29/02/1704: Deerfield bị san phẳng trong Chiến tranh Nữ hoàng Anne

Nguồn: Deerfield settlement razed in Queen Anne’s War, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1704, Deerfield, một khu định cư biên giới ở phía tây Massachusetts, đã bị lực lượng Pháp và người Mỹ bản địa tấn công. Khoảng 100 đàn ông, phụ nữ, và trẻ em bị tàn sát trong lúc thị trấn bị thiêu rụi.

Vụ đột kích Deerfield là sự kiện đẫm máu nhất trong Chiến tranh Nữ hoàng Anne, một cuộc xung đột được các nhà sử học Mỹ gọi là Chiến tranh Pháp-Bản địa lần thứ hai. Dù cuộc xung đột biên giới này được đặt theo tên của nữ hoàng Anh đương thời, nhưng đối với Pháp và Anh, nó chỉ là một khía cạnh nhỏ của Chiến tranh Kế vị Tây Ban Nha. Continue reading “29/02/1704: Deerfield bị san phẳng trong Chiến tranh Nữ hoàng Anne”

Triều Tiên rúng động vì Cuba thiết lập quan hệ ngoại giao với Hàn Quốc

Nguồn: Hiroshi Minegishi, “South Korea flips script on North by winning over Cuba,” Nikkei Asia, 26/02/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Bất ngờ trước thềm bầu cử đã phản ánh bước chuyển dịch ngoại giao mạnh mẽ so với nửa thế kỷ trước.

Trước các cuộc bầu cử lớn ở Hàn Quốc, Bán đảo Triều Tiên thường bị ảnh hưởng bởi cái được gọi là “Gió Bắc” – một hành động khiêu khích quân sự hoặc một động thái nào đó của Triều Tiên nhằm làm lung lay mối quan hệ song phương và ảnh hưởng đến kết quả bỏ phiếu.

Nhưng cuộc tổng tuyển cử vào ngày 10/4, diễn ra trong bối cảnh căng thẳng gia tăng giữa hai nước láng giềng, đã được mở màn bởi “Gió Nam” – tin tức bất ngờ vào tuần trước về việc Hàn Quốc thiết lập quan hệ ngoại giao với Cuba. Continue reading “Triều Tiên rúng động vì Cuba thiết lập quan hệ ngoại giao với Hàn Quốc”

Thế giới hôm nay: 29/02/2024

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen nói EU nên sử dụng lợi nhuận từ tài sản của ngân hàng trung ương Nga trong các tài khoản phương Tây để mua vũ khí cho Ukraine. Đây là lần đầu tiên EU đề xuất sử dụng tài sản bị phong tỏa của Nga để trang bị cho Ukraine. Hơn 200 tỷ euro (216 tỷ USD) tài sản Nga đang bị phong tỏa ở EU. Mỹ muốn châu Âu tịch thu tài sản của Nga, nhưng các nước EU lại lưỡng lự do lo ngại bị Nga trả đũa, đặc biệt là các cuộc tấn công mạng tiềm tàng. Kế hoạch này vẫn phải được sự nhất trí của tất cả 27 quốc gia thành viên.

Tháng 11 này Mitch McConnell sẽ từ chức khỏi vị trí lãnh đạo phe Cộng hòa tại Thượng viện Hoa Kỳ, vai trò mà ông đã nắm giữ lâu hơn bất kỳ nhân vật nào trong lịch sử của cả hai đảng. Năm nay 82 tuổi, ông sẽ kết thúc nhiệm kỳ vào tháng 1 năm 2027. Là một nhân vật ủng hộ Ukraine nhiệt thành, di sản của ông sẽ được quyết định bởi khả năng lèo lái những phản đối trong nội bộ đảng Cộng hòa để duy trì hỗ trợ cho nước này. Continue reading “Thế giới hôm nay: 29/02/2024”

Truyền thông phương Tây đang hiểu sai về Đài Loan?

