19/06/1867: Hoàng đế Mexico bị hành quyết

Nguồn: Emperor of Mexico executed, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1867, Hoàng tử người Áo, Ferdinand Maximilian, người được Hoàng đế Pháp Napoléon III phong làm Hoàng đế Mexico vào năm 1864, đã bị xử tử theo lệnh của Benito Juarez, Tổng thống Cộng hòa Mexico.

Năm 1861, Benito Juarez – nhà tự do người Mexico – trở thành tổng thống của một đất nước đang điêu đứng về tài chính, và ông buộc phải tuyên bố vỡ nợ trước các chính phủ châu Âu. Đáp lại, Pháp, Anh, và Tây Ban Nha đã cử lực lượng hải quân tới Veracruz để yêu cầu bồi thường. Anh và Tây Ban Nha thương lượng với Mexico và rút lui, nhưng Pháp, dưới sự cai trị của Napoléon III, quyết định sử dụng cơ hội này để tạo ra một đế chế phụ thuộc trên lãnh thổ Mexico. Cuối năm 1861, một hạm đội Pháp được trang bị tốt đã tấn công Veracruz, đổ bộ một lực lượng lớn, khiến Tổng thống Juarez và chính phủ của ông phải rút lui. Continue reading “19/06/1867: Hoàng đế Mexico bị hành quyết”

Mỗi khi nói đến “Đại Nga” Putin đều nghĩ đến các nước thành viên NATO này

Nguồn: “Nato-Länder: Putins „großrussisches“ Imperium wäre Europas Albtraum”, WELT, 14/06/2022.

Biên dịch: Nguyễn Xuân Hoài

Mới đây Tổng thống Nga đã tự ví mình với Nga Hoàng Peter Đại đế. Phương châm của ông ta là cần khẩn trương “thu hồi các vùng lãnh thổ”. Nếu Vladimir Putin muốn khôi phục đế chế “Đại Nga”, ông sẽ phải tấn công các nước thành viên NATO, trong đó có Mỹ. 

Nhìn vào bản đồ của Đế chế Nga vào thời kỳ vĩ đại nhất hồi giữa thế kỷ 19, người ta không khỏi sởn gai ốc khi phần lớn châu Âu thuộc về Nga. Gần đây hơn, Putin tự ví mình với Peter Đại đế, người vào thế kỷ 18 không “chiếm đoạt” mà là “đòi lại” tài sản của Thụy Điển trên biển Baltic. Continue reading “Mỗi khi nói đến “Đại Nga” Putin đều nghĩ đến các nước thành viên NATO này”

18/06/1778: Quân Anh rút khỏi Philadelphia

Nguồn: British abandon Philadelphia, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1778, sau gần chín tháng chiếm đóng, 15.000 lính Anh dưới quyền Tướng Henry Clinton đã di tản khỏi Philadelphia, thủ đô cũ của Mỹ.

Người Anh đã chiếm được Philadelphia vào ngày 26/09/1777, sau những thất bại của Tướng George Washington trong Trận Brandywine và Trận Clouds. Tướng Anh William Howe đã biến Philadelphia, nơi đặt trụ sở của Quốc hội Lục địa, trở thành trọng tâm trong chiến dịch của ông, nhưng chính phủ của phe Ái Quốc đã tước đi chiến thắng quyết định mà ông mong chờ, bằng cách chuyển trung tâm hoạt động của mình đến địa điểm an toàn hơn tại York, chỉ một tuần trước khi Philadelphia thất thủ. Continue reading “18/06/1778: Quân Anh rút khỏi Philadelphia”

Trung Quốc bình luận chiến sự mặt trận Bắc Donetsk tại Ukraine

Biên dịch: Nguyễn Hải Hoành

Thời báo Hoàn cầu của Trung Quốc ngày 15/6 đăng bài viết của các tác giả Trương Nhất Phàm, Liễu Ngọc Bằng, Tạ Nhung Bân và Lưu Dương dưới tiêu đề “Ukraine muốn dùng ‘Nhà máy luyện thép Azovstal thứ hai’ để giữ chân quân Nga chăng?” Dưới đây là bản dịch bài báo đó.

