21/01/1990: McEnroe bị loại khỏi Giải Australia Mở rộng vì lỗi ứng xử

Nguồn: John McEnroe disqualified from the Australian Open, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1990, tại Giải Australia Mở rộng ở Melbourne, tay vợt người Mỹ John McEnroe đã trở thành người đầu tiên kể từ năm 1963 bị loại khỏi một giải đấu Grand Slam vì hành xử không đúng mực.

Là một tay giao bóng và lên lưới thuận tay trái với những cú đánh bóng điêu luyện, McEnroe là một trong những vận động viên thống trị làng quần vợt chuyên nghiệp vào đầu thập niên 1980, giành được ba danh hiệu Wimbledon và bốn danh hiệu Mỹ Mở rộng từ năm 1979 đến năm 1984, trước những đối thủ đáng gờm như Bjorn Borg, Jimmy Connors, và Ivan Lendl. Trong suốt sự nghiệp của mình, ông đã giành được tổng cộng 17 danh hiệu Grand Slam, bao gồm chín danh hiệu đôi nam và một danh hiệu đôi nam nữ. Continue reading “21/01/1990: McEnroe bị loại khỏi Giải Australia Mở rộng vì lỗi ứng xử”

19/01/1999: Thiết bị BlackBerry đầu tiên ra mắt thị trường

Nguồn: First BlackBerry device hits the market, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1999, máy nhắn tin BlackBerry đầu tiên, BlackBerry 850, đã được phát hành ra thị thường. Các thiết bị BlackBerry sau đó đã thúc đẩy sự tăng trưởng bùng nổ của nhà sản xuất mới nổi đến từ Canada – Research in Motion (RIM), giúp họ thống trị thị trường điện thoại thông minh tại Mỹ trong phần lớn những năm 2000. Nhưng cuối cùng, họ đã để mất thị phần vào tay iPhone của Apple. Continue reading “19/01/1999: Thiết bị BlackBerry đầu tiên ra mắt thị trường”

18/01/1968: Eartha Kitt lên tiếng phản đối Chiến tranh Việt Nam

Nguồn: Eartha Kitt speaks out against the Vietnam War, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1968, Eartha Kitt, nữ diễn viên nổi tiếng với vai diễn Catwoman trong loạt phim truyền hình Batman những năm 1960, và cũng là ca sĩ của ca khúc ăn khách Santa Baby, đã gây xôn xao trong một bữa tiệc trưa tại Nhà Trắng khi dám đối đầu với Đệ nhất Phu nhân Bird Johnson về Chiến tranh Việt Nam. Continue reading “18/01/1968: Eartha Kitt lên tiếng phản đối Chiến tranh Việt Nam”

16/01/1861: Thượng viện Mỹ bác bỏ Thỏa hiệp Crittenden

Nguồn: Crittenden Compromise is killed in Senate, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1861, Thỏa hiệp Crittenden (Crittenden Compromise), cơ hội cuối cùng để giữ cho hai miền Bắc và Nam nước Mỹ thống nhất, đã bị bác bỏ tại Thượng viện.

Được đề xuất bởi Thượng nghị sĩ John J. Crittenden đại diện cho Kentucky, thỏa hiệp này là một loạt các sửa đổi hiến pháp nhằm duy trì các điều khoản cũ của Thỏa hiệp Missouri năm 1820, chia miền Tây theo vĩ độ 36 30′. Ở phía bắc của ranh giới này, chế độ nô lệ bị cấm. Thỏa hiệp Missouri đã bị thay thế bởi Đạo luật Kansas-Nebraska năm 1854, trong đó cho phép cư dân lãnh thổ bỏ phiếu để quyết định vấn đề chế độ nô lệ, nghĩa là thực hiện chủ quyền nhân dân (popular sovereignty). Các sửa đổi khác bảo vệ chế độ nô lệ tại Quận Columbia, cấm liên bang can thiệp vào hoạt động buôn bán nô lệ giữa các tiểu bang, và bồi thường cho những chủ sở hữu có công nhân bị bắt làm nô lệ trốn thoát đến các tiểu bang tự do. Continue reading “16/01/1861: Thượng viện Mỹ bác bỏ Thỏa hiệp Crittenden”

