Lực lượng Mỹ nên rời khỏi châu Âu như thế nào?

Nguồn: Christopher S. Chivvis,  “How U.S. Forces Should Leave Europe,” Foreign Affairs, 23/07/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Và tại sao Trump nên bắt đầu quá trình đó ngay bây giờ?

Suốt hàng thập kỷ qua, khả năng tự vệ tập thể của châu Âu chỉ là một khát vọng xa vời. Nhưng giờ đây, thời khắc để hiện thực hóa mục tiêu này cuối cùng cũng đến. Động lực đang dần hình thành mạnh mẽ ở châu Âu: nhiều năm thực hiện các bước nhỏ để củng cố nền quốc phòng châu Âu đã nhường chỗ cho những hành động lớn sau khi Nga xâm lược Ukraine vào năm 2022, và những nỗ lực này lại càng tăng tốc sau sáu tháng kể từ khi Tổng thống Mỹ Donald Trump nhậm chức. Các nhà lãnh đạo châu Âu đã hứa sẽ tăng mạnh chi tiêu quốc phòng và các khoản chi khác liên quan đến quốc phòng tại hội nghị thượng đỉnh NATO vào tháng 6, nâng cam kết ngân sách chung của các thành viên từ 2% lên 5% GDP. Để thực hiện những cam kết quan trọng này, châu Âu đang giới thiệu các cơ chế tài chính mới và phá bỏ các rào cản hợp tác trong ngành công nghiệp quốc phòng của mình. Continue reading “Lực lượng Mỹ nên rời khỏi châu Âu như thế nào?”

Lãnh đạo tập thể đang được khôi phục trong quân đội Trung Quốc

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Collective leadership reasserts itself in China’s military,” Nikkei Asia, 31/07/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Truyền thống này đang trỗi dậy trở lại trước thềm Mật nghị Bắc Đới Hà thường niên của Đảng.

Mùa hè chính trị của Trung Quốc đang dần trở nên nóng bỏng, và ngày càng có nhiều dấu hiệu cho thấy “lãnh đạo tập thể” đang được khôi phục trong Quân Giải phóng Nhân dân, lực lượng vũ trang hùng mạnh của Trung Quốc, vốn nằm dưới sự chỉ huy của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Continue reading “Lãnh đạo tập thể đang được khôi phục trong quân đội Trung Quốc”

03/08/1795: Ký Hiệp ước Greenville

Nguồn: Treaty of Greenville signed, ending the Northwest Indian War, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1795, Mỹ và Liên bang Người Mỹ bản địa Tây Bắc, một liên minh các bộ lạc từ vùng phía đông Ngũ Đại Hồ, đã ký Hiệp ước Greenville, chấm dứt hai thập kỷ thù địch do tranh chấp lãnh thổ. Chủ yếu bao gồm các bộ lạc Shawnee, Delaware, Iroquois, Ottawa, Ojibwa, và Miami, Liên bang Người Mỹ bản địa Tây Bắc đã được thành lập để cùng nhau bảo vệ vùng đất tổ tiên của các bộ lạc thành viên khỏi bị xâm chiếm – thường là bằng bạo lực – bởi những người định cư châu Âu di cư về phía tây kể từ sau Cách mạng Mỹ. Continue reading “03/08/1795: Ký Hiệp ước Greenville”

Lý do ông Trump phớt lờ Tổng thống Đài Loan

Nguồn: James Palmer, “Trump Snubs the Taiwanese President”, Foreign Policy, 29/07/2025

Biên dịch: Tạ Kiều Trang

Động thái này cũng là một cú tát vào mặt những người có lập trường cứng rắn với Trung Quốc ở Washington.

Tiêu điểm tuần này: Chính quyền Trump ngăn chặn Tổng thống Đài Loan quá cảnh ở Mỹ; Bê bối tình dục tràn lan trên mạng Trung Quốc; Bắc Kinh đẩy mạnh nỗ lực phát triển công nghệ phản ứng nhiệt hạch.

