Thế giới hôm nay: 30/10/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Tổng thư ký Liên Hợp Quốc gọi tình hình ở Gaza là “thảm họa nhân đạo”, hai ngày sau khi Israel đưa quân vào dải đất này. António Guterres cảnh báo cuộc sống ở đó đang “ngày càng tuyệt vọng hơn theo từng giờ.” Nguồn cung hàng hoá bị hạn chế và y tế đang sụp đổ. Trước đó, người đứng đầu cơ quan của LHQ về người tị nạn Palestine đã cảnh báo về tình trạng rối loạn dân sự, khi các kho chứa lương thực viện trợ đã bị dân thường cướp phá. Hôm qua thủ tướng Israel Binyamin Netanyahu cho biết Lực lượng Phòng vệ Israel đã bước vào giai đoạn thứ hai của cuộc chiến. Ông cảnh báo về một chiến dịch “kéo dài và khó khăn” nhằm “tiêu diệt” Hamas và giải phóng con tin.

Ngoại trưởng Iran Hossein Amirabdollahian nói với CNN rằng nước ông không muốn xung đột “lan rộng.” Trước đó, tổng thống Ebrahim Raisi đăng trên X là Israel đã “vượt qua ranh giới đỏ, và có thể buộc mọi người phải hành động.” Ông Raisi nói Mỹ đã yêu cầu Iran và “trục kháng chiến” của nước này – một mạng lưới các lực lượng ủy nhiệm bao gồm Hizbullah ở Lebanon – kiềm chế. Continue reading “Thế giới hôm nay: 30/10/2023”

Nạn “chảy máu” tầng lớp tinh hoa ở Trung Quốc

Tác giả: Nguyễn Hải Hoành

Tháng 6/2010, chính phủ Trung Quốc công bố Đề cương Quy hoạch phát triển nhân tài trung dài hạn 2010-2020, đề xuất mục tiêu đến năm 2020 Trung Quốc phải tiến vào hàng ngũ các cường quốc tài nguyên con người (chữ Hán là “nhân tài cường quốc”, “nhân tài” ở đây là tài nguyên con người).

Một số nhà phân tích cho rằng mục tiêu trên khó đạt được, bởi lẽ lâu nay ở Trung Quốc đang có tình trạng ra đi ngày một nhiều của cộng đồng tinh hoa với đại diện là tầng lớp người mới giàu lên sau 30 năm cải cách mở cửa. Một số người lại cho rằng nếu Trung Quốc kịp thời đưa ra và thực thi tốt chiến lược phấn đấu trở thành cường quốc nhân tài thì hoàn toàn có thể chấm dứt được tình trạng “chảy máu” tầng lớp tinh hoa, đưa Trung Quốc trở thành cường quốc nhân tài hàng đầu thế giới. Continue reading “Nạn “chảy máu” tầng lớp tinh hoa ở Trung Quốc”

29/10/1969: Bobby Seale bị bịt miệng trong phiên tòa

Nguồn: “Chicago Eight” defendant Bobby Seale gagged during his trial, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1969, sau nhiều lần Bobby Seale bộc phát tại toà, thẩm phán phiên toà xét xử đã ra lệnh bịt miệng và xích bị cáo của vụ “Chicago Eight” vào ghế.

Seale và bảy đồng phạm (David Dellinger, Rennie Davis, Thomas Hayden, Abbie Hoffman, Jerry Rubin, Lee Weiner, và John Froines) đã bị cáo buộc âm mưu vượt qua biên giới tiểu bang với ý định gây bạo loạn trong giai đoạn biểu tình phản chiến bạo lực ở Chicago trong Đại hội Toàn quốc Đảng Dân chủ năm 1968. Continue reading “29/10/1969: Bobby Seale bị bịt miệng trong phiên tòa”

Đại Việt dưới thời vua Lê Thánh Tông (P7)

Tác giả: Hồ Bạch Thảo

Xem thêm: Các bài khác trong chuỗi bài “Lịch sử Việt Nam thời tự chủ”

Tháng hai nhuận năm Hồng Đức thứ 8 [15/3-12/4/1477] (Minh Thành Hóa năm thứ 13), cho xây lại thành Đại La. Thành này do Trương Bá Nghi đắp từ thời nhà Đường đô hộ năm Đại Lịch thứ 2 (767); sau này các triều đại nước ta noi theo, phát triển thêm, tức thành Thăng Long.

