Thế giới hôm nay: 17/09/2024

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Người đàn ông bị tình nghi tìm cách ám sát Donald Trump, ứng viên tổng thống Mỹ của đảng Cộng hòa, đã bị tòa án ở Florida buộc tội cấp liên bang liên quan đến súng. Ryan Wesley Routh, 58 tuổi đến từ Bắc Carolina, được cho là bị phát hiện cầm súng gần nơi cựu tổng thống chơi golf vào Chủ Nhật. Tổng thống Mỹ Joe Biden nói Sở Mật vụ “cần thêm trợ giúp” để bảo vệ ông Trump, người đã sống sót sau một vụ ám sát khác cách đây hai tháng.

Stéphane Séjourné được đề cử vào vai trò ủy viên châu Âu mới của Pháp. Ông sẽ thay thế Thierry Breton, người đã đột ngột từ chức sau khi cáo buộc chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen gây sức ép đòi chính phủ Pháp rút lại ủng hộ đối với ông. Bà von der Leyen, người dự kiến ​​sẽ công bố một nhóm ủy viên mới vào thứ Ba, đã nhiều lần xung đột với ông Breton, người hay chỉ trích cách tiếp cận của bà trong việc lãnh đạo ủy ban. Continue reading “Thế giới hôm nay: 17/09/2024”

Chuyên gia tài chính Trung Quốc bàn về VinFast, Vingroup và kinh tế Việt Nam

Nguồn: Fan Tong Huang Lao Ban, 饭统戴老板|西贡河畔的谜题：越南的三星和比亚迪在哪里？, Guancha, 10/09/2024.

Biên dịch: Lê Thị Thanh Loan

Ngày 15/8/2023, hãng ô tô Việt Nam VinFast được niêm yết tại Mỹ với giá trị vốn hóa ở mức cao nhất lên tới 200 tỷ USD.

Tuy không có danh tiếng lẫy lừng nhưng VinFast lại được nhà nhà biết đến ở Việt Nam, công ty mẹ của hãng xe này là Tập đoàn Vingroup, doanh nghiệp tư nhân lớn nhất Việt Nam. Công ty này có vô số điểm tương đồng với Evergrande: ông chủ Phạm Nhật Vượng cũng là người giàu nhất giống như Hứa Gia Ấn, hoạt động kinh doanh chính của họ là bất động sản, cả hai đều thích làm bóng đá và có tư duy “cái gì ra tiền thì làm cái đó”. Nhìn tổng thể thì VinFast gần như là phiên bản Việt Nam của Evergrande. Continue reading “Chuyên gia tài chính Trung Quốc bàn về VinFast, Vingroup và kinh tế Việt Nam”

Israel và cuộc chiến trường kỳ sắp tới

Nguồn:  Assaf Orion, “Israel and the Coming Long War”, Foreign Affairs, 12/08/2024

Biên dịch: Viên Đăng Huy | Hiệu đính: Nguyễn Thế Phương

Trong những tuần kể từ cuối tháng 7, khi lãnh đạo Hamas Ismail Haniyeh bị ám sát ở Tehran và chỉ huy cấp cao của Hezbollah Fuad Shukr bị giết ở Beirut, đã có nhiều suy đoán về sự bùng nổ của một cuộc xung đột rộng lớn hơn ở Trung Đông. Theo quan điểm này, nếu Iran và Hezbollah chọn trả đũa thông qua các cuộc tấn công trực tiếp lớn vào Israel, họ có thể biến chiến dịch hiện tại của Israel ở Gaza thành một cuộc chiến tranh khu vực. Trong kịch bản này, các lực lượng Israel sau đó sẽ tham gia vào các cuộc giao tranh cường độ cao trên nhiều mặt trận chống lại nhiều nhóm vũ trang, dân quân khủng bố và quân đội của một quốc gia có ngưỡng hạt nhân được trang bị một kho vũ khí khổng lồ gồm tên lửa tầm xa và drone. Continue reading “Israel và cuộc chiến trường kỳ sắp tới”

Thế giới hôm nay: 16/09/2024

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) cho biết họ đang điều tra một âm mưu ám sát nhắm vào Donald Trump khi ông đang chơi golf ở Florida. Cựu tổng thống không bị thương và đã được đội an ninh của Sở Mật vụ đưa đến nơi an toàn. Các đặc vụ đã bắn trả lại tay súng, và một người đã bị bắt giữ. Sự việc xảy ra chỉ hai tháng sau vụ ám sát trước đó cũng nhắm vào ứng viên tổng thống của Đảng Cộng hòa.

