Thế giới hôm nay: 02/05/2024

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Đụng độ bạo lực giữa các nhóm sinh viên biểu tình nổ ra tại Đại học California ở Los Angeles. Một nhóm ủng hộ Israel đã tấn công một khu trại ủng hộ Palestine bằng gậy và pháo hoa để chọc thủng hàng rào tự xây. Ban quản lý trường đã gọi cảnh sát và cho biết họ “phát ốm vì bạo lực vô nghĩa này.” Trước đó, hơn 100 người biểu tình đã bị bắt tại Đại học Columbia ở New York, sau khi họ chiếm Hội trường Hamilton của trường. Nhà Trắng cho biết những người biểu tình đã có “cách tiếp cận sai lầm.” Hiện đàn áp đã gây ra nhiều cuộc biểu tình trên khắp nước Mỹ.

Cục Dự trữ Liên bang Mỹ giữ nguyên lãi suất cơ bản, ở khoảng 5,25% đến 5,5%. Fed lưu ý “thiếu tiến bộ” trong đà giảm để đưa lạm phát xuống mục tiêu 2%. Các nhà đầu tư không mong đợi sẽ có cắt giảm lãi suất khi Fed họp vào tháng 6. Jerome Powell, chủ tịch Fed, cũng cho biết ông nghĩ việc tăng lãi suất sẽ “khó xảy ra.” Continue reading “Thế giới hôm nay: 02/05/2024”

Chiến tranh Iran-Israel chỉ mới bắt đầu

Nguồn: Raphael S. Cohen, “The Iran-Israel War Is Just Getting Started,” Foreign Policy, 22/04/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Chừng nào hai nước còn xung đột, họ sẽ còn đấu đá lẫn nhau – bất kể đồng minh của họ có khuyên gì.

Rạng sáng ngày 13/04, hai phép lạ đã xảy ra. Đầu tiên, để thể hiện sức mạnh kỹ thuật của mình, Israel – với sự giúp đỡ từ Anh, Pháp, Jordan, và Mỹ – đã đánh chặn khoảng 170 máy bay không người lái, 120 tên lửa đạn đạo, và 30 tên lửa hành trình bắn chủ yếu từ Iran về phía Israel, đạt tỷ lệ thành công 99%, giúp giảm thiểu thiệt hại về nhân mạng và cơ sở hạ tầng. Thứ hai, sau nhiều tháng bị các phương tiện truyền thông đưa tin tiêu cực và phải gánh chịu áp lực quốc tế ngày càng gia tăng, Israel đã nhận được một số thiện cảm và tin tức tích cực. Với thành công kép khi vừa đẩy lùi cuộc tấn công vừa cải thiện hình ảnh cho Israel, Tổng thống Mỹ Joe Biden được cho là đã khuyên Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu: “Ông đã thắng. Hãy chấp nhận chiến thắng này đi.” Một loạt các đồng minh và chuyên gia cũng đưa ra lời khuyên tương tự cho Israel. Continue reading “Chiến tranh Iran-Israel chỉ mới bắt đầu”

Tại sao Mỹ vẫn sẽ duy trì vị thế thống trị trong chiến tranh tàu ngầm?

Nguồn: Paul Dibb & Richard Brabin-Smith, “Why the US will stay dominant in undersea warfare”, The Strategist, 26/04/2024

Biên dịch: Viên Đăng Huy | Hiệu đính: Nguyễn Thế Phương

Một số nhà bình luận tại Úc gần đây đã đưa ra những tuyên bố vội vàng về sự suy tàn của tàu ngầm Mỹ, cho rằng các công nghệ tiên tiến sẽ khiến tàu ngầm dễ bị tổn thương. Những người khác lại tranh luận rằng tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân của Mỹ hiện nay ồn ào hơn tàu ngầm Trung Quốc và sẽ dễ dàng bị Trung Quốc phát hiện.

Continue reading “Tại sao Mỹ vẫn sẽ duy trì vị thế thống trị trong chiến tranh tàu ngầm?”

Hun Sen tuyên bố ‘không nhượng bộ, đàm phán’ về kênh đào Funan Techo

Nguồn: Niem Chheng, “Hun Sen declares ‘no backdown, negotiations’ on canal project”, Phnom Penh Post, 27/04/2024.

Biên dịch: Nguyễn Văn Đáp

Chủ tịch Thượng viện Hun Sen đã nói rõ rằng Campuchia sẽ không nhượng bộ hay đàm phán với bất kỳ quốc gia nào liên quan đến Kênh đào Funan Techo dài 180 km.

