Category: Sự kiện

21/01/1738: Ngày sinh Ethan Allen, người sáng lập Cộng hòa Vermont

Nguồn: Ethan Allen is born, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1738, Ethan Allen, người anh hùng tương lai của Cách mạng Mỹ và là người sáng lập chủ chốt của nước Cộng hòa Vermont, đã ra đời tại Litchfield, Connecticut.

Cha của Ethan là Joseph từng dự định cho ông theo học Đại học Yale, song cái chết của cha ông vào năm 1755 đã khép lại mong muốn ấy. Thay vào đó, Ethan tiếp quản đất đai của gia đình với tư cách là anh cả trong bảy anh chị em. Hai năm sau, ông thực hiện chuyến thăm đầu tiên tới nhượng địa New Hampshire (ngày nay thuộc bang Vermont), trong thành phần lực lượng dân quân Hạt Litchfield trong Chiến tranh Bảy năm. Continue reading “21/01/1738: Ngày sinh Ethan Allen, người sáng lập Cộng hòa Vermont”

20/01/1945: FDR bắt đầu nhiệm kỳ tổng thống thứ tư

Nguồn: FDR inaugurated to fourth term, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1945, Franklin Delano Roosevelt (FDR), tổng thống duy nhất từng đắc cử ba nhiệm kỳ vào thời điểm đó, đã bắt đầu nhiệm kỳ thứ tư và cũng là cuối cùng của ông.

Vào giai đoạn đỉnh điểm của cuộc Đại Suy thoái, Roosevelt, khi ấy là thống đốc New York, đã được bầu làm tổng thống thứ 32 của Hoa Kỳ. Trong bài phát biểu nhậm chức năm 1933, Tổng thống Roosevelt đã nói với người Mỹ rằng “điều duy nhất chúng ta phải sợ chính là nỗi sợ” và đã điểm qua Chính sách Kinh tế mới – một chính sách mở rộng chính quyền liên bang nhằm tăng cơ hội việc làm và phúc lợi. Dù bị chỉ trích bởi cộng đồng doanh nghiệp, song nỗ lực này của Roosevelt đã giúp cải thiện môi trường kinh tế của Mỹ, và ông tái đắc cử vào năm 1936. Continue reading “20/01/1945: FDR bắt đầu nhiệm kỳ tổng thống thứ tư”

19/01/1840: Charles Wilkes tuyên bố một phần châu Nam Cực thuộc Mỹ

Nguồn: Charles Wilkes claims portion of Antarctica for U.S., History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1840, trong một chuyến thám hiểm, Thuyền trưởng Charles Wilkes đã nhìn thấy bờ biển phía đông châu Nam Cực và tuyên bố nó thuộc về Hoa Kỳ. Đội thám hiểm của Wilkes đã lên đường vào năm 1838, đi quanh Nam Mỹ đến Nam Thái Bình Dương và sau đó tới châu Nam Cực, nơi họ thám hiểm dải bờ biển phía đông châu Nam Cực kéo dài 2.414km mà sau này được gọi là Wilkes Land. Năm 1842, đoàn thám hiểm trở về New York sau khi hoàn thành chuyến đi vòng quanh thế giới. Continue reading “19/01/1840: Charles Wilkes tuyên bố một phần châu Nam Cực thuộc Mỹ”

18/01/1912: Robert Falcon Scott chinh phục Nam Cực

Nguồn: Robert Falcon Scott reaches the South Pole, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1912, sau hai tháng đầy thử thách, đoàn thám hiểm người Anh của Robert Falcon Scott đã đến Nam Cực và phát hiện ra Roald Amundsen – một nhà thám hiểm người Na Uy – đã đến trước họ một tháng. Hết sức thất vọng, nhóm thám hiểm, vốn đã kiệt sức, lại chuẩn bị cho một hành trình dài và khó khăn để trở về trại căn cứ của họ.