Ít nhất 28 người đã bị thương, bao gồm ba trẻ em, khi bom dẫn đường của Nga đánh trúng một khu chung cư ở Kharkiv, đông bắc Ukraine. Nga cũng tiếp tục pháo kích vào thành phố Pokrovsk khiến một người thiệt mạng. Trong khi đó, ngoại trưởng Anh David Lammy cho biết các đồng minh phương Tây của Ukraine vẫn đang thảo luận về việc liệu Ukraine có được phép dùng tên lửa do phương Tây cung cấp bắn vào Nga hay không. Continue reading “Thế giới hôm nay: 16/09/2024”

Chủ nghĩa tự do vẫn chưa chết ở Trung Quốc

Nguồn: “Liberalism is far from dead in China, ” The Economist, 05/09/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Bất chấp sự đàn áp mạnh mẽ, chủ nghĩa tự do vẫn có thêm nhiều người ủng hộ.

Khi bước vào Nhà sách Vạn Thánh (All Sages) ở phía tây bắc Bắc Kinh, bạn sẽ cảm thấy như đang bước vào một thế giới khác. Nơi này không có bộ sưu tập các bài phát biểu của nhà lãnh đạo Trung Quốc, Tập Cận Bình – hàng loạt bìa sách với cùng một khuôn mặt, cùng một nụ cười nhân hậu – chào đón du khách đến các hiệu sách nhà nước. Người sáng lập Vạn Thánh, Lưu Tô Lý, đã phải ngồi tù 20 tháng vì vai trò của mình trong các cuộc biểu tình ở Quảng trường Thiên An Môn năm 1989. Các kệ sách của ông chứa đầy các tác phẩm của những nhân vật có tư tưởng tự do: các nhà kinh tế và nhà khoa học chính trị, các sử gia và luật gia. Thị trường tiềm năng thậm chí còn lớn hơn so với thời kỳ chuẩn bị cho Thiên An Môn. Ông Lưu cho biết số lượng người theo chủ nghĩa tự do ở Trung Quốc đang ngày càng tăng cao. Continue reading “Chủ nghĩa tự do vẫn chưa chết ở Trung Quốc”

15/09/1971: Tổ chức Hòa bình Xanh ra đời

Nguồn: Greenpeace is born, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1971, một nhóm các nhà hoạt động xã hội đã nhổ neo từ Vancouver trên một chiếc thuyền đánh cá được tái sử dụng, mà họ đặt tên là Greenpeace. Nhiệm vụ của họ là ngăn chặn Mỹ thử bom hạt nhân bên dưới Đảo Amchitka của Alaska. Dù cuối cùng họ vẫn thất bại trong nhiệm vụ này, nhưng hành động của họ đã mở đường cho sự ra đời của Tổ chức Hòa bình Xanh (Greenpeace). Continue reading “15/09/1971: Tổ chức Hòa bình Xanh ra đời”

Trí tuệ nhân tạo trong lĩnh vực quân sự: Tác động tới an ninh quốc tế và hàm ý cho Việt Nam

