Nguồn: Jimmy Carter and Leonid Brezhnev sign the SALT-II nuclear treaty, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1979, trong cuộc họp thượng đỉnh tại Vienna, Tổng thống Mỹ Jimmy Carter và Lãnh đạo Liên Xô Leonid Brezhnev đã ký thỏa thuận SALT-II, đưa ra các hạn chế và hướng dẫn về vũ khí hạt nhân. Thỏa thuận chưa bao giờ chính thức có hiệu lực này đã trở thành một trong những hiệp định Mỹ – Xô gây tranh cãi nhất trong Chiến tranh Lạnh.
SALT-II là hệ quả của nhiều vấn đề dai dẳng còn sót lại từ thỏa thuận SALT-I thành công năm 1972. Mặc dù thỏa thuận năm 1972 đã hạn chế rất nhiều loại vũ khí hạt nhân, vẫn còn rất nhiều vấn đề chưa được giải quyết. Các cuộc thảo luận giữa Mỹ và Liên Xô đã bắt đầu gần như ngay lập tức sau khi SALT-I được cả hai quốc gia phê chuẩn vào năm 1972.
Tuy nhiên, đàm phán đã không đạt được bất kỳ đột phá mới nào. Đến năm 1979, hai bên đều mong muốn hồi sinh quá trình này. Đối với Mỹ, nỗi sợ rằng Liên Xô đã vượt lên trong cuộc chạy đua vũ trang là động lực chính. Đối với Liên Xô, mối quan hệ ngày càng chặt chẽ giữa Mỹ và Trung Quốc cộng sản là một quan ngại lớn.
Tháng 06/1979, Carter và Brezhnev gặp nhau tại Vienna và cùng ký SALT-II. Thỏa thuận về cơ bản đã quy định số lượng ngang nhau về hệ thống phóng thả (delivery systems) vũ khí hạt nhân giữa hai quốc gia. Nó cũng giới hạn số lượng tên lửa MIRV (tên lửa có nhiều đầu đạn hạt nhân độc lập).
Trong thực tế, SALT-II đã gần như không có tác động đến, hoặc chí ít là làm chậm lại đáng kể, cuộc chạy đua vũ trang. Tuy nhiên, nó đã bị chỉ trích không ngớt ở Mỹ. Văn bản này đã bị lên án là hành động “phản bội,” sẽ khiến Mỹ gần như không thể phòng thủ trước một loạt các vũ khí mới không được đề cập trong thỏa thuận. Ngay cả những người ủng hộ kiểm soát vũ khí cũng không hào hứng với thỏa thuận này, vì thực tế rằng nó chẳng hề kiểm soát vũ khí.
Tranh luận về SALT-II tại Quốc Hội Mỹ đã tiếp diễn suốt nhiều tháng. Tuy nhiên, vào tháng 12/1979, Liên Xô đã phát động cuộc xâm lược Afghanistan – chính thức “bóp chết” mọi cơ hội thông qua SALT-II, và Carter đã rút thỏa thuận khỏi Thượng viện vào tháng 01/1980. SALT-II vì thế đã được ký nhưng không được phê chuẩn. Trong những năm 1980, cả hai quốc gia đã đồng ý tôn trọng thỏa thuận cho đến khi một cuộc đàm phán vũ khí mới có thể diễn ra.