Tháng 3, Sứ bộ Trần Cẩn đến triều Minh tâu bày việc bang giao giữa hai nước; được đãi yến và tặng quà: Continue reading “Đại Việt dưới thời vua Lê Thánh Tông (P7)”

28/10/1998: Clinton ký ban hành Đạo luật Bản quyền Thiên niên kỷ Kỹ thuật số

Nguồn: President Bill Clinton signs the Digital Millennium Copyright Act into law, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Theo một bản tin của đài ABC, sau khi vô tình xem được một đoạn video dài 29 giây quay cảnh một đứa trẻ mới biết đi nhảy theo bản hit “Let’s Go Crazy” năm 1984 của mình, biểu tượng nhạc pop Prince đã nộp đơn kiện, bắt đầu vụ tranh chấp pháp lý nổi tiếng có liên quan đến YouTube, Universal Music Group, và một bà nội trợ từ bang Pennsylvania tên là Stephanie Lenz. Giống như các vụ kiện cuối cùng khiến nền tảng chia sẻ nhạc Napster phải đóng cửa, vụ kiện của Prince có liên quan đến một đạo luật liên bang điều chỉnh việc sử dụng nhạc số trong thời đại Internet. Đạo luật đó, được gọi là Đạo luật Bản quyền Thiên niên kỷ Kỹ thuật số (Digital Millennium Copyright Act, DMCA), đã được Tổng thống Bill Clinton ký thành luật vào ngày 28/10/1998. Continue reading “28/10/1998: Clinton ký ban hành Đạo luật Bản quyền Thiên niên kỷ Kỹ thuật số”

Chuyển động Quốc Phòng (20/10 – 26/10/2023)

Thực hiện: Viên Đăng Huy | Hiệu đính: Nguyễn Thế Phương

Chiến tranh Nga – Ukraine:

Continue reading “Chuyển động Quốc Phòng (20/10 – 26/10/2023)”

Thế giới hôm nay: 27/10/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Lực lượng Phòng vệ Israel cho biết đã thực hiện một “cuộc đột kích có mục tiêu” vào thứ Năm ở phía bắc Gaza bằng xe tăng và các đơn vị bộ binh nhằm “chuẩn bị cho các giai đoạn chiến đấu tiếp theo.” Trong khi đó cánh quân sự của Hamas cho biết “gần 50” con tin, vốn bị nhóm này bắt cóc trong cuộc tấn công vào Israel hôm 7 tháng 10, đã thiệt mạng do các đòn không kích của Israel vào Dải Gaza – một tuyên bố chưa được xác minh độc lập. Trong khi đó, một quan chức của Tổ chức Y tế Thế giới cho biết cuộc khủng hoảng nhân đạo ở Gaza đã đạt tới “quy mô thảm khốc.” Theo Tổ chức Trăng lưỡi liềm Đỏ, chỉ có 12 xe tải có thể cung cấp viện trợ cho khu vực này trong đêm.

GDP của Mỹ tăng trưởng với tốc độ năm 4,9% trong quý 3, tăng từ 2,1% của quý 2 và là tốc độ nhanh nhất trong gần hai năm qua. Nền kinh tế Mỹ vẫn tỏ ra mạnh mẽ bất chấp lãi suất cao, nhờ chi tiêu tiêu dùng vững chắc và lương cao hơn. Nhưng tăng trưởng có thể chậm lại khi lợi suất trái phiếu tiếp tục tăng. Continue reading “Thế giới hôm nay: 27/10/2023”

Nga đang hưởng lợi từ xung đột Israel – Hamas như thế nào?

Nguồn: Hanna Notte, “Putin Is Getting What He Wants,” New York Times, 26/10/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Khi Israel và Hamas dần bước vào một cuộc chiến tổng lực, Nga trông giống như kẻ đứng bên lề hơn là vai chính. Không có bằng chứng nào cho thấy Moscow trực tiếp hỗ trợ hoặc tiếp tay cho cuộc tấn công khủng bố của Hamas chống lại Israel vào ngày 7/10, bất chấp một số gợi ý ban đầu. Tương tự, về mặt ngoại giao, Điện Kremlin có tầm quan trọng không đáng kể, không thể xoa dịu căng thẳng đang lan rộng. Continue reading “Nga đang hưởng lợi từ xung đột Israel – Hamas như thế nào?”