Cuộc tấn công của quân đội Nga tại Bắc Donetsk đình trệ không tiến triển được?

Hai tuần lễ rưỡi đã trôi qua kể từ ngày 27/5 khi quân đội Nga bắt đầu trận tấn công mặt đất vào thành phố Bắc Donetsk. Quân Nga đã thành công chiếm được phần lớn thành phố này, quân đội Ukraine bảo vệ Bắc Donetsk chỉ có thể lấy nhà máy hóa chất Azot làm căn cứ địa để chống cự, dường như muốn tái diễn cảnh tác chiến ở nhà máy luyện thép Azovstal tại thành phố Mariupol. Continue reading “Trung Quốc bình luận chiến sự mặt trận Bắc Donetsk tại Ukraine”

Quan hệ Việt – Nga có thể bị tổn thương do chiến tranh Ukraine?

Tác giả: Nguyễn Quang Dy

Cuộc khủng hoảng Ukraine buộc Việt Nam phải đánh giá lại quan hệ với Nga và tiếp tục giảm phụ thuộc vào người bạn cũ là nguồn cung cấp vũ khí chủ yếu.

Cuộc chiến Ukraine làm lung lay quan niệm cơ bản về tư thế quốc phòng của Việt Nam – vốn coi Nga là nguồn cung cấp tin cậy các loại vũ khí chủ yếu để răn đe Trung Quốc.

Việc Nga xâm lược Ukraine đã đẩy Việt Nam vào một vị thế khó xử về chính trị và ngoại giao, bị mắc kẹt giữa yêu cầu phải tránh lên án Nga và yêu cầu phải xoa dịu tình cảm của người dân Việt Nam muốn ủng hộ Ukraine. Continue reading “Quan hệ Việt – Nga có thể bị tổn thương do chiến tranh Ukraine?”

Thế giới hôm nay: 17/06/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Chứng khoán Mỹ sụt giảm sau khi Cục Dự trữ Liên bang tăng lãi suất với tốc độ nhanh nhất kể từ năm 1994, 3/4 điểm phần trăm, và dự kiến lãi suất mục tiêu tăng lên ít nhất 3% trong năm nay. Dữ liệu lạm phát gần đây đáng lo ngại đã buộc Fed phải hành động.

Ngân hàng Trung ương Anh tăng lãi suất thêm 0,25 điểm phần trăm, đồng thời dự báo tốc độ tăng trưởng GDP sẽ giảm mạnh. Họ cũng cho rằng tỷ lệ thất nghiệp sẽ tăng lên 5,5% vào năm 2025, từ 3,8% hiện nay. Một số nhân vật trong ủy ban chính sách tiền tệ của ngân hàng muốn tăng lãi suất nhanh hơn, khoảng 0,5 điểm phần trăm, nhưng với dự báo lạm phát sẽ đạt đỉnh vào cuối năm, quan điểm đối lập đã chiến thắng. Continue reading “Thế giới hôm nay: 17/06/2022”

16/06/1963: Người phụ nữ đầu tiên bay vào không gian

Nguồn: Soviet cosmonaut Valentina Tereshkova becomes the first woman in space, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1963, trên tàu Vostok 6, phi hành gia Liên Xô Valentina Tereshkova trở thành người phụ nữ đầu tiên du hành vào vũ trụ. Sau 48 vòng bay và 71 giờ, bà quay trở lại Trái Đất, dành nhiều thời gian trong không gian hơn tất cả các phi hành gia Mỹ cộng lại cho đến thời điểm đó.

