Những kịch bản cho hồi kết của Putin (P2)

Nguồn: Liana Fix và Michael Kimmage, “Putin’s Last Stand,” Foreign Affairs, Tháng 1-2/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Xem thêm: Phần 1

GÁNH NẶNG CỦA NHÀ LÃNH ĐẠO

Lúc này, công chúng Nga vẫn chưa đứng lên phản đối chiến tranh. Người Nga có thể hoài nghi về Putin và có thể không tin tưởng vào chính phủ của ông. Nhưng họ cũng không muốn những người con trai, người cha, và người anh em đang mặc quân phục của mình thua trận trên chiến trường. Đã quen với vị thế cường quốc của Nga sau nhiều thế kỷ, và bị cô lập với phương Tây, hầu hết người Nga không muốn đất nước của họ trở thành một nước không có bất kỳ quyền lực và ảnh hưởng nào ở châu Âu, vốn là hậu quả tất yếu khi Nga thất bại ở Ukraine. Continue reading “Những kịch bản cho hồi kết của Putin (P2)”

Thế giới hôm nay: 29/12/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Giới chức Ukraine kêu gọi cư dân Kherson sơ tán khi quân Nga tái tấn công thành phố này, vốn được giải phóng hồi tháng 11 sau khi bị quân Nga chiếm đóng từ đầu cuộc chiến. Nga đẩy mạnh pháo kích trong những ngày gần đây, khiến hàng trăm người phải sơ tán. Nhiều cuộc pháo kích dường như nhằm vào các mục tiêu dân sự, bao gồm một bệnh viện phụ sản vào đêm thứ Ba.

Chính phủ Ý cho biết người nhập cảnh từ Trung Quốc sẽ phải xét nghiệm covid-19 bắt buộc, quốc gia châu Âu đầu tiên làm như vậy. Hồi đầu tuần chính phủ Trung Quốc đã tuyên bố chấm dứt kiểm dịch bắt buộc đối với người nhập cảnh từ tháng 1, khiến số người Trung Quốc chuẩn bị ra nước ngoài tăng kỷ lục. Ấn Độ, Nhật Bản, Malaysia và Hàn Quốc đều đã công bố các biện pháp tương tự như Ý. Continue reading “Thế giới hôm nay: 29/12/2022”

Những kịch bản cho hồi kết của Putin (P1)

Nguồn: Liana Fix và Michael Kimmage, “Putin’s Last Stand,” Foreign Affairs, Tháng 1-2/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Các kịch bản dự đoán thất bại của người Nga.

Cuộc chiến của Tổng thống Nga Vladimir Putin ở Ukraine đáng lẽ phải là thành tựu đỉnh cao của ông, bằng chứng cho thấy nước Nga đã tiến xa như thế nào kể từ khi đế chế Xô-viết sụp đổ vào năm 1991. Sáp nhập Ukraine được dự kiến là bước đầu tiên trong quá trình tái thiết đế chế Nga. Putin có ý định vạch trần Mỹ chỉ là “con hổ giấy” bên ngoài Tây Âu, và chứng minh rằng Nga, cùng với Trung Quốc, được định sẵn sẽ nắm giữ vai trò lãnh đạo trong một trật tự quốc tế mới, đa cực.

Nhưng kế hoạch đã không thành sự thật. Kyiv kiên trì đứng vững, và quân đội Ukraine đã phát triển thành một lực lượng hùng mạnh, một phần nhờ vào quan hệ đối tác chặt chẽ với Mỹ và các đồng minh phương Tây. Ngược lại, quân đội Nga đã thể hiện khả năng tổ chức và tư duy chiến lược kém. Hệ thống chính trị Nga cũng cho thấy họ không thể học hỏi từ những sai lầm của mình. Vì gần như không thể tác động đến hành động của Putin, phương Tây buộc phải chuẩn bị cho giai đoạn tiếp theo của cuộc chiến thảm khốc do Nga lựa chọn. Continue reading “Những kịch bản cho hồi kết của Putin (P1)”

