Tư liệu học thuật chuyên ngành nghiên cứu quốc tế
Nguồn: “The Autobiography of Malcolm X” is published, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1965, chín tháng sau khi ông bị ám sát, Tự truyện của Malcolm X được xuất bản lần đầu tiên. Là cuốn tự truyện phi truyền thống của một nhân vật độc đáo trong lịch sử người Mỹ gốc Phi, cuốn sách kể lại câu chuyện và thiết lập một số yếu tố cốt lõi trong di sản của nhà lãnh đạo dân quyền bị ám sát. Continue reading “29/10/1965: “Tự truyện của Malcolm X” được xuất bản”
Nguồn: Antiwar demonstrations staged in 40 U.S. cities, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1965, các nhà hoạt động phản chiến đã tổ chức biểu tình trên khắp nước Mỹ, thu hút 100.000 người tại khoảng 40 thành phố. Trong một sự kiện do Ủy ban Điều phối Quốc gia Chấm dứt Chiến tranh Việt Nam (National Coordinating Committee to End the War in Vietnam) do sinh viên điều hành, việc đốt thẻ nghĩa vụ quân sự trước công chúng đã dẫn đến hậu quả pháp lý cho những người tham gia. Continue reading “15/10/1965: Biểu tình phản đối chiến tranh Việt Nam tại 40 thành phố của Mỹ”
Nguồn: President Johnson announces more troops to Vietnam, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1965, Tổng thống Lyndon B. Johnson tuyên bố rằng ông đã ra lệnh tăng lực lượng quân sự của Mỹ tại Việt Nam, từ 75.000 người lên 125.000 người. Johnson cũng cho biết ông sẽ yêu cầu tăng thêm nếu cần thiết. Ông còn chỉ ra rằng để đáp ứng nhu cầu nhân lực quân sự ngày càng tăng, số lượng người được gọi nhập ngũ hàng tháng sẽ được nâng từ 17.000 lên 35.000 người. Đồng thời, Johnson tái khẳng định rằng Mỹ sẵn sàng thương lượng một giải pháp hòa bình cho cuộc chiến và kêu gọi Liên Hiệp Quốc và bất kỳ quốc gia thành viên nào giúp đỡ để đạt được mục tiêu này. Continue reading “28/07/1965: Tổng thống Johnson công bố tăng quân tới Việt Nam”
Nguồn: U.S. troops land in the Dominican Republic in attempt to forestall a “communist dictatorship”, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1965, để ngăn chặn điều mà ông tuyên bố sẽ là một “chế độ độc tài cộng sản” ở Cộng hòa Dominica, Tổng thống Lyndon B. Johnson đã điều hơn 22.000 quân Mỹ đến đảo quốc này. Hành động của Johnson đã kích động làn sóng biểu tình ở Mỹ Latinh, cũng như làm dấy lên sự hoài nghi của nhiều người Mỹ.
Những rắc rối ở Cộng hòa Dominica bắt đầu vào năm 1961, khi nhà độc tài lâu năm Rafael Trujillo bị ám sát. Trujillo là một kẻ cầm quyền tàn bạo, nhưng lập trường chống cộng cứng rắn đã giúp ông nhận được sự ủng hộ của Mỹ. Cái chết của ông dẫn đến sự trỗi dậy của một chính phủ cải cách đứng đầu là Juan Bosch, người được bầu làm tổng thống vào năm 1962. Continue reading “28/04/1965: Quân đội Mỹ đổ bộ vào Cộng hòa Dominica”
Nguồn: Civil rights protesters beaten in “Bloody Sunday” attack, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1965, tại Selma, Alabama, một cuộc biểu tình đòi quyền công dân của 600 người đã kết thúc bằng bạo lực khi những người tham gia tuần hành bị tấn công và đánh đập bởi các sĩ quan và cảnh sát của bang có đa số là da trắng này. Sự kiện này sau được gọi là “Chủ nhật đẫm máu” (Bloody Sunday). Continue reading “07/03/1965: Người biểu tình ủng hộ dân quyền bị đàn áp đẫm máu”
Nguồn: 1st Cavalry Division arrives in South Vietnam, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1965, Sư đoàn Kỵ binh số 1 (Sư đoàn Không Kỵ số 1) đã đến Qui Nhơn, thuộc Nam Việt Nam, theo đó nâng quân số của Mỹ tại đây lên hơn 125.000 người. Đơn vị có lịch sử lâu đời này là sư đoàn Quân đội Mỹ đầu tiên được triển khai toàn bộ đến Việt Nam. Sư đoàn bao gồm 9 tiểu đoàn bộ binh đổ bộ đường không, một phi đoàn trinh sát, và sáu tiểu đoàn pháo binh. Sư đoàn còn bao gồm cả Không đoàn 11, được tạo thành từ ba tiểu đoàn không quân với 11 trực thăng tấn công, trực thăng hỗ trợ tấn công, và trực thăng pháo kích. Continue reading “11/09/1965: Sư đoàn Kỵ binh số 1 đến Nam Việt Nam”