Ông Trump phớt lờ ông Lại Thanh Đức

Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump được cho là đã ngăn chặn Tổng thống Đài Loan Lại Thanh Đức quá cảnh ở Mỹ trên đường đến và về từ khu vực Mỹ Latinh – Đây là lần đầu tiên một tổng thống Đài Loan bị từ chối như vậy trong hơn ba thập kỷ qua. Continue reading “Lý do ông Trump phớt lờ Tổng thống Đài Loan”

02/08/1934: Hitler trở thành nhà độc tài của Đức

Nguồn: Hitler becomes dictator of Germany, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1934, sau cái chết của Tổng thống Đức Paul von Hindenburg, Thủ tướng Adolf Hitler đã trở thành nhà độc tài tối cao của Đức dưới danh hiệu Führer hay “Lãnh tụ.” Quân đội Đức sau đó tuyên thệ trung thành với vị tổng tư lệnh mới, và những tàn dư cuối cùng của chính phủ dân chủ Đức đã bị giải thể để nhường chỗ cho Đệ Tam Đế chế của Hitler. Dù ông cam kết với người dân rằng Đệ Tam Đế chế sẽ tồn tại trong một nghìn năm, nhưng nước Đức Quốc xã đã sụp đổ chỉ 11 năm sau đó. Continue reading “02/08/1934: Hitler trở thành nhà độc tài của Đức”

Nước nào sẽ chọn phe trong xung đột Đài Loan giữa Mỹ và Trung Quốc?

Nguồn: Chu Ba, “Which countries will pick sides in a US-China conflict over Taiwan”, South China Morning Post, 24/07/2025

Biên dịch: Tạ Kiều Trang

Rất ít quốc gia muốn dính líu vào cuộc xung đột này, cũng không rõ Mỹ muốn can dự hay không.

Có rất nhiều suy đoán về những bên thứ ba nào có thể can dự nếu chiến tranh nổ ra giữa Trung Quốc và Mỹ tại eo biển Đài Loan. Hồi tháng 6, tờ The Economist đã đăng một bài viết về vấn đề này. Gần đây hơn, tờ Financial Times đưa tin, Mỹ đang gây áp lực buộc Nhật Bản và Úc phải làm rõ vai trò của họ trong tình huống nói trên. Continue reading “Nước nào sẽ chọn phe trong xung đột Đài Loan giữa Mỹ và Trung Quốc?”

Thế giới hôm nay: 01/08/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Donald Trump cho biết ông sẽ gia hạn thời hạn đàm phán thương mại giữa Mexico và Mỹ thêm 90 ngày, sau một cuộc trao đổi mà ông gọi là “rất thành công” với tổng thống Mexico, Claudia Sheinbaum. Các mức thuế quan “Ngày Giải phóng” vốn bị trì hoãn dự kiến sẽ có hiệu lực từ thứ Sáu. Chính quyền Trump nói rằng họ sẽ liên hệ với các quốc gia chưa đạt được thỏa thuận thương mại trước thời hạn đó.

Apple báo cáo kết quả kinh doanh quý vượt xa kỳ vọng, với doanh thu tăng 10% so với cùng kỳ năm trước. Hãng công nghệ này cho biết một phần tăng trưởng đến từ hiệu ứng thuế quan, khi người tiêu dùng đổ xô mua hàng trước khi các mức thuế mới có hiệu lực; doanh số iPhone đã tăng 13.5% so với năm ngoái. Amazon, Microsoft và Meta cũng công bố lợi nhuận quý tăng vọt. Continue reading “Thế giới hôm nay: 01/08/2025”

Liệu đây có phải là khởi đầu cho tình bạn Mỹ-Trung?