Thế giới hôm nay: 28/12/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Trung Quốc sẽ chấm dứt cách ly bắt buộc đối với người nhập cảnh từ ngày 8 tháng 1, trong bối cảnh chính phủ nước này hạ cấp phản ứng truớc Covid-19. Chủ tịch Tập Cận Bình trước đó đã nói cần có các “chiến dịch y tế yêu nước” có đối tượng chọn lọc hơn trong giai đoạn mới. Bệnh viện trên khắp đất nước được cho là đang quá tải sau khi các hạn chế covid đột ngột được dỡ bỏ. Trong khi đó, Nhật Bản thông báo rằng từ ngày 30 tháng 12 sẽ bắt buộc xét nghiệm covid âm tính đối với tất cả người nhập cảnh từ Trung Quốc đại lục.

Đài Loan thông báo kéo dài nghĩa vụ quân sự bắt buộc từ bốn tháng lên một năm khi mối đe dọa từ Trung Quốc gia tăng. Lính nghĩa vụ cũng sẽ được huấn luyện nâng cao hơn. Tổng thống Thái Anh Văn nói các quy định quân sự hiện tại là không đủ để răn đe Trung Quốc. Kế hoạch mới sẽ có hiệu lực từ tháng 1 năm 2024. Continue reading “Thế giới hôm nay: 28/12/2022”

Nhìn lại xung đột năm 2022 và ngẫm về hòa bình trong năm mới

Nguồn: Stephen M. Walt, “The Realist Guide to World Peace,” Foreign Policy, 23/12/2022

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Bạn không cần phải là một người theo chủ nghĩa lý tưởng thì mới muốn chấm dứt chiến tranh.

Mỗi năm, mùa nghỉ lễ là khoảng thời gian ngắn ngủi mà chúng ta được khuyến khích để nghĩ về hòa bình. Các bên tham chiến đôi khi sẽ tuyên bố ngừng bắn vào thời điểm này, và các cộng đồng tôn giáo khác nhau trên khắp thế giới được dạy bảo rằng theo đuổi và gìn giữ hòa bình là một nghĩa vụ thiêng liêng. Nếu may mắn, hầu hết chúng ta sẽ dành một phần thời gian trong kỳ nghỉ lễ để tận hưởng niềm vui bên bạn bè và gia đình, cố gắng gạt bản năng độc ác của loài người sang một bên, dù là trong khoảnh khắc. Continue reading “Nhìn lại xung đột năm 2022 và ngẫm về hòa bình trong năm mới”

27/12/1944: Mỹ tịch thu tài sản công ty Montgomery Ward

Nguồn: FDR seizes control of Montgomery Ward, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1944, trong lúc Thế chiến II đang diễn ra, Tổng thống Franklin D. Roosevelt đã ra lệnh cho Bộ trưởng Chiến tranh tịch thu tài sản của Công ty Montgomery Ward vì công ty này từ chối tuân thủ thỏa thuận lao động.

Trong nỗ lực ngăn chặn làn sóng đình công trong các ngành hỗ trợ chiến tranh quan trọng, Roosevelt đã thành lập Ủy ban Lao động Chiến tranh Quốc gia vào năm 1942. Ủy ban đã thương lượng các thỏa thuận giữa ban quản lý và công nhân để tránh việc ngừng sản xuất, vốn có thể làm tê liệt nỗ lực chiến tranh. Continue reading “27/12/1944: Mỹ tịch thu tài sản công ty Montgomery Ward”

Thế giới hôm nay: 27/12/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Trung Quốc sẽ chấm dứt cách ly bắt buộc đối với người nhập cảnh từ ngày 8 tháng 1, trong bối cảnh chính phủ nước này hạ cấp phản ứng truớc Covid-19. Chủ tịch Tập Cận Bình trước đó đã nói cần có các “chiến dịch y tế yêu nước” có đối tượng chọn lọn hơn trong giai đoạn mới. Bệnh viện trên khắp đất nước được cho là đang quá tải sau khi các hạn chế covid đột ngột được dỡ bỏ.