Nguồn: Delano Grape Strike begins, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1965, một trong những cuộc đình công quan trọng nhất trong lịch sử nước Mỹ đã bắt đầu. Khi hơn 2.000 công nhân nông trại người Mỹ gốc Philippines từ chối đi hái nho ở thung lũng phía bắc Bakersfield, California, họ đã phát động một chuỗi sự kiện sẽ kéo dài trong vòng 5 năm sau đó mà ngày nay được gọi là Đình công của công nhân hái nho Delano (Delano Grape Strike). Continue reading “08/09/1965: Công nhân hái nho Delano đình công”
Nguồn: Watts Rebellion begins, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1965, tại Watts, Los Angeles – một khu dân cư chủ yếu là người da đen, căng thẳng chủng tộc đã lên đến đỉnh điểm sau khi hai cảnh sát da trắng ẩu đả với một tài xế da đen bị nghi là lái xe trong tình trạng say rượu. Một đám đông người xem đã tập trung gần điểm giao của Đại lộ Avalon và Phố 116 để theo dõi vụ bắt giữ, và ngay sau đó đã tức giận bởi những gì họ tin lại là một vụ cảnh sát lạm quyền vì động cơ chủng tộc. Continue reading “11/08/1965: Bạo loạn Watts bắt đầu”
Nguồn: President Johnson signs Medicare into law, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1965, Tổng thống Lyndon B. Johnson đã ký phê duyệt thành luật Medicare, một chương trình bảo hiểm y tế cho người Mỹ cao tuổi. Tại buổi lễ phê duyệt tổ chức tại Thư viện Truman ở thành phố Independence, Missouri, cựu Tổng thống Harry Truman đã được ghi danh là người thụ hưởng đầu tiên của Medicare, và nhận chiếc thẻ Medicare đầu tiên.
Johnson muốn công nhận Truman, người mà vào năm 1945 đã trở thành tổng thống đầu tiên đề xuất chương trình bảo hiểm y tế quốc gia, một sáng kiến bị Quốc hội phản đối vào thời điểm đó. Continue reading “30/07/1965: Tổng thống Johnson ký phê duyệt Medicare thành luật”
Nguồn: U.S. Marines land at Da Nang, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1965, ba tàu vận tải USS Henrico, Union và Vancouver, mang theo Lữ đoàn Viễn chinh Thủy quân Lục chiến số 9 dưới quyền Chuẩn Tướng Frederick J. Karch, đã đổ bộ vào bãi biển Xuân Thiều (Red Beach Two), cách Đà Nẵng khoảng 3,7 km.
Lên bờ đầu tiên là Tiểu đoàn 3, những người đến bãi biển lúc 8:15 sáng. Trang bị đầy đủ thiết bị chiến đấu và mang theo súng trường M-14, toán lính Thủy quân Lục chiến được chào đón bởi nhóm cảnh sát, sĩ quan Việt Nam Cộng hòa, các cô gái Việt Nam với vòng hoa trên tay, và bốn lính Mỹ cầm một tấm biển lớn ghi rõ: “Xin chào mừng. Những anh lính dũng cảm!” (Welcome, Gallant Marines). Continue reading “08/03/1965: Thủy quân Lục chiến Mỹ đổ bộ Đà Nẵng”
Nguồn: L.B.J. envisions a Great Society in his State of the Union address, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1965, trong Thông điệp Liên bang, Tổng thống Mỹ Lyndon Baines Johnson đã trình bày trước Quốc Hội một danh sách những đạo luật cần thiết để đạt được kế hoạch Xã hội Vĩ đại (Great Society) của ông. Sau cái chết bi thảm của John F. Kennedy, người Mỹ đã bầu Johnson, khi ấy đang là phó Tổng thống, lên vị trí Tổng thống với tỉ lệ phiếu bầu cao nhất trong lịch sử quốc gia. Johnson đã sử dụng nhiệm kỳ này để thúc đẩy những cải cách mà ông tin rằng sẽ giúp cải thiện chất lượng cuộc sống của người Mỹ. Continue reading “04/01/1965: L.B.J. nói về ‘Xã hội Vĩ đại’ trong Thông điệp Liên bang”
Nguồn: 1st Cavalry unit ambushed in the Ia Drang Valley, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1965, trong một phần của sự kiện gọi là Trận Thung lũng Ia Đrăng, một tiểu đoàn thuộc Sư đoàn 1 Kỵ binh của Mỹ đã bị Tiểu đoàn 8 của Trung đoàn 66 Bắc Việt phục kích. Trận đánh bắt đầu vài ngày trước đó khi Tiểu đoàn 1, Lữ Đoàn 7 Kỵ binh đối đầu một lực lượng lớn của Bắc Việt tại bãi đáp X-Ray thuộc căn cứ núi Chư Prông (Tây Nguyên).
