Thế giới hôm nay: 27/11/2024

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Tổng thống Joe Biden thông báo Israel và Hizbullah đã đồng ý ngừng bắn ở Lebanon. Lệnh này sẽ có hiệu lực từ 4 giờ sáng giờ địa phương và được mô tả là “nhằm mục đích chấm dứt vĩnh viễn các hành động thù địch.” Ông Biden cũng bày tỏ hy vọng sớm có ngừng bắn ở Gaza. Trước đó, thủ tướng Israel Binyamin Netanyahu cảnh báo Israel sẽ tấn công nếu Hizbullah “có được vũ khí để tấn công chúng tôi trong tương lai.”

Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum cảnh báo “sẽ áp thuế trả đũa nếu bị tăng thuế” sau khi Donald Trump đề xuất áp thuế 25% lên hàng hóa từ Mexico và Canada. Bà Sheinbaum cho rằng kế hoạch của tổng thống đắc cử Mỹ sẽ khiến lạm phát và tỷ lệ thất nghiệp gia tăng ở cả Mỹ và Mexico. Ông Trump cam kết thuế mới sẽ duy trì cho đến khi Mexico và Canada ngăn chặn di cư bất hợp pháp và buôn lậu ma túy sang Mỹ. Continue reading “Thế giới hôm nay: 27/11/2024”

Hồi kết của chủ nghĩa biệt lệ Mỹ

Nguồn: Daniel W. Drezner, “The End of American Exceptionalism,” Foreign Affairs, 12/11/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Việc Trump tái đắc cử sẽ định nghĩa lại quyền lực của nước Mỹ.

Điều duy nhất không gây tranh cãi về Donald Trump là cách ông giành được nhiệm kỳ thứ hai của mình. Bất chấp các cuộc thăm dò cho thấy mức độ ủng hộ ngang bằng về mặt thống kê, và những lo ngại về việc phải chờ đợi kết quả bầu cử kéo dài, Trump đã được tuyên bố là người chiến thắng ngay vào sáng sớm thứ Tư ngày 06/11. Khác với cuộc bầu cử năm 2016, lần này ông đã giành được cả phiếu phổ thông lẫn phiếu Đại cử tri đoàn, cải thiện biên độ ủng hộ của mình ở hầu hết mọi nhóm nhân khẩu học. Bên cạnh đó, Đảng Cộng hòa đã giành được đa số tại Thượng viện với 53 ghế, và dường như sẽ duy trì quyền kiểm soát Hạ viện. Đối với phần còn lại của thế giới, bức tranh đã quá  rõ ràng: Phong trào “Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại” (MAGA) của Trump sẽ định hình chính sách đối ngoại của nước Mỹ trong bốn năm tới. Continue reading “Hồi kết của chủ nghĩa biệt lệ Mỹ”

26/11/1933: Người dân California tự treo cổ hai nghi phạm giết người

Nguồn: Vigilantes in California lynch two suspected murderers, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1933, một đám đông ở San Jose, California, đã xông vào nhà tù nơi Thomas Thurmond và John Holmes bị giam giữ vì là nghi phạm bắt cóc và sát hại Brooke Hart, cậu con trai 22 tuổi của một chủ cửa hàng địa phương. Đám đông tức giận đã treo cổ (lynch) những người đàn ông bị buộc tội và sau đó tạo dáng chụp ảnh với xác chết. Continue reading “26/11/1933: Người dân California tự treo cổ hai nghi phạm giết người”

Thế giới hôm nay: 26/11/2024

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Có thêm hy vọng về một lệnh ngừng bắn giữa Israel và Hizbullah sau khi xuất hiện báo cáo cho thấy các nhà đàm phán đang tiến gần đến một thỏa thuận chấm dứt chiến sự tại Lebanon. Bản dự thảo thỏa thuận được cho là bao gồm một giai đoạn 60 ngày mà lực lượng Israel sẽ rút khỏi Lebanon và Hizbullah sẽ di chuyển vũ khí ra khỏi khu vực biên giới. Theo truyền thông Israel, nội các chiến tranh của nước này sẽ họp vào thứ Ba để xem xét thỏa thuận.

