Cán cân quyền lực mong manh giữa hai phụ tá hàng đầu của Tập

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Balance of power between Xi’s top two aides is tipping,” Nikkei Asia, 25/01/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Các diễn biến kịch tính sau trận lụt Hà Bắc mùa hè năm ngoái cho thấy Thái Kỳ có thể đã vượt qua Lý Cường.

Sau hơn một thập niên thâu tóm quyền lực với mức độ chưa từng có, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình hiện chỉ có hai phụ tá nổi bật, được ông trọng dụng trong Đảng Cộng sản Trung Quốc.

Hai phụ tá đó chính là nhân vật phụ trách an ninh quốc gia, Thái Kỳ, 68 tuổi, và Thủ tướng Lý Cường, 64 tuổi, lần lượt xếp thứ 5 và thứ 2 trong Thường vụ Bộ Chính trị, cơ quan ra quyết định cao nhất của đảng, bao gồm bảy thành viên và đứng đầu là Tập, 70 tuổi. Continue reading “Cán cân quyền lực mong manh giữa hai phụ tá hàng đầu của Tập”

28/01/1997: Cảnh sát Nam Phi thừa nhận sát hại Stephen Biko

Nguồn: Afrikaner police admit to killing Stephen Biko, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1997, tại Nam Phi, bốn cựu cảnh sát thời kỳ apartheid đã xuất hiện trước Ủy ban Sự thật và Hòa giải, và thừa nhận đã giết Stephen Biko, nhà lãnh đạo phong trào “Nhận thức về người da đen” (Black Consciousness Movement, BCM) của Nam Phi vào năm 1977.

Năm 1969, Biko, một sinh viên y khoa, đã thành lập một tổ chức cho sinh viên da đen Nam Phi để chống lại chính sách phân biệt chủng tộc apartheid của chính phủ thiểu số da trắng, đồng thời thúc đẩy bản sắc của người da đen. Năm 1972, ông tham gia tổ chức Đại hội Người da đen và năm sau đó bị chính phủ da trắng (Afrikaner) cấm tham gia hoạt động chính trị. Bốn năm sau, vào tháng 9/1977, ông bị bắt vì tội lật đổ. Continue reading “28/01/1997: Cảnh sát Nam Phi thừa nhận sát hại Stephen Biko”

Vua Lê Hiến Tông và Lê Túc Tông liên tiếp băng hà

Tác giả: Hồ Bạch Thảo

Xem thêm: Các bài khác trong chuỗi bài “Lịch sử Việt Nam thời tự chủ”

Ngày 25 tháng Giêng năm Cảnh Thống thứ 3 [24/2/1500], tức Minh Hoằng Trị năm thứ 13, Vua sai 2 sứ bộ sang nhà Minh: Hình bộ tả thị lang Nguyễn Duy Trinh, Lễ khoa đô cấp sự trung Lê Lan Hinh, Thượng bảo thiếu khanh Nguyễn Nho Tông tạ ơn phúng tế Vua cha Thánh Tông; Đông các học sĩ Lưu Hưng Hiếu, Hàn lâm viện thị thư kiêm Tú lâm cục tư huấn Đỗ Nhân, Thông sự ty thừa Bùi Đoan Giáo tạ ơn việc sách phong và xin ban mũ áo cho Vua. Năm sau các sứ bộ đến Bắc Kinh, được ban yến, tặng các loại lụa; và tặng cho Vua Hiến Tông một bộ lễ phục, một bộ thường phục, 1 bộ dây đai vàng và tê giác. Sau khi nhận y phục, Sứ thần Đông các học sĩ Lưu Hưng Hiếu nhận thấy rằng y phục tặng cho Vua không đúng theo phục sức của tước Vương, nên đưa lời khiếu nại; triều đình nhà Minh với lập luận kỳ thị, bảo rằng Vương An Nam còn có bổn phận làm thần dân của Thiên tử, nên chỉ ban y phục thần dân mà thôi: Continue reading “Vua Lê Hiến Tông và Lê Túc Tông liên tiếp băng hà”

27/01/1926: John Logie Baird trình diễn TV

Nguồn: John Logie Baird demonstrates TV, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1926, nhà phát minh người Scotland John Logie Baird đã trình diễn công khai hệ thống truyền hình đầu tiên ở London, mở ra một cuộc cách mạng trong giao tiếp và giải trí. Phát minh của Baird, một thiết bị truyền hình ảnh mà ông gọi là “máy truyền hình” (televisor), sử dụng các đĩa quay cơ học để chuyển các hình ảnh chuyển động thành xung điện. Thông tin này sau đó được truyền qua cáp đến màn hình, nơi nó được hiển thị dưới dạng các điểm sáng/tối ở độ phân giải thấp. Chương trình truyền hình đầu tiên của Baird ghi lại hình ảnh cái đầu của hai con rối, do ông điều khiển trước camera, khuất khỏi tầm nhìn của khán giả. Continue reading “27/01/1926: John Logie Baird trình diễn TV”