Tác giả: Ngô Di Lân

Vào tháng 4 năm 2017, Lầu Năm Góc công bố Dự án Maven (Project Maven), một nỗ lực nhằm tận dụng sức mạnh của AI để phân tích lượng lớn dữ liệu do máy bay không người lái thu thập.[1] Sự ra đời của dự án này đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong việc ứng dụng AI vào lĩnh vực quân sự, đồng thời cũng trở thành tâm điểm của nhiều cuộc tranh luận gay gắt xoay quanh tác động của công nghệ đối với tương lai của xung đột vũ trang.[2] Tuy nhiên, Dự án Maven chỉ là một trong nhiều ví dụ minh họa cho xu hướng ngày càng gia tăng của việc tích hợp AI vào các ứng dụng quốc phòng trên toàn cầu. Từ Mỹ đến Trung Quốc, từ Nga đến Israel, các cường quốc quân sự đang đầu tư mạnh mẽ vào việc phát triển và triển khai các hệ thống AI trong lĩnh vực quốc phòng. Cuộc chạy đua này không chỉ giới hạn ở các siêu cường, mà còn lan rộng đến cả các nước tầm trung, thậm chí cả các nước nhỏ, tạo ra một cục diện quân sự toàn cầu phức tạp, khó đoán định. Continue reading “Trí tuệ nhân tạo trong lĩnh vực quân sự: Tác động tới an ninh quốc tế và hàm ý cho Việt Nam”

14/09/1988: Dolores Huerta bị cảnh sát đánh khi đang biểu tình ôn hòa

Nguồn: Dolores Huerta beaten by police while peacefully protesting, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1988, nhà hoạt động vì người lao động Dolores Huerta đã bị một cảnh sát đánh đập dã man khi đang tham gia một cuộc biểu tình ôn hòa vì công nhân nông trại ở San Fransisco. Vụ việc đã gây ra sự phẫn nộ sâu rộng trong phong trào vì người lao động và trên khắp nước Mỹ, nhưng nó đã không thể ngăn cản Huerta tổ chức và tham dự hàng loạt các cuộc biểu tình trong những thập niên tiếp theo. Continue reading “14/09/1988: Dolores Huerta bị cảnh sát đánh khi đang biểu tình ôn hòa”

Reagan đã không thắng trong Chiến tranh Lạnh như nhiều người nghĩ

Nguồn: Max Boot, “Reagan Didn’t Win the Cold War,” Foreign Affairs, 06/09/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Huyền thoại về sự sụp đổ của Liên Xô đã khiến Đảng Cộng hòa đi chệch hướng trong vấn đề Trung Quốc.

Khi các đảng viên Cộng hòa lập ra chiến lược đối phó với Trung Quốc ngày nay, nhiều người trong số họ xem cách tiếp cận đối đầu của Tổng thống Ronald Reagan đối với Liên Xô như một hình mẫu để noi theo. H. R. McMaster, người từng là cố vấn an ninh quốc gia dưới thời Tổng thống Donald Trump, lập luận rằng “Reagan có một chiến lược rõ ràng để giành chiến thắng trong cuộc cạnh tranh toàn cầu với Liên Xô. Cách tiếp cận của Reagan – gây áp lực kinh tế và quân sự mạnh mẽ lên một đối thủ siêu cường – đã trở thành nền tảng cho tư duy chiến lược của Mỹ. Nó đã đẩy nhanh hồi kết của cường quốc Liên Xô và dẫn đến một kết cục hòa bình cho Chiến tranh Lạnh đã kéo dài nhiều thập kỷ.” Continue reading “Reagan đã không thắng trong Chiến tranh Lạnh như nhiều người nghĩ”

Tại sao căng thẳng ở Biển Đông lại đang củng cố liên minh Mỹ – Philippines?

Nguồn: Joshua Kurlantzick và Abigail McGowan, “Why Tensions in the South China Sea Are Bolstering the U.S.-Philippines Alliance,” Council on Foreign Relations, 05/09/2024

Biên dịch: Tạ Kiều Trang

Manila đã liên minh toàn diện với Washington trong bối cảnh căng thẳng leo thang với Bắc Kinh ở khu vực Biển Đông, làm dấy lên viễn cảnh về một cuộc chiến tranh diện rộng.

