Nguồn: Benito Mussolini falls from power, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1943, Benito Mussolini, nhà độc tài nước Ý, đã bị chính Đại Hội đồng Phát xít (Grand Council) của mình bỏ phiếu truất quyền và bị bắt giữ sau khi rời cuộc gặp với Vua Victor Emmanuel, người đã nói với ông rằng họ đã thua trong cuộc chiến. Mussolini đã phản ứng nhẹ nhàng một cách khác thường.
Từ tối ngày 24 đến rạng sáng ngày 25, Đại Hội đồng của chính phủ phát xít đã họp để thảo luận về tương lai của nước Ý. Trong khi tất cả những người tham dự lo lắng về việc chống lại thủ lĩnh của họ, thì Mussolini lại xuất hiện ốm yếu, mệt mỏi, và sốc trước những thất bại quân sự mà quân đội Ý gặp phải. Ông dường như đang tìm cách thoát khỏi quyền lực. Một trong những nhân vật vẫn còn tỉnh táo trong Hội đồng là Dino Grandi, người lập luận rằng chế độ độc tài đã đưa nước Ý đến bờ vực của thảm họa quân sự, nâng những kẻ bất tài lên nắm quyền và xa rời phần lớn dân chúng. Ông đề xuất bỏ phiếu để chuyển giao một số quyền lực của lãnh đạo cho nhà vua. Đề nghị được thông qua và Mussolini hầu như không phản ứng gì. Trong khi một số phần tử cực đoan chùn bước, rồi sau đó cố gắng thuyết phục Mussolini bắt giữ những người đã bỏ phiếu với Grandi, thì ông chỉ đơn giản ngồi bất động, không thể đưa ra quyết định nào.
Ngay sau cuộc bỏ phiếu của Đại Hội đồng, Mussolini, lảo đảo bước ra với gương mặt còn chưa cạo râu, tiếp tục cuộc gặp thường lệ kéo dài 20 phút với nhà vua, vốn là để ông cập nhật tình hình hiện tại cho Victor Emmanuel. Sáng hôm đó, nhà vua thông báo với Mussolini rằng Tướng Pietro Badoglio sẽ đảm nhận chức quyền thủ tướng và rằng người Ý đã thua trong cuộc chiến. Mussolini không phản đối. Khi rời cuộc họp, ông đã bị bắt bởi cảnh sát, những người đã bí mật lập kế hoạch để loại bỏ nhà lãnh đạo suốt một thời gian dài. Giờ đây, họ đã có cuộc bỏ phiếu “bất tín nhiệm” của Đại Hội đồng làm lý do chính thức cho mình. Được đảm bảo an toàn cá nhân, Mussolini chấp nhận bị bắt, vì ông phải chịu trách nhiệm cho những điều đã dẫn đến kết cục đáng tiếc này. Khi tin tức về việc Mussolini bị bắt được công khai, mọi người đều thở phào nhẹ nhõm. Phe phát xít cũng không có nỗ lực nào nhằm giải cứu ông khỏi nhà tù trên đảo Ponza. Câu hỏi duy nhất còn lại là liệu Ý sẽ tiếp tục chiến đấu bên cạnh quân Đức hay đầu hàng phe Đồng minh.
