Category: Sự kiện

24/01/1908: Thành lập phong trào Hướng đạo sinh

Nguồn: Boy Scouts movement begins, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1908, phong trào Hướng đạo sinh đã bắt đầu ở Anh với việc Robert Baden-Powell cho xuất bản phần đầu tiên của cuốn Hướng đạo cho nam (Scouting for Boys). Cái tên Baden-Powell vốn rất nổi tiếng với nhiều nam sinh Anh Quốc, và hàng nghìn cậu bé đã háo hức mua cuốn sổ tay này. Cuối tháng 4, tất cả các phần của Hướng đạo cho nam đã được xuất bản xong, và rất nhiều nhóm hướng đạo sinh nam đã nhanh chóng xuất hiện trên khắp nước Anh.

Năm 1900, Baden-Powell trở thành anh hùng dân tộc ở Anh sau khi bảo vệ Mafeking suốt 217 ngày trong Chiến tranh Nam Phi. Ngay sau đó, Trợ giúp trinh sát (Aids to Scouting), cuốn cẩm nang quân sự mà ông đã viết cho binh lính Anh vào năm 1899, đã thu hút nhiều độc giả nhỏ tuổi. Các bé trai rất thích thú trước những bài học về theo dõi và quan sát, và đã dùng cuốn sách để tổ chức những trò chơi phức tạp. Biết được điều này, Baden-Powell quyết định viết thêm một cẩm nang về lĩnh vực phi quân sự cho thanh thiếu niên, trong đó cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của đạo đức và việc thiện. Continue reading “24/01/1908: Thành lập phong trào Hướng đạo sinh”

23/01/1920: Hà Lan từ chối dẫn độ Hoàng đế Wilhelm II

Nguồn: Netherlands refuses to extradite Kaiser Wilhelm to the Allies, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1920, chính phủ Hà Lan đã từ chối yêu cầu của các nước Đồng minh về việc dẫn độ Wilhelm II, cựu Hoàng đế Đức (Kaiser), người đã sống lưu vong ở Hà Lan từ tháng 11/1918.

Đầu tháng 11/1918, tình hình đã trở nên ảm đạm đối với phe Liên minh Trung tâm trên tất cả các mặt trận của Thế chiến I. Wilhelm II đang có mặt tại tổng hành dinh quân đội Đức ở thị trấn nghỉ dưỡng Spa của Bỉ khi tin tức liên tiếp đến với ông: công nhân bạo loạn ở Berlin, binh biến trong Hải quân Đức và dấu hiệu khởi đầu cách mạng toàn diện ở Đức. Dường như từ mọi hướng, đều có những lời kêu gọi hòa bình, cải cách và loại bỏ hoàng đế. Wilhelm II được thông báo rằng Bộ Tổng tham mưu Đức sẽ thực hiện một cuộc hành quân thống nhất, có trật tự quay trở về nước Đức khi chiến tranh kết thúc, nhưng họ sẽ không bảo vệ ông trước các đối thủ trong nước. Continue reading “23/01/1920: Hà Lan từ chối dẫn độ Hoàng đế Wilhelm II”

21/01/1977: Tổng thống Carter ân xá cho những người trốn nghĩa vụ quân sự

Nguồn: President Carter pardons draft dodgers, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1977, Tổng thống Jimmy Carter đã quyết định ân xá vô điều kiện cho hàng trăm nghìn người đàn ông trốn nghĩa vụ quân sự trong Chiến tranh Việt Nam.

Tổng cộng đã có khoảng 100.000 thanh niên Mỹ trốn ra nước ngoài vào cuối thập niên 1960 và đầu thập niên 1970 để tránh phải đi quân dịch. 90% số này đã đến Canada, nơi sau một số tranh cãi ban đầu, cuối cùng họ đã được chào đón với tư cách là người nhập cư. Trong khi đó, những người khác tìm cách lẩn trốn ngay tại nước Mỹ. Ngoài nhóm trốn đi nghĩa vụ thì một con số tương đối nhỏ – khoảng 1.000 người đào ngũ từ lực lượng vũ trang Mỹ cũng hướng đến Canada. Về mặt kỹ thuật, chính phủ Canada bảo lưu quyền truy tố những người đào ngũ, nhưng trên thực tế, họ đã ngó lơ những người này, thậm chí còn hướng dẫn các nhân viên biên phòng không hỏi quá nhiều câu hỏi. Continue reading “21/01/1977: Tổng thống Carter ân xá cho những người trốn nghĩa vụ quân sự”

