Khuôn khổ song phương Mỹ-Nga không thể mang lại hòa bình cho Ukraine

Nguồn: Ruslan Bortnik, Maksym Chebotarov, Lena Surzhko-Harned, Andrey Kortunov, 圆桌｜特普会165分钟：美俄关系正常化出现窗口，但双边框架或不会带来和平, The Paper, 16/08/2025.

Biên dịch: Lê Thị Thanh Loan

Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Mỹ Donald Trump đã có cuộc gặp trực tiếp đầu tiên sau nhiều năm tại Mỹ.

Theo Tân Hoa Xã, vào ngày 15 giờ địa phương, Putin và Trump đã gặp nhau tại Căn cứ quân sự Liên hợp Elmendorf-Richardson ở Anchorage, Alaska. Thông tin mới nhất từ Văn phòng Báo chí Tổng thống Nga cho biết, cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo đã kết thúc. Truyền thông Nga đưa tin cuộc gặp kéo dài 2 giờ 45 phút. Continue reading “Khuôn khổ song phương Mỹ-Nga không thể mang lại hòa bình cho Ukraine”

17/08/1877: Billy the Kid sát hại nạn nhân đầu tiên

Nguồn: Billy the Kid kills his first man, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1877, khi mới chỉ là một thiếu niên, Billy the Kid đã làm bị thương một thợ rèn ở Arizona, người đã tử vong vào ngày hôm sau. Ông được xem là nạn nhân đầu tiên của tên cướp khét tiếng này.

Cho đến nay, số lượng người mà Billy giết vẫn chưa được xác định. Billy được cho là từng tuyên bố rằng hắn đã giết 21 người – “Mỗi năm trong cuộc đời tôi là một người.” Tuy nhiên, một nguồn tin đáng tin cậy vào thời bấy giờ ước tính tổng số nạn nhân trên thực tế là khoảng chín: gồm bốn người do hắn sát hại và năm người có sự trợ giúp của những kẻ khác. Những tên cướp miền Tây khác thời đó còn nguy hiểm hơn nhiều. Ví dụ, John Wesley Hardin được cho là đã giết hơn 20 người và con số thật có thể lên tới 40. Continue reading “17/08/1877: Billy the Kid sát hại nạn nhân đầu tiên”

Tại sao Ukraine không phải là hình mẫu cho đổi mới quốc phòng?

Nguồn: Vitaliy Goncharuk, “Ukraine Isn’t the Model for Winning the Innovation War”, War on the Rocks, 12/08/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Trong vài năm trở lại đây, các nhà quan sát phương Tây đã không ngừng ca ngợi những thành công của Ukraine trong việc đổi mới quốc phòng, từ AI đến drone, đến cơ chế phân quyền và một hệ sinh thái các công ty khởi nghiệp quốc phòng. Nhưng không phải mọi thứ ở Ukraine đều tốt đẹp.

Cho đến gần đây, việc công khai đặt câu hỏi về những thông tin này là rất khó do thiếu các số liệu thống kê công khai về chiến trường. Nhưng đến năm 2025, nhiều nhà quan sát thừa nhận rằng Nga có thể đã vượt qua Ukraine trong một số lĩnh vực ứng dụng đổi mới. Continue reading “Tại sao Ukraine không phải là hình mẫu cho đổi mới quốc phòng?”

16/08/1812: Mỹ từ bỏ Pháo đài Detroit cho Anh

Nguồn: U.S. surrenders Fort Detroit to the British, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1812, trong Chiến tranh năm 1812, Tướng Mỹ William Hull đã giao nộp Pháo đài Detroit và lực lượng của mình cho Anh mà không cần chiến đấu. Hull, một cựu chiến binh 59 tuổi của Cách mạng Mỹ, đã mất hết hy vọng bảo vệ pháo đài sau khi chứng kiến lực lượng hùng hậu của Anh và người Mỹ bản địa tập trung bên ngoài tường thành Detroit. Vị tướng cũng lo lắng vì sự hiện diện của con gái và các cháu mình bên trong pháo đài. Continue reading “16/08/1812: Mỹ từ bỏ Pháo đài Detroit cho Anh”

Một chương mới trong thương mại chip Mỹ – Trung

Nguồn: James Palmer, “A New Chapter in the U.S.-China Chip Trade”, Foreign Policy, 12/08/2025

Biên dịch: Tạ Kiều Trang

Nvidia và AMD cho ta thấy cách mà những thương vụ ở Mỹ được hoàn tất dưới thời Tổng thống Trump.