Jack Smith, công tố viên đặc biệt có nhiệm vụ truy tố Donald Trump tội can thiệp vào cuộc bầu cử tổng thống năm 2020, đã yêu cầu toà hủy vụ án. Ông cũng rút lại nỗ lực khôi phục một vụ kiện chống lại ông Trump về cáo buộc tích trữ tài liệu mật, vốn trước đó đã bị một thẩm phán bác bỏ (chính phủ vẫn đang tìm cách truy tố hai bị cáo khác). Ông Smith viện dẫn chính sách cấm bộ tư pháp truy tố các tổng thống đương nhiệm. Continue reading “Thế giới hôm nay: 26/11/2024”

Bước tiến của Kim Jong Un và bước lùi của Yoon Suk Yeol trong vấn đề Triều Tiên

Nguồn: Thường Lạc Văn, 金正恩一休完年假，就丢出“重磅炸弹”, ThePaper.cn, 20/11/2024.

Biên dịch: Lê Thị Thanh Loan

Sau khi Donald Trump đắc cử Tổng thống Mỹ, lãnh đạo tối cao Triều Tiên Kim Jong Un giữ thái độ im lặng bất thường. Kim đã biến mất khỏi truyền thông nhà nước gần 10 ngày kể từ sau chuyến thị sát các dự án tái thiết hậu lũ lụt ở tỉnh Bắc Pyongan hôm 5/11. Mặc dù điều này phù hợp với thông lệ nghỉ phép từ tháng 10 đến tháng 11 hằng năm, nhưng Kim Jong Un đã mang đến một quả bom thực sự khi trở lại sau kỳ nghỉ. Continue reading “Bước tiến của Kim Jong Un và bước lùi của Yoon Suk Yeol trong vấn đề Triều Tiên”

Biển Đông dưới thời chính quyền Trump 2.0: Cần một chiến lược đa chiều

Nguồn: SD Pradhan, “South China Sea under Trump’s Presidency 2.0: Need for a multi-dimensional strategy”, The Times of India, 19/11/2024.

Biên dịch: Lê Mạnh Cường

Vấn đề Biển Đông đặt ra cho Trump một nhiệm vụ còn phức tạp hơn các cuộc xung đột ở Ukraine hay ở khu vực Tây Á, nơi mà không bên nào có lợi thế mang tính quyết định, và dấu hiệu mệt mỏi trở nên rõ rệt hơn. Ở Biển Đông, Trung Quốc là quốc gia hùng mạnh nhất, đang sử dụng sức mạnh cơ bắp của mình một cách hung hăng hơn bao giờ hết nhằm vào các quốc gia ven biển mà không bị trừng phạt. Tình hình ở khu vực Biển Đông ngày càng tệ hơn kể từ nhiệm kỳ đầu của Trump. Continue reading “Biển Đông dưới thời chính quyền Trump 2.0: Cần một chiến lược đa chiều”

Tập ra tín hiệu mềm mỏng hơn với Nhật Bản trong bối cảnh khó khăn

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Xi signals softer approach to Japan amid double whammy,” Nikkei Asia, 21/11/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Quan hệ căng thẳng với Mỹ và nền kinh tế suy yếu đã khiến Tập chấp nhận gặp Ishiba ngay sau khi ông nhậm chức.

Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba đã trông rất nghiêm nghị khi bắt tay Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trước quốc kỳ của hai nước trong cuộc gặp đầu tiên giữa hai người. Ishiba quả thật không hề giao tiếp bằng mắt với Tập và cũng không hề mỉm cười. Continue reading “Tập ra tín hiệu mềm mỏng hơn với Nhật Bản trong bối cảnh khó khăn”

24/11/1947: “Mười người Hollywood” bị tuyên mắc tội khinh thường Quốc hội

Nguồn: “Hollywood Ten″ cited for contempt of Congress, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1947, Hạ viện Mỹ đã bỏ phiếu với tỷ lệ 346-17 để phê duyệt việc áp dụng tội khinh thường đối với 10 nhà biên kịch, đạo diễn, và nhà sản xuất phim Hollywood. Những người này đã từ chối hợp tác tại các phiên điều trần liên quan đến chủ nghĩa cộng sản trong ngành công nghiệp điện ảnh, được tổ chức bởi Ủy ban Hạ viện Kiểm tra Hành động chống Mỹ (House Un-American Activities Committee, HUAC). “Mười người Hollywood” (Hollywood Ten), như tên gọi sau này của nhóm, đã bị kết án một năm tù. Tối cao Pháp viện sau đó đã duy trì các cáo buộc khinh thường. Continue reading “24/11/1947: “Mười người Hollywood” bị tuyên mắc tội khinh thường Quốc hội”

Chính sách Trung Đông của Trump có đưa ông vào lịch sử?