Thế giới hôm nay: 26/01/2024

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Giám đốc CIA được cho là sẽ giúp kết nối một thỏa thuận Hamas-Israel nhằm giải thoát con tin Israel. Trong những ngày tới, William Burns và giám đốc cơ quan tình báo Israel sẽ gặp các quan chức Ai Cập và Qatar. Hồi đầu tháng, Qatar và Pháp đã trung gian cho một thỏa thuận cho phép nhiều viện trợ nhân đạo hơn vào Gaza, với điều kiện một số loại thuốc sẽ được chuyển đến các con tin Israel. Tuy vậy, đàm phán để tiến tới giải phóng con tin vẫn diễn ra chậm chạp.

Chính phủ Iraq và Mỹ chuẩn bị bắt đầu đàm phán chính thức để chấm dứt sự hiện diện quân sự của Mỹ ở Iraq và nâng tầm quan hệ song phương. Quân đội Mỹ đã có mặt ở Iraq từ năm 2003 và hiện có khoảng 2.500 binh sĩ đồn trú để ngăn Nhà nước Hồi giáo hồi sinh. Chính phủ Iraq đã nhiều lần kêu gọi Mỹ rút quân khỏi nước này. Continue reading “Thế giới hôm nay: 26/01/2024”

Chuyển động Quốc Phòng (19/1 – 25/1/2024)

Thực hiện: Viên Đăng Huy | Hiệu đính: Nguyễn Thế Phương

Chiến tranh Nga – Ukraine:

Continue reading “Chuyển động Quốc Phòng (19/1 – 25/1/2024)”

Trung Quốc được lợi gì từ cuộc chiến ở Gaza?

Nguồn: Mark Leonard, “China’s Game in Gaza,” Foreign Affairs, 08/01/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Bắc Kinh đang lợi dụng cuộc chiến của Israel để giành lấy phương Nam toàn cầu như thế nào?

Trong năm vừa qua, khi các nhà ngoại giao phương Tây di chuyển liên tục từ đầu này đến đầu kia của thế giới, cố gắng hết sức để ngăn chặn hàng loạt các cuộc chiến, khủng hoảng, và tai hoạ – từ Ukraine đến Darfur, từ Nagorno-Karabakh đến Cộng hòa Dân chủ Congo – thì Trung Quốc lại đang tận dụng cảnh hỗn loạn. Cuộc tấn công ngày 7/10 của Hamas và chiến dịch quân sự của Israel ở Dải Gaza đã trao cho Bắc Kinh một cuộc khủng hoảng mới để khai thác. Trong khi Mỹ tự đánh mất uy tín của mình đối với các quốc gia ở phương Nam bằng việc hỗ trợ Israel không giới hạn, thì Bắc Kinh lại cẩn thận điều chỉnh phản ứng của mình đối với cuộc chiến, đặc biệt chú ý đến dư luận ở các nước đang phát triển. Continue reading “Trung Quốc được lợi gì từ cuộc chiến ở Gaza?”

25/01/1919: Thành lập Uỷ ban về Hội Quốc Liên

Nguồn: Formal commission is established on the League of Nations, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1919, tại Paris, các đại biểu tham dự hội nghị hòa bình đã chính thức phê chuẩn việc thành lập Ủy ban về Hội Quốc Liên.

Tổng thống Mỹ Woodrow Wilson nhất quyết đòi làm chủ tịch ủy ban này – đối với ông, việc thành lập Hội Quốc Liên rõ ràng là trung tâm của các cuộc đàm phán hòa bình. Ông được Thủ tướng Anh David Lloyd George ủng hộ. Dù Thủ tướng Pháp Georges Clemenceau tỏ ra hoài nghi hơn, tin rằng hòa bình với Đức mới là mục tiêu quan trọng, nhưng ông đã đồng ý với những người đồng cấp từ Mỹ và Anh, để Pháp không bị xem là trở ngại cho việc hình thành Hội Quốc Liên. Ban đầu, uỷ ban đầu bao gồm hai đại diện từ mỗi quốc gia trong nhóm Ngũ Cường – Pháp, Đế quốc Anh, Ý, Nhật Bản, và Mỹ. Sau đó, khi các quốc gia nhỏ hơn như Bỉ phản đối, nhóm này đã được quyền đề cử thêm đại diện, đầu tiên là 5 và cuối cùng là 9. Continue reading “25/01/1919: Thành lập Uỷ ban về Hội Quốc Liên”