14/01/1958: Kẻ giết người hàng loạt Peter Manuel bị bắt

Nguồn: Scottish serial killer Peter Manuel arrested, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày 14/01/1958 (một số nguồn khác cho là ngày 13/01), tên sát nhân Peter Manuel đã bị bắt tại Glasgow, Scotland, sau một loạt các vụ tấn công diễn ra suốt hai năm, khiến từ 7 đến 15 người thiệt mạng.

Manuel, sinh ra tại Mỹ trong gia đình có cha mẹ là người Anh, đã trở thành một tên tội phạm chuyên nghiệp ngay từ khi còn nhỏ. Hắn bị kết án trộm cắp lần đầu tiên vào năm 12 tuổi. Đến năm 15 tuổi, hắn chuyển sang hành hung. Sau đó, Manuel bị kết án 8 năm tù vì tội tấn công tình dục. Continue reading “14/01/1958: Kẻ giết người hàng loạt Peter Manuel bị bắt”

12/01/2010: Động đất kinh hoàng tại Haiti

Nguồn: Massive earthquake strikes Haiti, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2010, Haiti đã bị tàn phá bởi một trận động đất kinh hoàng. Dù nhận được hỗ trợ từ khắp nơi trên thế giới, nhưng quốc gia nhỏ bé này vẫn chưa thể phục hồi hoàn toàn.

Haiti có lịch sử hoạt động địa chấn dày đặc – những trận động đất tàn khốc đã được ghi nhận tại đây vào các năm 1751, 1770, 1842, và 1946. Đảo Hispaniola, nơi được người Haiti chia sẻ với Cộng hòa Dominica, nằm giữa hai mảng kiến tạo lớn, Bắc Mỹ và Caribe. Sự thật là Thủ đô Port-au-Prince của Haiti nằm ngay trên đường đứt gãy này. Continue reading “12/01/2010: Động đất kinh hoàng tại Haiti”

11/01/1775: Francis Salvador tham gia nghị viện Nam Carolina

Nguồn: Jewish patriot joins Provincial Congress of South Carolina, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1775, Francis Salvador, người Do Thái đầu tiên được bầu vào chính quyền ở Mỹ, đã nhậm chức tại nghị viện Nam Carolina. Sau này, ông trở thành người lính Do Thái đầu tiên được ghi nhận tử trận trong Chiến tranh Giành Độc lập của Mỹ.

Sinh năm 1747, Salvador là hậu duệ của những người Do Thái Sephardi nổi tiếng đã đến định cư tại London. Ông cố của ông, Joseph, là giám đốc người Do Thái đầu tiên của Công ty Đông Ấn. Còn ông nội ông đã góp phần trong việc dũng cảm đưa một nhóm 42 người Do Thái định cư đến Savannah, Georgia, vào năm 1733, dù thuộc địa này cấm người Do Thái định cư. Sau đó, gia đình Salvador cũng mua đất ở Nam Carolina. Continue reading “11/01/1775: Francis Salvador tham gia nghị viện Nam Carolina”

09/01/1978: Harvey Milk trở thành chính trị gia đồng tính công khai đầu tiên của Mỹ

Nguồn: Harvey Milk becomes the first openly gay person elected to public office in California, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1978, Harvey Milk, viên chức công khai đồng tính đầu tiên được bầu trong lịch sử tiểu bang California, đã nhậm chức tại Hội đồng Giám sát San Francisco. Là chính trị gia đồng tính công khai đầu tiên và nổi tiếng nhất tại Mỹ suốt nhiều năm, Milk là một nhà hoạt động lâu năm và là nhà lãnh đạo tiên phong của cộng đồng LGBT tại San Francisco.