26/10/1984: Em bé sơ sinh được ghép tim của khỉ đầu chó

Nguồn: Infant receives baboon heart, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1984, tại Trung tâm Y tế Đại học Loma Linda ở Loma Linda, California, Bác sĩ Leonard L. Bailey đã thực hiện ca ghép tim từ khỉ đầu chó sang người đầu tiên trên thế giới, thay thế trái tim bị dị tật của một bé gái sơ sinh 14 ngày tuổi bằng trái tim khỏe mạnh, to bằng quả óc chó của một con khỉ đầu chó nhỏ. Continue reading “26/10/1984: Em bé sơ sinh được ghép tim của khỉ đầu chó”

Thế giới hôm nay: 26/10/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Cơ quan của Liên Hợp Quốc phụ trách vấn đề người tị nạn Palestine cho biết họ sẽ hết nhiên liệu ở Gaza – để có điện cho bệnh viện và cung cấp nước uống – trong vòng chưa đầy một ngày. Cơ quan này cho biết họ đang che chở gần 600.000 người Palestine tại các cơ sở của LHQ trên khắp Gaza. Trong khi đó, tổng thư ký LHQ António Guterres nói ông “bị sốc trước những xuyên tạc” về các bình luận của ông hôm thứ Ba. Ông Guterres khi ấy nói cuộc tấn công của Hamas (mà ông lên án) “không phải vô cớ mà xảy ra.” Israel phản ứng dữ dội bằng cách từ chối cấp thị thực cho nhân viên LHQ và kêu gọi ông Guterres từ chức.

Thủ tướng Israel Binyamin Netanyahu vừa có bài bài phát biểu nói rằng nước ông đang chuẩn bị cho một cuộc tấn công trên bộ vào Gaza, và rằng “tất cả các chiến binh Hamas đều phải bị tiêu diệt.” Theo Wall Street Journal, Israel đã trì hoãn cuộc tấn công để Mỹ điều động hệ thống phòng thủ tên lửa vào khu vực nhằm giúp bảo vệ quân đội Israel. Hôm Chủ nhật, bộ trưởng quốc phòng Mỹ Lloyd Austin đã cảnh báo về “khả năng leo thang đáng kể” chống lại các lực lượng Mỹ. Continue reading “Thế giới hôm nay: 26/10/2023”

Tranh luận ở Phương Tây về triển vọng kinh tế Trung Quốc

Nguồn: Bob Davis, “Maybe China’s Economy Isn’t So Doomed,” Foreign Policy, 17/10/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Trong lúc Bắc Kinh vật lộn với suy thoái, một số chuyên gia đã dự đoán về một tương lai sáng sủa hơn.

Những ngày này thật cô đơn đối với những ai còn lạc quan về nền kinh tế Trung Quốc. Hiện tại, có sự nhất trí rộng rãi giữa các nhà quan sát Trung Quốc – và đây là một nhóm lớn – rằng nước này đã bước vào thời kỳ khó khăn và tình hình chắc chắn sẽ sớm tệ hơn rất nhiều.

Tổng thống Mỹ Joe Biden đã gọi nền kinh tế Trung Quốc là “quả bom hẹn giờ.” Paul Krugman của New York Times nhận định vài năm tới “có thể sẽ khá tồi tệ” đối với Trung Quốc. “Những đám mây đen đang bao trùm nền kinh tế Trung Quốc,” Fareed Zakaria của CNN nói. Cựu giám đốc điều hành PIMCO Mohamed El-Erian thì tuyên bố ông không chắc rằng nền kinh tế Trung Quốc có thể vượt qua nền kinh tế Mỹ, dù quy mô nền kinh tế Trung Quốc gần bằng 3/4 nền kinh tế Mỹ và thậm chí còn tăng trưởng nhanh hơn Mỹ. Continue reading “Tranh luận ở Phương Tây về triển vọng kinh tế Trung Quốc”