Ông nhấn mạnh Hiệp định Mekong năm 1995 không yêu cầu bất kỳ thành viên nào của Ủy ban sông Mê Công (MRC) phải làm như vậy.

“Tôi sẽ không nhượng bộ về vấn đề này và tôi muốn thẳng thắn nhấn mạnh rằng không cần thiết phải đàm phán. Đừng cố ép Campuchia vào bàn đàm phán”, ông nói khi phát biểu tại hội nghị Hiệp hội Oknha Campuchia tổ chức vào tối 26/4. Continue reading “Hun Sen tuyên bố ‘không nhượng bộ, đàm phán’ về kênh đào Funan Techo”

Thế giới hôm nay: 01/05/2024

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Nhà Trắng lên án những người biểu tình chiếm một tòa nhà tại Đại học Columbia, nói rằng họ đang có “cách tiếp cận sai lầm.” Nhóm này đã rào chắn lối vào tòa nhà và treo cờ Palestine. Trước đó, Columbia đã bắt đầu đình chỉ những sinh viên biểu tình ủng hộ Palestine phớt lờ lệnh của ban quản lý yêu cầu dỡ bỏ khoảng 80 lều trại của họ khỏi khuôn viên trường. Biểu tình tiếp tục diễn ra tại các trường đại học trên khắp đất nước; và một số sinh viên đã bị bắt tại Đại học Bắc Carolina.

Thẩm phán chủ toạ phiên tòa vụ chi tiền bịt miệng của Donald Trump đã phạt cựu tổng thống 9.000 USD vì liên tục vi phạm quy định của toà. Juan Mercan cảnh báo Trump rằng ông có thể đối mặt án tù nếu tiếp tục đăng tải những lời lăng mạ về các nhân chứng tiềm năng và bồi thẩm đoàn. Việc lấy lời khai sẽ tiếp tục vào thứ Ba tại phiên tòa ở New York, và dự kiến ​​ kéo dài ít nhất một tháng nữa. Continue reading “Thế giới hôm nay: 01/05/2024”

Quên chip đi – thứ Trung Quốc đang muốn thống trị là ngành đóng tàu

Nguồn: Agathe Demarais, “Forget About Chips – China Is Coming for Ships,” Foreign Policy, 19/04/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Hành động thâu tóm quyền bá chủ trong lĩnh vực then chốt của Bắc Kinh tuân theo một kịch bản quen thuộc.

Có bao nhiêu trong số hàng ngàn tàu cập cảng Mỹ mỗi ngày thực sự được đóng tại Mỹ?

Câu trả lời có thể gây ngạc nhiên: Các nhà máy đóng tàu của Mỹ chỉ sản xuất chưa đến 1% số tàu chở hàng đi biển toàn cầu. Hồi tháng 3, các liên đoàn lao động Mỹ đã quyết định rằng Washington cần thực hiện các biện pháp táo bạo hơn để hỗ trợ ngành đóng tàu trong nước và đệ đơn lên đại diện thương mại Mỹ, lập luận rằng tình trạng yếu kém của ngành này phần lớn đã phản ánh các hành vi cạnh tranh thương mại không công bằng của Trung Quốc, bao gồm các khoản trợ cấp khổng lồ. Các liên đoàn này đưa ra một đề xuất đơn giản: Các hãng tàu toàn cầu phải trả phí cập cảng Mỹ nếu họ sử dụng tàu do Trung Quốc sản xuất. Vào thứ Tư ngày 17/04/2024, chính quyền Biden đã phản ứng bằng cách chính thức mở một cuộc điều tra về các hoạt động của Trung Quốc trong lĩnh vực đóng tàu và hậu cần hàng hải. Continue reading “Quên chip đi – thứ Trung Quốc đang muốn thống trị là ngành đóng tàu”

30/04/1997: Đồng hồ Big Ben dừng suốt 54 phút

Nguồn: Big Ben clock stops at 12:11 pm for 54 minutes, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1997, đúng 12:11 trưa, đồng hồ Big Ben – một biểu tượng của London – bất ngờ ngừng hoạt động. Trong suốt 54 phút, tháp đồng hồ nổi tiếng nhất thế giới đã không thể báo giờ chính xác.