19/01/1764: John Wilkes bị khai trừ khỏi Nghị viện Anh

Nguồn: John Wilkes expelled from British Parliament, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1764, Nghị viện Anh chính thức khai trừ John Wilkes vì những bài viết được cho là nhằm bôi nhọ, kêu gọi lật đổ và có tính khiêu dâm của ông. Trong 12 năm tiếp theo, tên của Wilkes đã trở thành từ đồng nghĩa với sự áp bức của Nghị viện cả ở Anh Quốc và các thuộc địa Bắc Mỹ.

Wilkes đã bị đuổi khi dám nghi ngờ tính chính trực của Vua George III và cố vấn thân cận nhất, John Stuart người Scotland, trong ấn bản thứ 45 của tờ báo của ông, Người miền Bắc (The North Briton), vào năm 1763. Khi chính phủ đáp trả bằng cách ra lệnh khám xét văn phòng tòa soạn và bắt giữ các nhân viên, một thẩm phán đã tuyên bố lệnh khám xét này là bất hợp pháp và theo đó bác bỏ mọi cáo buộc. Continue reading “19/01/1764: John Wilkes bị khai trừ khỏi Nghị viện Anh”

17/01/1820: Ngày sinh nữ nhà văn Anne Brontë

Nguồn: English author Anne Brontë is born, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1820, Anne Brontë, con út trong số sáu người con của nhà Brontë, được sinh ra ở Yorkshire, Anh. Người mẹ đã qua đời khi Anne còn là một đứa trẻ sơ sinh, và chị em nhà Brontë đã bị để mặc cho tự xoay sở trong dinh thự ảm đạm của gia đình tại Haworth, một ngôi làng hẻo lánh ở Yorkshire, nơi người cha đang làm giáo sĩ. Bốn chị gái của Anne đều đi học nội trú, nhưng hai người chị lớn nhất chẳng may qua đời nên Emily và Charlotte đã trở về nhà. Các cô gái, cùng với anh trai Branwell, đã đọc ngấu nghiến mọi cuốn sách và sáng tác ra những câu chuyện dày dặn của riêng mình về các vùng đất thần thoại. Continue reading “17/01/1820: Ngày sinh nữ nhà văn Anne Brontë”

16/01/1916: Montenegro đầu hàng quân Áo – Hung

Nguồn: Montenegro capitulates to Austro-Hungarian force, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1916, sau cuộc tấn công kéo dài 8 ngày đánh dấu sự khởi đầu của một chiến lược mới, tích cực gây hấn trong khu vực, quân đội Áo-Hung dưới sự chỉ huy của tổng tư lệnh Franz Conrad von Hotzendorf đã chiếm được Montenegro thuộc vùng Balkan.

Cuối năm 1915, sau những thất bại ban đầu, Liên minh Trung tâm đã hoàn thành việc chinh phục Serbia, quốc gia Balkan mới nổi mà họ tuyên bố đã kích động chiến tranh vào tháng 06/1914, khi một người theo chủ nghĩa dân tộc Serbia ám sát Franz Ferdinand, Thái tử nước Áo. Bất chấp thành công ở Balkan, Conrad vẫn rất tức giận vì những chiến thắng này phần lớn là do quân Đức chứ không phải Áo. Ông phản đối việc thành lập bộ chỉ huy liên quân Đức-Áo trong khu vực, với lý do sợ rằng Áo sẽ bị phụ thuộc vào đồng minh mạnh hơn của mình. Continue reading “16/01/1916: Montenegro đầu hàng quân Áo – Hung”

14/01/1980: Giá vàng đột ngột tăng vọt

Nguồn: Gold prices soar, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1980, sau khi không còn bị chính phủ kiểm soát, giá vàng đã bất ngờ tăng mạnh, đạt mức kỷ lục mới, vượt quá 800 USD/ounce.