Thế giới hôm nay: 25/10/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Cơ quan của Liên Hợp Quốc về người tị nạn Palestine cho biết sẽ không thể tiếp tục các hoạt động ở Gaza nếu không được nhận nhiên liệu trước tối thứ Tư. Israel đã chặn nhiên liệu vào Gaza từ Ai Cập. Cho đến nay, nước này chỉ cho phép 54 xe tải chở thực phẩm và vật tư y tế vào. Hôm thứ Hai, Hamas đã thả hai phụ nữ Israel lớn tuổi bị họ bắt làm con tin trong cuộc tấn công ngày 7 tháng 10. Theo Lực lượng Phòng vệ Israel, nhóm chiến binh này vẫn đang giam giữ hơn 200 người ở Gaza.

Đại sứ Israel tại Liên Hợp Quốc kêu gọi António Guterres từ chức sau khi người đứng đầu tổ chức này nói rằng cuộc tấn công của Hamas “không tự dưng xảy ra” và mô tả việc Israel bắn phá Gaza là “vô cùng đáng báo động.” Ông Guterres – người cũng lên án hành động của Hamas – đã kêu gọi ngừng bắn. Ngoại trưởng Israel Eli Cohen được cho là đã hủy cuộc gặp theo lịch với ông Guterres. Continue reading “Thế giới hôm nay: 25/10/2023”

Ukraine đã phản công thành công hơn chúng ta nghĩ

Nguồn: Oz Katerji và Vladislav Davidzon, “Ukraine’s Counteroffensive Is More Successful Than You Think,” Foreign Policy, 20/10/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Việc tập trung vào những trì trệ của cuộc chiến trên bộ đã che khuất những thành công lớn ở Crimea và Biển Đen.

Gần đây, việc đưa tin về chiến tranh Ukraine trên các phương tiện truyền thông phương Tây đã tập trung nhiều vào chiến dịch trên bộ của Kyiv, đặc biệt là những nỗ lực tiến về phía bờ Biển Đen. Phần lớn các phân tích, dù đúng hay sai, đều tập trung vào việc Kyiv đã không đạt tiến bộ đáng kể nào từ đầu năm đến nay, chẳng gì có thể so sánh được với các cuộc tấn công mang tính đột phá năm ngoái ở Kharkiv và Kherson. Continue reading “Ukraine đã phản công thành công hơn chúng ta nghĩ”

24/10/1931: Khánh thành Cầu George Washington

Nguồn: George Washington Bridge is dedicated, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1931, Thống đốc New York Franklin D. Roosevelt đã khánh thành Cầu George Washington bắc qua sông Hudson, trước thời hạn dự kiến tám tháng. Cây cầu treo dài 1450 mét, dài nhất thế giới vào thời điểm đó, nối Fort Lee của New Jersey với Washington Heights ở Thành phố New York. “Đây sẽ là một dự án rất thành công,” FDR nói với đám đông tập trung tại buổi lễ. “Sự thịnh vượng của Đường hầm Hà Lan, cũng như thành công tài chính của những cây cầu mới được xây dựng gần đây trong khu vực này, đã chứng minh rằng ngay cả những thời điểm khó khăn nhất cũng không thể làm giảm khối lượng giao thương và giao thông khổng lồ ở những quận cảng lớn nhất.” Continue reading “24/10/1931: Khánh thành Cầu George Washington”

Tại sao Mỹ nên sợ Trung Quốc hơn chiến tranh Trung Đông?

Nguồn: Ross Douthat, “Why We Should Fear China More Than Middle Eastern War,” New York Times, 21/10/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Hôm thứ Năm, Tổng thống Joe Biden đã có bài phát biểu liên hệ cuộc xung đột Israel-Hamas với cuộc xâm lược Ukraine của Nga, đồng thời khẳng định sự can dự của Mỹ là một phần trong đại chiến lược nhằm kiềm chế kẻ thù và đối thủ của chúng ta. Ông tuyên bố “Chừng nào những kẻ khủng bố chưa phải trả giá cho tội ác khủng bố của chúng, chừng nào những kẻ độc tài chưa phải trả giá cho sự hung hãn của chúng, thì chúng vẫn sẽ tiếp tục. Và cái giá phải trả cũng như các mối đe dọa đối với nước Mỹ và thế giới sẽ còn gia tăng.” Continue reading “Tại sao Mỹ nên sợ Trung Quốc hơn chiến tranh Trung Đông?”

