Thế giới hôm nay: 26/09/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Các biên kịch Hollywood đã đồng ý về một hợp đồng ba năm “dự kiến” với các doanh nghiệp điện ảnh và truyền hình để chấm dứt cuộc đình công kéo dài 146 ngày qua. Hiệp hội Biên kịch Hoa Kỳ cho biết thỏa thuận này, phải được 11.500 thành viên ký thông qua, là “đặc biệt” và sẽ mang lại “những lợi ích và sự bảo vệ có ý nghĩa.” Các biên kịch Hollywood muốn có thu nhập cao hơn và được bảo vệ khỏi trí tuệ nhân tạo. Trong khi đó nghiệp đoàn SAG-AFTRA, đại diện cho 150.000 diễn viên, vẫn đang đình công.

Các quan chức Ukraine khẳng định chỉ huy Hạm đội Biển Đen của Nga là một trong 34 sĩ quan thiệt mạng trong cuộc tấn công tên lửa vào trụ sở hạm đội hôm thứ Sáu tuần trước. Ukraine cũng cho biết ít nhất 6 người đã thiệt mạng trong cuộc không kích ban đêm của Nga vào Odessa, cảng lớn nhất Ukraine. Không quân Ukraine tuyên bố đã đánh chặn được 19 máy bay không người lái và 11 tên lửa hành trình. Continue reading “Thế giới hôm nay: 26/09/2023”

Tại sao Mỹ không nên áp dụng chính sách ngăn chặn với Trung Quốc?

Nguồn: John Mueller, “The Case Against Containment, Foreign Affairs, 21/09/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Chiến lược này đã không giúp giành chiến thắng trong Chiến tranh Lạnh và cũng sẽ không thể đánh bại Trung Quốc.

Trong cuộc tranh luận về cách nước Mỹ nên ứng phó với một Trung Quốc đang ngày càng quyết đoán, nhiều nhà bình luận đã ủng hộ một giải pháp có sẵn: chính sách ngăn chặn. Bằng cách áp dụng chính sách Chiến tranh Lạnh này, Washington đã đẩy lùi những tiến bộ chính trị và quân sự của Liên Xô (và Trung Quốc) ở bất cứ nơi nào chúng xuất hiện, nhờ đó ngăn chặn chủ nghĩa cộng sản quốc tế lan rộng. Theo lối nghĩ này, chính sách ngăn chặn đã giành chiến thắng trong Chiến tranh Lạnh, cho phép người Mỹ kiểm soát sức mạnh của Liên Xô mà không cần tham gia vào một cuộc chiến trực tiếp với nước này. Continue reading “Tại sao Mỹ không nên áp dụng chính sách ngăn chặn với Trung Quốc?”

Thế giới hôm nay: 25/09/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Tại Kosovo, lực lượng an ninh đang bao vây khoảng 30 tay súng đã giết chết một sĩ quan cảnh sát trong vụ việc được chính quyền gọi là tấn công khủng bố. Ba tay súng cũng thiệt mạng trong vụ xả súng xảy ra ở phía bắc đất nước gần biên giới với Serbia, nơi có nhiều người Kosovo sắc tộc Serb. Khu vực này có bất ổn kể từ tháng 5 khi các thị trưởng người Kosovo sắc tộc Albania được bổ nhiệm ở một số thị trấn. Serbia không công nhận Kosovo.

Bộ trưởng quốc phòng Ý chỉ trích kế hoạch hỗ trợ tài chính của Đức cho các tổ chức từ thiện hỗ trợ người di cư vượt biển Địa Trung Hải vào châu Âu. Đây là tranh cãi mới nhất trong nội bộ EU về cách ngăn chặn dòng người di cư từ châu Phi và Trung Đông. Bộ ngoại giao Đức phản bác rằng nước này có “nghĩa vụ pháp lý, nhân đạo và đạo đức” trong việc ứng cứu người trên biển. Continue reading “Thế giới hôm nay: 25/09/2023”

Tướng lĩnh lão thành âm thầm gây áp lực lên Tập tại Bắc Đới Hà?