Scott, một sĩ quan hải quân Anh, đã bắt đầu chuyến thám hiểm Nam Cực đầu tiên của ông vào năm 1901 trên tàu Discovery. Trong ba năm thám hiểm, ông đã phát hiện ra Bán đảo Edward VII và khảo sát bờ biển Victoria Land, nơi cũng là một khu vực thuộc châu Nam Cực trên Biển Ross, đồng thời dẫn đầu các đoàn thám hiểm vào sâu trong châu Nam Cực. Năm 1911, Scott và Amundsen bắt đầu một cuộc đua không công bố chính thức để trở thành người đầu tiên đến Nam Cực. Continue reading “18/01/1912: Robert Falcon Scott chinh phục Nam Cực”

17/01/1950: Vụ cướp lớn nhất trong lịch sử Hoa Kỳ

Nguồn: Boston thieves pull off historic Brink’s robbery, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1950, 11 người đàn ông đã đánh cắp hơn 2 triệu đô la (tương đương 29 triệu đô la ngày nay) từ kho chứa Xe Bọc thép của công ty bảo vệ Brink’s ở Boston, Massachusetts. Đó là một vụ cướp gần như hoàn hảo khi thủ phạm không bị bắt cho đến tháng 01/1956, chỉ vài ngày trước khi hết thời hạn điều tra vụ án.

Kẻ chủ mưu vụ cướp là Anthony “Fats” Pino, một tên tội phạm chuyên nghiệp, người đã tuyển một nhóm gồm 10 người đàn ông khác để giám sát kho chứa trong 18 tháng nhằm tìm ra thời điểm kho giữ nhiều tiền nhất. Đội của Pino sau đó đã lấy cắp thành công sơ đồ hệ thống báo động kho chứa, rồi trả chúng lại chỗ cũ mà không bị ai phát hiện. Continue reading “17/01/1950: Vụ cướp lớn nhất trong lịch sử Hoa Kỳ”

16/01/1919: Lệnh cấm rượu được các bang của Mỹ phê chuẩn

Nguồn: Prohibition is ratified by the states, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1919, bản Tu chính án thứ 18 của Hiến pháp Hoa Kỳ, nghiêm cấm “sản xuất, bán hoặc vận chuyển các loại đồ uống có cồn cho mục đích giải khát,” đã được phê chuẩn bởi đủ số bang theo luật định.

Phong trào cấm đồ uống có cồn bắt đầu vào đầu thế kỷ 19, khi những người Mỹ lo ngại về các tác động bất lợi của việc uống rượu đã bắt đầu hình thành các cộng đồng không uống rượu. Đến cuối thế kỷ 19, các nhóm này đã trở thành một lực lượng chính trị có ảnh hưởng, tiến hành vận động ở cấp tiểu bang và kêu gọi hạn chế uống rượu trên phạm vi toàn quốc. Tháng 12/1917, Tu chính án thứ 18, còn gọi là Tu chính án Cấm rượu, đã được Quốc hội thông qua và gửi đến các tiểu bang để phê chuẩn. Continue reading “16/01/1919: Lệnh cấm rượu được các bang của Mỹ phê chuẩn”

15/01/1919: Karl Liebknecht và Rosa Luxemburg bị giết

Nguồn: Rebel leaders are murdered in failed coup in Berlin, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1919, một cuộc đảo chính ở Berlin được phát động bởi một nhóm các nhà cách mạng xã hội chủ nghĩa cực đoan đã bị đàn áp dã man bởi các đơn vị bán quân sự cánh hữu từ ngày 10/01 đến 15/01/1919. Hai thủ lĩnh của nhóm là Karl Liebknecht và Rosa Luxemburg đã bị sát hại.

