Tag: 1960

25/11/1960: Chị em nhà Mirabal bị chế độ Trujillo ám sát

Nguồn: Mirabal sisters assassinated by Trujillo regime, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1960, một chiếc xe hơi chở ba nhà bất đồng chính kiến người Dominica, chị em nhà Mirabal, đã bị chặn lại trên đường đến nhà tù nơi hai người chồng của họ đang bị giam giữ. Các thành viên của cảnh sát mật Cộng hòa Dominica, bao gồm “cánh tay phải” của nhà độc tài Rafael Trujillo, đã đánh chết ba chị em và tài xế của họ, đặt thi thể vào chiếc xe rồi đẩy nó xuống vách đá để khiến vụ giết người trông giống như một vụ tai nạn. Nỗ lực che đậy đó chẳng đánh lừa được ai, và chị em nhà Mirabal đã trở thành những liệt sĩ trong cuộc kháng chiến của người Dominica. Chỉ một năm sau, Trujillo cũng sẽ bị giết trong một cuộc phục kích ven đường. Continue reading “25/11/1960: Chị em nhà Mirabal bị chế độ Trujillo ám sát”

13/07/1960: John F. Kennedy được đề cử làm ứng viên tổng thống

Nguồn: John F. Kennedy nominated for presidency, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1960, tại Los Angeles, California, Thượng nghị sĩ John F. Kennedy của Massachusetts đã được Đại hội Đảng Dân chủ đề cử làm ứng viên tổng thống, đánh bại Thượng nghị sĩ Lyndon B. Johnson của Texas. Ngày hôm sau, đại hội đã nhất trí bầu Johnson vào liên danh tranh cử với Kennedy.

Bốn tháng sau, vào ngày 8/11, Kennedy đã giành được 49,7% số phiếu phổ thông trong một trong những cuộc bầu cử tổng thống sít sao nhất trong lịch sử nước Mỹ, thắng sát nút đương kim Phó Tổng thống Richard M. Nixon, một đảng viên Đảng Cộng hòa, người nhận được 49,6% số phiếu. Continue reading “13/07/1960: John F. Kennedy được đề cử làm ứng viên tổng thống”

23/05/1960: Adolf Eichmann bị bắt

Nguồn: High-ranking Nazi official Adolf Eichmann captured, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1960, Thủ tướng Israel David Ben-Gurion tuyên bố với thế giới rằng tên tội phạm chiến tranh Đức Quốc Xã Adolf Eichmann đã bị bắt và sẽ bị xét xử tại Israel. Eichmann, một sĩ quan SS của Đức Quốc Xã, người đứng sau “giải pháp cuối cùng cho vấn đề Do Thái” của Adolf Hitler, đã bị các đặc vụ Israel bắt giữ ở Argentina vào ngày 11/05 và chuyển đến Israel chín ngày sau đó. Continue reading “23/05/1960: Adolf Eichmann bị bắt”

21/05/1960: Động đất lớn ở Chile

Nguồn: Huge earthquake hits Chile, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1960, cơn địa chấn đầu tiên trong một chuỗi động đất đã xuất hiện tại Valdivia, Chile. Tính đến thời điểm kết thúc, các trận động đất và hậu quả của chúng đã giết chết 5.000 người và khiến 2 triệu người khác mất nhà cửa. Được ghi nhận có cường độ 7,6 độ Richter, trận động đất đầu tiên thực sự rất mạnh và đã giết chết một số người. Tuy nhiên, nó chỉ là điềm báo trước cho một trong những cơn động đất mạnh nhất từng được ghi nhận trong lịch sử. Continue reading “21/05/1960: Động đất lớn ở Chile”

09/05/1960: FDA cho phép sử dụng thuốc tránh thai

Nguồn: FDA approves “the pill”, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1960, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã phê chuẩn loại thuốc tránh thai được sản xuất thương mại đầu tiên trên thế giới —Enovid-10, do Công ty G.D. Searle ở Chicago, Illinois sản xuất. Continue reading “09/05/1960: FDA cho phép sử dụng thuốc tránh thai”

19/08/1960: Phi công Mỹ Francis Gary Powers bị kết án ở Liên Xô

Nguồn: Captured U.S. spy pilot sentenced in Russia, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1960, tại Liên Xô, phi công do thám người Mỹ, Francis Gary Powers, người bị bắt giữ cùng chiếc U-2 của mình, đã bị kết án 10 năm tù sau khi thừa nhận là gián điệp.