Valentina Vladimirovna Tereshkova sinh ra trong một gia đình nông dân ở Maslennikovo, Nga, vào năm 1937. Bà bắt đầu làm việc tại một nhà máy dệt khi 18 tuổi, và ở tuổi 22, bà có lần nhảy dù đầu tiên dưới sự giúp đỡ của một câu lạc bộ hàng không địa phương. Đam mê của Tereshkova với môn nhảy dù đã khiến bà giành được sự chú ý của chương trình không gian Liên Xô, vốn đang tìm cách đưa một phụ nữ lên vũ trụ vào đầu những năm 1960 như một cách để đạt thêm một danh hiệu “đầu tiên trong không gian” trước người Mỹ. Continue reading “16/06/1963: Người phụ nữ đầu tiên bay vào không gian”

Thế giới hôm nay: 16/06/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Ngân hàng Trung ương châu Âu cho biết sẽ đẩy nhanh nghiên cứu một công cụ mới để giải quyết tình trạng phân mảnh trong khu vực đồng euro, tức hiện tượng lợi suất trái phiếu của một số nước tăng cao hơn nhiều so với các nước khác. Thông báo này được đưa ra tại một cuộc họp đột xuất hôm thứ Tư để “thảo luận về các điều kiện thị trường hiện tại,” sau khi lợi suất trái phiếu của Ý và Tây Ban Nha đạt mức cao nhất nhiều năm qua. Tin này đã giúp xoa dịu thị trường.

Cục Dự trữ Liên bang Mỹ tăng lãi suất lên 0,75 điểm phần trăm, bước tăng cao nhất kể từ năm 1994. Lãi suất mục tiêu hiện tại của họ nằm trong phạm vi từ 1,50% đến 1,75%. Động thái này đến ngay sau đợt công bố dữ liệu lạm phát đáng báo động vừa qua, mà Fed nói xuất phát từ cuộc chiến ở Ukraine và việc Trung Quốc phong tỏa. Chủ tịch Jerome Powell cho biết Fed có thể sẽ tăng lãi suất thêm một lần nữa vào cuộc họp tiếp theo vào tháng 7. Continue reading “Thế giới hôm nay: 16/06/2022”

Việt Nam tìm kiếm lợi ích thực dụng từ IPEF

Tác giả: Huỳnh Tâm Sáng

Việc tham gia vào sáng kiến mới của Mỹ thể hiện khát vọng đạt được lợi ích kinh tế cũng như vị thế vững chắc của Việt Nam trong cấu trúc kinh tế khu vực. Tuy nhiên, sự can dự một cách toàn diện của Việt Nam là không chắc chắn.

Vào tháng 5, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã công bố khởi động việc thành lập Khuôn khổ Kinh tế Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương (IPEF), vốn đã được mong đợi từ lâu, nhằm tăng cường cam kết kinh tế của Washington với các đồng minh và đối tác tại khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương. Để đạt được mục tiêu đề ra, IPEF tập trung vào “bốn trụ cột” để thúc đẩy các tương tác kinh tế mang tính kết nối, linh hoạt, trong sạch và công bằng với các đối tác trong khu vực. Continue reading “Việt Nam tìm kiếm lợi ích thực dụng từ IPEF”

Tập bịt miệng các cán bộ lão thành trên đường tiến tới nhiệm kỳ thứ ba

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Xi shushes party elders as he marches toward 3rd term,” Nikkei Asia, 09/06/2022

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Một danh hiệu mới – “lãnh tụ vĩnh cửu” – đã xuất hiện ngay trước mật nghị mùa hè ở Bắc Đới Hà.

Một tập tài liệu chính trị được phát hành ở một vùng nông thôn của Trung Quốc đã khiến nhiều người phải bất ngờ, vì nó sử dụng một cụm từ chưa từng được dùng trước đây để ca ngợi Chủ tịch Tập Cận Bình.

Đó là sự kết hợp của “vĩnh cửu” và “lãnh tụ” (lingxiu). Continue reading “Tập bịt miệng các cán bộ lão thành trên đường tiến tới nhiệm kỳ thứ ba”

14/06/1985: Chuyến bay TWA 847 bị khủng bố tấn công

Nguồn: TWA flight 847 is hijacked by terrorists, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1985, chuyến bay TWA 847 từ Athens đến Rome đã bị tấn công bởi nhóm khủng bố Hezbollah, những kẻ ngay lập tức yêu cầu được biết danh tính của “những hành khách có tên giống như tên người Do Thái.” Hai trong số những kẻ khủng bố gốc Lebanon này, được trang bị lựu đạn và một khẩu súng lục 9mm, sau đó đã buộc máy bay hạ cánh xuống Beirut, Lebanon.