Chúa Trịnh đòi lại được một vùng biên ải

Tác giả: GS Trịnh Sinh

Trong lịch sử hào hùng của Đại Việt, vùng biên ải phía Bắc là nơi chứng kiến nhiều biến động. Khi thì là cửa ngõ của quân xâm lược tiến vào Kinh đô Thăng Long, lúc thì là nơi chứng kiến một đội quân không còn mảnh giáp, chủ tướng phải chui vào ống đồng để cho lính khiêng về bên kia biên giới. Nhưng cũng có lúc, nơi đây chứng kiến các cuộc ngoại giao đòi đất chủ quyền nhờ có tài ngoại giao cực kỳ mềm dẻo và khôn khéo.

Chuyện xảy ra từ cách đây hơn 300 năm, vào thời vua Lê Gia Tông, năm 1672. Khi đó, Vũ Công Tuấn là Đô đốc Thiêm sự, tước Khoan Quận công làm phản, từ Thăng Long chạy về Tuyên Quang định gây thế lực cát cứ. Năm 1688, Vũ Công Tuấn chạy sang Vân Nam (Trung Quốc) nhờ lực lượng ngoại bang giúp sức. Continue reading “Chúa Trịnh đòi lại được một vùng biên ải”

Thế giới hôm nay: 25/01/2024

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Bộ Quốc phòng Nga cho biết một máy bay quân sự Nga đã bị rơi ở vùng Belgorod, gần biên giới với Ukraine, khiến ít nhất 65 tù nhân chiến tranh Ukraine thiệt mạng. Hãng thông tấn nhà nước Ria Novosti cho biết có 9 người khác trên máy bay, bao gồm 6 thành viên phi hành đoàn. Chiếc máy bay được cho là đang đi đến một cuộc trao đổi tù nhân. Nga cáo buộc Ukraine bắn hạ máy bay nhưng không đưa ra bằng chứng. Ukraine chưa đưa ra bình luận.

Israel bác bỏ lệnh ngừng bắn ở Gaza. Người phát ngôn của chính phủ cho biết Israel sẽ không “bỏ cuộc” cho đến khi Hamas bị tiêu diệt. Trong khi đó, lực lượng Israel tiếp tục tấn công vào Khan Younis, thành phố lớn thứ hai của Gaza. Theo bộ y tế Hamas, quân đội Israel đang gây khó khăn cho dân thường trong việc tiếp cận bệnh viện. Nhưng Israel cho rằng Hamas đang dùng bệnh viện làm lá chắn, điều mà Hamas phủ nhận. Continue reading “Thế giới hôm nay: 25/01/2024”

‘Giả chết bắt quạ’? Sức khỏe Tổng bí thư và nan đề người kế vị

Tác giả: Nguyễn Khắc Giang

Vào tuần thứ hai tháng 1/2024, tin đồn về sức khỏe của ông Nguyễn Phú Trọng, vị Tổng bí thư 79 tuổi của Đảng Cộng sản Việt Nam, lan truyền khắp cả nước. Lần xuất hiện công khai cuối cùng của ông là vào ngày 26/12/2023 khi ông tiếp đón Shii Kazuo, lãnh đạo Đảng Cộng sản Nhật Bản. Ông vắng mặt trong các sự kiện quan trọng sau đó, bao gồm chuyến thăm của Thủ tướng Lào Sonexay Siphandone và Tổng thống Indonesia Joko Widodo.

Tin đồn về tình trạng sức khỏe ngày càng xấu đi, nhập viện, hoặc thậm chí là việc ông đã qua đời rộ lên trên mạng xã hội bởi những người có ảnh hưởng truyền thông, và được đồn thổi kín đáo hơn trong giới quan sát chính trị. ‘Xác nhận’ từ những cá nhân có tiếng trên không gian mạng dường như củng cố thêm tính khả tín của tin đồn này. Thậm chí, các phương tiện truyền thông quốc tế, bao gồm Bloomberg và Reuters, cũng đổ thêm dầu vào lửa với cách đưa tin đầy ẩn ý. Continue reading “‘Giả chết bắt quạ’? Sức khỏe Tổng bí thư và nan đề người kế vị”

Nhiệm kỳ hai của Trump sẽ không khiến chính sách đối ngoại Mỹ thay đổi quá nhiều?