Kể từ khi được khánh thành vào năm 1859, Big Ben đã gặp phải nhiều sự cố kỹ thuật. Quả chuông đầu tiên được đúc cho tháp đồng hồ này đã bị nứt trước khi được lắp đặt, còn quả chuông thứ hai thì bị nứt ngay sau khi lắp đặt, khiến toà tháp “im lặng” cho đến năm 1862. Continue reading “30/04/1997: Đồng hồ Big Ben dừng suốt 54 phút”

Thế giới hôm nay: 30/04/2024

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken kêu gọi Hamas chấp nhận đề xuất ngừng bắn do Israel đưa ra. David Cameron, ngoại trưởng Anh, nói rằng một thỏa thuận ngừng bắn kéo dài 40 ngày đã được đặt lên bàn đàm phán. Theo Reuters, thỏa thuận này sẽ yêu cầu thả 40 con tin Israel để đổi lấy việc trả tự do cho những người Palestine đang bị giam giữ ở Israel. Ông Blinken mô tả thỏa thuận này là “cực kỳ hào phóng từ phía Israel.”

Thủ hiến Scotland Humza Yousaf tuyên bố từ chức. Ông Yousaf có nguy cơ thất bại trong một cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm sau khi thỏa thuận chia sẻ quyền lực giữa đảng ông với Đảng Xanh sụp đổ. Đảng Quốc gia Scotland (SNP) chỉ có 63 ghế trong nghị viện, trong khi phe đối lập có 65. Bất ổn trên thượng tầng lãnh đạo là một đòn giáng mạnh vào SNP trước thềm cuộc tổng tuyển cử ở Anh, dự kiến diễn ra vào cuối năm nay. Continue reading “Thế giới hôm nay: 30/04/2024”

‘Khủng hoảng lãnh đạo’ tại Việt Nam: Bất ổn sẽ còn tiếp diễn?

Tác giả: Lê Hồng Hiệp

Ngày 26 tháng 4 vừa qua, Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam đã ra thông báo chấp thuận cho ông Vương Đình Huệ “từ chức” Chủ tịch Quốc hội, chức vụ cao thứ tư trong hệ thống chính trị Việt Nam. Việc sa thải ông Huệ, xảy ra chỉ hơn một tháng sau khi Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng từ chức, cho thấy cuộc khủng hoảng lãnh đạo của Việt Nam vẫn đang tiếp diễn và có hàm ý quan trọng đối với tương lai chính trị của đất nước. Continue reading “‘Khủng hoảng lãnh đạo’ tại Việt Nam: Bất ổn sẽ còn tiếp diễn?”

Liệu tăng chi tiêu có giúp Anh cải thiện năng lực quốc phòng?

Nguồn: Stuart Dee & Lucia Retter, “The UK Is Boosting Defence Spending. But Will It Boost Defence?”, RAND, 26/04/2024

Biên dịch: Viên Đăng Huy | Hiệu đính: Nguyễn Thế Phương

Trong tuần này tại Warsaw, Thủ tướng Anh đã công bố tăng chi tiêu quốc phòng lên 2,5% GDP vào năm 2030, với mức tăng tích lũy trong khoảng thời gian đó là 75 tỷ bảng Anh. Thông tin chi tiết hơn được đưa ra trong tài liệu được xuất bản sau đó, trình bày một loạt thông báo chính sách, bao gồm việc thành lập Cơ quan Đổi mới Quốc phòng mới, các chiến lược mới về đạn dược và đảm bảo khả năng chống chịu,  cũng như những thay đổi mới được đề xuất đối với Mô hình Levene (Levene Model), vốn đã xác định cấu trúc phát triển và mua sắm năng lực của Anh từ năm 2011.

Continue reading “Liệu tăng chi tiêu có giúp Anh cải thiện năng lực quốc phòng?”

Thế giới hôm nay: 29/04/2024

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Phát biểu tại cuộc họp Diễn đàn Kinh tế Thế giới ở Ả Rập Saudi, tổng thống Palestine, Mahmoud Abbas, nói rằng chỉ có Mỹ mới ngăn được Israel thực hiện cuộc tấn công theo kế hoạch nhằm vào Rafah. Khoảng 1,5 triệu người Palestine đang trú ẩn tại thành phố này. Hôm thứ Bảy, ngoại trưởng Israel, Israel Katz, đã nói chiến dịch có thể bị đình chỉ nếu Hamas đồng ý thả thêm con tin như một phần của hoạt động trao đổi tù nhân.

Elon Musk, ông chủ hãng sản xuất ô tô điện Tesla, đã gặp thủ tướng Trung Quốc Lý Cường tại Bắc Kinh. Ông Musk đến thăm Trung Quốc khi cạnh tranh từ ngành công nghiệp ô tô nước này ngày càng dữ dội. Theo truyền thông địa phương, ông Lý nói với ông Musk rằng Trung Quốc “sẽ luôn cởi mở” với các công ty nước ngoài và ca ngợi khoản đầu tư của Tesla vào nước này là một ví dụ thành công về hợp tác với các doanh nghiệp Mỹ. Continue reading “Thế giới hôm nay: 29/04/2024”

Động cơ đằng sau đợt cải tổ quân đội mới nhất của Tập Cận Bình

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “The ulterior motive behind Xi Jinping’s latest military reforms,” Nikkei Asia, 25/04/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Quyết định tái tổ chức Lực lượng Chi viện Chiến lược cho thấy Tập đang chuẩn bị cho nhiệm kỳ thứ tư.