Khi giao tranh lắng xuống, Tiểu đoàn 2, Lữ Đoàn 7 được lệnh hành quân đến bãi đáp Albany, nơi họ sẽ được đón bằng trực thăng và đưa đến một địa điểm mới. Các lính Mỹ đang di chuyển thành hàng dài trong rừng rậm thì bất ngờ bị quân Bắc Việt tấn công trong một cuộc phục kích lớn từ mọi phía. Đại đội C và D là hai đơn vị bị tổn thất nặng nề nhất bởi đòn đánh úp của Cộng sản – trong vòng vài phút, gần như toàn bộ binh sĩ trong hai đại đội đã bị đánh gục. Continue reading “17/11/1965: Sư đoàn Kỵ binh số 1 bị phục kích ở Thung lũng Ia Đrăng”
Nguồn: The Great Northeast Blackout, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào lúc chạng vạng chiều tối ngày này năm 1965, sự cố mất điện lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ đã xảy ra khi toàn bộ tiểu bang New York, một số vùng của bảy tiểu bang lân cận và một phần của miền đông Canada đã hoàn toàn chìm trong bóng tối. Great Northeast Blackout (Mất điện vùng Đông Bắc) xảy ra ngay giữa giờ cao điểm, làm gián đoạn giao thông của hàng triệu người, khiến 800.000 người mắc kẹt trong hệ thống tàu điện ngầm New York, và hàng ngàn người khác bị kẹt trong các tòa nhà văn phòng, thang máy và tàu hỏa. 10.000 Vệ binh Quốc gia và 5.000 cảnh sát đã được huy động để ngăn chặn cướp bóc. Continue reading “09/11/1965: Sự kiện Great Northeast Blackout”
Nguồn: U.S. planes bomb North Vietnam, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1965, máy bay Mỹ đã bắt đầu ném bom các mục tiêu ở miền Bắc Việt Nam, nhưng tránh nhắm vào Hà Nội và các bệ phóng tên lửa của Liên Xô bao quanh thành phố. Sang ngày 17/6, hai chiếc phản lực của Hải quân Mỹ đã bắn hạ hai chiếc MiG của miền Bắc và tiêu diệt một máy bay khác ba ngày sau đó. Các máy bay của Mỹ cũng đã thả gần 3 triệu tờ rơi tuyên truyền kích động nhân dân miền Bắc yêu cầu chính phủ của họ kết thúc chiến tranh. Continue reading “15/06/1965: Máy bay Mỹ ném bom miền Bắc Việt Nam”
Nguồn: United States assails North Vietnamese “aggression”, History.com
Biên dịch: Lê Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp
Vào ngày này năm 1965, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ công bố bản báo cáo dài 14.000 từ có tựa đề “Cuộc xâm lược từ phía Bắc – Hồ sơ về Chiến dịch của Bắc Việt nhằm chiếm đoạt miền Nam Việt Nam.” Trích dẫn “hàng loạt bằng chứng,” bao gồm lời khai của những người lính Bắc Việt đã đào ngũ hoặc bị bắt ở miền Nam Việt Nam, tài liệu tuyên bố rằng gần 20.000 lính và nhân viên kỹ thuật cộng sản đã xâm nhập miền Nam Việt Nam thông qua “kênh xâm nhập” từ miền Bắc. Báo cáo cho biết lực lượng xâm nhập vẫn nằm dưới sự chỉ huy quân sự từ Hà Nội. Continue reading “27/02/1965: Hoa Kỳ lên án Bắc Việt ‘xâm lược’”
Nguồn: The Philippines agrees to send troops to South Vietnam, History.com
Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp
Vào ngày này năm 1965, Tổng thống đắc cử Ferdinand Marcos của Philippines tuyên bố rằng ông sẽ gửi quân đội sang miền Nam Việt Nam, để đáp lại lời kêu gọi thành lập đội quân “nhiều lá cờ” tại Việt Nam của Tổng thống Lyndon Johnson. Continue reading “28/11/1965: Philippines đồng ý gửi quân sang Nam Việt Nam”