Nguồn: Graham Allision, “Is This the Start of a U.S.-China Friendship?”, Foreign Policy, 29/07/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Cuộc họp kéo dài hai ngày giữa Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent và Phó Thủ tướng Trung Quốc Hà Lập Phong tại Stockholm, bắt đầu từ thứ Hai, đóng vai trò quan trọng trong nỗ lực của Washington và Bắc Kinh nhằm ổn định “lệnh ngừng bắn” trong cuộc chiến thương mại đầy hỗn loạn, ăn miếng trả miếng giữa hai bên. Quan trọng hơn nữa, nó cũng là dấu hiệu báo trước cho một hội nghị thượng đỉnh hiệu quả giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, dự kiến diễn ra trước tháng 11.

Dù căng thẳng Mỹ-Trung chiếm lĩnh các mặt báo trong năm nay, nhưng có lý do để tin rằng cuộc gặp tuần này sẽ đặt nền móng cho mối quan hệ mang tính xây dựng hơn nhiều giữa ông Trump và ông Tập, lãnh đạo của hai cường quốc hàng đầu thế giới. Continue reading “Liệu đây có phải là khởi đầu cho tình bạn Mỹ-Trung?”

31/07/1964: Tàu Ranger 7 chụp ảnh Mặt Trăng

Nguồn: Ranger 7 photographs moon, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1964, Ranger 7, một tàu thăm dò Mặt Trăng không người lái của Mỹ, đã chụp những bức ảnh cận cảnh đầu tiên của Mặt Trăng – tổng cộng là 4.308 bức – trước khi va chạm với bề mặt Mặt Trăng ở phía tây bắc Biển Mây (Sea of Clouds). Những bức ảnh này rõ nét gấp 1.000 lần so với bất kỳ hình ảnh nào từng được nhìn thấy qua kính viễn vọng trên Trái Đất. Continue reading “31/07/1964: Tàu Ranger 7 chụp ảnh Mặt Trăng”

Thế giới hôm nay: 31/07/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) giữ nguyên lãi suất cơ bản ở khoảng 4,25–4,5% và cho biết có thể duy trì mức này ít nhất đến tháng 9, bất chấp lời kêu gọi giảm lãi suất từ Donald Trump. Hai thành viên trong hội đồng là Christopher Waller và Michelle Bowman bỏ phiếu phản đối — đánh dấu lần đầu tiên trong hơn 30 năm có “hai ý kiến bất đồng” từ các thống đốc Fed.

Ông Trump công bố một thỏa thuận thương mại với Hàn Quốc, theo đó hàng hóa từ nước này vào Mỹ sẽ chịu mức thuế 15%. Trước đó, ông đã nâng thuế nhập khẩu cho Brazil từ 10% lên 50%, với lý do các chính sách từ chính phủ cánh tả của Brazil gây ra “mối đe dọa nghiêm trọng” đến an ninh quốc gia Mỹ. Ông Trump cũng dọa áp thuế 25% đối với hàng hóa từ Ấn Độ và tuyên bố sẽ áp “hình phạt” vì nước này nhập khẩu dầu và vũ khí từ Nga. Continue reading “Thế giới hôm nay: 31/07/2025”

Cách Mỹ nên đối phó với tác động của AI lên an ninh quốc gia

Nguồn: Matan Chorev và Joel Predd, “America Should Assume the Worst About AI”, Foreign Affairs, 22/07/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Các nhà lãnh đạo an ninh quốc gia hiếm khi được chọn vấn đề mình cần quan tâm và mức độ quan tâm đến nó. Họ thường là những người phải chịu tác động từ các tình thế nằm ngoài tầm kiểm soát của mình. Các cuộc tấn công ngày 11 tháng 9 đã đảo ngược kế hoạch của chính quyền George W. Bush nhằm giảm bớt các cam kết và trách nhiệm toàn cầu của Mỹ. Các cuộc cách mạng trên khắp thế giới Ả Rập đã đẩy Tổng thống Barack Obama trở lại Trung Đông ngay khi ông đang cố gắng rút Mỹ ra khỏi đó. Và việc Nga xâm lược Ukraine đã đảo lộn mục tiêu của chính quyền Biden là thiết lập quan hệ “ổn định và có thể dự đoán được” với Moscow để có thể tập trung vào cạnh tranh chiến lược với Trung Quốc. Continue reading “Cách Mỹ nên đối phó với tác động của AI lên an ninh quốc gia”

Rủi ro của Mỹ từ việc phụ thuộc vào dược phẩm nước ngoài

Nguồn: Thomas J. Bollyky, Chloe Searchinger, và Prashant Yadav, “America’s Pill Problem,” Foreign Affairs, 22/07/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Thuế quan sẽ không giải quyết được sự phụ thuộc của người Mỹ vào dược phẩm nước ngoài.