Nguồn: Stephen M. Walt, “Another Trump Presidency Won’t Much Change U.S. Foreign Policy,” Foreign Policy, ngày 22/01/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Nỗi sợ hãi của thế giới phần lớn đã bị phóng đại.

Trừ phi xảy ra diễn biến khó lường, cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2024 sẽ là cuộc tái đấu giữa Tổng thống đương nhiệm Joe Biden và cựu Tổng thống Donald Trump. Dù hầu hết người Mỹ sẽ hạnh phúc hơn nếu cả hai không tham gia tranh cử, nhưng đó không phải là kịch bản có thể xảy ra vào tháng 11. Cuộc bầu cử đã được xem là “một sự kiện mang tính bước ngoặt” sẽ có tác động sâu rộng đến nền dân chủ Mỹ và cách nước này tiếp cận phần còn lại của thế giới. Continue reading “Nhiệm kỳ hai của Trump sẽ không khiến chính sách đối ngoại Mỹ thay đổi quá nhiều?”

Thế giới hôm nay: 24/01/2024

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Quốc hội Thổ Nhĩ Kỳ đã thông qua đơn xin gia nhập NATO của Thụy Điển, chấm dứt tình trạng bế tắc kéo dài mấy năm nay. Nhưng quốc hội Hungary, vốn đang tạm nghỉ cho đến giữa tháng 2, vẫn phải phê chuẩn nó. Thụy Điển và Phần Lan nộp đơn xin gia nhập từ tháng 5/2022, sau khi Nga xâm lược Ukraine. Sau khi phản đối cả hai nước Bắc Âu – với cáo buộc họ chứa chấp khủng bố chống Thổ Nhĩ Kỳ – Ankara đã chấp thuận Phần Lan vào tháng 3 năm ngoái. Lãnh đạo Hungary, Viktor Orban, đã mời Thụy Điển “đàm phán” về việc gia nhập; song ngoại trưởng Thụy Điển phản đối bằng lời đề nghị “đối thoại.” Continue reading “Thế giới hôm nay: 24/01/2024”

Tìm hiểu về Think tank

Tác giả: Nguyễn Hải Hoành

Hiện nay còn chưa thể đưa ra một định nghĩa nhất trí về tổ chức xã hội gọi là Think tank, bởi lẽ chính quyền các nước có quan điểm khác nhau về vấn đề có cho phép dân chúng được công khai phản biện chính sách của nhà nước hay không, có thể lập Think tank dân sự hay không…. Vì vậy ở đây chỉ có thể giải thích chung chung. Hiểu đơn giản, Think tank là tên gọi một loại tổ chức tập hợp các chuyên viên nhiều chuyên ngành nhằm nghiên cứu các vấn đề kinh tế, chính trị, xã hội, quân sự, ngoại giao … , cuối cùng đưa ra các lý thuyết, sách lược, ý tưởng, giải pháp có tính chất tư vấn nhằm hiến kế cho tầng lớp hoạch định chính sách chủ trương quốc gia. Continue reading “Tìm hiểu về Think tank”

23/01/1870: Lính Mỹ tàn sát người bản địa

Nguồn: Soldiers massacre sleeping camp of Native Americans, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1870, sau khi tuyên bố không quan tâm liệu đó có phải là nhóm người Mỹ bản địa nổi loạn mà ông đang truy lùng hay không, Thiếu tá Eugene Baker đã ra lệnh cho người của mình tấn công một khu trại của người Blackfeet nằm dọc theo sông Marias ở phía bắc Montana. Những người trong trại khi đó còn đang say ngủ. Continue reading “23/01/1870: Lính Mỹ tàn sát người bản địa”

Thế giới hôm nay: 23/01/2024

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Khoảng 20 người thân của những người Israel bị Hamas bắt làm con tin đã xông vào phiên họp ủy ban quốc hội ở Jerusalem. Bất đồng quan điểm trong nước đang gia tăng, khi thân nhân của các con tin đã nhiều lần biểu tình bên ngoài nhà riêng của thủ tướng Binyamin Netanyahu. Hôm Chủ nhật, ông Netanyahu đã từ chối lời đề nghị thả con tin của Hamas để đổi lấy việc quân đội Israel rút hoàn toàn khỏi Gaza. Khoảng 130 người vẫn bị giam giữ ở Gaza.