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Military elder put silent pressure on Xi at Beidaihe,” Nikkei Asia, 21/09/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Cuộc thanh trừng trong hàng ngũ quân đội và sự bất mãn âm ỉ đã khiến các vị tướng về hưu phải họp mật nghị.

Tại một cuộc họp ở khu nghỉ mát ven biển Bắc Đới Hà hồi mùa hè này, một nhân vật hàng đầu trong quân đội, 94 tuổi, đã ngồi im lặng trong khi Chủ tịch Tập Cận Bình và những người ra quyết định hàng đầu khác của Đảng Cộng sản Trung Quốc cẩn trọng lắng nghe một đảng viên lão thành đã nghỉ hưu khác nhận xét về tình hình đất nước. Continue reading “Tướng lĩnh lão thành âm thầm gây áp lực lên Tập tại Bắc Đới Hà?”

24/09/1948: Mildred Gillars không nhận tội phản quốc

Nguồn: Mildred Gillars—aka “Axis Sally”—pleads not guilty to treason, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1948, Mildred Gillars – nữ công dân Mỹ thường được biết đến với cái tên Sally Phe Trục (Axis Sally), người từng sinh sống ở Đức và tham gia phát sóng chương trình tuyên truyền trên đài phát thanh của Đức Quốc Xã trong Thế chiến II – đã kháng cáo về tám tội danh phản quốc. Luật sư của bà, James J. Laughlin, nói với thẩm phán rằng ông muốn mời Tổng thống Harry S. Truman làm nhân chứng, nhưng không nói rõ lý do. Continue reading “24/09/1948: Mildred Gillars không nhận tội phản quốc”

23/09/1933: Các nhà địa chất học của Standard Oil đến Ả Rập Saudi

Nguồn: Standard Oil geologists arrive in Saudi Arabia, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1933, một nhóm các nhà địa chất người Mỹ đã đến cảng Jubail ở Vịnh Ba Tư thuộc Ả Rập Saudi và bắt đầu hành trình tiến vào sa mạc. Tháng 7 năm đó, với việc phát hiện ra một mỏ dầu khổng lồ ở Ghawar, Quốc vương Ả Rập Saudi Abdel Aziz đã cấp cho công ty Standard Oil của California một thư nhượng quyền cho phép “thăm dò, tìm kiếm, khoan, chiết xuất, sản xuất và vận chuyển” dầu mỏ và “vật chất bitumen tương tự” ở Miền Đông rộng lớn của nước ông. Về phần mình, Standard Oil ngay lập tức cử các nhà khoa học đến xác định vị trí có lợi nhất để bắt đầu khai thác. Continue reading “23/09/1933: Các nhà địa chất học của Standard Oil đến Ả Rập Saudi”

Hành trình trên đất Trung Quốc của Thái Đình Lan, tác giả Hải Nam Tạp Trước

Biên dịch: Hồ Bạch Thảo

Xem thêm: Hành trình qua các địa danh Việt Nam

Vừa mới rời ải Do, dân cư thưa thớt, đường sá gập ghềnh, thuộc loại núi rừng hoang vu. Đi 25 dặm,[1] nghĩ tại quán Văn Khẩu, trấn Hạ Thạch (có lính của sảnh Minh Giang trú phòng); chủ quán họ Tôn (tên Bồi Hùng, tự là Tử Tuấn, người đất Kim Quỹ, Giang Tô; dòng dõi Chế quân Tôn Bình Thúc) mời ăn. Lại đi 20 dặm đến trấn Thượng Thạch, trú tại công thự viên Tri châu người bản xứ họ Bế (tên Thành Tú; công thự cung cấp ăn uống cho người đi theo và binh lính). Continue reading “Hành trình trên đất Trung Quốc của Thái Đình Lan, tác giả Hải Nam Tạp Trước”

Chuyển động Quốc Phòng (15/9 – 21/9/2023)

Thực hiện: Viên Đăng Huy | Hiệu đính: Nguyễn Thế Phương

Chiến tranh Nga – Ukraine:

Continue reading “Chuyển động Quốc Phòng (15/9 – 21/9/2023)”

Thế giới hôm nay: 22/09/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Rupert Murdoch tuyên bố từ chức chủ tịch Fox Corporation (công ty mẹ của Fox News) và News Corp, công ty sở hữu các tờ báo như Wall Street Journal. Con trai ông, Lachlan, sẽ thay ông điều hành cả hai công ty. Trong một thông báo gửi nhân viên, ông Murdoch viết “đã đến lúc tôi đảm nhận những vai trò khác.”