Chỉ mất 9 năm để Lực lượng Chi viện Chiến lược của Trung Quốc – từng được ca ngợi là “đơn vị tương lai” khi Chủ tịch Tập Cận Bình tái tổ chức quân đội lần trước – biến mất.

Một bài bình luận lan truyền trên mạng internet Trung Quốc đã gọi lực lượng bị giải tán là đơn vị quan trọng “tồn tại ngắn nhất” trong lịch sử Quân đội Giải phóng Nhân dân (PLA). Bài viết chỉ ra rằng lực lượng được chính thức thành lập vào ngày 31/12/2015 – trở thành một thực thể ngang hàng với Lục quân, Hải quân, Không quân, và Quân chủng Tên lửa – đã “biến mất khỏi vũ đài lịch sử” trong một đợt tái tổ chức quân sự mới được công bố vào thứ Sáu (18/04/2024). Continue reading “Động cơ đằng sau đợt cải tổ quân đội mới nhất của Tập Cận Bình”

28/04/1965: Quân đội Mỹ đổ bộ vào Cộng hòa Dominica

Nguồn: U.S. troops land in the Dominican Republic in attempt to forestall a “communist dictatorship”, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1965, để ngăn chặn điều mà ông tuyên bố sẽ là một “chế độ độc tài cộng sản” ở Cộng hòa Dominica, Tổng thống Lyndon B. Johnson đã điều hơn 22.000 quân Mỹ đến đảo quốc này. Hành động của Johnson đã kích động làn sóng biểu tình ở Mỹ Latinh, cũng như làm dấy lên sự hoài nghi của nhiều người Mỹ.

Những rắc rối ở Cộng hòa Dominica bắt đầu vào năm 1961, khi nhà độc tài lâu năm Rafael Trujillo bị ám sát. Trujillo là một kẻ cầm quyền tàn bạo, nhưng lập trường chống cộng cứng rắn đã giúp ông nhận được sự ủng hộ của Mỹ. Cái chết của ông dẫn đến sự trỗi dậy của một chính phủ cải cách đứng đầu là Juan Bosch, người được bầu làm tổng thống vào năm 1962. Continue reading “28/04/1965: Quân đội Mỹ đổ bộ vào Cộng hòa Dominica”

Di sản độc hại của Cách mạng Xanh

Nguồn: Jayati Ghosh, “The Toxic Legacy of the Green Revolution”, Project Syndicate, 12/02/2024

Biên dịch: Nguyễn Văn Đáp

Trong khi việc đưa ra các loại hạt giống năng suất cao đã cứu hàng trăm triệu người khỏi nạn đói thì nó lại làm giảm chất lượng dinh dưỡng và làm tăng độc tính của các loại ngũ cốc thiết yếu. Để thiết lập một hệ thống thực phẩm bền vững và giàu dinh dưỡng, các quốc gia nên áp dụng các hình thức nông nghiệp sinh thái dựa trên hoạt động canh tác của các hộ nhỏ.

Có hơn 390.000 loài thực vật được xác định trên thế giới, nhưng chỉ có ba loài – lúa, ngô và lúa mì – chiếm khoảng 60% lượng calo từ thực vật trong chế độ ăn của chúng ta. Sự thống trị của ba loại ngũ cốc này phần lớn là kết quả của những đột phá lớn về công nghệ, đặc biệt là sự phát triển các giống lúa và lúa mì năng suất cao (HYV) trong cuộc Cách mạng Xanh những năm 1960. Continue reading “Di sản độc hại của Cách mạng Xanh”

27/04/1813: Nhà thám hiểm Zebulon Pike tử trận

Nguồn: Explorer Zebulon Pike killed in battle, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1813, sau khi sống sót qua hai cuộc thám hiểm chông gai đến các vùng đất chưa được khám phá ở miền Tây nước Mỹ, Zebulon Pike đã hy sinh trong Chiến tranh Năm 1812.