Khi xuống mặt đất, bọn không tặc đã gọi những hành khách có hộ chiếu Israel, nhưng không có người nào như vậy. Cũng không có bất kỳ nhà ngoại giao nào trên chuyến bay. Sau đó, chúng chuyển sự chú ý sang một số hành khách là thợ lặn của Hải quân Mỹ. Ngay sau khi hạ cánh, những kẻ khủng bố đã giết chết thợ lặn Hải quân Robert Stethem, và vứt xác anh xuống đường băng. Continue reading “14/06/1985: Chuyến bay TWA 847 bị khủng bố tấn công”

Thế giới hôm nay: 14/06/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đang nỗ lực giữ lại thế đa số ở quốc hội sau vòng đầu của cuộc bầu cử lập pháp ngày 12 tháng 6 vừa qua. Liên minh trung dung của ông, Ensemble, đạt gần ngang số phếu với liên minh cánh tả cực đoan của Jean-Luc Mélenchon, NUPES. Vòng hai sẽ được tổ chức vào ngày 19 tháng 6.

Tổ chức Ân xá Quốc tế cáo buộc Nga phạm tội ác chiến tranh ở Ukraine. Tổ chức phi chính phủ này cho biết họ có bằng chứng cho thấy quân Nga đã giết hàng trăm thường dân ở Kharkiv khi pháo kích bừa bãi và sử dụng đạn chùm, một loại vũ khí bị cấm bởi luật pháp quốc tế. Trong khi đó trên thực địa, Nga đã phá hủy cây cầu cuối cùng còn lại nối Severodonetsk với một thành phố khác ở miền đông Ukraine, khiến không còn có thể sơ tán dân thường, một quan chức Ukraine cho biết. Continue reading “Thế giới hôm nay: 14/06/2022”

Trung Quốc xâm nhập Nam Thái Bình Dương: Nên đối phó thế nào?

Nguồn: Charles Edel, “A Fault Line in the Pacific“, Foreign Affairs, 03/06/2022

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Mối nguy từ ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc trên các đảo quốc Thái Bình Dương.

Lần cuối cùng mà hầu hết người Mỹ chú ý đến Quần đảo Solomon là vào giữa Thế chiến II, khi Mỹ và Nhật Bản có một trận hải chiến kéo dài trên vùng biển và vùng trời xung quanh Guadalcanal. Trận chiến cam go đó đã có tác động mang tính chiến lược rất lớn – chặn đứng bước tiến của Nhật vào Nam Thái Bình Dương, đảm bảo rằng các quốc gia đồng minh như Australia và New Zealand không bị các thế lực thù địch bao vây hoặc cắt đứt nguồn tiếp tế, đảo ngược thế trận ở Thái Bình Dương, cũng như cung cấp căn cứ để phát động cuộc phản công chống lại kẻ thù toàn trị. Nhắc đến hàng trăm hòn đảo nhỏ trải dài trên Thái Bình Dương, Tổng thống Mỹ Franklin Roosevelt giải thích với công chúng Mỹ rằng, dù chúng có thể “chỉ là những chấm nhỏ trên hầu hết các bản đồ … nhưng chúng bao phủ một khu vực chiến lược rộng lớn.” Continue reading “Trung Quốc xâm nhập Nam Thái Bình Dương: Nên đối phó thế nào?”