Gần 25 năm trước, người Mỹ đã nhận ra tầm quan trọng của kháng sinh ciprofloxacin. Thường được kê đơn cho các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn, “cipro” cũng là phương pháp điều trị hàng đầu khi phơi nhiễm bệnh than. Tháng 09/2001, chỉ một tuần sau vụ khủng bố ngày 11/09, công chúng Mỹ đã phải đối mặt với một cơn ác mộng khác: một kẻ nào đó đã gửi mầm bệnh than qua Bưu điện Mỹ đến các công ty truyền thông và các văn phòng Quốc hội – cuối cùng khiến 5 người tử vong và 17 người khác nhiễm bệnh. Những người có nguy cơ phơi nhiễm dù chỉ là nhỏ nhất cũng xếp hàng để được điều trị. Continue reading “Rủi ro của Mỹ từ việc phụ thuộc vào dược phẩm nước ngoài”

Kỷ nguyên hòa bình nhờ dân số già

Nguồn: Mark L. Haas, “The Coming Pax Geriatrica”, Foreign Affairs, 24/07/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Phần lớn các quốc gia trên thế giới đang trải qua một cuộc cách mạng nhân khẩu học: dân số già hóa một cách đáng kể, liên tục và có thể không thể đảo ngược. Sự kết hợp giữa tỷ lệ sinh thấp và tuổi thọ cao đã dẫn đến sự gia tăng đáng kể tỷ lệ người từ 65 tuổi trở lên, cùng với đó là sự gia tăng đều đặn về độ tuổi trung bình của dân số. Vào năm 1950, có khoảng 5% dân số thế giới từ 65 tuổi trở lên. Đến năm 2021, con số đó đã gần như tăng gấp đôi. Ngay cả khi tỷ lệ sinh ngừng giảm và duy trì ở mức năm 2022 – một điều khó có thể xảy ra – Liên Hợp Quốc dự báo rằng đến năm 2050, tỷ lệ này sẽ tăng gấp ba lần. Nhiều quốc gia trong số này không chỉ già hóa; quy mô dân số của họ còn đang dần thu hẹp lại. Hơn 40 quốc gia có dân số giảm do tỷ lệ sinh thấp. Đến năm 2050, gần 90 quốc gia sẽ có ít công dân hơn vào mỗi cuối năm so với đầu năm. Continue reading “Kỷ nguyên hòa bình nhờ dân số già”

29/07/1909: General Motors mua lại Cadillac

Nguồn: General Motors buys Cadillac, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1909, Tập đoàn General Motors (GM) mới thành lập đã mua lại nhà sản xuất xe hơi hạng sang nước Mỹ lúc bấy giờ, Công ty Xe hơi Cadillac, với giá 4,5 triệu đô la.

Cadillac ra đời từ đống đổ nát của công ty thất bại thứ hai của nhà tiên phong trong ngành xe hơi Henry Ford (nỗ lực thứ ba của ông, Ford Motor, cuối cùng đã thành công). Khi các cổ đông của Công ty Henry Ford đã giải thể mời thợ máy Henry Leland đến Detroit nhằm định giá tài sản của công ty để bán, Leland đã thuyết phục họ tiếp tục kinh doanh. Ý tưởng của ông là kết hợp khung gầm mới nhất của Ford với động cơ xi-lanh đơn do Oldsmobile, một nhà sản xuất xe hơi thời kỳ đầu khác, phát triển. Vì mục đích đó, Công ty Xe hơi Cadillac (được đặt theo tên nhà thám hiểm người Pháp Antoine Laumet de La Mothe Cadillac, người thành lập thành phố Detroit vào năm 1701) đã ra đời vào tháng 8 năm 1902. Leland đã giới thiệu chiếc Cadillac đầu tiên – với giá 850 đô la – tại Triển lãm Xe hơi New York vào năm sau. Continue reading “29/07/1909: General Motors mua lại Cadillac”

