08/03/1983: Reagan lại gọi Liên Xô là “đế chế quỷ dữ”

Nguồn: Reagan refers to U.S.S.R. as “evil empire,” again, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1983, phát biểu tại một hội nghị của Hiệp hội Tin lành Phúc Âm Quốc gia (National Association of Evangelicals) ở Florida, Tổng thống Ronald Reagan đã công khai gọi Liên Xô là “đế chế quỷ dữ” (evil empire) lần thứ hai trong sự nghiệp của mình. Lần đầu tiên ông sử dụng cụm từ này là trong bài phát biểu năm 1982 tại Hạ viện Anh. Một số người xem việc Reagan sử dụng thuật ngữ lấy cảm hứng từ bộ phim Chiến tranh giữa các vì sao là một khẩu hiệu dân chủ tuyệt vời. Những người khác, bao gồm nhiều thành viên của cộng đồng ngoại giao quốc tế, lại lên án nó là lời tấn công vô trách nhiệm. Continue reading “08/03/1983: Reagan lại gọi Liên Xô là “đế chế quỷ dữ””

Lại thêm một quan chức cấp cao khác của Trung Quốc bị thanh trừng

Nguồn: James Palmer, “Another High-Ranking Chinese Official Falls”,  Foreign Policy, 04/03/2025

Biên dịch: Tạ Kiều Trang

Kim Tráng Long (Jin Zhuanglong) là ủy viên Quốc vụ viện mới nhất bị loại khỏi bộ máy trong chiến dịch thanh trừng đang tiếp diễn của Chủ tịch Tập Cận Bình.

Tiêu điểm tuần này: Người đứng đầu Bộ Công nghiệp và Công nghệ thông tin Trung Quốc bị loại khỏi bộ máy trong chiến dịch thanh trừng của Tập; Bắc Kinh đáp trả bằng các biện pháp trả đũa khi hàng hoá Trung Quốc bị Mỹ tăng thuế; Tập đoàn sản xuất chip TSMC của Đài Loan cam kết một khoản đầu tư lớn vào ngành chip bán dẫn ở Mỹ. Continue reading “Lại thêm một quan chức cấp cao khác của Trung Quốc bị thanh trừng”

Ukraine giờ đây là cuộc chiến của Châu Âu

Nguồn: Dmytro Kuleba, “This Is Europe’s War Now,” New York Times, 03/03/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Thứ Sáu vừa qua (28/02/2025), khi Volodymyr Zelensky rời khỏi Nhà Trắng với vẻ mặt buồn bã, Tổng thống Trump đã viết trên mạng xã hội rằng nhà lãnh đạo Ukraine có thể “quay lại khi ông ta sẵn sàng cho Hòa bình.”

Hòa bình là một từ rất mạnh, nhưng để hiểu được ý nghĩa thực sự của nó, người ta phải xem xét bối cảnh mà nó được dùng. Trong cùng ngày mà Trump nói về tầm quan trọng của hòa bình và tiễn Zelensky về nhà để suy nghĩ về điều đó, Nga đã phóng hơn 150 máy bay không người lái tấn công vào các thành phố của Ukraine. Trump nhấn mạnh rằng ông đang đạt được tiến triển lớn hướng tới hòa bình với Tổng thống Nga Vladimir Putin, nhưng Putin chỉ tăng cường các cuộc tấn công của mình kể từ khi Trump lên nhậm chức. Continue reading “Ukraine giờ đây là cuộc chiến của Châu Âu”

Những nguy cơ từ một vị tổng thống thích truyền hình thực tế

Nguồn: Ravi Agrawal, “The Perils of a Reality TV Presidency,” Foreign Policy, 28/02/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Cuộc khẩu chiến giữa Trump và Zelensky là lời nhắc nhở rằng ngoại giao quốc tế chưa bao giờ đòi hỏi phải được thực hiện trước mắt hàng tỷ người.

“Tôi có thể nói với anh rằng đây sẽ là chương trình truyền hình tuyệt vời.”