Chủ tịch Hạ viện Mỹ Kevin McCarthy đã phải chịu thất bại khi phe bảo thủ trong đảng Cộng hòa chặn dự luật chi tiêu quốc phòng lần thứ ba liên tiếp. Đây là một trong 12 dự luật phải được thông qua nếu không chính phủ phải đóng cửa từ ngày 1 tháng 10. Ông McCarthy và các đảng viên Cộng hòa ôn hòa đã cố gắng thông qua nguồn tài trợ tạm thời để kéo dài thời hạn, nhưng cho đến nay vẫn không thành công. Continue reading “Thế giới hôm nay: 22/09/2023”

Lý do thực sự đằng sau chủ nghĩa bảo hộ của phương Tây

Nguồn: Gideon Rachman, “The real reasons for the west’s protectionism,” Financial Times, 18/09/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Mỹ và EU tin rằng không chỉ nền kinh tế mà cả sự ổn định chính trị và xã hội của họ đang bị đe dọa.

“Hãy trao đổi thương mại tự do với Trung Quốc và thời gian đang đứng về phía chúng ta.” Đó là quan điểm đầy tự tin của George W. Bush, cựu tổng thống Mỹ, trước khi Trung Quốc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới WTO vào năm 2001. Một thế hệ sau, nhiều người ở phương Tây đã đi đến kết luận rằng, trên thực tế, thời gian đã đứng về phía Trung Quốc. Continue reading “Lý do thực sự đằng sau chủ nghĩa bảo hộ của phương Tây”

21/09/1904: Tù trưởng Joseph qua đời ở Washington

Nguồn: The great Nez Perce leader Chief Joseph dies in Washington, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1904, thủ lĩnh của người Nez Perce, Tù trưởng Joseph đã qua đời ở tuổi 64 tại khu định cư Colville ở phía bắc Washington. Những người định cư da trắng đã mô tả ông như một siêu nhân và một thiên tài quân sự. Nhưng trên thực tế, Thủ lĩnh Him-mah-too-yah-lat-kekt (“sấm chớp từ núi cao”) giống một nhà ngoại giao hơn là một chiến binh. Continue reading “21/09/1904: Tù trưởng Joseph qua đời ở Washington”

Thế giới hôm nay: 21/09/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Cục Dự trữ Liên bang Mỹ giữ nguyên lãi suất cơ bản ở mức 5,25% đến 5,5%, mà hiện là mức cao nhất 22 năm qua. Các lãnh đạo Fed nói sẽ có thêm một đợt tăng lãi suất nữa trong năm nay, với kỳ vọng giữ lãi suất ổn định trong năm tới để chống lạm phát.

Lệnh ngừng bắn được thực hiện ở Nagorno-Karabakh, một ngày sau khi ít nhất 32 người được cho là đã thiệt mạng trong cuộc tấn công của Azerbaijan vào phe ly khai Armenia. Theo thỏa thuận, lực lượng dân quân Armenia trong khu vực sẽ giải giáp và giải tán. Cuộc chiến ở Karabakh hồi năm 2020 đã chứng kiến Azerbaijan chiếm lại lãnh thổ trong và xung quanh khu vực. Cuộc tấn công mới nhất của Azerbaijan, và thỏa thuận đình chiến hôm nay, xem như đã định đoạt số phận của Karabakh. Continue reading “Thế giới hôm nay: 21/09/2023”

Liệu phương Tây có bỏ rơi Ukraine?

Nguồn: Liana Fix và Michael Kimmage, “Will the West Abandon Ukraine?,” Foreign Affairs, 12/09/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Kyiv phải chuẩn bị cho sự thay đổi quan điểm có thể xảy ra ở Mỹ và châu Âu.