Vàng nằm rải rác khắp nơi trong vỏ trái đất, và ngay từ thời cổ đại đã được xem là kim loại quý vì tính khan hiếm và ứng dụng trong luyện kim. Trước thế kỷ 19, hầu hết các quốc gia đều duy trì một hệ thống tiền tệ lưỡng kim, thường bao gồm vàng nhưng chủ yếu vẫn là bạc. Kể từ năm 1821, khởi đầu từ Vương quốc Anh, các đơn vị tiền tệ có thể được quy đổi thành một lượng vàng cố định, một sự thay đổi mà Anh hy vọng sẽ giúp ổn định nền kinh tế đang phát triển nhanh chóng của mình. Continue reading “14/01/1980: Giá vàng đột ngột tăng vọt”

12/01/1995: Con gái của Malcolm X bị bắt vì âm mưu giết người

Nguồn: Malcolm X’s daughter arrested for attempted murder, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1995, Qubilah Shabazz, con gái của Malcolm X, đã bị bắt vì âm mưu giết hại Louis Farrakhan. Shabazz tin rằng Farrakhan phải chịu trách nhiệm cho vụ ám sát cha mình vào năm 1965, và đã tìm cách trả thù qua một kẻ giết thuê. Sau đó, Shabazz đã thừa nhận “trách nhiệm” nhưng kiên quyết phủ nhận mọi cáo buộc chống lại mình; sau đó chính phủ đã chấp nhận thương lượng.

Michael Fitzpatrick, bạn thời trung học của Shabazz, khai rằng bà đã gọi cho ông và yêu cầu ông giết Farrakhan. Fitzpatrick kể lại Shabazz đã nói rằng bà muốn trả thù cho cái chết của cha mình, đồng thời cũng lo sợ cho tính mạng của người mẹ, vì Betty Shabazz đã công khai tố cáo Farrakhan là kẻ đứng sau vụ nổ súng năm 1965. Dù Farrakhan có liên hệ với các thủ lĩnh của tổ chức Quốc gia Hồi giáo (Nation of Islam), những người đã lên kế hoạch giết Malcolm X, nhưng rất có thể hắn không trực tiếp tham gia vào âm mưu này. Continue reading “12/01/1995: Con gái của Malcolm X bị bắt vì âm mưu giết người”

10/01/1962: Lở tuyết làm hàng nghìn người thiệt mạng tại Peru

Nguồn: Avalanche kills thousands in Peru, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1962, một trận lở tuyết trên sườn một ngọn núi lửa ngưng hoạt động đã giết chết hơn 4.000 người ở Peru. Chín thị trấn và bảy ngôi làng nhỏ hơn cũng đã bị phá hủy hoàn toàn.

Núi Huascaran cao 6.705m so với mực nước biển là một ngọn núi thuộc dãy Andes. Dưới chân núi là nơi sinh sống của nhiều cộng đồng nhỏ người Peru, những cư dân làm nông nghiệp ở Thung lũng Rio Santa. Vào tối ngày 10/01, khi hầu hết mọi người đang ăn tối trong nhà của mình, rìa của một dòng sông băng khổng lồ đột nhiên vỡ ra và ầm ầm đổ xuống núi. Khối băng có kích thước bằng hai tòa nhà chọc trời và nặng khoảng 6 triệu tấn, và cư dân ở các thị trấn bên dưới đều nghe thấy tiếng động kinh hoàng mà nó gây ra khi rơi xuống. Continue reading “10/01/1962: Lở tuyết làm hàng nghìn người thiệt mạng tại Peru”

09/01/1776: Thomas Paine xuất bản cuốn ‘Common Sense’

Nguồn: Thomas Paine publishes “Common Sense”, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào này năm 1776, nhà văn Thomas Paine đã cho xuất bản cuốn sách nhỏ “Common Sense” (Lẽ Thường), trong đó đưa ra những lập luận ủng hộ nền độc lập của Mỹ. Dù ngày nay ít còn được sử dụng, các cuốn sách nhỏ này là một phương tiện tuyên truyền ý tưởng quan trọng từ thế kỷ 16 đến thế kỷ 19.

Ban đầu được xuất bản dưới dạng ẩn danh, “Common Sense” kêu gọi các thuộc địa của Mỹ đứng lên giành độc lập khỏi Anh Quốc và được coi là một trong những cuốn sách tuyên truyền có ảnh hưởng nhất trong lịch sử nước Mỹ. Thành công trong việc hợp nhất dân thường và giới lãnh đạo chính trị cùng ủng hộ ý tưởng độc lập, “Common Sense” đóng một vai trò đáng kể trong việc biến chiến tranh thuộc địa trở thành Cách mạng Mỹ. Continue reading “09/01/1776: Thomas Paine xuất bản cuốn ‘Common Sense’”