Nguồn: Clarissa Wei, “What the Western Media Gets Wrong About Taiwan,” Foreign Policy, 21/02/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Các nhà báo đổ xô đưa tin về cuộc sống bên trong một điểm nóng địa chính trị thường sẽ bóp méo sự thật trên thực địa.

Tháng 9/2022, tôi đang làm nhân viên điều phối (fixer) ở Đài Bắc cho một chuyên mục tin tức của Mỹ về căng thẳng giữa hai bờ Eo biển Đài Loan, xử lý các công việc hậu cần địa phương cho một nhà sản xuất và một nhân viên quay phim người nước ngoài. Nhân viên điều phối là những cá nhân làm việc tự do, với vai trò ở đâu đó giữa nhà báo và hướng dẫn viên du lịch – nghĩa là họ có thể làm mọi thứ, từ sắp xếp lịch phỏng vấn, phiên dịch, đến đặt phòng khách sạn. Một đêm nọ, chúng tôi đến một buổi tụ họp của các phát thanh viên nghiệp dư tổ chức trong công viên và đã gặp một nhóm người hâm mộ phát thanh lập dị. Một người đàn ông vùi đầu trong mớ thiết bị rối rắm ở phía sau xe tải của mình, tay liên tục gõ mã Morse; một người khác loay hoay với chiếc ăng-ten trong lúc đi vòng quanh công viên, cố gắng bắt tín hiệu. Nhà sản xuất nói với tôi rằng nhóm này đang học cách vận hành đài phát thanh trong trường hợp xảy ra chiến tranh với Trung Quốc. Continue reading “Truyền thông phương Tây đang hiểu sai về Đài Loan?”

Tại sao châu Âu chưa thể tự chủ quân sự?

Nguồn: Stephen M. Walt, “Why Europe Can’t Get Its Military Act Together”, Foreign Policy, 21/02/2024

Biên dịch: Viên Đăng Huy | Hiệu đính: Nguyễn Thế Phương

Châu Âu đang phải đối mặt với nhiều trở ngại trên con đường tự chủ quân sự.

Cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump đã gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh ở châu Âu khi ông phát biểu tại một cuộc vận động tranh cử rằng ông sẽ khuyến khích Nga “làm bất cứ điều gì họ muốn” đối với bất kỳ nước nào mà ông cho là không hoàn thành nghĩa vụ quốc phòng. Các nước châu Âu vốn đã lo lắng về khả năng ông Trump tái đắc cử nhiệm kỳ thứ hai, và những phát biểu mới nhất này đã khiến mối lo ngại đó tăng cao. Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula Van der Leyen nói với tờ Financial Times vài ngày sau đó rằng châu Âu đang phải đối mặt với một thế giới “ngày càng khắc nghiệt hơn” và “chúng ta phải chi tiêu nhiều hơn, chi tiêu tốt hơn và chi tiêu theo cách của châu Âu”. Continue reading “Tại sao châu Âu chưa thể tự chủ quân sự?”

Singapore ngăn chặn các hoạt động gây ảnh hưởng của Trung Quốc

Nguồn:, “Singapore cracks down on Chinese influence.” The Economist, 08/02/2024.

Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

“Cơn sốt lễ hội” là cách Trung tâm Văn hóa Trung Quốc Singapore mô tả tâm trạng cả nước trước Tết Nguyên đán vào ngày 10 tháng 2. Nhưng giữa những ngày Tết lại có một cơn sốt khác của chính phủ Singapore: làm thế nào để đối phó với các hoạt động gây ảnh hưởng của Trung Quốc tại quốc gia này. Trong tháng 2, một đạo luật mới chống can thiệp từ bên ngoài đã lần đầu tiên được áp dụng với một người Singapore gốc Hồng Kông, Philip Chan. Continue reading “Singapore ngăn chặn các hoạt động gây ảnh hưởng của Trung Quốc”

Những nghịch lý tăng trưởng trong nền kinh tế Trung Quốc

Nguồn: Marina Yue Zhang, “The Tale of 2 Economies: Navigating the Growth Paradox in China,” The Diplomat, 17/02/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Những chỉ số tăng trưởng ấn tượng của Trung Quốc đã che khuất những chênh lệch và bất an xã hội tiềm ẩn.