Sau khi phục vụ trong Hải quân Mỹ trong Chiến tranh Triều Tiên, Milk đã đảm nhiệm một số công việc văn phòng tại Thành phố New York. Ban đầu, ông là người bảo thủ và chần chừ ủng hộ quyền của người đồng tính, nhưng quan điểm của Milk đã thay đổi vào khoảng thời gian ông và người yêu lúc đó mở một cửa hàng máy ảnh trên Phố Castro, trung tâm của cộng đồng LGBT tại San Francisco, vào năm 1973. Continue reading “09/01/1978: Harvey Milk trở thành chính trị gia đồng tính công khai đầu tiên của Mỹ”

07/01/1891: Ngày sinh Zora Neale Hurston

Nguồn: Zora Neale Hurston is born, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1891, Zora Neale Hurston, tiểu thuyết gia và nhà nghiên cứu văn hóa dân gian người Mỹ gốc Phi, đã chào đời tại Notasulga, Alabama. Tính đến thời điểm bà qua đời năm 1960, Hurston đã xuất bản nhiều sách hơn bất kỳ phụ nữ người Mỹ gốc Phi nào khác ở Mỹ, nhưng bà lại không thể thu hút được độc giả chính thống trong suốt cuộc đời mình, và đã qua đời trong cảnh nghèo đói và cô đơn trong một nhà trọ phúc lợi. Ngày nay, bà được xem là một trong những nhà văn người Mỹ gốc Phi quan trọng nhất trong lịch sử nước Mỹ. Continue reading “07/01/1891: Ngày sinh Zora Neale Hurston”

05/01/1916: Dự luật nghĩa vụ quân sự đầu tiên được trình lên Quốc hội Anh

Nguồn: First conscription bill is introduced in British parliament, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1916, khi Thế chiến I bước sang năm thứ ba, Thủ tướng Anh Herbert Asquith đã trình dự luật nghĩa vụ quân sự đầu tiên trong lịch sử đất nước mình lên Hạ viện.

Horatio Herbert Kitchener, Bộ trưởng Bộ Chiến tranh Anh, đã cảnh báo ngay từ đầu rằng cuộc chiến này sẽ được quyết định bởi 1 triệu người lính cuối cùng của Anh. Tính đến mùa hè năm 1914, tất cả các sư đoàn chính quy của quân đội Anh đã ra chiến trường, và chiến dịch tuyển quân tình nguyện dựa trên khẩu hiệu “Quốc vương và Đất nước Cần Bạn!” đã được phát động vào tháng 8 cùng năm. Những người lính tình nguyện mới đã nhanh chóng được tuyển mộ và đào tạo, và nhiều người trong số họ đã tham gia vào các đơn vị được gọi là Tiểu đoàn Bằng hữu (Pals battalions) – gồm những người đàn ông đến từ cùng một thị trấn hoặc có cùng nghề nghiệp. Continue reading “05/01/1916: Dự luật nghĩa vụ quân sự đầu tiên được trình lên Quốc hội Anh”

04/01/1809: Ngày sinh Louis Braille

Nguồn: Louis Braille is born, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1809, Louis Braille đã chào đời tại Coupvray, Pháp. Sau này, ông trở thành người phát triển hệ thống chữ viết dành cho người khiếm thị được đặt theo tên ông: chữ nổi Braille.

Braille không may đánh mất thị lực trong một vụ tai nạn khi mới ba tuổi. Khi còn là học sinh tại Học viện Quốc gia dành cho Trẻ em Mù ở Paris, Braille đã khám phá ra một hệ thống có tên là “chữ viết ban đêm” do một người đàn ông tên là Charles Barbier phát minh dựa trên kinh nghiệm của ông trong quân đội Pháp. Continue reading “04/01/1809: Ngày sinh Louis Braille”