Tiêu điểm tuần này: Các nhà sản xuất chip của Mỹ đạt được thỏa thuận mới về xuất khẩu sang Trung Quốc; Một nhà ngoại giao cấp cao Trung Quốc bị tạm giữ để thẩm vấn; Tàu Trung Quốc va chạm ở Biển Đông. Continue reading “Một chương mới trong thương mại chip Mỹ – Trung”

Thế giới hôm nay: 15/08/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Donald Trump nói ông tin rằng Vladimir Putin “sẽ tạo hòa bình” ở Ukraine, trước thềm hội nghị thượng đỉnh quan trọng giữa hai nhà lãnh đạo tại Alaska vào thứ Sáu. Tổng thống Mỹ cũng gợi ý khả năng tổ chức một cuộc gặp thứ hai có sự tham dự của Volodymyr Zelensky, tổng thống Ukraine, cùng các đồng minh châu Âu. Trước đó, tổng thống Nga ca ngợi “nỗ lực nhiệt huyết và chân thành” của ông Trump trong việc chấm dứt xung đột. Nga hiện kiểm soát khoảng một phần năm lãnh thổ Ukraine.

Sản lượng công nghiệp của Trung Quốc tăng 5,7% trong tháng 7 so với cùng kỳ năm ngoái, mức thấp nhất trong 8 tháng. Dữ liệu chính thức cũng cho thấy doanh số bán lẻ tăng 3,7% — tốc độ chậm nhất kể từ tháng 12. Những chỉ số này có thể thúc đẩy các nhà hoạch định chính sách tăng cường kích thích kinh tế. Nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đang chịu sức ép từ chính sách thương mại của Mỹ, thời tiết cực đoan, và thị trường bất động sản suy yếu. Continue reading “Thế giới hôm nay: 15/08/2025”

Bẫy tường thuật: Chúng ta có đang hiểu sai về Trung Quốc

Nguồn: Henry Yep, “The narrative trap: How we can misread China”, The Interpreter, 13/08/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Khi tìm hiểu về Trung Quốc, những mảnh thông tin rời rạc thường hình thành nên các câu chuyện làm lu mờ thực tế. Não bộ của chúng ta khao khát sự mạch lạc, lấp đầy những khoảng trống bằng những câu chuyện nghe có vẻ đúng. Các nhà tâm lý học gọi đây là bẫy ngụy biện tường thuật (narrative fallacy) – sự thôi thúc áp đặt trật tự lên sự mơ hồ. Trong các hệ thống không minh bạch như chính trị cấp cao của Bắc Kinh hay Quân đội Trung Quốc (PLA), bản năng này càng được phóng đại. Continue reading “Bẫy tường thuật: Chúng ta có đang hiểu sai về Trung Quốc”

Hồi kết của răn đe hạt nhân?

Nguồn: Sam Winter-Levy và Nikita Lalwani, “The End of Mutual Assured Destruction?”, Foreign Affairs, 07/08/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Trí tuệ nhân tạo có ý nghĩa gì đối với khả năng răn đe hạt nhân?

Sự phát triển nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo (AI) trong những năm gần đây đã khiến nhiều nhà phân tích cho rằng nó sẽ làm đảo lộn chính trị quốc tế cũng như cán cân quyền lực quân sự. Một số thậm chí còn đi xa hơn khi tuyên bố – như lời các nhà công nghệ Dan Hendrycks, Eric Schmidt, và Alexandr Wang – rằng các hệ thống AI tiên tiến có thể “thiết lập sự thống trị và kiểm soát hoàn toàn từ một quốc gia, khiến số phận của các đối thủ phụ thuộc vào ý muốn của quốc gia đó.” Continue reading “Hồi kết của răn đe hạt nhân?”

14/08/1971: Bob Gibson có cú ném nổi tiếng đầu tiên trong sự nghiệp

Nguồn: Pitching ace Bob Gibson throws first no-hitter, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1971, huyền thoại ném bóng Bob Gibson của đội St. Louis Cardinals đã thực hiện cú ném không cho đối phương ghi điểm (no-hitter) đầu tiên trong sự nghiệp lẫy lừng của mình. Những pha bóng xuất sắc của Gibson đã giúp đội của ông giành chiến thắng 11-0 trước đội Pittsburgh Pirates. Continue reading “14/08/1971: Bob Gibson có cú ném nổi tiếng đầu tiên trong sự nghiệp”

Thế giới hôm nay: 14/08/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Donald Trump cảnh báo sẽ áp đặt “hậu quả rất nghiêm trọng” nếu Nga không chấm dứt chiến tranh ở Ukraine. Lời cảnh báo này được đưa ra trước thềm hội nghị thượng đỉnh với Vladimir Putin vào thứ Sáu. Trước đó, ông Trump đã có cuộc gọi “rất thân thiện” với các nhà lãnh đạo châu Âu, bao gồm cả tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Thủ tướng Đức Friedrich Merz cho biết châu Âu đã nhất trí với tổng thống Mỹ về chiến lược đàm phán, đồng thời nhấn mạnh Ukraine cần được mời tham gia đàm phán trong tương lai.