Khi Nga sáp nhập Crimea và xâm chiếm miền đông Ukraine năm 2014, Kyiv có rất nhiều người ủng hộ. Pháp, Đức, Anh, và Mỹ đều tìm cách khôi phục chủ quyền của Ukraine qua các biện pháp trừng phạt đối với Nga hoặc qua con đường ngoại giao, nhưng họ từ chối can thiệp quân sự trực tiếp. Và rất lâu sau đó họ mới cung cấp viện trợ quân sự sát thương – trong trường hợp của Washington là đến tận năm 2019. Continue reading “Liệu phương Tây có bỏ rơi Ukraine?”

Friendshoring là gì?

Nguồn: “What is friendshoring?” The Economist, 30/08/2023.

Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Tại hội nghị thường niên Jackson Hole vào tuần trước, các lãnh đạo ngân hàng trung ương toàn cầu đã thảo luận về mối đe dọa của tiến trình phi toàn cầu hóa và các vấn đề khác. Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) Christine Lagarde lưu ý rằng các chính phủ phương Tây đang ngày càng áp dụng nhiều chính sách thúc đẩy friendshoring (chuyển sản xuất sang các nước bạn bè thân thiện) đối với các ngành công nghiệp chiến lược. Vậy friendshoring có nghĩa là gì? Continue reading “Friendshoring là gì?”

Hàm ý của việc thiết lập Đối tác Chiến lược Toàn diện Việt-Mỹ

Tác giả: Nguyễn Quang Dy

Người ta nói nên tránh làm việc lớn trong “tháng ngâu”, nhưng Việt Nam và Mỹ đã làm một việc trọng đại. Ngày 10/9/2023 sẽ đi vào lịch sử, đánh dấu một bước ngoặt mới trong quan hệ Việt-Mỹ. Hai nước cựu thù nay đã trở thành “đối tác chiến lược toàn diện, vì hòa bình, hợp tác và phát triển bền vững”. Vấn đề là “chúng ta sẽ tiến xa đến đâu”. Continue reading “Hàm ý của việc thiết lập Đối tác Chiến lược Toàn diện Việt-Mỹ”

19/09/1985: Động đất rung chuyển Thành phố Mexico

Nguồn: Earthquake shakes Mexico City, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1985, một trận động đất mạnh đã tấn công Thành phố Mexico và khiến 10.000 người thiệt mạng, 30.000 người khác bị thương, và hàng nghìn người mất nhà cửa.

Lúc 7:18 sáng, người dân Thành phố Mexico đã giật mình tỉnh giấc bởi một trận động đất mạnh 8,1 độ richter, một trong những trận động đất mạnh nhất từng xảy ra ở khu vực này. Ảnh hưởng của trận động đất là đặc biệt tàn khốc do đặc điểm nền đất của thành phố. Thành phố Mexico nằm trên một cao nguyên được bao quanh bởi núi và núi lửa. Trong thời cổ đại, vùng cao nguyên này gồm các hồ lớn. Khi tầng chứa nước ngầm bên dưới thành phố cạn dần, người ta mới phát hiện ra rằng thành phố nằm trên một hỗn hợp đất và cát kém ổn định hơn nhiều so với đá cứng, và có thể trở nên bất ổn nếu có động đất. Continue reading “19/09/1985: Động đất rung chuyển Thành phố Mexico”

Thế giới hôm nay: 19/09/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Iran thả năm người Mỹ trong một cuộc trao đổi tù nhân do Qatar làm trung gian. Để đổi lấy các con tin mang quốc tịch kép Mỹ-Iran, chính quyền Biden đã đồng ý giải tỏa 6 tỷ USD doanh thu dầu mỏ của Iran bị giữ ở Hàn Quốc kể từ khi trừng phạt được thắt chặt vào năm 2018. Mỹ cũng sẽ thả 5 người Iran, với hai người dự kiến hồi hương. Mỹ và Iran gần đây đang có những bước giảm căng thẳng, đặc biệt là về chương trình hạt nhân của Tehran.