Bộ Quốc phòng Đài Loan cho biết Trung Quốc đã điều 71 máy bay chiến đấu và 7 tàu hải quân tham gia “tập trận tấn công” ⁠— tức diễn tập cho xung đột ⁠— trong vùng nhận diện phòng không của hòn đảo vào Chủ nhật. Trung Quốc đã lên án một dự luật chi tiêu được Mỹ thông qua nhằm hỗ trợ quân sự cho Đài Loan, và cáo buộc hai nước này leo thang “các âm mưu thông đồng và khiêu khích.” Căng thẳng lên cao kể từ khi chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi đến thăm hòn đảo hồi tháng 8. Continue reading “Thế giới hôm nay: 27/12/2022”

Trung Quốc vật lộn với Covid trong khi chuỗi chỉ huy gây bối rối

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “As COVID soars, China has 2 chains of command,” Nikkei Asia, 22/12/2022

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Thủ tướng Lý Khắc Cường và nhân vật số 2 mới Lý Cường đều đang ở đằng sau tay lái.

Sau khi dần dỡ bỏ chính sách zero-COVID hà khắc vào tháng 11, Trung Quốc đã chứng kiến sự gia tăng đột biến số lượng ca nhiễm virus. Tốc độ lây lan nhanh hơn dự đoán, khiến cho hệ thống chăm sóc y tế và các chức năng quan trọng khác gần như bị tê liệt.

Bệnh viện rơi vào tình trạng quá tải. Những bệnh nhân cao tuổi bị sốt gần 400C chỉ có hai lựa chọn: đợi sáu giờ bên ngoài bệnh viện, hoặc về nhà. Nhiều người đã quyết định về nhà. Continue reading “Trung Quốc vật lộn với Covid trong khi chuỗi chỉ huy gây bối rối”

Thế giới hôm nay: 26/12/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Tỉnh Chiết Giang của Trung Quốc chính thức đạt mốc 1 triệu ca nhiễm covid-19 mới hàng ngày. Cơ quan y tế của nước này cũng cho biết chỉ trong 20 ngày đầu tiên của tháng 12 đã có gần 250 triệu người bị nhiễm virus. Ước tính trên cao hơn nhiều so với con số chính thức. Bất chấp báo cáo cho thấy các nhà xác bị quá tải, CDC Trung Quốc tuyên bố không có ca tử vong nào trong năm ngày tính đến thứ Bảy. Bệnh viện ở một số tỉnh cho biết ca bệnh tăng cao đang gây thiếu máu dự trữ.

Tổng thống Nga Vladimir Putin nói ông sẵn sàng đàm phán với Ukraine và những nước khác – ngay cả khi Nga tiếp tục bắn phá dân thường và cơ sở hạ tầng ở Ukraine. Song giới chức Ukraine nói ông Putin không thật lòng. Giám đốc CIA William Burns cũng cho rằng Nga không nghiêm túc đàm phán. Continue reading “Thế giới hôm nay: 26/12/2022”

Làm thế nào để quản lý rủi ro từ một Trung Quốc suy yếu?

Nguồn: Jonathan Tepperman, “China’s Dangerous Decline,” Foreign Affairs, 19/12/2022

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Washington cần có sự điều chỉnh khi những rắc rối của Bắc Kinh ngày một gia tăng.

Hai tháng vừa qua là một trong những thời điểm quan trọng nhất trong lịch sử Trung Quốc đương đại. Dấu mốc đầu tiên là Đại hội Đảng lần thứ 20, sự kiện được Chủ tịch Tập Cận Bình sử dụng để loại bỏ những đối thủ duy nhất còn sót lại của mình. Sau đó vài tuần, tại Trung Quốc nổ ra làn sóng biểu tình lan rộng nhất mà nước này từng chứng kiến kể từ các cuộc biểu tình rầm rộ ở Quảng trường Thiên An Môn và nhiều nơi khác vào năm 1989. Thế rồi, chưa đầy một tuần sau, một hồi kết đáng kinh ngạc đã xuất hiện: trong một hành động nhượng bộ hiếm hoi (và không được thừa nhận), Bắc Kinh tuyên bố họ đang nới lỏng một số chính sách “zero COVID” đã khiến rất nhiều người tức giận xuống đường. Continue reading “Làm thế nào để quản lý rủi ro từ một Trung Quốc suy yếu?”