Trung Quốc là một minh chứng điển hình cho nghịch lý tăng trưởng, nơi các chỉ số kinh tế ấn tượng đã che khuất những chênh lệch và bất an xã hội tiềm ẩn. Một so sánh giữa các con số kinh tế ấn tượng của Trung Quốc và thực tế đời sống của doanh nghiệp và người dân nước này sẽ giải thích cách những mâu thuẫn này cùng tồn tại. Hiểu được những khác biệt này và tìm kiếm giải pháp để thu hẹp chúng sẽ mang lại tác động đáng kể đến quỹ đạo kinh tế và vị thế toàn cầu của Trung Quốc. Continue reading “Những nghịch lý tăng trưởng trong nền kinh tế Trung Quốc”

27/02/1864: Mở cửa nhà tù Andersonville trong Nội chiến Mỹ

Nguồn: Union inmates begin arriving at deadly Andersonville prison, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1864, trong Nội chiến Mỹ, những tù nhân Liên minh miền Bắc đầu tiên đã đến nhà tù Andersonville, lúc đó vẫn đang trong quá trình xây dựng ở miền nam bang Georgia. Andersonville dần trở thành biểu tượng của cái chết khi có gần 1/4 số tù nhân thiệt mạng trong thời gian bị giam giữ. Henry Wirz, người đứng đầu Andersonville, đã bị hành quyết sau chiến tranh vì những hành vi tàn bạo và ngược đãi dưới sự chỉ huy của ông ta. Continue reading “27/02/1864: Mở cửa nhà tù Andersonville trong Nội chiến Mỹ”

Cách vận hành ‘nhà nước giám sát’ của Trung Quốc

Nguồn: “How China stifles dissent without a KGB or Stasi of its own”, The Economist, 15/02/2024.

Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Nhà chức trách Trung Quốc đã dành nhiều công sức để biến Bảo tàng Cảnh sát Bắc Kinh thành một địa điểm du lịch thân thiện với gia đình. Nằm trong một cung điện cổ gần Quảng trường Thiên An Môn, bảo tàng này là nơi phô diễn các chiến công chống tội phạm. Tủ kính trưng bày súng được cảnh sát Trung Quốc sử dụng, bên cạnh một mô hình chó cảnh sát mặc áo chống đạn, mang mũ bảo hiểm kiểu biệt kích và ủng bảo vệ ở chân. Trong dịp nghỉ Tết Nguyên Đán, nhiều phụ huynh đã đưa con cái đến đây để chiêm ngưỡng trực thăng cảnh sát, đội chống ma túy, đội tuần tra giao thông và cảnh sát an ninh mạng. Sự đàn áp chính trị chỉ được đề cập thoáng qua — nhưng là trong phần lịch sử. Nó được thể hiện bởi một bức ảnh cũ chụp cảnh sinh viên biểu tình bị cảnh sát mặc thường phục bắt giữ, nhiều năm trước khi Đảng Cộng sản lên nắm quyền. Continue reading “Cách vận hành ‘nhà nước giám sát’ của Trung Quốc”

Việc Biden phớt lờ Quad ẩn chứa rủi ro cho khu vực

Nguồn: Brahma Chellaney, “Biden’s neglect of the Quad carries Indo-Pacific risks”, Nikkei Asia, 22/02/2024.

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Các hội nghị thượng đỉnh nhóm Bộ Tứ (Quad) dường như đã bị tạm dừng trong bối cảnh Mỹ nỗ lực giảm căng thẳng với Trung Quốc.