Tại sao người Trung Quốc đổ xô mua nhà ở Nhật Bản?

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “China’s property market woes prompt buying spree in Japan,” Nikkei Asia, 19/10/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Các nhà đầu tư đang mua những bất động sản mà họ có thể cải tạo và cho khách du lịch thuê.

Những người Trung Quốc lớn tuổi sống sót sau Cách mạng Văn hóa (1966-1976) và các sự kiện hỗn loạn khác đã không khoanh tay đứng nhìn khi chính phủ của họ không thể giải quyết tình hình suy thoái của thị trường bất động sản trong nước.

Đối với những người này và nhiều người Trung Quốc khác, thị trường nước ngoài, đặc biệt là Nhật Bản, đang tạo ra một lối thoát cho nguồn tiền của họ, một phần nhờ vào các ứng dụng điện thoại thông minh. Continue reading “Tại sao người Trung Quốc đổ xô mua nhà ở Nhật Bản?”

22/10/1975: Trung sĩ đồng tính thách thức Không quân Mỹ

Nguồn: Gay sergeant challenges the Air Force, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1975, Trung sĩ Leonard Matlovich, một cựu binh được tặng thưởng huân chương trong Chiến tranh Việt Nam, đã bị Không quân Mỹ cho giải ngũ “bình thường” sau khi công khai tuyên bố mình là người đồng tính. Matlovich, người xuất hiện trong bộ quân phục không quân trên trang bìa tạp chí Time với dòng tiêu đề “TÔI LÀ NGƯỜI ĐỒNG TÍNH,” đã thách thức lệnh cấm người đồng tính trong quân đội Mỹ. Continue reading “22/10/1975: Trung sĩ đồng tính thách thức Không quân Mỹ”

21/10/1966: Thảm họa lở đất ở Aberfan, Anh

Nguồn: Aberfan disaster kills 144 people and levels a Welsh mining village, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1966, một vụ lở đất thải than đã ập xuống một ngôi làng khai thác mỏ ở Wales, khiến 116 trẻ em và 28 người lớn thiệt mạng. Chỉ có 5 người sống sót, trong khi một nửa số thanh niên trong thị trấn đã thiệt mạng. Thảm họa Aberfan trở thành một trong những vụ tai nạn mỏ than tồi tệ nhất ở Anh. Continue reading “21/10/1966: Thảm họa lở đất ở Aberfan, Anh”

Đại Việt dưới thời vua Lê Thánh Tông (P6)

Tác giả: Hồ Bạch Thảo

Xem thêm: Các bài khác trong chuỗi bài “Lịch sử Việt Nam thời tự chủ”

Tháng 3 năm Hồng Đức thứ 3 [8/4-7/5/1472] (Minh Thành Hóa thứ 8), cho các thư lại đỗ thi Hương, được thực thụ chức quan. Mở kỳ thi Hội, lấy đậu 26 người; qui định đề tài trong 4 kỳ thi:

“Tháng 3, hạ lệnh rằng, lại viên các nha môn nếu thi đỗ khoa thi hương thì được bổ lên chính quan…

 Thi hội chọn sĩ nhân trong nước. Lấy đỗ bọn Lê Tuấn Ngạn 26 người. Phép thi:

 Kỳ thứ nhất ra 8 đề về Tứ Thư [Luận Ngữ, Mạnh Tử, Đại Học, Trung Dung], người thi tự chọn lấy 4 đề, làm 4 bài văn, Luận Ngữ 4 đề, Mạnh Tử 4 đề. Ngũ Kinh [Thi, Thư, Lễ, Dịch, Xuân Thu]: mỗi kinh 3 đề, người thi tự chọn 1 đề mà làm. Duy kinh Xuân Thu thì 2 đế gộp làm 1 mà làm. Continue reading “Đại Việt dưới thời vua Lê Thánh Tông (P6)”

Chuyển động Quốc Phòng (13/10 – 19/10/2023)

Thực hiện: Viên Đăng Huy | Hiệu đính: Nguyễn Thế Phương

Chiến tranh Nga – Ukraine:

Continue reading “Chuyển động Quốc Phòng (13/10 – 19/10/2023)”