Biển Đông và nguồn cơn điểm nóng tranh chấp trong khu vực

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã liên tục thể hiện sức mạnh của Trung Quốc ở nước ngoài, đặc biệt là tại châu Á, chủ yếu nhằm bảo vệ “lợi ích cốt lõi” của Bắc Kinh, trong đó bao gồm Biển Đông (ở Philippines được gọi là Biển Tây Philippines). Không chỉ có ý nghĩa về mặt chiến lược bởi là điểm nóng của nhiều xung đột tiềm tàng trong khu vực, là tuyến hàng hải chính và đóng vai trò quan trọng nếu chiến tranh với Đài Loan xảy ra, Biển Đông còn là một trong những nguồn tài nguyên cá phong phú nhất thế giới và có thể có trữ lượng lớn dầu chưa được khai thác. Continue reading “Tại sao căng thẳng ở Biển Đông lại đang củng cố liên minh Mỹ – Philippines?”

Thế giới hôm nay: 13/09/2024

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Ngân hàng Trung ương châu Âu hạ lãi suất lần thứ hai trong năm nay, với mức giảm một phần tư điểm phần trăm xuống còn 3,5%. Quyết định của ngân hàng được đưa ra trong bối cảnh lạm phát giảm và tăng trưởng yếu ở khu vực đồng euro. Lạm phát năm là 2,2% vào tháng 8, mức thấp nhất ba năm qua. Trong khi đó, GDP của khối chỉ tăng 0,2% từ tháng 4 đến tháng 6. Cục Dự trữ Liên bang Mỹ dự kiến ​​sẽ cắt giảm lãi suất lần đầu kể từ đại dịch tại cuộc họp chính sách tiền tệ vào tuần tới.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cáo buộc Nga đâm vào một tàu chở hàng ở Biển Đen. Con tàu này rời Chornomorsk, một trong những cảng lớn nhất của Ukraine, vào thứ Tư và đang trên đường đến Ai Cập, mang theo khoảng 26.000 tấn lúa mì. Nga từ lâu đã cố gắng cắt quyền tiếp cận của Kyiv đối với Biển Đen, nơi có hơn 70% hàng xuất khẩu của Ukraine đi qua. Continue reading “Thế giới hôm nay: 13/09/2024”

Tại sao Mỹ nên từ bỏ nỗi ám ảnh về việc trở thành quốc gia số 1

Nguồn: Danny Quah, “Why America Should Drop Its Obsession With Being No. 1,” Foreign Policy, 04/09/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Một lá thư từ Singapore gửi tới tổng thống tiếp theo của nước Mỹ.

Thưa Tổng thống,

Xin chúc mừng ông/bà đã trở thành người dẫn dắt nước Mỹ trong một cuộc đổi mới chính trị. Suốt nhiều thập niên qua, Đông Nam Á chúng tôi đã ngưỡng mộ và trân trọng những món quà mà đất nước của các vị trao cho thế giới. Nước Mỹ đã giành được sự ngưỡng mộ của chúng tôi bằng cách chia sẻ với chúng tôi Giấc mơ Mỹ, cho thấy cách các vị thành công và dẫn đầu bằng cách làm gương. Continue reading “Tại sao Mỹ nên từ bỏ nỗi ám ảnh về việc trở thành quốc gia số 1”

12/09/1992: Người phụ nữ gốc Phi đầu tiên bay vào vũ trụ

Nguồn: Mae Jemison becomes first Black woman in space, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1992, Tiến sĩ Mae Jemison, một bác sĩ của Đội Hòa bình (Peace Corps), người từng mơ ước được du hành vũ trụ từ khi còn nhỏ, đã trở thành người phụ nữ Mỹ gốc Phi đầu tiên bay vào vũ trụ. Jemison, khi đó 35 tuổi, là một trong bảy phi hành gia trên chuyến bay kéo dài tám ngày trên tàu con thoi Endeavor trong sứ mệnh STS-47, thực hiện 127 quỹ đạo quanh Trái Đất. Continue reading “12/09/1992: Người phụ nữ gốc Phi đầu tiên bay vào vũ trụ”

Các điểm nhấn trong cuộc tranh luận tổng thống Trump – Harris

Tác giả: Phạm Vũ Thiều Quang

Kamala Harris đã có một màn trình diễn tự tin đáng ngạc nhiên trong cuộc tranh luận Tổng thống với Donald Trump, khiến ông phải phòng thủ và bỏ lỡ nhiều cơ hội phản công. Tuy nhiên, quyết định của cử tri sẽ không dựa vào ai đã tranh luận tốt hơn.