Khi Tổng thống Mỹ Joe Biden nhậm chức vào năm 2021, ông nhiệt tình ủng hộ sáng kiến Quad mà người tiền nhiệm Donald Trump đã tái khởi động, nâng các cuộc thảo luận trong nhóm bốn quốc gia với Australia, Ấn Độ, và Nhật Bản lên cấp độ hội nghị thượng đỉnh của các nhà lãnh đạo quốc gia, thay vì chỉ là các cuộc họp cấp bộ trưởng ngoại giao. Continue reading “Việc Biden phớt lờ Quad ẩn chứa rủi ro cho khu vực”

Các công ty Trung Quốc đang hồi sinh lực lượng dân quân thời Mao Trạch Đông

Nguồn: Edward White, “Chinese companies revive Mao Zedong-era militias”, Financial Times, 25/02/2024

Biên Dịch: Viên Đăng Huy | Hiệu đính: Nguyễn Thế Phương

Các đơn vị động viên của Quân đội Giải phóng Nhân dân phản ánh trọng tâm an ninh của ông Tập Cận Bình khi nền kinh tế đang chậm lại.

Theo phân tích của Financial Times dựa trên thông cáo của các công ty và báo cáo từ các phương tiện truyền thông nhà nước năm 2023, nhiều doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc đã thành lập các phòng ban phụ trách Lực lượng Vũ trang Nhân dân (PAFD) mới trong những tháng gần đây.

Trước đây, dưới thời Mao Trạch Đông những phòng ban này là những nhóm trực thuộc hoạt động tuyển quân của PLA ở cấp huyện và xã. Ngày nay, họ thường thực hiện các hoạt động phòng thủ dân sự và đóng góp vào việc tuyển quân, thăng chức và huấn luyện quân sự. Continue reading “Các công ty Trung Quốc đang hồi sinh lực lượng dân quân thời Mao Trạch Đông”

Thế giới hôm nay: 26/02/2024

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Donald Trump giành chiến thắng trong cuộc bầu cử sơ bộ của đảng Cộng hòa ở Nam Carolina với 60% số phiếu bầu. Các cử tri thích ông hơn Nikki Haley, người từng làm thống đốc bang này trong sáu năm nhưng không thể thuyết phục được người dân Nam Carolina rằng bà sẽ thể hiện tốt hơn trong cuộc bầu cử tổng thống năm nay. “Đất nước chúng ta sẽ tan rã nếu chúng ta đưa ra những lựa chọn sai lầm,” bà Haley cảnh báo, đồng thời dự đoán rằng ông Trump sẽ không đánh bại được Joe Biden. Ông Trump nói rằng bất kỳ ai quyên góp cho chiến dịch tranh cử của bà Haley sẽ “bị cấm vĩnh viễn khỏi phong trào MAGA,” tức phong trào nước Mỹ trên hết mà ông chủ trương.

Nội các chiến tranh của Israel đã họp để xem xét các đề xuất mới về lệnh ngừng bắn ở Gaza, sau cuộc hội đàm với các nhà đàm phán từ Qatar, Ai Cập, và Mỹ ở Paris. Israel được cho là sẽ cử một phái đoàn tới Qatar trong tuần này để đàm phán thêm. Trong khi đó, thủ tướng Israel Binyamin Netanyahu cho biết nội các sẽ sớm họp để phê chuẩn các hoạt động quân sự ở Rafah, một thành phố miền nam Gaza. Continue reading “Thế giới hôm nay: 26/02/2024”

Bản chất sống còn trong cuộc tranh luận về viện trợ cho Ukraine

Nguồn: Ross Douthat, “What the Ukraine Aid Debate Is Really About,” New York Times, 21/02/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Cuối tuần qua, Thượng nghị sĩ J.D. Vance đại diện bang Ohio đã đến Hội nghị An ninh Munich để đảm nhiệm một vai trò không mấy dễ dàng: phát ngôn viên cho quan điểm dân túy chỉ trích việc Mỹ hỗ trợ nỗ lực chiến tranh của Ukraine, trước cử tọa là những nhân vật chủ chốt trong lĩnh vực chính sách đối ngoại phương Tây.