Tính đến thời điểm ông trở thành một vị tướng năm 1812, Pike đã từng phải đối mặt với nhiều tình huống nguy hiểm. Ông gia nhập quân đội khi mới 15 tuổi, sau đó đảm nhận các vị trí quân sự khác nhau trên biên giới nước Mỹ. Continue reading “27/04/1813: Nhà thám hiểm Zebulon Pike tử trận”

Chuyển động Quốc Phòng (20/04 – 26/04/2024)

Thực hiện: Viên Đăng Huy | Hiệu đính: Nguyễn Thế Phương

Chiến tranh Nga – Ukraine:

Continue reading “Chuyển động Quốc Phòng (20/04 – 26/04/2024)”

Trung Quốc thực sự có bao nhiêu đòn bẩy trước Iran?

Nguồn: Christina Lu, “How Much Leverage Does China Really Have Over Iran?,” Foreign Policy, 19/04/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Washington muốn Bắc Kinh kiềm chế Tehran, nhưng giới chuyên gia cho rằng điều đó không đơn giản.

Ngay từ trước khi Iran phóng hàng trăm máy bay không người lái và tên lửa vào Israel, các quan chức Mỹ đã thúc giục Trung Quốc – một đối tác thương mại hàng đầu của Iran – sử dụng ảnh hưởng của mình để thuyết phục Tehran hạn chế các hành động khiêu khích của họ và của các lực lượng ủy nhiệm trên khắp Trung Đông. Continue reading “Trung Quốc thực sự có bao nhiêu đòn bẩy trước Iran?”

Thế giới hôm nay: 26/04/2024

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Nền kinh tế Mỹ tăng trưởng chậm hơn dự kiến trong quý đầu năm, chỉ đạt 1,6%, thấp hơn dự báo 2,2% so với cùng kỳ năm trước. Bộ Thương mại Mỹ nói hàng tồn kho và thương mại quốc tế chậm lại là nguyên nhân. Lạm phát lõi theo năm trong quý đầu ở mức 3,7%, cao hơn ước tính 3,4% của giới phân tích, cho thấy Cục Dự trữ Liên bang có thể trì hoãn việc cắt giảm lãi suất.

Tòa án hàng đầu của New York đã hủy bỏ bản án đối với nhà sản xuất phim Harvey Weinstein, người đã bị kết án 23 năm tù vào năm 2020 vì tội hiếp dâm và các tội phạm tình dục khác. Tòa án nhận thấy ông Weinstein không được xét xử công bằng vì công tố viên cho phép những phụ nữ có cáo buộc không nằm trong cáo trạng ra làm chứng. Ông Weinstein cũng đang thụ án 16 năm vì tội hiếp dâm ở California. Continue reading “Thế giới hôm nay: 26/04/2024”

Cuộc đàm phán đáng lẽ đã kết thúc Chiến tranh Ukraine (P2)

Nguồn: Samuel Charap và Sergey Radchenko, “The Talks That Could Have Ended the War in Ukraine,” Foreign Affairs, 16/04/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Xem thêm: Phần 1

VỪA ĐÁNH VỪA ĐÀM

Trong nhận xét mà ông đưa ra vào ngày 29/03, ngay sau khi kết thúc đàm phán, Medinsky, trưởng phái đoàn Nga, rõ ràng đã rất lạc quan. Ông giải thích rằng các cuộc thảo luận xoay quanh hiệp ước về tính trung lập của Ukraine đang bước vào giai đoạn thực tế, và rằng – bất chấp những điều khoản phức tạp do hiệp ước có nhiều bên đảm bảo tiềm năng – Putin và Zelensky có lẽ sẽ ký nó tại một hội nghị thượng đỉnh trong tương lai gần. Continue reading “Cuộc đàm phán đáng lẽ đã kết thúc Chiến tranh Ukraine (P2)”

25/04/1980: Máy bay đâm vào núi ở Quần đảo Canary, 146 người tử nạn

Nguồn: Plane crashes on Canary Islands, killing 146, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1980, một chiếc Boeing 727 của Dan-Air đã rơi trên đường chở đoàn khách du lịch Anh đến Quần đảo Canary, khiến toàn bộ 146 người trên máy bay thiệt mạng. Vụ tai nạn khủng khiếp này xảy ra chỉ ba năm sau một tai nạn còn khinh hoàng hơn, cũng xảy ra tại sân bay Quần đảo Canary.

Năm 1977, một chiếc máy bay phản lực của KLM đã va chạm với một chiếc máy bay của Pan Am trên đường băng, khiến 570 người thiệt mạng. Vụ va chạm xảy ra khi các vấn đề về liên lạc giữa máy bay và đài kiểm soát không lưu đã làm trầm trọng thêm tình trạng sương mù vốn đã nguy hiểm. Continue reading “25/04/1980: Máy bay đâm vào núi ở Quần đảo Canary, 146 người tử nạn”