Trong khi Hà Nội đang mưa xối xả sau cơn bão Yagi, thì cả thế giới đang dõi một trong những sự kiện quan trọng nhất trên chính trường Mỹ: màn tranh luận giữa cựu Tổng thống Donald Trump và Phó Tổng thống Kamala Harris trên kênh truyền hình ABC (tối 10/9 giờ Mỹ). Continue reading “Các điểm nhấn trong cuộc tranh luận tổng thống Trump – Harris”

Thế giới hôm nay: 12/09/2024

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Lạm phát năm ở Mỹ đã giảm xuống 2,5% trong tháng 8, từ mức 2,9% của tháng 7. Đây là những con số thấp nhất kể từ tháng 2 năm 2021. Nếu không tính giá thực phẩm và năng lượng, lạm phát giữ nguyên mức 3,2%. Với lạm phát xuống gần sát mục tiêu 2% của Cục Dự trữ Liên bang và thị trường việc làm đang hạ nhiệt, ngân hàng trung ương gần như chắc chắn sẽ bắt đầu cắt giảm lãi suất tại cuộc họp vào tuần tới.

Israel đã tiến hành một loạt các cuộc không kích vào đêm thứ Ba và thứ Tư khiến ít nhất 34 người thiệt mạng, theo các quan chức y tế ở Gaza. Một đòn không kích vào một ngôi trường Liên Hợp Quốc đang cho người Palestine trú ẩn đã khiến 14 người thiệt mạng; nhưng Israel nói họ chỉ nhắm vào các chiến binh Hamas. Đầu tuần này, không kích của Israel vào một khu vực nhân đạo được chỉ định đã khiến 19 người thiệt mạng, theo bộ y tế Hamas. Continue reading “Thế giới hôm nay: 12/09/2024”

Chính quyền Trung Quốc đang che giấu thực trạng nền kinh tế

Nguồn: “The Chinese authorities are concealing the state of the economy, ” The Economist, 05/09/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Nhưng hệ thống thông tin nội bộ của Đảng Cộng sản cũng có thể bị lỗi.

Vào ngày 16 tháng 8 vừa qua, bài viết của Triệu Kiến xuất hiện trên mạng chỉ vài giờ trước khi bị kiểm duyệt xóa. Đối với độc giả phương Tây, nội dung bài viết có vẻ nhẹ nhàng, nhưng đối với một quan chức Đảng Cộng sản, nó lại chứa đầy những ý tưởng nguy hiểm. Là một nhà kinh tế được kính trọng, Triệu nói rằng ông không thể hiểu tại sao chính phủ Trung Quốc lại không nỗ lực hơn nữa để kích thích nền kinh tế. Cuộc suy thoái kinh tế nghiêm trọng nhất trong một thế hệ đã khiến sự bất ổn về tương lai “quấn chặt lấy trái tim của người dân, ” ông viết. “Thị trường không thể hiểu được logic và những động lực của những người ra quyết định. ” Continue reading “Chính quyền Trung Quốc đang che giấu thực trạng nền kinh tế”

Chi tiêu Quốc phòng Trung Quốc: Con số 700 tỷ USD gây hiểu lầm

Nguồn:  M. Taylor Fravel, George Gilboy, và Eric Heginbotham, “China’s Defense Spending: The $700 Billion Distraction”, War on the Rock, 02/08/2024

Biên dịch: Viên Đăng Huy | Hiệu đính: Nguyễn Thế Phương

Các nhà lãnh đạo chính trị và quân sự Mỹ đang khuếch đại những ước tính sai lệch về chi tiêu quốc phòng hàng năm của Trung Quốc, cho rằng con số này cao hơn nhiều so với thực tế. Trong những tính toán sai lầm này, chi tiêu quốc phòng của Trung Quốc đã đạt 700 tỷ USD, gần bằng mức ngân sách quốc phòng của Mỹ. Những ước tính phóng đại này đã thu hút sự chú ý ở Quốc hội, giới truyền thông và giới quốc phòng. Continue reading “Chi tiêu Quốc phòng Trung Quốc: Con số 700 tỷ USD gây hiểu lầm”