Nguồn: Thomas L. Friedman, “How Trump Can Earn a Place in History That He Did Not Expect,” New York Times, 19/11/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Liệu sự trở lại của Donald Trump có báo hiệu hồi kết cho áp lực của Mỹ lên người Israel và người Palestine về giải pháp hai nhà nước hay không? Câu trả lời là không. Vì điều đó phụ thuộc vào việc Donald Trump nào sẽ nắm giữ Nhà Trắng.

Liệu đó sẽ là Trump – người vừa bổ nhiệm Mike Huckabee, một người ủng hộ việc Israel sáp nhập Bờ Tây, làm đại sứ mới của mình tại Jerusalem? Hay đó sẽ là Trump – người từng cùng với con rể Jared Kushner, xây dựng và công bố kế hoạch chi tiết nhất cho giải pháp hai nhà nước kể từ chính quyền Bill Clinton? Continue reading “Chính sách Trung Đông của Trump có đưa ông vào lịch sử?”

23/11/1876: “Boss” Tweed bị dẫn độ về Mỹ

Nguồn: “Boss” Tweed delivered to authorities, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1876, William Magear “Boss” Tweed, người đứng đầu tổ chức chính trị tham nhũng Tammany Hall (Hội Tammany) của Thành phố New York trong thập niên 1860 và đầu thập niên 1870, đã bị dẫn độ ra trước chính quyền Thành phố New York sau khi bị bắt ở Tây Ban Nha.

Tweed trở thành một nhân vật quyền lực trong Tammany Hall – cỗ máy chính trị Dân chủ của Thành phố New York – vào cuối những năm 1850. Đến giữa những năm 1860, ông đã vươn lên vị trí cao nhất trong tổ chức và thành lập “Tweed Ring” (Thân hữu của Tweed), công khai mua phiếu bầu, khuyến khích tham nhũng tư pháp, biển thủ hàng triệu đô la từ các hợp đồng của thành phố, và thống trị chính trường Thành phố New York. Continue reading “23/11/1876: “Boss” Tweed bị dẫn độ về Mỹ”

Các vụ tấn công hàng loạt ở Trung Quốc gây lo ngại và bị kiểm duyệt

Nguồn: James Palmer, “Mass Attacks in China Spark Concern, Censorship,”  Foreign Policy, 19/11/2024

Biên dịch: Tạ Kiều Trang

Một loạt các vụ bạo lực gần đây có thể khơi mào một vòng xoáy, bắt đầu từ sự phẫn nộ và kết thúc bằng việc bị đàn áp.

Tiêu điểm tuần này: Thông tin về các vụ tấn công bạo lực gây lo ngại cho công chúng và bị kiểm duyệt; Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tham dự hội nghị thượng đỉnh G-20 thường niên tại Rio de Janeiro; Lựa chọn Bộ trưởng Bộ Y tế & Dịch vụ Nhân sinh của Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump có thể làm gia tăng căng thẳng với Trung Quốc. Continue reading “Các vụ tấn công hàng loạt ở Trung Quốc gây lo ngại và bị kiểm duyệt”

Thế giới hôm nay: 22/11/2024

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Matt Gaetz, ứng viên của Donald Trump cho vị trí bộ trưởng tư pháp, đã tự rút lui. Cả bộ tư pháp và một ủy ban đạo đức của quốc hội đều điều tra ông về cáo buộc buôn bán tình dục. Bộ tư pháp chưa đưa ra cáo buộc; và ủy ban chưa công bố báo cáo. Ông Gaetz phủ nhận các cáo buộc, nhưng cho biết việc đề cử ông “gây sao nhãng một cách không công bằng” trong quá trình chuyển giao.

Nga xác nhận đã phóng một tên lửa đạn đạo tầm trung vào thành phố Dnipro ở miền đông Ukraine. Trong một bài phát biểu trước toàn quốc, tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố “hiện không có cách nào để chống lại” vũ khí siêu thanh mới của họ và cho biết cuộc tấn công là để đáp trả việc Ukraine gần đây sử dụng tên lửa tầm xa do Mỹ và Anh sản xuất. Continue reading “Thế giới hôm nay: 22/11/2024”

Sáng kiến Vành đai và Con đường vẫn chưa chết

Nguồn: Mie Hoejris Dahl, “The Belt and Road Isn’t Dead. It’s Evolving.” Foreign Policy, 13/11/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Ở Mỹ Latinh, Trung Quốc đang nói lời tạm biệt với những canh bạc lớn và những cây cầu khổng lồ để ủng hộ một cách tiếp cận mới.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã đến thăm Peru để tham dự hội nghị thượng đỉnh của diễn đàn Hợp tác Kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương (APEC). Trong thời gian đó, ông cũng sẽ khánh thành cảng nước sâu Chancay, cách Lima khoảng 72 km về phía bắc. Đây là một dự án trị giá 3,6 tỷ đô la – một trong những khoản đầu tư cơ sở hạ tầng lớn nhất của Trung Quốc vào khu vực trong hai thập kỷ qua.

