Nguồn: Ottoman Empire signs treaty with Allies, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1918, trên chiến hạm Anh Agamemnon thả neo tại cảng Mudros thuộc đảo Lemnos trên biển Aegean, đại diện của Vương quốc Anh và Đế chế Ottoman đã ký một hiệp ước đình chiến đánh dấu việc chấm dứt sự tham gia của Ottoman trong Thế chiến I.
Mặc dù Đế quốc Ottoman – trong giai đoạn đang tương đối suy giảm vị thế kể từ cuối thế kỷ 16 – thoạt đầu đã chọn vị trí trung lập trong Thế chiến I, họ sớm liên minh với Đức và tham chiến bên phía phe Liên minh Trung tâm vào tháng 10/1914. Người Thổ đã chiến đấu quyết liệt và bảo vệ thành công Bán đảo Gallipoli trước cuộc xâm lược khổng lồ của phe Hiệp Ước hồi năm 1915-1916, nhưng vào năm 1918, họ bị đánh bại bởi quân Anh và Nga. Đồng thời, tác động kết hợp từ một cuộc nổi loạn ở thế giới Ả Rập đã hủy diệt nền kinh tế Ottoman, đất đai bị tàn phá, sáu triệu người thiệt mạng và hàng triệu người khác bị chết đói.
Ngay từ tuần đầu tiên của tháng 10/1918, cả chính phủ Ottoman và một số lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ riêng lẻ đã liên lạc với phe Hiệp Ước để đàm phán hòa bình. Là lực lượng chiếm đóng nhiều lãnh thổ Ottoman nhất, người Anh đã rất lo lắng rằng các đồng minh của mình, đặc biệt là Pháp, theo thỏa thuận ký vào năm 1916, sẽ kiểm soát bờ biển Syria và phần lớn Li-băng hiện đại.
Trong một động thái làm cho người đồng cấp ở Pháp là Georges Clemenceau nổi giận, Thủ tướng Anh David Lloyd George và nội các của ông cho phép Đô đốc Arthur Calthorpe, chỉ huy hải quân Anh ở Biển Aegean, đàm phán một cuộc đình chiến ngay lập tức với Thổ Nhĩ Kỳ mà không cần tham khảo ý kiến người Pháp. Mặc dù chỉ mình Anh quyết định loại Ottoman khỏi cuộc chiến, hai đồng minh mạnh nhất của phe Hiệp Ước sẽ tiếp tục vật lộn giành quyền kiểm soát khu vực tại Hội nghị Hòa bình Paris, và trong nhiều năm nữa.
Các cuộc đàm phán giữa nhóm của Calthorpe và phái đoàn từ Constantinople, do Bộ trưởng Bộ Hải quân Ottoman, Rauf Bey, bắt đầu lúc 9:30 sáng ngày 30/10/1918, trên tàu Agamemnon. Hiệp ước Mudros, được ký vào tối cùng ngày, tuyên bố rằng tình trạng thù địch sẽ được kết thúc vào buổi trưa ngày hôm sau.
Theo các điều khoản của hiệp ước, người Thổ phải mở các eo biển Dardanelle và Bosporus cho các tàu chiến và lực lượng Hiệp Ước đến chiếm đóng; họ cũng phải giải giáp quân đội của mình, giải phóng tất cả các tù nhân chiến tranh và ra lệnh sơ tán khỏi các tỉnh Ả Rập, phần lớn trong số đó đã được kiểm soát bởi quân Hiệp Ước. Bey và các đại biểu của ông đã từ chối xem bản hiệp ước như một hành động đầu hàng của nước mình – và sau đó đã gây ra sự vỡ mộng và giận dữ khắp Constantinople – nhưng thực ra đó là những gì đã xảy ra.
Hiệp ước Mudros đã chấm dứt sự tham gia của Ottoman vào Thế chiến I và đồng thời đánh dấu sự tan rã trên thực tế – nếu không muốn nói là về mặt pháp lý – của một đế chế từng vô cùng hùng mạnh. Từ những tàn tích của nó, những cường quốc chiến thắng trong Thế chiến I đã cố gắng sử dụng các cuộc đàm phán hòa bình sau chiến tranh để tạo ra một thực thể mới, khó lường hơn: vùng Trung Đông hiện đại.