Thế giới hôm nay: 29/07/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Thủ tướng Pháp François Bayrou gọi thỏa thuận thương mại giữa Liên minh châu Âu (EU) và Mỹ là một “ngày đen tối” của khối. Thủ tướng Đức Friedrich Merz cho rằng thỏa thuận sẽ “gây thiệt hại nghiêm trọng” cho nền kinh tế Đức. Song một số nước khác thừa nhận thỏa thuận — trong đó EU phải chịu mức thuế 15% đối với hầu hết hàng hóa, bao gồm cả ô tô — vẫn tốt hơn là một cuộc chiến thương mại toàn diện.

Chính quyền Trump từ chối cho tổng thống Đài Loan Lại Thanh Đức quá cảnh qua New York và Dallas. Các tổng thống Đài Loan đôi khi có các cuộc gặp không chính thức với chính trị gia Mỹ trong những chuyến quá cảnh như vậy. Ông Donald Trump không muốn làm tổn hại cơ hội tổ chức hội nghị thương mại với ông Tập Cận Bình vào cuối năm nay. Những chuẩn bị cho thượng đỉnh này đang diễn ra tại Thụy Điển, nơi quan chức hai nước vừa gặp nhau hôm thứ Hai. Continue reading “Thế giới hôm nay: 29/07/2025”

Tại sao Trung Quốc nới lỏng “lệnh cấm rượu” đối với công chức?

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Xi administration quick to tell civil servants they can drink,” Nikkei Asia, 24/07/2025.

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Bắc Kinh đã quyết định điều chỉnh “lệnh cấm rượu” đang tác động tiêu cực đến nền kinh tế.

Chính quyền của Chủ tịch nước kiêm Tổng bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc Tập Cận Bình đã buộc phải điều chỉnh “lệnh cấm rượu” nhắm vào các quan chức đảng và chính phủ sau khi hứng chịu làn sóng chỉ trích gay gắt từ công chúng.

Chính quyền Tập đã công bố một số thay đổi nhỏ đối với chính sách gây tranh cãi này thông qua ba cơ quan truyền thông chính thức, vốn được gọi là “hầu thiệt” (tức cổ họng và lưỡi) của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Continue reading “Tại sao Trung Quốc nới lỏng “lệnh cấm rượu” đối với công chức?”

Thế giới hôm nay: 28/07/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

MỹEU đã đạt được thỏa thuận thương mại, tránh một cuộc chiến thuế quan giữa hai bờ Đại Tây Dương. Thỏa thuận được ký kết sau khi chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen gặp tổng thống Donald Trump tại sân golf Turnberry ở Scotland. EU sẽ chịu mức thuế 15% đối với hầu hết các mặt hàng, đặc biệt là ô tô. Khối này cũng cam kết sẽ mua thêm năng lượng và thiết bị quân sự từ Mỹ.

Nhà Trắng yêu cầu Cục Dự trữ Liên bang (Fed) cắt giảm lãi suất “mạnh tay” trước cuộc họp tuần này, gia tăng áp lực lên chủ tịch Jerome Powell. Các quan chức của ông Trump cáo buộc ông Powell hành động quá chậm và chỉ trích kế hoạch cải tạo trụ sở Fed trị giá 2,5 tỷ USD. Tổng thống muốn lãi suất giảm từ mức 4,25–4,5% hiện tại xuống còn 1%; thị trường kỳ vọng Fed sẽ giữ nguyên mức lãi suất hiện tại. Continue reading “Thế giới hôm nay: 28/07/2025”

Tại sao các lệnh trừng phạt dầu mỏ không còn tác dụng?