Nhưng nó cũng có thể là một trong những dự án cuối cùng thuộc loại này. Continue reading “Sáng kiến Vành đai và Con đường vẫn chưa chết”

21/11/1776: George Washington điều Charles Lee đến New Jersey

Nguồn: George Washington orders General Lee to New Jersey, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1776, trong một quyết định định mệnh, Tổng tư lệnh Lục quân Lục địa, Tướng George Washington, đã viết thư cho Tướng Charles Lee ở Hạt Westchester, New York, để báo cáo về việc mất Pháo đài Lee ở New Jersey và ra lệnh cho Charles Lee đưa lực lượng của mình đến New Jersey.

Lee muốn ở lại New York, vì vậy ông đã chần chừ không khởi hành và băng qua tiểu bang nhỏ New Jersey để đến Sông Delaware, nơi Washington đang sốt ruột chờ đợi quân tiếp viện. Lee, người đã nhận nhiệm vụ trong quân đội Anh sau khi tốt nghiệp trường quân sự ở tuổi 12 và phục vụ ở Bắc Mỹ trong Chiến tranh Bảy năm, cảm thấy bị xúc phạm khi Washington ít kinh nghiệm hơn lại được giao quyền chỉ huy Quân đội Lục địa. Thế nên ông đã không vội vàng. Continue reading “21/11/1776: George Washington điều Charles Lee đến New Jersey”

Thế giới hôm nay: 21/11/2024

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Gautam Adani — người giàu thứ hai Ấn Độ — cùng bảy doanh nhân Ấn Độ khác đã bị các công tố viên Mỹ buộc tội gian lận chứng khoán và lừa đảo liên quan đến một dự án năng lượng mặt trời. Các công tố viên cáo buộc ông và các cộng sự hối lộ các quan chức Ấn Độ lên tới 250 triệu đô la để lấy hợp đồng dự án, sau đó huy động vốn từ các nhà đầu tư Mỹ “trên cơ sở các tuyên bố sai sự thật về hối lộ và tham nhũng.”

Mỹ đã đồng ý cung cấp cho Ukraine mìn chống người để làm chậm bước tiến của quân Nga. Trước đó, họ chỉ cung cấp mìn nhắm vào các phương tiện có vũ trang để giảm thiểu rủi ro cho dân thường. Nhưng khi Nga triển khai thêm quân trên bộ, Ukraine cần vũ khí để “làm chậm nỗ lực đó,” bộ trưởng quốc phòng Lloyd Austin cho biết. Động thái này được đưa ra sau quyết định của Joe Biden hôm Chủ Nhật cho phép Ukraine dùng tên lửa tầm xa của Mỹ để tấn công trong lãnh thổ Nga. Continue reading “Thế giới hôm nay: 21/11/2024”

Chiến tranh Ukraine đã trở thành một cuộc chiến tranh thế giới?

Nguồn: Michael Kimmage và Hanna Notte, “How Ukraine Became a World War,” Foreign Affairs, 07/11/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Những tác nhân mới đang biến đổi xung đột – và làm phức tạp con đường để kết thúc nó.

Cuộc xâm lược Ukraine của Nga vào tháng 2/2022 là một sự kiện có quy mô toàn cầu. Quy mô của cuộc xâm lược, tương xứng với mục tiêu xóa bỏ nhà nước Ukraine, là rất lớn. Hàng triệu người tị nạn đã chạy trốn khỏi Ukraine đến phần còn lại của châu Âu. Giá nhiên liệu và phân bón tăng vọt, kích thích lạm phát trên toàn thế giới. Cuộc chiến cũng làm gián đoạn sản xuất và phân phối ngũ cốc, gây quan ngại về nguồn cung ở những nước nằm cách xa Nga và Ukraine. Và khi xung đột kéo dài sang năm thứ hai và thứ ba, phạm vi hậu quả quốc tế của nó lại càng mở rộng. Continue reading “Chiến tranh Ukraine đã trở thành một cuộc chiến tranh thế giới?”

