự chỉ huy của Tướng Michel-Joseph Manoury đã tấn công vào sườn phải của Tập đoàn quân số 1 Đức, chính thức phát động Trận Marne thứ nhất vào cuối tháng đầu tiên của Thế chiến I.

Sau khi xâm lược nước Bỉ trung lập và tiến vào miền đông bắc nước Pháp vào cuối tháng 08/1914, quân Đức đang trên đà tiến đến Paris, nhờ những chiến thắng khiến cho năm đạo quân của Pháp phải rút lui sau bốn “Trận chiến Biên giới” tại Lorraine, Ardennes, Charleroi, và Mons. Để đề phòng cuộc tấn công của quân Đức, chính phủ Pháp đã bổ nhiệm vị tướng 65 tuổi Joseph-Simon Gallieni làm thống đốc quân sự ở Paris. Dự đoán rằng quân Đức sẽ đến Paris vào ngày 05/09, Gallieni đã không chịu ngồi yên một chỗ và chờ đợi cuộc xâm lược. Ngay từ những ngày đầu tiên của tháng 9, ông đã thuyết phục được Tổng Tư lệnh Pháp, Joseph Joffre, gửi cho mình một đội quân – Tập đoàn quân số 6 của Manoury – từ chiến trường trở về bảo vệ thủ đô. Continue reading “06/09/1914: Trận Marne thứ nhất”

Điều gì đang hạn chế sức mạnh của Ukraine?

Nguồn: Nataliya Gumenyuk, “The Real Limits of Ukrainian Power”, Foreign Affairs, 29/08/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Hội nghị thượng đỉnh ngày 15 tháng 8 ở Alaska giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Mỹ Donald Trump thất bại trong việc chấm dứt cuộc chiến của Nga tại Ukraine không có gì đáng ngạc nhiên. Rõ ràng là Putin đã không sẵn sàng đưa ra bất kỳ điều khoản nào có thể giúp thiết lập một nền hòa bình đáng tin cậy. Một cuộc họp cách xa hàng nghìn dặm so với khu vực xung đột và không có sự tham gia của Ukraine, khó có thể mang lại một kết quả có ý nghĩa. Hơn hết, nó hầu như không liên quan gì đến những gì đang diễn ra tại chính Ukraine. Continue reading “Điều gì đang hạn chế sức mạnh của Ukraine?”