Cuộc chiến dai dẳng, không có khả năng chiến thắng của Đức với đỉnh điểm là việc ký hiệp ước đình chiến vào tháng 11/1918 cùng tình trạng ảm đạm ở hậu phương, bao gồm việc thiếu lương thực nghiêm trọng, đã khiến những người Đức theo chủ nghĩa xã hội quay lưng lại với Đảng Dân chủ Xã hội – đảng từng ủng hộ nỗ lực chiến tranh vào năm 1914 với hy vọng chiến thắng của Đức sẽ đem đến cải cách. Dù vẫn là đảng lớn nhất trong quốc hội liên bang, song số đảng viên của Đảng Dân chủ Xã hội đã giảm từ một triệu vào năm 1914 xuống còn khoảng 250.000 người vào năm 1917. Continue reading “15/01/1919: Karl Liebknecht và Rosa Luxemburg bị giết”

14/01/1943: Tổng thống Mỹ đầu tiên công du bằng máy bay

Nguồn: FDR becomes first president to travel by airplane on U.S. official business, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1943, Franklin Roosevelt đã trở thành tổng thống Mỹ đầu tiên đi công tác bằng máy bay. Chiếc Boeing 314 Flying Boat, biệt danh Dixie Clipper, đã chở ông băng qua Đại Tây Dương để đến dự một cuộc họp chiến lược về Thế chiến II với Winston Churchill tại Casablanca ở Bắc Phi. Do các tàu ngầm Đức đã gây tổn thất nặng nề cho giao thông hàng hải của Mỹ ở Đại Tây Dương, các cố vấn của Roosevelt đành miễn cưỡng để ông di chuyển bằng máy bay. Như vậy, ở tuổi 60, Roosevelt đã thực hiện một hành trình khứ hồi dài 27.359 km đầy gian nan. Continue reading “14/01/1943: Tổng thống Mỹ đầu tiên công du bằng máy bay”

13/01/1842: Người Anh duy nhất sống sót sau thảm sát ở Kabul

Nguồn: After massacre, sole surviving British soldier escapes Kabul, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1832, một bác sĩ quân y Anh đã đến được đồn lính gác của Anh tại Jalalabad, Afghanistan, trở thành người duy nhất sống sót trong số 16.000 quân của lực lượng viễn chinh Anh-Ấn vốn bị tàn sát khi rút lui khỏi Kabul. Ông kể lại cuộc thảm sát khủng khiếp ở Đèo Khyber, nơi người Afghanistan đã không có một chút nương tay nào đối với lực lượng Anh-Ấn bại trận và các nhân viên tùy tùng.

Vào thế kỷ 19, với mục tiêu bảo vệ thuộc địa Ấn Độ trước người Nga, Anh đã cố gắng thiết lập thẩm quyền của mình tại nước láng giềng Afghanistan bằng cách nỗ lực thay thế tiểu vương Dost Mohammad bằng một tiểu vương trước đây vốn có thiện cảm với người Anh. Sự can thiệp trắng trợn của Anh vào các vấn đề nội bộ của Afghanistan đã châm ngòi cho cuộc Chiến tranh Anh-Afghanistan lần thứ nhất vào năm 1839. Continue reading “13/01/1842: Người Anh duy nhất sống sót sau thảm sát ở Kabul”

12/01/1962: Mỹ bắt đầu Chiến dịch Ranch Hand ở Việt Nam

Nguồn: Operation Ranch Hand initiated, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1962, Không quân Hoa Kỳ đã phát động Chiến dịch Ranch Hand, với “kỹ thuật công nghệ hiện đại nhằm chống tiếp cận khu vực” (modern technological area-denial technique), được thiết kế để phơi bày mọi đường lộ và đường mòn mà lực lượng Việt Cộng sử dụng.

Từ những máy bay C-123 Provider, lính Mỹ đã đổ khoảng 19 triệu gallon thuốc diệt cỏ gây rụng lá lên khoảng 10-20% diện tích lãnh thổ Việt Nam và một phần lãnh thổ Lào trong giai đoạn 1962-1971. Chất độc Da cam (Agent Orange) – được đặt tên theo màu của thùng chứa bằng kim loại của nó – là loại thuốc diệt cỏ được sử dụng thường xuyên nhất. Continue reading “12/01/1962: Mỹ bắt đầu Chiến dịch Ranch Hand ở Việt Nam”