Thế giới hôm nay: 11/09/2024

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã lên án vụ binh lính Israel bắn một phụ nữ Mỹ gốc Thổ Nhĩ Kỳ ở Bờ Tây vào tuần trước là “không thể chấp nhận được” và kêu gọi “thay đổi cơ bản” trong hoạt động của Lực lượng Phòng vệ Israel ở lãnh thổ này. Trong khi đó, đòn không kích của Israel vào một lều trại ở nam Gaza đã giết chết ít nhất 40 người và làm bị thương 60 người khác, theo các quan chức Palestine. Israel cho biết cuộc tấn công nhắm vào một trung tâm chỉ huy của Hamas “ngụy trang trong khu vực nhân đạo ở Khan Younis,” một thành phố nam Gaza. Hamas phủ nhận tuyên bố của Israel.

Phát biểu trong chuyến thăm London, ông Blinken cũng tuyên bố Nga sẽ sử dụng tên lửa đạn đạo do Iran cung cấp ở Ukraine “trong vòng vài tuần.” Ông cho biết Hoa Kỳ và các đồng minh sẽ sớm công bố một vòng trừng phạt mới đối với quốc gia Trung Đông này. Ông Blinken và David Lammy, ngoại trưởng Anh, thông báo họ sẽ đến thủ đô Kyiv của Ukraine trong tuần. Continue reading “Thế giới hôm nay: 11/09/2024”

Putin sẽ không bao giờ từ bỏ ở Ukraine

Nguồn: Peter Schroeder, “Putin Will Never Give Up in Ukraine,” Foreign Affairs, 03/09/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Phương Tây không thể thay đổi toan tính của Putin – họ chỉ có thể chờ ông ra đi.

Hai năm rưỡi sau khi Nga xâm lược Ukraine, người Mỹ vẫn giữ nguyên chiến lược chấm dứt chiến tranh: đặt ra cái giá đủ lớn cho Nga để tổng thống nước này, Vladimir Putin, phải quyết định rằng ông không còn lựa chọn nào khác ngoài việc dừng xung đột. Trong một nỗ lực thay đổi phép tính chi phí-lợi ích của Putin, Washington đã cố gắng tìm ra điểm cân bằng giữa việc ủng hộ Ukraine và trừng phạt Nga với giảm thiểu rủi ro leo thang. Dù cách tiếp cận này có vẻ hợp lý, nhưng nó dựa trên một giả định sai lầm: rằng suy nghĩ của Putin có thể thay đổi. Continue reading “Putin sẽ không bao giờ từ bỏ ở Ukraine”

10/09/1960: Bão Donna tấn công Florida Keys

Nguồn: Hurricane Donna batters the Florida Keys, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1960, Bão Donna đã tấn công Florida Keys ở cường độ bão cấp 4. Hình thành gần Cape Verde ngoài khơi bờ biển châu Phi, cơn bão này đã khiến 150 người thiệt mạng khi nó di chuyển từ Puerto Rico đến New England trong vòng hai tuần.

Bão Donna hình thành vào ngày 31/08 và di chuyển hướng về phía tây tới Biển Caribe. Nó đã mạnh lên thành bão cấp 4 khi đến Quần đảo Leeward vào ngày 04/09. Donna đã tàn phá Puerto Rico và một phần Bahamas trước khi chuyển sang hướng đông bắc tới Cuba và Florida Keys. Đây là cơn bão lớn đầu tiên tấn công Florida trong một thập kỷ, và là cơn bão mạnh nhất tấn công Florida cho đến khi Bão Andrew xuất hiện vào năm 1992. Continue reading “10/09/1960: Bão Donna tấn công Florida Keys”