Cục Hàng không Liên bang Hoa Kỳ FAA yêu cầu các hãng hàng không kiểm tra mấu cắm cửa trên các mẫu Boeing 737-900 ER của họ. Mẫu này có thiết kế giống 737 MAX 9, dòng máy bay vừa ghi nhận chuyến bay Alaska Airlines bị bung cửa hồi đầu tháng. FAA trước đó nói tất cả máy bay dòng 737 MAX 9 vẫn chưa được bay cho đến khi Boeing cung cấp thêm thông tin. Continue reading “Thế giới hôm nay: 23/01/2024”

Sự thực về cáo buộc ‘thông đồng thế lực nước ngoài’ chống lại Jimmy Lai

Nguồn: Luke de Pulford, “How I Became a Prop in Hong Kong’s Show Trials,” Foreign Policy, 11/01/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Trung Quốc đang sử dụng các biện pháp tra tấn và ép cung trong vụ điều tra và truy tố Jimmy Lai.

Bắc Kinh có thói quen để dành những công việc bẩn thỉu nhất vào thời điểm Lễ Giáng sinh. Lý do là vì dịp lễ này thường là cơ hội tốt để chôn vùi những tin tức xấu. Chính trị cũng cần một kỳ nghỉ. Lượng tin chất vấn sẽ giảm, và nhiều nhà báo sẽ cảm thấy biết ơn khi được ẩn náu sau các câu trả lời tự động, rằng họ không có mặt ở văn phòng. Continue reading “Sự thực về cáo buộc ‘thông đồng thế lực nước ngoài’ chống lại Jimmy Lai”

Thế giới hôm nay: 22/01/2024

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Các đòn tấn công tên lửa vào Iraq, Lebanon, Syria và Yemen hôm thứ Bảy vừa qua có nguy cơ làm mở rộng chiến trường ở Trung Đông. Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran cho biết tên lửa do Israel bắn vào Damascus đã giết chết 5 thành viên của họ; trong khi các nguồn tin an ninh Lebanon nói một cuộc tấn công của Israel đã giết chết một thành viên của Hizbullah. Ở phía ngược lại, các phiến quân được Iran hậu thuẫn ở Iraq đã tấn công làm bị thương một số binh sĩ Mỹ. Tổng thống Iran tuyên bố sẽ trừng phạt Israel vì cuộc tấn công vào Syria.

Binyamin Netanyahu đã công khai đấu khẩu với Joe Biden, một trong những người ủng hộ nhiệt thành nhất của Israel trong cuộc chiến ở Gaza. Người phát ngôn của thủ tướng Israel thông báo Netanyahu nói với Biden trong điện đàm rằng sẽ không có một nhà nước Palestine có chủ quyền nào được tồn tại, do mối đe dọa mà nó sẽ gây ra cho an ninh của Israel. Nhưng chính ông Biden đã nói chỉ vài giờ trước đó rằng ông tự tin giải pháp như vậy là khả thi khi ông Netanyahu nắm quyền. Continue reading “Thế giới hôm nay: 22/01/2024”

Đài Loan đang mất lòng tin vào Trung Quốc của Tập Cận Bình

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “In Taiwan, distrust of Xi Jinping’s China is real,” Nikkei Asia, 18/01/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Thành viên của các đảng đối lập thân Bắc Kinh cũng cảm nhận được khủng hoảng.

Trước thềm cuộc bầu cử tổng thống Đài Loan, khi người dân Đài Bắc tranh luận sôi nổi nên bỏ phiếu cho ai, một cuộc tranh luận đặc biệt thú vị đã xảy ra giữa một ông già và một phụ nữ trẻ. Đáng ngạc nhiên là, trong số những từ xuất hiện nhiều nhất trong cuộc trò chuyện của họ, có Tập Cận Bình, tên nhà lãnh đạo đầy quyền lực của Trung Quốc. Continue reading “Đài Loan đang mất lòng tin vào Trung Quốc của Tập Cận Bình”

21/01/2009: Toyota trở thành nhà sản xuất xe hơi lớn nhất hành tinh

Nguồn: Toyota officially passes GM as planet’s biggest car maker, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2009, sau hơn bảy thập niên là nhà sản xuất xe hơi lớn nhất thế giới, General Motors (GM) đã chính thức mất danh hiệu này khi công bố doanh số toàn cầu là 8,36 triệu xe hơi và xe tải trong năm 2008, so với doanh số 8,97 triệu xe của Toyota trong cùng năm. Tuy nhiên, mọi chuyện không hoàn toàn là màu hồng đối với gã khổng lồ xe hơi Nhật Bản, vì vào năm 2009, họ đã phải công bố khoản lỗ đầu tiên với tư cách là một công ty đại chúng. Continue reading “21/01/2009: Toyota trở thành nhà sản xuất xe hơi lớn nhất hành tinh”