Thế giới hôm nay: 20/11/2024

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Ukraine được cho là đã bắn tên lửa tầm xa tiên tiến vào khu vực Bryansk của Nga. Hôm Chủ Nhật, tổng thống Joe Biden đã bật đèn xanh cho Ukraine dùng vũ khí do Mỹ cung cấp trên đất Nga. Trước đó vào thứ Ba, tổng thống Vladimir Putin đã chấp thuận những thay đổi đối với học thuyết hạt nhân của Nga, đặt ra các điều kiện mới để sử dụng kho vũ khí của nước này.

Donald Trump đã đề cử Howard Lutnick, đồng chủ tịch nhóm chuyển giao của ông và là sếp của Cantor Fitzgerald, làm bộ trưởng thương mại. Ông Lutnick đã chạy đua cho chức bộ trưởng tài chính, nhưng thái độ cạnh tranh quyết liệt của ông dường như đã khiến ông Trump khó chịu. Các ứng viên cho ghế bộ trưởng tài chính của tổng thống đắc cử bao gồm Scott Bessent, một nhà quản lý quỹ đầu cơ, Kevin Warsh, người từng là thành viên hội đồng thống đốc của Cục Dự trữ Liên bang, và Marc Rowan, giám đốc điều hành của một công ty cổ phần tư nhân. Continue reading “Thế giới hôm nay: 20/11/2024”

Làm thế nào để được Donald Trump tuyển dụng?

Nguồn: “How to get hired by Donald Trump”, The Economist, 12/11/2024.

Biên dịch: Lê Mạnh Cường

Sau khi Donald Trump thắng cử tổng thống năm 2016 – khi Trump mới là cựu ngôi sao truyền hình hơn là một cựu tổng thống – Trump xử lý giai đoạn chuyển giao quyền lực Nhà Trắng như là một tập phim truyền hình “Nhân viên tập sự (The Apprentice)” đầy kịch tính. Những thành viên nội các đầy tham vọng đã đến tháp Trump ở New York và đi qua các máy quay phim để dự phỏng vấn với vị tổng thống đắc cử. Kanye West thậm chí cũng xuất hiện. Lần này, Susie Wiles, quản lý chiến dịch tranh cử của Trump và sẽ là chánh văn phòng Nhà Trắng tương lai, đã tổ chức một quy trình khá kín đáo và trật tự. Các cuộc thảo luận của Trump tại dinh thự Mar-a-Lago ở Florida thỉnh thoảng bị ngắt quãng bởi các tin thông báo trên mạng xã hội. Các ứng viên khá hồi hội vì phải thảo luận về việc tìm kiếm công việc của họ một cách công khai, nhưng một số hình mẫu cũng đã xuất hiện. Một số tờ báo ngày 12 tháng 11 đã đưa tin Marco Rubio sẽ trở thành Bộ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ. Làm sao để được ông Trump tuyển vào nội các? Continue reading “Làm thế nào để được Donald Trump tuyển dụng?”

Trung Quốc nên lo lắng về Triều Tiên

Nguồn: Lee Hee-ok và Cho Sungmin, “China Should Be Worried About North Korea,” Foreign Affairs, 12/11/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Làm thế nào để biến Bắc Kinh thành đối tác trong việc kiềm chế Bình Nhưỡng?

Tháng trước, Nhà Trắng xác nhận rằng Triều Tiên – một quốc gia có ít đồng minh và ít tiền – đã bắt đầu gửi hàng nghìn binh lính tham gia cùng lính Nga trong cuộc chiến chống lại Ukraine. Trước đó, Bình Nhưỡng đã cung cấp vũ khí cho Moscow: theo tờ Times of London, một nửa số đạn pháo mà Nga sử dụng trong cuộc chiến này đến từ Triều Tiên. Nhưng việc gửi quân đánh dấu một cấp độ phối hợp mới. Cũng có những dấu hiệu khác cho thấy quan hệ đang ấm lên. Vào tháng 6, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã có chuyến đi đầu tiên tới Triều Tiên sau hơn hai thập kỷ. Continue reading “Trung Quốc nên lo lắng về Triều Tiên”

19/11/1969: Pelé ghi bàn thắng thứ 1.000

Nguồn: Soccer legend Pelé scores 1,000th goal, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1969, huyền thoại bóng đá người Brazil Pelé đã ghi bàn thắng chuyên nghiệp thứ 1.000 của mình trong trận đấu với Vasco da Gama tại sân vận động Maracana của Rio de Janeiro. Đây là một cột mốc quan trọng trong sự nghiệp lừng lẫy của ông, bao gồm ba chức vô địch World Cup. Continue reading “19/11/1969: Pelé ghi bàn thắng thứ 1.000”