Thị trường chứng khoán toàn cầu tiếp tục tăng mạnh và tiền điện tử tăng vọt giữa kỳ vọng ngày càng cao là Cục Dự trữ Liên bang Mỹ sẽ bắt đầu cắt giảm lãi suất vào tháng tới. Bộ trưởng tài chính Mỹ Scott Bessent nói với Bloomberg rằng lãi suất chuẩn của Fed nên thấp hơn ít nhất 1,5 điểm phần trăm so với hiện tại, sau khi lạm phát hằng năm giữ nguyên ở mức 2,7% trong tháng 7. Continue reading “Thế giới hôm nay: 14/08/2025”

Trump, Putin, và tương lai của Ukraine

Nguồn: Gideon Rachman, “Trump, Putin and the future of Ukraine,” Financial Times, 11/08/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Mối nguy đối với cả Kyiv và Châu Âu là họ sẽ mất đi tầm nhìn chiến lược về nơi họ muốn đến.

Hiệp định Munich năm 1938 thường được cho là một cách diễn đạt mơ hồ cho sự thất bại trong việc chống lại các lãnh đạo chuyên chế. Hội nghị thượng đỉnh Trump-Putin dự kiến diễn ra vào thứ Sáu tuần này tại Alaska lại có một điểm tương đồng chính xác với Munich. Khi xưa, chính phủ Czech đã không có đại diện tại bàn đàm phán, bởi Hitler, Chamberlain, Mussolini, và Daladier đã đồng ý về một thỏa thuận chia cắt đất nước họ. Continue reading “Trump, Putin, và tương lai của Ukraine”

Những bài học lịch sử đắt giá cho tham vọng lãnh thổ của Trump

Nguồn: Syrus Solo Jin, “With Territory Comes Torment,” Foreign Policy, 08/08/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Lịch sử đã để lại những bài học đắt giá cho tham vọng bành trướng của Trump.

Tháng 12/1899, John Barrett, cựu đại sứ Mỹ tại Xiêm (ngày nay là Thái Lan), người từng dành nhiều tháng đi theo hạm đội Hải quân Mỹ đã đánh bại hạm đội Tây Ban Nha ở Philippines, viết trên tờ New York Times: “Chúng ta hiện đã đủ mạnh để lên tiếng trong thương mại và chính trị của toàn bộ Thái Bình Dương.” Barrett lập luận rằng việc giành được một phần lãnh thổ của Philippines “sẽ khiến chúng ta không chỉ trở thành cường quốc tối cao của Thái Bình Dương, mà còn của toàn thế giới.” Continue reading “Những bài học lịch sử đắt giá cho tham vọng lãnh thổ của Trump”

Thế giới hôm nay: 13/08/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Volodymyr Zelensky xác nhận lực lượng Nga đã đạt bước tiến mới trong những ngày gần đây ở mặt trận phía đông Ukraine, gần thị trấn mỏ Dobropillia. Cuộc xâm nhập của Nga diễn ra ngay trước hội nghị thượng đỉnh giữa Donald Trump và Vladimir Putin. Trong khi đó, các nhà lãnh đạo châu Âu ra tuyên bố nhấn mạnh “toàn vẹn lãnh thổ” của Ukraine phải được tôn trọng. Ông Trump gần đây gợi ý thỏa thuận ngừng bắn có thể yêu cầu “một số trao đổi lãnh thổ.”

Lạm phát tại Mỹ trong tháng 7 giữ nguyên ở mức cao 2,7% so với cùng kỳ năm ngoái. Các nhà phân tích dự đoán thuế quan của ông Trump sẽ đẩy giá cả tăng cao hơn. Lạm phát cơ bản (không tính giá thực phẩm và năng lượng) tăng từ 2,9% lên 3,1%, nhưng mức tăng này được bù lại bởi giá nhiên liệu giảm. Chỉ số S&P 500 đạt mức cao kỷ lục khi thị trường đặt cược vào khả năng Fed cắt giảm lãi suất sớm hơn. Continue reading “Thế giới hôm nay: 13/08/2025”

Trung Quốc đang thay đổi chiến lược phóng vũ khí hạt nhân?