Ngày 01/05/1960, Powers cất cánh từ Pakistan, cầm lái chiếc máy bay trinh sát tầm cao Lockheed U-2 cực kỳ tối tân. Là phi công của CIA, ông được giao nhiệm vụ bay qua khoảng 2.000 dặm trên bầu trời Liên Xô đến sân bay quân sự BodØ ở Na Uy, thu thập thông tin tình báo dọc đường đi. Nhưng chỉ mới đi được nửa chặng đường, Powers đã bị Liên Xô bắn hạ, ngay tại Sverdlovsk trên dãy núi Ural. Ông may mắn sống sót sau cú nhảy dù ở độ cao 4500m, nhưng đã bị chính quyền Liên Xô bắt giữ ngay lập tức. Continue reading “19/08/1960: Phi công Mỹ Francis Gary Powers bị kết án ở Liên Xô”

09/02/1960: Người thừa kế hãng bia Coors bị bắt cóc

Nguồn: Coors brewery heir is kidnapped, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1960, Adolph Coors đã biến mất khi đang lái xe đi làm từ nhà mình ở Morrison, Colorado. Cháu trai của người sáng lập hãng Coors đồng thời là chủ tịch của nhà máy bia tại Golden, Colorado, đã bị bắt cóc và đòi tiền chuộc trước khi bị bắn chết. Bằng chứng xung quanh vụ việc đã dẫn đến một trong những cuộc truy lùng lớn nhất của FBI: cuộc truy lùng Joe Corbett.

Corbett, một học giả Fulbright tại Đại học Oregon, đang chuẩn bị theo học trường y thì vào năm 1951, anh ta vướng vào một vụ gây lộn với một trung sĩ Không quân. Trong lúc ẩu đả, anh đã bắn chết người đàn ông kia và cuối cùng phải nhận tội giết người cấp độ hai. Corbett bị giam vài năm ở nhà tù San Quentin trước khi được chuyển đến một cơ sở có an ninh tối thiểu, nơi anh ta dễ dàng trốn thoát và bắt đầu sống dưới tên giả là Walter Osborne. Continue reading “09/02/1960: Người thừa kế hãng bia Coors bị bắt cóc”

11/07/1960: “Giết con chim nhại” xuất bản lần đầu tiên

Nguồn: “To Kill a Mockingbird” published, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1960, tiểu thuyết gia 34 tuổi Nelle Harper Lee đã cho xuất bản cuốn tiểu thuyết đầu tiên của mình, “Giết con chim nhại” (To Kill a Mockingbird).

Lấy bối cảnh ở Maycomb, một thị trấn nhỏ ở Alabama giống như quê nhà Monroeville của Lee, “Giết con chim nhại” sở hữu nhiều nhân vật không thể xóa nhòa, bao gồm cô bé kể chuyện mang phong cách tomboy, Jean Louise Finch (được biết đến với cái tên “Scout”), ông hàng xóm bí ẩn Boo Radley và cha của Scout, Atticus Finch, một luật sư nổi tiếng, người đã bào chữa cho một người đàn ông da đen bị buộc tội cưỡng hiếp một phụ nữ da trắng. Giờ đây đã trở thành một tác phẩm bắt buộc trong các trường trung học cơ sở và trung học phổ thông và là chủ đề của nhiều nỗ lực kiểm duyệt, “Giết con chim nhại” đem lại mô tả sống động về cuộc sống ở miền nam nước Mỹ dưới thời kỳ Jim Crow, trong cuộc Đại Khủng hoảng. Continue reading “11/07/1960: “Giết con chim nhại” xuất bản lần đầu tiên”

21/03/1960: Thảm sát ở Sharpeville

Nguồn: Massacre in Sharpeville, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1960, tại thị trấn của người da đen Sharpeville, gần thành phố Johannesburg, Nam Phi, cảnh sát da trắng đã nổ súng vào một nhóm biểu tình người da đen không được vũ trang, giết chết 69 người và làm bị thương 180 người khác sau loạt đạn tiểu liên. Nhóm biểu tình này đang phản đối việc chính phủ Nam Phi hạn chế quyền đi lại của người da màu. Sau thảm sát Sharpeville, biểu tình đã nổ ra khắp Cape Town và hơn 10.000 người đã bị bắt trước khi quân đội lập lại trật tự. Continue reading “21/03/1960: Thảm sát ở Sharpeville”

05/03/1960: Ra đời bức ảnh mang tính biểu tượng của Che Guevara

Nguồn: Iconic photo of Che Guevara taken, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Trong khoảnh khắc trước khi bị bắn chết bởi một người lính của chính phủ Bolivia, nhà cách mạng Ernesto “Che” Guevara đã nói với người xử tử mình “Bắn đi tên hèn nhát! Ngươi chỉ có thể giết chết một người đàn ông thôi!” Guevara qua đời một thời gian ngắn sau đó, vào ngày 09/10/1967 ở tuổi 39, nhưng ông đã đúng khi khẳng định rằng đây không phải là dấu chấm hết cho di sản của mình. Ngày nay, di sản đó gần như luôn gắn liền với một bức ảnh duy nhất, Guerrillero Heroico, mà một số người đã gọi là bức ảnh nổi tiếng nhất thế giới.