Nguồn: Gregory Brew, “Why Oil Sanctions No Longer Work,” Foreign Policy, 23/07/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Các lệnh trừng phạt dầu mỏ đã không mang lại kết quả như mong đợi với Iran và Nga. Sẽ là một sai lầm nếu thử áp dụng chúng với Trung Quốc.

Vào tháng 6, trong lúc bom rơi xuống Tehran, một điều kỳ lạ đã xảy ra: xuất khẩu dầu thô của Iran bất ngờ tăng vọt trong một thời gian ngắn. Dù bị tấn công, Iran vẫn không hề chùn bước trong việc vận chuyển dầu – và các khách hàng của họ ở Trung Quốc cũng không nản lòng khi tiếp tục mua dầu, bất chấp các lệnh trừng phạt.

Tổng thống Mỹ Donald Trump có lẽ không muốn Israel ném bom các cơ sở năng lượng, nhưng lý do cho thành công của Iran lại rất đơn giản: Các lệnh trừng phạt không còn hiệu quả nữa. Chí ít là không như dự định ban đầu. Continue reading “Tại sao các lệnh trừng phạt dầu mỏ không còn tác dụng?”

Cuộc chiến Thái Lan-Campuchia: Canh bạc vượt tầm kiểm soát

Nguồn: Nhạc Hán, 岳汉|泰柬之战:两个东盟近邻,为何生死相搏?, Sina Finance, 25/07/2025.

Biên dịch: Lê Thị Thanh Loan

Giữa Thái Lan và Campuchia đang nổ ra một cuộc chiến. Đó không phải là một xung đột nhỏ, mà là một cuộc giao tranh với quy mô lớn. Hai quốc gia Phật giáo ở Đông Nam Á đã thực sự dùng vũ lực với nhau, với kết quả là cảnh tượng pháo nổ đạn bay không ngớt.

Phía Campuchia đã sử dụng hệ thống phóng rocket BM-21 “Grad” 122mm thời Liên Xô để bắn phá các thị trấn biên giới của Thái Lan. Các doanh trại quân đội, bệnh viện, nhà dân, trạm xăng ven đường và cửa hàng tiện lợi… đều không thoát khỏi cuộc tấn công, khiến hơn chục thường dân Thái Lan thiệt mạng, trong đó có 6 người ở một cửa hàng tiện lợi. Continue reading “Cuộc chiến Thái Lan-Campuchia: Canh bạc vượt tầm kiểm soát”

Trung Quốc khởi công đập thuỷ điện nhất lớn nhất thế giới

Nguồn: James Palmer, “China Starts Construction on World’s Largest Hydropower Dam”, Foreign Policy, 22/07/2025

Biên dịch: Tạ Kiều Trang

Người Tây Tạng kịch liệt phản đối dự án năng lượng sạch gây tranh cãi này.

Tiêu điểm tuần này: Khởi công xây dựng siêu đập gây tranh cãi ở Tây Tạng; Lệnh cấm xuất cảnh được áp dụng với công dân Mỹ; Nhà vệ sinh nông thôn bị điều tra.

Trung Quốc khởi công xây dựng con đập phá kỷ lục

Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường thông báo vào cuối tuần qua rằng việc xây dựng một siêu đập trên sông Yarlung Tsangpo ở Tây Tạng đã được bắt đầu.

Siêu đập dự kiến trở thành hệ thống thuỷ điện lớn nhất thế giới, chi phí ước tính 167 tỉ đô, đến nay là siêu đập đắt đỏ nhất mọi thời đại. Đập dự kiến cung cấp 300 tỉ kilowatt giờ điện mỗi năm, tức khoảng 4% nhu cầu năng lượng của Trung Quốc. Continue reading “Trung Quốc khởi công đập thuỷ điện nhất lớn nhất thế giới”