Nguồn: Triệu Thông, “Is China Changing Its Nuclear Launch Strategy?”, Foreign Affairs, 05/08/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Trong chuyến thăm Moscow vào tháng 5, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã công bố tuyên bố chung với Tổng thống Nga Vladimir Putin, nhấn mạnh trách nhiệm đặc biệt của các quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân trong việc “bác bỏ tư duy Chiến tranh Lạnh” và “kiềm chế các hành động tạo ra rủi ro chiến lược”.

Trong nhiều thập kỷ, Trung Quốc đã đi theo một con đường hơi khác so với hai siêu cường hạt nhân của thế giới, duy trì lập trường hạt nhân tương đối ôn hòa so với Mỹ và Liên Xô. Nước này giữ vũ khí hạt nhân ở trạng thái báo động thấp trong thời bình và vẫn là quốc gia duy nhất cam kết không bao giờ sử dụng vũ khí hạt nhân trước trong bất kỳ điều kiện nào. Continue reading “Trung Quốc đang thay đổi chiến lược phóng vũ khí hạt nhân?”

Về người kế nhiệm Tập Cận Bình

Nguồn: Tyler Jost và Daniel C. Mattingly, “After Xi,” Foreign Affairs, 04/08/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vấn đề kế nhiệm đang che khuất tương lai và làm xáo trộn hiện tại của Trung Quốc.

Trong hơn một thập kỷ, chính trị Trung Quốc đã được định hình bởi một người duy nhất: Tập Cận Bình. Kể từ khi lên nắm quyền lãnh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) vào năm 2012, ông đã tự biến mình thành một nhà lãnh đạo cứng rắn. Ông tái thiết giới tinh hoa của đảng thông qua một cuộc thanh trừng và trấn áp tham nhũng trên diện rộng. Ông kiềm chế xã hội dân sự và đàn áp bất đồng chính kiến. Ông cũng tái tổ chức và hiện đại hóa quân đội. Và ông đã củng cố vai trò của nhà nước trong nền kinh tế. Continue reading “Về người kế nhiệm Tập Cận Bình”

12/08/1964: Tác giả James Bond, Ian Fleming, qua đời

Nguồn: James Bond creator Ian Fleming dies, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1964, nhà văn kiêm nhà báo người Anh Ian Fleming, người đứng sau James Bond, điệp viên hư cấu nổi tiếng nhất thế giới, đã qua đời vì một cơn đau tim ở tuổi 56 tại Kent, Anh. Loạt tiểu thuyết của Fleming về Điệp viên 007 hào hoa, một phần dựa trên những trải nghiệm đời thực của tác giả, đã tạo nên một trong những loạt phim ăn khách nhất lịch sử.

Ian Lancaster Fleming sinh ra trong một gia đình khá giả ở London vào ngày 29/05/1908. Khi trưởng thành, ông làm phóng viên nước ngoài, môi giới chứng khoán, rồi sau đó là trợ lý riêng cho giám đốc tình báo hải quân Anh trong Thế chiến II – và tất cả những trải nghiệm này đã trở thành chất liệu cho các tiểu thuyết Bond của ông. Continue reading “12/08/1964: Tác giả James Bond, Ian Fleming, qua đời”

Thế giới hôm nay: 12/08/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Donald Trump hoãn áp thuế đối với hàng Trung Quốc thêm 90 ngày. Việc gia hạn nhằm tạo điều kiện cho các cuộc đàm phán thương mại giữa hai nước tiếp tục. Mức thuế hiện tại của Mỹ đối với Trung Quốc vẫn cao, trên 50%. Ông Trump nói Trung Quốc đang thực hiện “những bước tiến đáng kể” để giải quyết các mối quan ngại của Mỹ. Ngoài ra, ông còn tuyên bố, nhưng không giải thích thêm, là nhập khẩu vàng sẽ không bị áp thuế.

Ông Trump hạ thấp kỳ vọng về hội nghị thượng đỉnh sắp tới với Vladimir Putin, gọi đây là một cuộc “thăm dò.” Tổng thống Mỹ nói ông sẽ “đến và xem các biến số” vào ngày 15 tháng 8 tại Alaska và sẽ kêu gọi ông Putin chấm dứt chiến tranh, nhưng nói thêm rằng việc “đạt thỏa thuận” không phải là trách nhiệm của ông. Ông cũng tuyên bố sẽ có việc “trao đổi” lãnh thổ giữa Ukraine và Nga. Continue reading “Thế giới hôm nay: 12/08/2025”

Hợp tác hạt nhân Nga-Lào có làm thay đổi cán cân quyền lực ở Đông Nam Á?