Ukraine cách chức 6 thứ trưởng quốc phòng trong nỗ lực tái cơ cấu lại bộ quốc phòng vốn chìm trong các cáo buộc tham nhũng. Trong một diễn biến khác, người phát ngôn Ukraine thông báo lực lượng nước này đã chiếm lại hai ngôi làng ở phía nam Bakhmut, một thị trấn bị Nga chiếm. Cuộc phản công của Ukraine tiến triển chậm, nhưng tổng thống Volodymyr Zelensky cho biết quân đội của ông đang thắng lợi “từng bước một.” Continue reading “Thế giới hôm nay: 19/09/2023”

Chính quyền Biden nhìn thấy vấn đề trong chính sách kinh tế của Tập

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Biden administration detects red flags in Xiconomics,” Nikkei Asia, ngày 14/09/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Tổng thống Mỹ nhận xét ‘nguyên lý’ kinh tế của Trung Quốc ‘hoàn toàn không hiệu quả’

Cuối tuần qua, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã đưa ra bình luận về nền kinh tế Trung Quốc với giọng điệu chắc chắn đến mức nhiều người phải nhướng mày.

Tập “đang vô cùng bận rộn,” Biden nói trong một cuộc họp báo ở Hà Nội.

“Ông ấy đang đối mặt với tỷ lệ thất nghiệp khổng lồ trong giới trẻ. Một trong những nguyên lý kinh tế chính trong kế hoạch của ông ấy hoàn toàn không còn hiệu quả nữa. Tôi không mừng vì điều đó. Nhưng đúng là nó không hiệu quả.” Continue reading “Chính quyền Biden nhìn thấy vấn đề trong chính sách kinh tế của Tập”

Thế giới hôm nay: 18/09/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cam kết EU sẽ xây dựng kế hoạch hành động để giúp Ý đối phó với làn sóng người di cư đột ngột. Hơn 7.000 người đã đến đảo Lampedusa của Ý trong những ngày gần đây; gần 115.000 người đã đến Ý bằng đường biển trong 8 tháng đầu năm. Hôm Chủ nhật, bà von der Leyen đã đến thăm Lampedusa, nơi thủ tướng cực hữu Giorgia Meloni của Ý đã ban bố tình trạng khẩn cấp.

Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ và ngoại trưởng Trung Quốc đã có các cuộc gặp “thẳng thắn, thực chất và mang tính xây dựng” tại Malta vào cuối tuần qua, theo giới chức hai bên. Hai cường quốc gần đây đã có một số nỗ lực nhằm cải thiện quan hệ. Có suy đoán đây là bước đi tiền trạm để Joe Biden và Tập Cận Bình gặp nhau vào cuối năm nay. Continue reading “Thế giới hôm nay: 18/09/2023”

Vì sao nhiều người Ukraine phản bội tổ quốc?

Nguồn: Adrian Karatnycky, “Ukraine’s Long and Sordid History of Treason, Foreign Policy, 04/09/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vì tiền hoặc vì niềm tin, một số người Ukraine đang giúp Nga giết hại đồng bào của họ.

Benedict Arnold, Vidkun Quisling, Philippe Pétain: Những kẻ phản bội khét tiếng, những tay sai của kẻ thù vẫn xuất hiện xuyên suốt lịch sử. Giờ đây, hàng ngũ của họ đang được bổ sung trong bối cảnh chiến tranh Nga-Ukraine, ngay cả khi chỉ có vài cái tên được biết đến bên ngoài Ukraine.

Kể từ khi Liên Xô tan rã vào năm 1991, lịch sử Ukraine với tư cách là một quốc gia độc lập đã chứng kiến rất nhiều trường hợp phản bội và phản quốc. Ngay từ những ngày đầu, các nhà lãnh đạo Nga không hài lòng với việc Ukraine tách khỏi Moskva đã tìm thấy những người sẵn sàng giúp đỡ họ trong nỗ lực lật đổ nhà nước và xâm nhập vào các cơ quan an ninh quốc gia của Ukraine. Continue reading “Vì sao nhiều người Ukraine phản bội tổ quốc?”