25/12/1962: Phim “Giết con chim nhại” ra rạp

Nguồn: “To Kill a Mockingbird” opens in theaters, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1962, Giết con chim nhại, bộ phim dựa trên tiểu thuyết cùng tên đoạt giải Pulitzer năm 1960 của Harper Lee, đã chính thức ra rạp. Câu chuyện về nạn phân biệt chủng tộc và về tuổi thơ bị đánh mất trong thời kỳ Đại Suy thoái đã được kể lại dưới góc nhìn của một cô bé người Alabama tên là Scout Finch, do Mary Badham thủ vai trong phim, sống cùng người anh Jem (Phillip Alford) và người cha Atticus, một luật sư góa vợ (Gregory Peck). Trong lúc Scout, Jem, và bạn của họ là Dill (John Megna) bị cuốn hút bởi Boo Radley (Robert Duvall) bí ẩn, Atticus đã ra tòa bào chữa cho một người đàn ông da đen bị buộc tội cưỡng hiếp một phụ nữ da trắng. Continue reading “25/12/1962: Phim “Giết con chim nhại” ra rạp”

24/12/1851: Hỏa hoạn tàn phá Thư viện Quốc hội Mỹ

Nguồn: Fire ravages Library of Congress, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1851, một trận hỏa hoạn kinh hoàng tại Thư viện Quốc hội Mỹ ở Washington, D.C., đã phá hủy khoảng 2/3 trong số 55.000 cuốn sách tại thư viện, bao gồm phần lớn thư viện cá nhân của Thomas Jefferson, vốn đã được bán lại cho Thư viện Quốc hội vào năm 1815.

Thư viện Quốc hội Mỹ được thành lập vào năm 1800, khi Tổng thống John Adams phê chuẩn đạo luật phân bổ 5.000 đô la để mua “những cuốn sách có thể cần thiết cho việc sử dụng của Quốc hội.” Những cuốn sách đầu tiên, được đặt hàng từ London, đã được chuyển đến vào năm 1801 và được cất giữ tại Điện Capitol, “ngôi nhà” đầu tiên của Thư viện Quốc hội. Danh mục sách đầu tiên của thư viện, được lập vào tháng 4/1802, bao gồm 964 cuốn sách và 9 bản đồ. Mười hai năm sau, quân đội Anh xâm chiếm thành phố Washington và phóng hỏa Điện Capitol, trong đó có Thư viện Quốc hội với 3.000 cuốn sách. Continue reading “24/12/1851: Hỏa hoạn tàn phá Thư viện Quốc hội Mỹ”

Những năm cuối của triều vua Lê Thái Tổ

Tác giả: Hồ Bạch Thảo

Một năm trước, vào ngày 25/11/1429, nhân sứ nhà Minh là bọn Lý Kỳ về nước, Vua Lê Thái Tổ sai bọn đầu mục là Đào Công Soạn mang vàng bạc và sản vật địa phương sang triều cống. Ngày 3/4/1430 đến kinh đô nhà Minh, đưa lời tâu của Vua, cùng các kỳ lão, một lần nữa khẳng định rằng người và khí giới đã trả về hết; con cháu họ Trần đã tìm khắp nơi nhưng không còn ai; xin cầu phong. Sự việc trình bày qua văn bản sau đây:

“Ngày 11 tháng 3 năm Tuyên Đức thứ 5 [3/4/1430]. Bọn Thị lang Lý Kỳ đi sứ Giao Chỉ trở về. Lê Lợi sai bọn Đầu mục Đào Công Soạn triều cống khí mãnh bằng vàng, bạc; cùng sản vật địa phương. Lại dâng lời tấu như sau: Continue reading “Những năm cuối của triều vua Lê Thái Tổ”

Chuyển động Quốc Phòng (16/12 – 22/12/2022)

Thực hiện: Viên Đăng Huy | Hiệu đính: Nguyễn Thế Phương

Chiến tranh Nga – Ukraine

Continue reading “Chuyển động Quốc Phòng (16/12 – 22/12/2022)”

Thế giới hôm nay: 23/12/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Nhà sáng lập sàn giao dịch tiền điện tử FTX Sam Bankman-Fried đã được cho phép tại ngoại nhờ nộp 250 triệu đô la bảo lãnh sau phiên điều trần ở New York. Điều kiện tại ngoại quy định ông phải nộp hộ chiếu và bị giữ tại nhà cha mẹ ở California. Trước đó, vào thứ Tư, Bankman-Fried đã bị dẫn độ từ Bahamas về Mỹ. Ông sẽ ra hầu tòa về tám cáo buộc liên bang, bao gồm gian lận thanh toán, âm mưu thực hiện hành vi rửa tiền, và gian lận giao dịch hàng hóa và chứng khoán.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã gặp người đồng cấp Ba Lan Andrzej Duda để thảo luận về “các kế hoạch chiến lược cho tương lai.” Cuộc gặp diễn ra trên đường ông Zelensky trở về từ Mỹ, vốn là lần đầu tiên nhà lãnh đạo Ukraine rời khỏi đất nước kể từ khi Nga xâm lược vào tháng 2. Khi ở Washington, DC, ông Zelensky đã gặp tổng thống Joe Biden, người vừa tuyên bố viện trợ thêm 1,85 tỷ đô la cho Ukraine. Continue reading “Thế giới hôm nay: 23/12/2022”

Học thuyết chiến thắng mới của Nga và triển vọng Chiến tranh Ukraine

Nguồn: Mick Ryan, “Russia’s New Theory of Victory,” Foreign Affairs, 14/12/2022

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Moscow đang cố gắng học hỏi từ những sai lầm của mình như thế nào?

Giáng sinh năm nay sẽ là một cột mốc nghiệt ngã đối với người dân Ukraine. Nó đánh dấu mười tháng kể từ khi quân Nga tiến vào đất nước của họ, gây ra sự tàn phá ở quy mô chưa từng thấy tại châu Âu kể từ Thế chiến II. Hàng chục nghìn người Ukraine đã thiệt mạng. Hàng triệu người đã phải rời bỏ nhà cửa. Gần như toàn bộ đất nước bị mất điện, khiến Kyiv lo lắng rằng – khi mùa đông bắt đầu – nhiều công dân của họ sẽ bị chết cóng. Continue reading “Học thuyết chiến thắng mới của Nga và triển vọng Chiến tranh Ukraine”

22/12/1808: Bản Giao hưởng Số 5 của Beethoven được trình diễn lần đầu

Nguồn: Beethoven’s Fifth Symphony given world premiere in Vienna, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Ban đầu, người ta đã không công nhận bản giao hưởng này là một trong những bản nhạc hay nhất từng được viết. Tuy nhiên, cũng cần nhớ rằng nó đã được trình diễn lần đầu tiên trong điều kiện vô cùng bất lợi. Địa điểm tổ chức buổi hòa nhạc là một nơi lạnh cóng. Phải mất hơn hai giờ trong một buổi diễn dài tổng cộng bốn giờ trước khi bản nhạc này được chơi. Và dàn nhạc ngày hôm đó đã chơi tệ đến mức nhà soạn nhạc Beethoven, người gần như bị điếc – khi đó còn giữ vai trò nhạc trưởng và nghệ sĩ piano – phải dừng buổi hòa nhạc giữa chừng và bắt đầu lại từ đầu. Nhìn chung, đó là một khởi đầu không mấy tốt đẹp cho tác phẩm sẽ sớm trở thành bản nhạc cổ điển nổi tiếng nhất thế giới: Bản Giao hưởng Số 5 cung Đô thứ, Op. 67 – thường gọi là “Bản Giao hưởng số 5”. Continue reading “22/12/1808: Bản Giao hưởng Số 5 của Beethoven được trình diễn lần đầu”

Khi AI đàm phán giỏi hơn con người: Tương lai nào cho các nhà ngoại giao?