Nguồn: Tần Bác, Somsamleth Thavikham,  秦博、宋森里·塔维坎：老挝联俄启用核能，东盟能源版图面临新挑战？, Guancha, 08/08/2025.

Biên dịch: Lê Thị Thanh Loan

Hồi cuối tháng 7, Chủ tịch nước Lào Thongloun Sisoulith đã thăm Moscow và hội đàm với Tổng thống Nga Vladimir Putin. Hai bên đã ký kết 7 thỏa thuận, trong đó có “Lộ trình hợp tác sử dụng năng lượng hạt nhân vì mục đích bòa bình 2025-2026”. Thỏa thuận này đã bất ngờ đưa Lào – một quốc gia nội lục nhỏ bé, lâu nay vốn nằm bên rìa phát triển của quốc tế – vào tâm điểm của cuộc cạnh tranh công nghệ hạt nhân toàn cầu và vấn đề quản trị năng lượng nhạy cảm. Continue reading “Hợp tác hạt nhân Nga-Lào có làm thay đổi cán cân quyền lực ở Đông Nam Á?”

Israel đang tiến hành một cuộc chiến mà họ không thể thắng

Nguồn: Ami Ayalon, “Israel Is Fighting a War It Cannot Win”, Foreign Affairs, 05/08/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy

Cuộc chiến nổ ra sau vụ thảm sát do Hamas dẫn đầu vào ngày 7 tháng 10 năm 2023 đã trở thành cuộc xung đột mang tính bước ngoặt nhất ở Trung Đông kể từ Mùa xuân Ả Rập. Tuy nhiên, hơn 22 tháng sau khi Lực lượng Phòng vệ Israel phát động chiến dịch tiêu diệt Hamas, Israel vẫn không có mục tiêu chính trị cuối cùng rõ ràng. Các cuộc đàm phán về một lệnh ngừng bắn ở Gaza đã thất bại, và việc Israel không hình dung được “ngày sau” của cuộc chiến đã làm trầm trọng thêm thảm họa nhân đạo ở dải đất này, hiện bao gồm cả nạn đói ngày càng tồi tệ. Khi cuộc xung đột ngày càng trở thành một vấn đề khu vực và quốc tế nghiêm trọng, các bên ngoài Israel đang can thiệp để tìm cách giải quyết: Thứ Hai tuần trước, Pháp và Ả Rập Xê Út đã đưa ra một kế hoạch tại Liên Hợp Quốc nhằm buộc cuộc chiến phải chấm dứt dứt khoát hơn, khuyến khích các quốc gia khác công nhận nhà nước Palestine và ủng hộ việc thành lập các quốc gia theo đường biên giới năm 1967 dựa trên các nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc. Canada, Pháp và Anh đã tuyên bố rằng họ sẽ công nhận nhà nước Palestine vào tháng 9 trừ khi chiến tranh kết thúc. Continue reading “Israel đang tiến hành một cuộc chiến mà họ không thể thắng”

Thế giới hôm nay: 11/08/2025

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Nvidia và AMD được cho là đã đồng ý trả 15% doanh thu từ việc bán chip trí tuệ nhân tạo tại Trung Quốc cho chính phủ Mỹ. Cam kết này là một phần của thỏa thuận với chính quyền Trump, vốn đã phê duyệt giấy phép xuất khẩu cho hai công ty bán chip AI sang Trung Quốc. Quyết định mới đảo ngược lệnh cấm trước đó mà chính quyền Trump ban hành với lý do lo ngại an ninh quốc gia.

Thủ tướng Israel Binyamin Netanyahu bảo vệ kế hoạch chiếm đóng Thành phố Gaza, nói rằng việc mở rộng là “cách tốt nhất để chấm dứt chiến tranh.” Bộ trưởng tài chính Bezalel Smotrich chỉ trích gay gắt kế hoạch và cho biết ông đã “mất niềm tin” vào khả năng đạt được “chiến thắng quyết định” của ông Netanyahu. Trong khi đó, các nhóm nhân quyền ở Gaza cáo buộc Israel sát hại một số nhà báo trong cuộc không kích mới nhất. Continue reading “Thế giới hôm nay: 11/08/2025”