02/01/2006: Thảm họa nổ mỏ Sago

Nguồn: 13 coal miners are trapped in Sago Mine disaster; 12 die, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2006, một vụ nổ đã làm rung chuyển mỏ Sago ở Sago, Tây Virginia. 13 thợ mỏ bị kẹt, và sau cùng, tất cả, chỉ trừ một người, đã qua đời. Thảm kịch – bị làm trầm trọng hơn bởi các báo cáo sai lệch rằng 12 thợ mỏ đã được giải cứu – đã khiến giới truyền thông, công ty sở hữu mỏ, và chính quyền của tổng thống George W. Bush khi đó bị giám sát gắt gao hơn. Continue reading “02/01/2006: Thảm họa nổ mỏ Sago”

31/12/2019: Vũ Hán xác nhận các trường hợp nhiễm COVID‑19 đầu tiền

Nguồn: Wuhan government confirms dozens of cases of virus later ID’d as COVID‑19, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2019, chính quyền thành phố Vũ Hán ở Trung Quốc báo cáo một loạt các trường hợp mắc phải căn bệnh mà họ gọi là viêm phổi. Loại virus gây ra căn bệnh truyền nhiễm này sau đó được xác định là COVID-19, vốn đã nhanh chóng biến thành một đại dịch toàn cầu khiến gần 7 triệu người tử vong. Continue reading “31/12/2019: Vũ Hán xác nhận các trường hợp nhiễm COVID‑19 đầu tiền”

29/12/1170: Tổng giám mục Thomas Becket bị ám sát

Nguồn: Archbishop Thomas Becket is murdered, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1170, Tổng giám mục Thomas Becket đã bị sát hại dã man ngay tại Nhà thờ Chính tòa Canterbury bởi bốn hiệp sĩ của Vua Henry II của Anh Quốc, rõ ràng là theo lệnh của nhà vua.

Năm 1155, Henry II bổ nhiệm Becket làm Đại Chưởng ấn (chancellor), một chức vụ cấp cao trong chính quyền Anh. Becket nhanh chóng chứng tỏ mình là một nhà ngoại giao tài giỏi và giành được sự tin tưởng của Henry, người sau đó tiếp tục đề cử ông làm Tổng giám mục Canterbury vào năm 1162. Nhà vua hy vọng người bạn sẽ hỗ trợ nỗ lực của ông nhằm kiềm chế quyền lực ngày càng tăng của Giáo hội. Continue reading “29/12/1170: Tổng giám mục Thomas Becket bị ám sát”

28/12/1973: Đạo luật về Các loài có Nguy cơ Tuyệt chủng được ký thành luật

Nguồn: Endangered Species Act signed into law, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1973, Tổng thống Richard Nixon đã ký ban hành Đạo luật về Các loài có Nguy cơ Tuyệt chủng (Endangered Species Act, ESA). Đạo luật mà Nixon đã kêu gọi thông qua một năm trước đó được cho là một trong những luật về môi trường quan trọng và có ảnh hưởng nhất trong lịch sử nước Mỹ. Continue reading “28/12/1973: Đạo luật về Các loài có Nguy cơ Tuyệt chủng được ký thành luật”

26/12/1966: Lễ Kwanzaa đầu tiên

Nguồn: The first Kwanzaa, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1966, ngày đầu tiên của lễ Kwanzaa đầu tiên đã được tổ chức tại Los Angeles dưới sự chỉ đạo của Maulana Karenga, Giám đốc khoa Nghiên cứu người Mỹ gốc Phi tại Đại học Bang California ở Long Beach. Lễ hội kéo dài bảy ngày này, có nguồn gốc từ châu Phi, đã được Tiến sĩ Karenga thiết kế như một dịp để kỷ niệm gia đình, cộng đồng, và văn hóa của người Mỹ gốc Phi. Continue reading “26/12/1966: Lễ Kwanzaa đầu tiên”