Đó có thể là những lời chân thực nhất mà Tổng thống Mỹ Donald Trump thốt ra trong cuộc gặp đầy kịch tính và hoàn toàn không có phép tắc ngoại giao với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Trump rất am hiểu về truyền hình. Xuất thân là một ngôi sao truyền hình thực tế, ông đã vạch ra con đường lên nắm quyền của mình với hiểu biết sâu sắc về cách giữ chân mọi người. Càng gây sốc, càng kỳ quặc, càng thô lỗ, càng chưa từng có thì tỷ suất người xem càng tăng. Trump ám ảnh với những điều này. Ông ấy nổi tiếng với việc gọi điện cho các giám đốc truyền hình sẵn sàng nghe máy, và thảo luận về số liệu mỗi sáng. Nếu tỷ suất người xem không tăng lên, ông sẽ thử một cách khác. Sau đó lặp lại quá trình. Tỷ suất người xem càng cao, tin tức càng nhiều, sự chú ý càng lớn. Sự chú ý là điều tối quan trọng. Continue reading “Những nguy cơ từ một vị tổng thống thích truyền hình thực tế”

06/03/1475: Ngày sinh Michelangelo

Nguồn: Michelangelo is born, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1475, Michelangelo Buonarroti, người được cho là nghệ sĩ Phục hưng vĩ đại nhất nước Ý, đã chào đời tại ngôi làng nhỏ Caprese. Là con trai của một viên chức chính phủ, ông lớn lên ở Florence, trung tâm của phong trào Phục hưng đầu tiên, và bắt đầu học việc tại xưởng của một nghệ sĩ ở tuổi 13. Nhờ tài năng xuất chúng, ông đã nhận được hỗ trợ từ Lorenzo de’ Medici, nhà cai trị Cộng hòa Florence và là một người bảo trợ lớn của nghệ thuật. Michelangelo sau này sẽ trở thành bậc thầy hội họa, điêu khắc, và thậm chí là kiến ​​trúc, nổi tiếng với những tác phẩm điêu khắc mạnh mẽ như David và những bức bích họa trên trần nhà tại Nhà nguyện Sistine của Vatican. Continue reading “06/03/1475: Ngày sinh Michelangelo”

Thế giới hôm nay: 06/03/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Donald Trump tuyên bố sẽ tạm miễn thuế nhập khẩu từ Canada và Mexico trong một tháng đối với ba hãng xe lớn của Mỹ — Ford, General Motors，và Stellantis. CEO của các công ty này đã vận động hành lang để được miễn trừ, và người phát ngôn của ông Trump cho biết tổng thống “rất sẵn lòng” đáp ứng. Các nhà phân tích ước tính mức thuế 25% có thể xóa sạch lợi nhuận của các công ty này nếu họ không tăng giá hoặc thay đổi hoạt động sản xuất.

Trong một đòn giáng khác vào nỗ lực chiến tranh của Ukraine, giám đốc CIA John Ratcliffe cho biết Mỹ sẽ ngừng chia sẻ thông tin tình báo với Kyiv. Tin tình báo phương Tây trước đây đã được dùng để hỗ trợ Ukraine trong việc điều hướng tên lửa nhắm vào các mục tiêu bên trong nước Nga. Mỹ đã đình chỉ toàn bộ viện trợ quân sự cho Ukraine vào thứ Hai sau cuộc tranh cãi giữa ông Trump và tổng thống Volodymyr Zelensky tại Nhà Trắng hồi tuần trước. Continue reading “Thế giới hôm nay: 06/03/2025”

Nga sẵn lòng gây biến động toàn cầu tới đâu?

Nguồn: Hanna Notte, “How Big Is Russia’s Appetite for Upheaval?,” Foreign Affairs, 27/02/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Bất chấp sự ủng hộ của Trump, vẫn có giới hạn đối với các xung lực phá hoại của Moscow.

Việc Tổng thống Mỹ Donald Trump ủng hộ Nga dường như đang làm gia tăng mối đe dọa đã gây báo động ở các thủ đô phương Tây suốt năm qua: sự liên kết của một nhóm đối thủ đáng gờm, bao gồm Trung Quốc, Iran, Triều Tiên, và Nga, trong một “trục biến động” do Nga đứng đầu. Cả bốn nước đều theo chủ nghĩa xét lại, với ý định lật đổ trật tự toàn cầu mà họ cho là chống lại mình. Phương Tây lo ngại rằng, ngoài việc hỗ trợ kinh tế, quân sự, và chính trị cho nhau, các quốc gia này có thể phát động cuộc xung đột khiến phương Tây phải chật vật kiềm chế những tác động gây bất ổn. Continue reading “Nga sẵn lòng gây biến động toàn cầu tới đâu?”