Nguồn: McNamara visits South Vietnam, History.com
Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp
Vào ngày này năm 1965, Bộ trưởng Quốc phòng Robert McNamara thực hiện chuyến đi tìm hiểu tình hình thực tế ở miền Nam Việt Nam, và Henry Cabot Lodge đến Sài Gòn để tiếp tục nhiệm kỳ đại sứ. Trước đó Lodge đã đảm nhiệm vai trò đại sứ, nhưng đã từ chức vào năm 1964 để tranh chức ứng cử viên tổng thống đảng Cộng hòa, vị trí cuối cùng thuộc về Barry Goldwater đến từ bang Arizona. Lodge trở lại Sài Gòn một lần nữa với vai trò là đại sứ từ 1965 đến 1967. Continue reading “16/07/1965: McNamara thăm Nam Việt Nam”
Nguồn: Mariner 4 studies Martian surface, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1965, tàu vũ trụ không người lái Mariner 4 đã tới gần sao Hỏa. Ở độ cao 1,8km, con tàu đã chụp và gửi về Trái Đất những hình ảnh cận cảnh đầu tiên của Hành tinh Đỏ.
Được phóng đi vào tháng 11/1964, Mariner 4 mang theo một chiếc camera truyền hình và sáu thiết bị khoa học khác để nghiên cứu sao Hỏa và vùng không gian liên hành tinh trong Hệ Mặt Trời. Tiếp cận sao Hỏa vào ngày 14/07/1965, con tàu vũ trụ đã bắt đầu gửi lại hình ảnh truyền hình của hành tinh này chỉ sau nửa đêm ngày 15/07. Continue reading “15/07/1965: Tàu Mariner 4 nghiên cứu bề mặt sao Hỏa”
Nguồn: Taylor resigns Saigon post, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1965, Đại sứ Maxwell Taylor đã từ chức tại Việt Nam. Cựu Đại sứ Henry Cabot Lodge đã thay thế Taylor. Trên cương vị đại sứ, Taylor đã thúc ép để chính quyền dân sự được thiết lập trở lại sau cuộc đảo chính quân sự lật đổ Tổng thống Ngô Đình Diệm vào tháng 11/1963.
Mặc dù ban đầu Taylor phản đối việc Mỹ sử dụng lực lượng chiến đấu, ông dần dần đã chấp nhận chiến lược này. Tuy nhiên, Taylor đã có một cuộc tranh cãi với Bộ trưởng Quốc phòng Robert McNamara và Tướng William Westmoreland, Tư lệnh Hoa Kỳ tại Nam Việt Nam, tại một hội nghị ở Honolulu hồi tháng 4. Ông phản đối sự thay đổi trong chiến lược từ chống chiến tranh du kích sang các hoạt động mặt đất quy mô lớn thực hiện bởi các đơn vị của Hoa Kỳ. Theo nhà báo David Halberstam, cuộc tranh luận này đánh dấu “lần cuối cùng Max Taylor là một nhân vật quan trọng, đúng hơn, là lời từ biệt của ông.” Continue reading “08/07/1965: Taylor từ chức Đại sứ tại Việt Nam Cộng hòa”
Nguồn: Intelligence reveals North Vietnamese units in South Vietnam, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1965, Cục Tình báo Trung ương và Cơ quan Tình báo Quốc phòng Hoa Kỳ đã báo cáo về một diễn tiến “đáng ngại nhất”: một trung đoàn Quân đội nhân dân Việt Nam – quân đội thường trực của Bắc Việt – hiện đang hỗ trợ lực lượng Việt Cộng (tức Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam) ở Nam Việt Nam. Continue reading “21/04/1965: Tình báo Mỹ tiết lộ lính Bắc Việt có mặt tại Nam Việt Nam”