Cụm từ chính trong phát biểu của Vance là “thế giới khan hiếm,” mà ông đã sử dụng năm lần để mô tả tình hình chiến lược của Mỹ: bị quá sức do các cam kết toàn cầu nên không thể vừa hỗ trợ Ukraine, đồng thời duy trì vị thế trong khu vực Trung Đông, cũng như chuẩn bị cho một cuộc chiến ở Đông Á, và do đó buộc phải tiết kiệm tài nguyên và mong đợi các đồng minh châu Âu sẽ tự chống đỡ vũ khí và tham vọng của Nga. Continue reading “Bản chất sống còn trong cuộc tranh luận về viện trợ cho Ukraine”

25/02/1964: Muhammed Ali giành danh hiệu vô địch thế giới đầu tiên

Nguồn: Young Muhammad Ali knocks out Sonny Liston for first world title, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1964, Cassius Clay, 22 tuổi, đã gây chấn động giới cá cược quyền anh khi lật đổ nhà vô địch hạng nặng thế giới Sonny Liston bằng một cú knock-out kỹ thuật ở hiệp thứ bảy. Liston, người từng hai lần hạ gục nhà vô địch cũ Floyd Patterson chỉ trong một hiệp, được đánh giá cao hơn với tỷ lệ 8 ăn 1. Tuy nhiên, Clay dự đoán mình sẽ chiến thắng, tự hào tuyên bố rằng bản thân sẽ “bay như bướm, đốt như ong,” rồi hạ gục Liston ở hiệp thứ tám.

Chàng trai trẻ nhanh nhẹn và khéo ăn nói, sau này được biết đến với tên gọi Muhammed Ali, đã không mất nhiều thời gian để thực hiện lời tuyên bố của mình – Liston, người phàn nàn về chấn thương vai, đã không ra thi đấu sau tiếng chuông bắt đầu hiệp thứ bảy. Chỉ vài phút sau, nhà vô địch hạng nặng mới đã được xướng tên. Continue reading “25/02/1964: Muhammed Ali giành danh hiệu vô địch thế giới đầu tiên”

Châu Âu nên đàm phán với Donald Trump như thế nào?

Nguồn: Janan Ganesh, “How Europe should negotiate with Donald Trump,” Financial Times, 21/02/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Trump bị ám ảnh bởi tiền bạc nhưng hồ sơ cho thấy không phải lúc nào ông ta cũng cứng rắn trong đàm phán.

Có lẽ bởi vì nó không mang tính tục tĩu hay gây sốc, nên tuyên bố đáng chú ý nhất mà Donald Trump đưa ra kể từ khi rời nhiệm sở đã không thu hút được sự chú ý của thế giới. Trong một cuộc phỏng vấn trên Fox News hồi mùa hè năm ngoái, khi được hỏi liệu ông có bảo vệ Đài Loan bằng vũ lực hay không, ông nói hòn đảo này, nơi kiếm bộn tiền từ chất bán dẫn, “đã cướp mất công việc kinh doanh của chúng ta.” Continue reading “Châu Âu nên đàm phán với Donald Trump như thế nào?”

24/02/1946: Juan Perón đắc cử tổng thống Argentina

Nguồn: Juan Perón elected in Argentina, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1946, Juan Domingo Perón, cựu phó tổng thống gây tranh cãi của Argentina, đã chính thức được bầu làm tổng thống.

Trở lại năm 1943, khi còn là một sĩ quan quân đội, Perón đã tham gia vào một cuộc đảo chính quân sự chống lại chính phủ dân sự yếu kém của Argentina. Sau khi được bổ nhiệm làm bộ trưởng lao động, ảnh hưởng của ông ngày càng tăng, và vào năm 1944, ông trở thành phó tổng thống kiêm bộ trưởng chiến tranh. Sang tháng 10/1945, sau cuộc đảo chính của các sĩ quan và dân thường trung thành với hiến pháp, Perón bị lật đổ khỏi các chức vụ của mình và bị cầm tù, nhưng nhờ sự kêu gọi của công nhân và của người tình nhân đầy lôi cuốn của ông, Eva Duarte, ông sớm được thả ra. Continue reading “24/02/1946: Juan Perón đắc cử tổng thống Argentina”