Thế giới hôm nay: 05/03/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Thị trường chứng khoán Mỹ — bao gồm cả cổ phiếu của các hãng xe như GM và Ford — giảm điểm sau khi Trung Quốc, Canada, và Mexico đáp trả các mức thuế nặng nề của Mỹ, vốn có hiệu lực từ thứ Ba. Trung Quốc phản ứng nhanh chóng bằng cách áp thuế 10-15% đối với một loạt sản phẩm nông nghiệp của Mỹ. Canada theo sau với thông báo áp thuế 25% lên hàng hóa Mỹ. Tổng thống Mexico, Claudia Sheinbaum, cho biết chính phủ của bà sẽ công bố chi tiết về các “biện pháp thuế quan và phi thuế quan” trong một cuộc mít tinh vào Chủ nhật.

Tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelensky, đã cố gắng hàn gắn quan hệ với Mỹ sau khi Donald Trump đình chỉ viện trợ quân sự cho nước này. Ông Zelensky dường như bác bỏ cáo buộc của ông Trump rằng Ukraine không “sẵn sàng cho hòa bình” và nhắc lại lời đề nghị ký kết một thỏa thuận khai thác khoáng sản với Mỹ. Trước đó, ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio đã nói việc gây sức ép với Ukraine có thể “khiến Nga chấp nhận đàm phán.” Continue reading “Thế giới hôm nay: 05/03/2025”

Tân lãnh đạo của Việt Nam nâng kỳ vọng lên tầm cao mới

Nguồn: Alexander L. Vuving, “Vietnam’s new leader is raising expectations to a new level,” Nikkei Asia, 28/02/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Cho dù Tô Lâm thành công hay thất bại, thì một điều rõ ràng là ông đang định hình lại đất nước.

Việt Nam đang trải qua những biến đổi sâu sắc dưới thời Tổng Bí thư Tô Lâm. Không chỉ là một cuộc cải tổ chính sách, những cải cách của ông còn là nỗ lực được tính toán để định hình lại đất nước cũng như cân bằng quyền lực trong nội bộ Đảng Cộng sản Việt Nam (ĐCSVN) cầm quyền. Continue reading “Tân lãnh đạo của Việt Nam nâng kỳ vọng lên tầm cao mới”

04/03/1974: Tạp chí “People” ra mắt

Nguồn: “People” magazine launches, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1974, nữ diễn viên Mia Farrow của phim Gatsby Vĩ đại đã xuất hiện trên trang bìa số đầu tiên của People, một tạp chí hàng tuần chuyên tập trung vào cuộc sống cá nhân của những người nổi tiếng. Cho đến nay, People vẫn là một trong những tuần báo bán chạy nhất nước Mỹ. Continue reading “04/03/1974: Tạp chí “People” ra mắt”

Thế giới hôm nay: 04/03/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Thị trường chứng khoán lao dốc sau khi Donald Trump tuyên bố mức thuế 25% đối với Canada và Mexico sẽ có hiệu lực vào thứ Ba. Tổng thống Mỹ nói không còn “không gian đàm phán” nào để hai nước đạt được thỏa thuận trì hoãn thuế quan như họ đã làm vào tháng trước. Chỉ số NASDAQ giảm 2,6%; trong khi chỉ số Dow giảm 1,8%, tương đương gần 800 điểm.

Thủ tướng Anh, Keir Starmer, nói trước Quốc hội là ông sẽ đẩy nhanh đàm phán với các đồng minh về một sứ mệnh gìn giữ hòa bình tại Ukraine, trong bối cảnh châu Âu đang gấp rút đi tìm chiến lược kết thúc xung đột. Trước đó, tổng thống Pháp, Emmanuel Macron, đã đề xuất lệnh ngừng bắn một tháng ban đầu “trên không, trên biển và đối với cơ sở hạ tầng năng lượng,” dù các quan chức Anh khẳng định chưa có kế hoạch nào như vậy được thống nhất. Continue reading “Thế giới hôm nay: 04/03/2025”

‘Châu Âu đang mắc kẹt trong tư duy Chiến tranh Lạnh và NATO có thể giải thể trong tương lai’

Nguồn: Richard Sakwa, 【思想者茶座】|理查德·萨克瓦：“中国过去几周非常安静，这是明智的做法”, Guancha, 28/02/2025.

Biên dịch: Lê Thị Thanh Loan

Vào đúng kỷ niệm ba năm của cuộc xung đột Nga-Ukraine, Donald Trump – người vừa nhậm chức được một tháng – đã làm thay đổi mối quan hệ căng thẳng suốt ba năm qua giữa Mỹ và Nga bằng việc tổ chức cuộc hội đàm cấp cao với Nga và mở ra một cuộc chơi quyền lực mới giữa các cường quốc.

