Nguồn: British attempt to bargain with Turks over Kut, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1916, ba sĩ quan Anh, trong đó có vị Đại uý nổi tiếng T.E. Lawrence (được biết đến với tên gọi Lawrence xứ Arabia), cố gắng lập kế hoạch tháo lui cho hàng ngàn binh sĩ Anh đang bị bao vây tại thành phố Kut-al-Amara ở Lưỡng Hà (Mesopotamia) thông qua một cuộc đàm phán bí mật với chỉ huy Thổ Nhĩ Kỳ.
Kể từ tháng 12/1915, quân Anh dưới sự chỉ huy của Sir Charles Townshend đã bị lực lượng Thổ Nhĩ Kỳ và Đức ở Kut bao vây, trên sông Tigris ở Basra, Lưỡng Hà (Iraq ngày nay). Bốn lần nỗ lực đẩy lùi quân địch chỉ khiến họ phải hứng chịu con số thương vong 23.000 người, gần gấp đôi quân số còn lại của trung đoàn. Kiệt sức, thiếu thốn và đau đớn vì bệnh tật, những binh sĩ của Townshend đã sắp sửa phải đầu hàng thì bộ chỉ huy khu vực của Anh quyết định vận dụng ngoại giao.
Khi đó đang làm việc trong đội ngũ tình báo quân sự ở Cairo, Ai Cập, Đại uý vừa được thăng hàm – Thomas Edward Lawrence – vẫn luôn cảm thấy công việc văn phòng thật buồn tẻ. Vậy nên ông vô cùng phấn khích khi được cử cùng với hai sĩ quan khác tham gia một nhiệm vụ bí mật để đàm phán với Thổ Nhĩ Kỳ nhằm tìm đường thoát cho Townshend và quân của mình. Ngày 27/04, họ đưa ra đề nghị: nếu người Thổ cho phép quân Anh ở Kut rời khỏi thành phố đến gia nhập lực lượng của phe Hiệp Ước nằm ở phía nam Kut, họ sẽ được trả số vàng tương đương 1 triệu bảng Anh.
Các chỉ huy Thổ Nhĩ Kỳ, vốn tự tin về chiến thắng sắp đến tại Kut, đã từ chối lời đề nghị, và tất cả những gì Lawrence và đồng đội của mình có thể đạt được là việc thả một số người bị thương. Kut thất thủ vào ngày 29/04, khi Townshend và 13.000 lính còn lại bị bắt làm tù binh, trong một cuộc đầu hàng lớn nhất trong lịch sử nước Anh cho đến thời điểm đó.
Những báo cáo được viết chỉn chu gửi đến bộ chỉ huy quân đội Anh, cả về chủ nghĩa dân tộc Kut và Ả Rập, đã giúp Lawrence giành được sự ưu ái của cấp trên. Ông sớm được gửi đi trong một nhiệm vụ quan trọng khác để giúp thai nghén một cuộc nổi dậy của người Ả Rập chống lại người Thổ Nhĩ Kỳ do Fealu Hussein lãnh đạo.