24/12/1948: Ngôi nhà năng lượng mặt trời hoàn toàn đầu tiên trên thế giới

Nguồn: A family moves into the world’s first fully solar house, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào Đêm Giáng sinh năm 1948, một gia đình gồm ba người đã chuyển đến một ngôi nhà ở Dover, Massachusetts, nơi có những ô cửa sổ lớn bất thường – ngôi nhà năng lượng mặt trời hoàn toàn đầu tiên trên thế giới, một ý tưởng đi trước thời đại hàng chục năm. Trước đó, chưa có ai từng sống trong một nơi chỉ được sưởi ấm bằng ánh nắng mặt trời, chứ chưa nói đến mùa đông giá lạnh ở New England. Continue reading “24/12/1948: Ngôi nhà năng lượng mặt trời hoàn toàn đầu tiên trên thế giới”

22/12/1988: Nhà bảo tồn môi trường Chico Mendes bị ám sát

Nguồn: Chico Mendes, leading Brazilian conservationist, is assassinated, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1988, Chico Mendes, một nhà lãnh đạo công đoàn và nhà hoạt động môi trường người Brazil đã dành phần lớn cuộc đời để bảo vệ rừng mưa Amazon, đã bị ám sát khi mới 44 tuổi.

Mendes là một người cạo mủ cao su lâu năm – cạo mủ cao su (rubber tapping) là một quy trình bền vững để chiết xuất mủ từ cây mà không cần làm hư hỏng hoặc chặt cây – người đã tập hợp những người cạo mủ cao su khác ở Amazon để cùng nhau chống lại ngành chăn nuôi gia súc đang phát triển và tàn phá hệ sinh thái. Bắt đầu từ những năm 1970, Mendes đã tổ chức nhiều cuộc empate – biểu tình ôn hòa – trong đó những người biểu tình sẽ bảo vệ cây bằng chính cơ thể của họ. Continue reading “22/12/1988: Nhà bảo tồn môi trường Chico Mendes bị ám sát”

21/12/1866: Người bản địa giết 81 lính Mỹ

Nguồn: Native Americans kill 81 soldiers, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1866, quyết tâm thách thức sự hiện diện ngày càng tăng của quân đội Mỹ trên lãnh thổ của họ, người Mỹ bản địa ở phía bắc Wyoming đã dụ Trung tá William Fetterman và binh lính của ông vào một cuộc phục kích chết người.

Căng thẳng trong khu vực bắt đầu gia tăng vào năm 1863, khi John Bozeman mở Đường mòn Bozeman, một tuyến đường mới cho những người di cư đến các mỏ vàng Montana. Tuy nhiên, tính hợp pháp của Đường mòn Bozeman lại rất đáng ngờ vì nó đi thẳng qua các khu vực săn bắn mà chính phủ đã hứa dành riêng cho người Sioux, Cheyenne, và Arapahoe trong Hiệp ước Fort Laramie năm 1851. Continue reading “21/12/1866: Người bản địa giết 81 lính Mỹ”

19/12/1777: George Washington dẫn quân vào trú đông tại Valley Forge

Nguồn: George Washington leads troops into winter quarters at Valley Forge, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1777, chỉ huy Quân đội Lục địa George Washington, người mà trong tương lai sẽ trở thành vị tổng thống đầu tiên của Mỹ, đã dẫn quân đội đang bị bao vây của mình đến trú đông tại Valley Forge, Pennsylvania.

Tình hình có lẽ chẳng còn có thể tệ hơn đối với Washington và Quân đội Lục địa khi năm 1777 sắp kết thúc. Người Anh đã chiếm đóng thành công Philadelphia, khiến một số thành viên của Quốc hội Mỹ đặt câu hỏi về khả năng lãnh đạo của Washington. Không ai hiểu rõ hơn Washington rằng quân đội đang bên bờ vực sụp đổ – trên thực tế, ông đã đi ngược lại yêu cầu của Quốc hội, yêu cầu ông phải phát động một cuộc tấn công vào giữa mùa đông chống lại người Anh tại Philadelphia, và thay vào đó, rút lui về Valley Forge để nghỉ ngơi và trang bị lại cho quân đội của mình. Continue reading “19/12/1777: George Washington dẫn quân vào trú đông tại Valley Forge”