Tác giả: Ngô Di Lân

Trí tuệ nhân tạo – AI (artificial intelligence) đã có nhiều tiến bộ vượt bậc trong khoảng hai thập niên qua. Một trong những chỉ dấu rõ rệt nhất cho sự phát triển của AI là việc nó đã lần lượt đánh bại con người một cách thuyết phục trong gần như tất cả các bộ môn thể thao trí tuệ hàng đầu.

Năm 1997, siêu máy tính Deep Blue của IBM lần đầu giành chiến thắng trước đại kiện tướng cờ vua Gary Kasparov với tỉ số 3½–2½ trong trận tái đấu ở New York. Năm 2016, phần mềm AlphaGo do Google phát triển đã đánh bại kỳ thủ cờ vây 9 đẳng thế giới Lee Sedol với tỉ số 4-1. Và chỉ ba năm sau đó, phần mềm Pluribus do Facebook và các nhà khoa học trường Carnegie Mellon phát triển đã khuất phục những vận động viên poker hàng đầu thế giới trong bộ môn bài hai lá có 6 người chơi (6-max No-limit Texas Hold’Em poker). Continue reading “Khi AI đàm phán giỏi hơn con người: Tương lai nào cho các nhà ngoại giao?”

Phụ nữ Trung Quốc đóng vai trò quan trọng trong việc xóa bỏ chính sách zero-covid

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “China’s female protesters break nation free from zero-COVID,” Nikkei Asia, 15/12/2022

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Tập đã loại phụ nữ ra khỏi các vị trí trong ban lãnh đạo, nhưng sự thất vọng bị dồn nén có thể sẽ phát nổ.

Thứ Bảy vừa qua là một thời khắc quan trọng đối với Trung Quốc, khi các nhà chức trách cảnh giác cao độ nhằm ngăn chặn phong trào sinh viên chống chính sách zero-covid biến thành một lời kêu gọi vì dân chủ và nhân quyền phổ quát.

Tại một trường đại học lớn ở miền trung Trung Quốc, một tấm biển bằng giấy được dán trên cửa sổ ký túc xá sinh viên, nói về Ngày Nhân quyền Quốc tế. Đó là một biểu hiện của sự ủng hộ “phong trào giấy trắng”. Continue reading “Phụ nữ Trung Quốc đóng vai trò quan trọng trong việc xóa bỏ chính sách zero-covid”

20/12/1957: Elvis Presley nhận giấy gọi nhập ngũ

Nguồn: Elvis Presley is drafted, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1957, khi đang nghỉ Lễ Giáng sinh tại Graceland, trong dinh thự mà ông mới mua ở Tennessee, ngôi sao nhạc rock-and-roll Elvis Presley đã nhận được thông báo nhập ngũ của Quân đội Mỹ.

Với phong cách trình diễn khêu gợi – một phóng viên gọi ông là “Elvis the Pelvis” (Elvis lắc hông) – sở hữu một bộ phim ăn khách, Love Me Tender, và hàng loạt đĩa đơn nổi tiếng, gồm Heartbreak Hotel, Blue Suede Shoes, Hound Dog và Don’t Be Cruel, Presley đã trở thành một biểu tượng quốc gia, và là ngôi sao nhạc rock-and-roll chân chính đầu tiên trên thế giới, ngay từ cuối năm 1956. Continue reading “20/12/1957: Elvis Presley nhận giấy gọi nhập ngũ”