Liệu hòa bình giữa Nga và Ukraine có chuyển biến tốt đẹp hơn? Liệu châu Âu và Ukraine – những “đồng minh” bị Mỹ gạt sang một bên – có bao nhiêu năng lực để đảm bảo an ninh cho châu Âu? Là một nước lớn đại diện cho lợi ích của “phương Nam toàn cầu”, Trung Quốc sẽ đóng vai trò gì trong vấn đề này? Continue reading “‘Châu Âu đang mắc kẹt trong tư duy Chiến tranh Lạnh và NATO có thể giải thể trong tương lai’”

Thế giới hôm nay: 03/03/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Sau hội nghị thượng đỉnh an ninh tại London, thủ tướng Anh Keir Starmer cho biết các đồng minh châu Âu sẽ thành lập một “liên minh các bên sẵn lòng” để “đảm bảo hòa bình” ở Ukraine. Ông nói rằng Anh, Pháp và các nước khác đã đồng ý xây dựng một kế hoạch với Ukraine nhằm chấm dứt giao tranh, sau đó sẽ trình bày kế hoạch này với Mỹ. Ông cũng công bố một thỏa thuận trị giá 1,6 tỷ bảng Anh (2 tỷ USD) để Ukraine mua tên lửa.

Các nhà lãnh đạo khác tại hội nghị kêu gọi tăng cường chi tiêu quốc phòng. Chủ tịch Ủy ban châu Âu, Ursula von der Leyen, cho biết châu Âu cần “khẩn cấp tái vũ trang” và các nhà lãnh đạo EU sẽ thảo luận vấn đề này tại một cuộc họp vào thứ Năm. Trong khi đó, tổng thư ký NATO Mark Rutte nói một số nước châu Âu sẽ sớm công bố kế hoạch tăng ngân sách quốc phòng. Continue reading “Thế giới hôm nay: 03/03/2025”

Jack Ma tái xuất khi Tập Cận Bình điều chỉnh hướng đi nền kinh tế

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Jack Ma appears as Xi Jinping seeks to adjust course,” Nikkei Asia, 27/02/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Chủ tịch Trung Quốc đã ngầm đồng ý với Đặng Tiểu Bình khi ông ra hiệu về hướng đi mới cho nền kinh tế.

Một đám mây trắng hình con ngựa đã trở lại bầu trời xanh sau hơn bốn năm bị thổi bay. Đám mây này là phép ẩn dụ cho ông trùm công nghệ Jack Ma.

Nhà sáng lập tập đoàn thương mại điện tử khổng lồ Alibaba của Trung Quốc đã một lần nữa trở thành tâm điểm chú ý khi bất ngờ xuất hiện vào ngày 17/02 tại một hội nghị chuyên đề về doanh nghiệp tư nhân ở Bắc Kinh được tổ chức lần đầu tiên sau khoảng sáu năm. Continue reading “Jack Ma tái xuất khi Tập Cận Bình điều chỉnh hướng đi nền kinh tế”

02/03/1807: Quốc hội Mỹ cấm buôn bán nô lệ châu Phi

Nguồn: Congress abolishes the African slave trade, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1807, Quốc hội Mỹ thông qua một đạo luật “cấm nhập khẩu nô lệ vào bất kỳ cảng hoặc địa điểm nào thuộc thẩm quyền của Mỹ… từ bất kỳ vương quốc, địa điểm, hoặc quốc gia nước ngoài nào.” Đạo luật này sẽ có hiệu lực vào đầu năm sau. Continue reading “02/03/1807: Quốc hội Mỹ cấm buôn bán nô lệ châu Phi”

Bản đồ mới của Trump và vận mệnh NATO

Nguồn: Robert D. Kaplan, “Trump’s New Map,” Foreign Policy, 25/02/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vị tổng thống đầu tiên của nước Mỹ trong thời kỳ hậu đọc hiểu lịch sử chỉ còn biết dựa vào địa lý.