Chuyển động Quốc Phòng (16/2 – 23/2/2024)

Thực hiện: Viên Đăng Huy | Hiệu đính: Nguyễn Thế Phương

Chiến tranh Nga – Ukraine:

Continue reading “Chuyển động Quốc Phòng (16/2 – 23/2/2024)”

Trịnh Duy Sản giết Vua Lê Tương Dực

Tác giả: Hồ Bạch Thảo

Xem thêm: Các bài khác trong chuỗi bài “Lịch sử Việt Nam thời tự chủ”

Vua Lê Tương Dực tên húy là Oánh, còn gọi là Dinh, là cháu của Thánh Tông, con thứ hai của Kiến Vương Tân, ở ngôi 8 năm, thọ 24 tuổi, bị quyền thần Trịnh Duy Sản giết, táng ở Nguyên Lăng. Vua buổi đầu lên ngôi, ban hành giáo hóa, thận trọng hình phạt, cũng đáng coi là có công nghiệp. Song chơi bời vô độ, xây dựng liên miên, dân nghèo thất nghiệp, trộm cướp nổi lên, dẫn đến nguy vong. Mẹ vua là Huy Từ Kiến Hoàng thái hậu Trịnh thị, tên húy là Tuyên, người làng Thủy Chú, huyện Lôi Dương [Thanh Hóa], con gái thứ tư của Đô đốc thiêm sự kiêm Tả công chính Trịnh Trọng Phong, sinh vua vào năm ngày 25 tháng 6 năm Hồng Đức thứ 26 [16/7/1495]. Continue reading “Trịnh Duy Sản giết Vua Lê Tương Dực”

Tại sao nước Anh không còn khả năng tự vệ?

Nguồn: Eliot Wilson, “Britain can no longer defend itself“, The Spectator, 17/02/2024.

Biên dịch: Viên Đăng Huy | Hiệu đính: Nguyễn Thế Phương

Khi Bức tường Berlin sụp đổ, Lục quân Anh có 152.800 quân. Chính phủ Tony Blair đã cắt giảm số lượng này xuống còn 110.000 binh sĩ, đến thời chính phủ David Cameron lại giảm còn 87.000 quân. Chưa hết, cựu Bộ trưởng Quốc phòng Ben Wallace đã đẩy nhanh kế hoạch để giảm số lượng binh sĩ xuống còn 82.000 người. Tuy nhiên, có một số báo cáo cho thấy lục quân sẽ sớm chỉ còn 67,800 binh sĩ. Continue reading “Tại sao nước Anh không còn khả năng tự vệ?”

Thế giới hôm nay: 23/02/2024

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Brett McGurk, cố vấn Trung Đông của tổng thống Joe Biden, đã tới Israel để gặp Binyamin Netanyahu, thủ tướng Israel. Ông McGurk sẽ giúp Israel đàm phán việc thả các con tin bị giữ ở Gaza. Trong khi đó, cơ quan y tế Gaza cho biết 97 người đã thiệt mạng và 130 người bị thương trong 24 giờ qua tại Rafah, một thành phố ở miền nam Gaza, sau vụ bắn phá của Israel. Hiện có khoảng 1,5 triệu người Palestine đang trú ẩn trong khu vực. Quân đội Israel được cho là đang chuẩn bị tiến hành một cuộc tấn công trên bộ ở Rafah.

Cổ phiếu của Nvidia tăng 15% sau khi công ty báo cáo doanh thu quý 4 tốt hơn mong đợi, 22 tỷ USD, tăng 265% so với cùng kỳ năm ngoái. Kết quả là chỉ số Nasdaq 100 tăng 2,5% trong phiên giao dịch sớm. Thu nhập tăng mạnh của công ty chip giá trị nhất thế giới cũng đã thúc đẩy thị trường chứng khoán toàn cầu, bao gồm cả Nhật Bản và châu Âu. Continue reading “Thế giới hôm nay: 23/02/2024”