Vén màn bí mật đời tư Vladimir Putin (P2)

Nguồn: Jason Horowitz, “Vladimir Putin, Family Man,” New York Times, 13/05/2022

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Cô con gái ‘có kỷ luật’

Ngay từ đầu, câu chuyện cá nhân của Putin dường như luôn tràn ngập những điều tưởng tượng. Ông có một cuốn tiểu sử chính thức – được xuất bản vào năm 2001, khi ông lần đầu tiên nắm quyền với tư cách là nhà dân chủ thế hệ tiếp theo – để làm nổi bật hình ảnh người đàn ông gia đình cứng rắn nhưng anh hùng của mình. Trong đó, ông kể câu chuyện về việc đích thân cứu cả nhà, giữa lúc đang khỏa thân, khi một phòng tắm hơi bị hư hỏng đã thiêu rụi căn biệt thự bằng gỗ của họ. Continue reading “Vén màn bí mật đời tư Vladimir Putin (P2)”

Thế giới hôm nay: 13/06/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Một nhóm thượng nghị sĩ lưỡng đảng của Mỹ đã đạt đồng thuận về một thỏa thuận kiểm soát súng. Đề xuất này sẽ cung cấp nguồn lực cho các bang nhằm ngăn những người bị coi là nguy hiểm không được tiếp cận súng. Nó cũng sẽ tăng tài trợ cho chăm sóc sức khỏe tâm thần và khiến mua súng khó khăn hơn cho người dưới 21 tuổi. Với sự ủng hộ của mười đảng viên Cộng hòa, đề xuất nhiều khả năng sẽ được thông qua tại Thượng viện. Tổng thống Joe Biden cho biết thỏa thuận lẽ ra nên tiến xa hơn, nhưng cũng đủ hàm chứa “các bước quan trọng và đúng hướng.”

Bộ trưởng quốc phòng Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa đã yêu cầu Mỹ “ngừng bôi nhọ và ngăn chặn Trung Quốc,” đồng thời tuyên bố triển vọng cải thiện quan hệ song phương là tùy thuộc vào thiện chí của Mỹ. Trước đó cũng tại thượng đỉnh Shangri-La ở Singapore, ông Ngụy nói Trung Quốc sẽ “không ngần ngại tiến hành chiến tranh” nếu bất kỳ ai muốn chia tách Đài Loan khỏi đại lục. Đáp lại, người đồng cấp Mỹ Lloyd Austin cáo buộc Trung Quốc có “cách tiếp cận cưỡng bức và hung hăng hơn đối với yêu sách lãnh thổ của mình.” Continue reading “Thế giới hôm nay: 13/06/2022”

12/06/1982: Biểu tình lớn chống vũ khí hạt nhân ở New York

Nguồn: One million people demonstrate in New York City against nuclear weapons, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1982, một đám đông cực lớn và đa dạng đã xuống đường tại Công viên Trung tâm của Thành phố New York, yêu cầu giải trừ vũ khí hạt nhân và chấm dứt cuộc chạy đua vũ trang trong Chiến tranh Lạnh. Đến cuối ngày, ước tính số lượng người tham dự đã lên đến hơn một triệu người, khiến đây trở thành cuộc biểu tình giải trừ quân bị lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ.

Mỹ và Liên Xô đã chạy đua vũ trang kể từ Thế chiến II, và Chiến tranh Lạnh trở nên ‘đặc biệt nóng’ vào đầu thập niên 1980. Nhậm chức vào năm 1981, Tổng thống Ronald Reagan là người kiên trì ủng hộ Mỹ xây dựng kho vũ khí hạt nhân và phản đối kịch liệt ý tưởng về các hiệp ước giải trừ quân bị. Continue reading “12/06/1982: Biểu tình lớn chống vũ khí hạt nhân ở New York”

Francis Fukuyama: Putin quá liều lĩnh, Trung Quốc sẽ không dại dột như vậy

Nguồn: Francis Fukuyama: „Putin ist leichtsinnig ein großes Risiko eingegangen. Die Chinesen sind nicht so dumm“, WELT, 10/06/2022.