Trong bài phát biểu mang tính tiên tri tại Brussels vào tháng 06/2011, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ khi đó là Robert M. Gates đã cảnh báo các đồng minh châu Âu của Washington rằng: nếu họ không bắt đầu chi nhiều hơn đáng kể cho an ninh của chính họ, NATO một ngày nào đó có thể sẽ trở thành dĩ vãng. Gates lưu ý rằng ông chỉ là “người mới nhất trong một loạt các bộ trưởng quốc phòng Mỹ đã thúc giục các đồng minh, cả riêng tư lẫn công khai, thường là với sự bực tức, yêu cầu họ đáp ứng các tiêu chuẩn đã thỏa thuận của NATO về chi tiêu quốc phòng.” Continue reading “Bản đồ mới của Trump và vận mệnh NATO”

01/03/1968: Hàng ngàn học sinh người Mỹ gốc Mexico tổ chức bãi khóa

Nguồn: Thousands of Chicano students stage school walkouts in East L.A., History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1968, hàng ngàn học sinh người Mỹ gốc Mexico đã bỏ học ở Đông Los Angeles để phản đối điều kiện bất bình đẳng. Hành động của họ đã khuếch đại một phong trào đang phát triển vì quyền công dân của người Chicano (người Mỹ gốc Mexico). Continue reading “01/03/1968: Hàng ngàn học sinh người Mỹ gốc Mexico tổ chức bãi khóa”

Trung Quốc sẽ phản ứng thế nào khi Trump bỏ rơi đồng minh?

Nguồn: James Palmer, “As Trump Abandons Allies, How Will China Respond”,  Foreign Policy, 25/02/2025

Biên dịch: Tạ Kiều Trang

Cách tiếp cận gây sốc của Mỹ khiến Bắc Kinh vừa thấy hài lòng vừa lo ngại.

Tiêu điểm tuần này: Tổng thống Mỹ Donald Trump đổi cách tiếp cận với đồng minh khiến Bắc Kinh vừa thấy hài lòng vừa thấy bất an; Trung Quốc thể hiện vị thế của mình thông qua các biện pháp kiểm soát hoạt động khai thác và chế biến tài nguyên đất hiếm; Hoãn tuyên án tội danh lừa đảo đối với tỉ phú Trung Quốc Quách Văn Quý. Continue reading “Trung Quốc sẽ phản ứng thế nào khi Trump bỏ rơi đồng minh?”

Thế giới hôm nay: 28/02/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Trong cuộc gặp với thủ tướng Anh Keir Starmer tại Nhà Trắng, Donald Trump cho biết Mỹ đang tiến gần một thỏa thuận thương mại với Anh “mà không cần áp thuế quan.” Về các cuộc đàm phán hòa bình ở Ukraine, thủ tướng Anh nói rằng ông muốn thấy một thỏa thuận bền vững “để ngăn Putin quay lại lần nữa.” “Tôi nghĩ ông ấy sẽ giữ lời,” ông Trump nói về Putin. Vào thứ Sáu, ông Trump sẽ gặp tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelensky.

Trước đó, ông Trump tuyên bố sẽ áp thuế 25% đối với tất cả hàng hóa nhập khẩu từ Mexico và Canada từ ngày 4 tháng 3, viện dẫn lý do hai nước này không kiểm soát được nạn buôn bán ma túy, đặc biệt là fentanyl, vào Mỹ. Ông cũng sẽ áp thuế bổ sung 10% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, gấp đôi mức thuế đã áp dụng hồi đầu tháng. Trung Quốc kêu gọi ông Trump giải quyết các vấn đề thương mại thông qua đối thoại. Continue reading “Thế giới hôm nay: 28/02/2025”

Samuel Huntington đã đúng

Nguồn: Nils Gilman, “Samuel Huntington Is Getting His Revenge,” Foreign Policy, 21/02/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Ý tưởng về một “sự va chạm giữa các nền văn minh” trên toàn cầu không sai, chỉ là nó đã đến quá sớm.

Chúng ta đang đứng trước một thời khắc bước ngoặt tái sắp xếp trật tự quan hệ quốc tế có tầm quan trọng ngang với các sự kiện năm 1989, 1945, hoặc 1919 – một sự kiện mang tính thế hệ. Giống như những lần trước, sự kết thúc của trật tự quốc tế tự do hình thành vào những năm 1990 là một khoảnh khắc chứa đựng cả hy vọng lẫn sợ hãi, khi những suy nghĩ cũ, dù tốt hay xấu, đều biến mất. Những thời điểm then chốt như vậy cũng là giây phút tỏa sáng của những kẻ cơ hội đầy sức hút, hơn là những nhà điều hành tài giỏi. Continue reading “Samuel Huntington đã đúng”