Biên dịch: Nguyễn Xuân Hoài

Nhà khoa học chính trị Hoa Kỳ Francis Fukuyama nói cuộc chiến tranh ở Ukraine sẽ làm xáo trộn trật tự quốc tế. Mặc dù Nga không đạt được thắng lợi về quân sự nhưng phương Tây không được phép lơ là. Ngay cả khi không có Putin, đất nước đó vẫn có lý do là một mối đe dọa.

Hỏi: Thưa ông Fukuyama, cuộc chiến tranh của Nga chống lại Ukraine có phải là sự mở đầu của một trật tự quốc tế mới? Continue reading “Francis Fukuyama: Putin quá liều lĩnh, Trung Quốc sẽ không dại dột như vậy”

11/06/1963: Chấm dứt phân tách chủng tộc tại Đại học Alabama

Nguồn: University of Alabama desegregated, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1963, khi phải đối đầu lực lượng Vệ binh Quốc gia, Thống đốc bang Alabama, George Wallace, đã chấm dứt việc phong tỏa Đại học Alabama ở Tuscaloosa, và cho phép hai sinh viên người Mỹ gốc Phi nhập học.

George Wallace, một trong những chính trị gia gây tranh cãi nhất trong lịch sử Mỹ, đã được bầu làm thống đốc bang Alabama vào năm 1962, theo một cương lĩnh tranh cử dựa trên phân tách chủng tộc cực đoan (ultra-segregationist). Trong bài diễn văn nhậm chức năm 1963, ông đã hứa với những người ủng hộ da trắng của mình: “Phân tách hôm nay! Phân tách ngày mai! Phân tách mãi mãi!” Continue reading “11/06/1963: Chấm dứt phân tách chủng tộc tại Đại học Alabama”

Thế giới hôm nay: 10/06/2022

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Ba người đàn ông, gồm hai công dân Anh và một người Maroc, đã bị các lực lượng thân Nga ở Ukraine tuyên án tử hình. Cộng hòa Nhân dân Donetsk, một nước cộng hòa tự xưng tại vùng tranh chấp ở phía đông Ukraine, cáo buộc những người này phạm tội làm lính đánh thuê. Được biết hai người Anh đang phục vụ trong quân đội Ukraine khi bị bắt. Chính phủ Anh yêu cầu đối xử với họ theo luật tù binh chiến tranh.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết “trận chiến tàn bạo” ở Severodonetsk sẽ quyết định số phận của vùng Donbas, tiền tuyến hiện nay của cuộc chiến. Khoảng 15.000 dân thường được cho là vẫn còn mắc kẹt ở Severodonetsk và thành phố Lysychansk gần đó. Trong khi ấy, thị trưởng Mariupol cho biết cứ mỗi dãy nhà bị san phẳng tại đây người ta lại tìm ra 100 xác chết. Continue reading “Thế giới hôm nay: 10/06/2022”

Vén màn bí mật đời tư Vladimir Putin (P1)

Nguồn: Jason Horowitz, “Vladimir Putin, Family Man,” New York Times, 13/05/2022

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Khi các quốc gia phương Tây bắt đầu áp đặt các biện pháp trừng phạt lên những người thân cận với nhà lãnh đạo Nga, bao gồm cả các thành viên trong gia đình ông, bí mật về cuộc sống riêng tư của vị tổng thống đang dần bị hé lộ.

Vladimir Putin không thích những kẻ tọc mạch.

Đó là năm 2008, và Tổng thống Nga, khi ấy 56 tuổi, sau 8 năm đứng trên đỉnh cao quyền lực, đã xuất hiện trong một cuộc họp báo tại Villa Certosa xa hoa ở xứ Sardinia. Bên cạnh là đồng minh thân cận nhất của ông ở Tây Âu, Silvio Berlusconi, ông trùm truyền thông kiêm Thủ tướng Ý nổi tiếng là đi theo chủ nghĩa khoái lạc, người chia sẻ với ông nhiều sở thích, từ những chuyện đùa thô tục, đến những đồ trang trí lộng lẫy và khối tài sản kếch xù. Continue reading “Vén màn bí mật đời tư Vladimir Putin (P1)”