Bức ảnh đó được chụp vào ngày 05/03/1960, bảy năm trước khi Guevara qua đời, tại một đám tang dành cho các công nhân thiệt mạng trong một vụ nổ ở cảng Cuba, mà chính phủ cách mạng Fidel Castro đã đổ lỗi là do người Mỹ tiến hành. Guevara, một vị tướng trong cuộc cách mạng, đồng thời là bộ não đứng sau chế độ Castro, đã đứng nhìn chăm chú khi Fidel phát biểu đầy phẫn nộ tại đám tang. Continue reading “05/03/1960: Ra đời bức ảnh mang tính biểu tượng của Che Guevara”

16/12/1960: Hai máy bay đâm nhau trên bầu trời New York

Nguồn: Two airplanes collide over New York City, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1960, hai chiếc máy bay đã va vào nhau trên bầu trời thành phố New York, giết chết 134 người trên máy bay và dưới mặt đất. Vụ va chạm trên không không tưởng này là tai nạn duy nhất kiểu như vậy từng xảy ra trên bầu trời một thành phố lớn trong lịch sử Hoa Kỳ.

Sáng hôm ấy, tuyết rơi dày ở New York khi chiếc United DC-8 đang bay từ Chicago đến Sân bay Idlewild (nay là sân bay quốc tế John F. Kennedy) ở phía nam quận Queens. Cùng lúc đó, một chiếc TWA Super Constellation đang bay từ Dayton, Ohio tới Sân bay LaGuardia ở phía bắc quận Queens. Do thời tiết xấu, chiếc United được yêu cầu bay vòng để chờ hạ cánh. Tuy nhiên, phi công đã tính toán sai vị trí của đường bay vòng này nên chiếc United đã đi thẳng vào đường bay của chiếc TWA. Continue reading “16/12/1960: Hai máy bay đâm nhau trên bầu trời New York”

07/05/1960: Brezhnev trở thành Chủ tịch Liên Xô

Nguồn: Brezhnev becomes president of the USSR, History.com

Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp

Vào ngày này năm 1960, Leonid Brezhnev, một trong những người thân tín nhất của vị lãnh đạo Liên Xô Nikita Khrushchev, đã được chọn làm Chủ tịch Đoàn Chủ tịch Xô viết Tối cao – tức nguyên thủ quốc gia của Liên Xô. Đây là một bước quan trọng trong sự gia tăng quyền lực của Brezhnev, kết thúc bằng việc sau đó ông bước lên nắm quyền kiểm soát Liên Xô vào năm 1964.

Brezhnev đã từng là một cấp phó thân tín của Khrushchev kể từ những năm 1940. Khi Khrushchev dần thăng tiến qua các cấp bậc, vị cấp phó thân tín này của ông cũng thăng tiến theo. Continue reading “07/05/1960: Brezhnev trở thành Chủ tịch Liên Xô”

20/12/1960: Thành lập Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam

NLF flag

Nguồn: “National Liberation Front formed,” History.com (truy cập ngày 19/12/2015).

Biên dịch: Nguyễn Huy Hoàng

Vào ngày này năm 1960, chính phủ miền Bắc Việt Nam đã thông báo thành lập Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam tại một hội nghị được tổ chức “ở một nơi nào đó ở miền Nam.” Tổ chức này, thường được gọi là Mặt trận Giải phóng (MTGP), được thiết kế nhằm lặp lại sự thành công của Việt Minh, tổ chức liên minh dân tộc chủ nghĩa đã giải thoát thành công Việt Nam khỏi ách thống trị của thực dân Pháp.

MTGP đã tìm đến những bộ phận của xã hội miền Nam Việt Nam vốn không hài lòng với chính phủ và các chính sách của Tổng thống Ngô Đình Diệm. Một trăm đại biểu đại diện cho hơn một chục đảng phái chính trị và các nhóm tôn giáo – cả cộng sản lẫn phi cộng sản – đã tham dự hội nghị. Tuy nhiên, ngay từ đầu, MTGP đã được lãnh đạo bởi BCHTW Đảng Lao động (tức Đảng Cộng sản) và hoạt động như một chính phủ của Bắc Việt ở miền Nam Việt Nam. Chế độ Sài Gòn gọi MTGP là “Việt Cộng,” một cách rút gọn mang tính miệt thị của “Việt Nam Cộng sản.” Continue reading “20/12/1960: Thành lập Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam”

16/09/1960: Đại sứ Mỹ cảnh báo tình hình Sài Gòn

Taxis in Saigon, Vietnam ca. 1960's (5)

Nguồn: “U.S. Ambassador in Saigon warns that situation is worsening“, History.com, truy cập ngày 15/09/2015.

Biên dịch và Hiệu đính: Nguyễn Ngọc Tường Ngân

Vào ngày này năm 1960, trong một bức điện gửi Ngoại trưởng Christian A. Herter, Đại sứ Hoa Kỳ tại Sài Gòn Elbridge Durbrow phân tích hai mối đe dọa riêng biệt nhưng có liên quan đến nhau đối với chế độ Ngô Đình Diệm, đó là mối nguy từ các cuộc biểu tình hoặc đảo chính, chủ yếu là có nguồn gốc “phi cộng sản”; và sự nguy hiểm của việc Việt Cộng mở rộng dần dần sự kiểm soát đối với các vùng nông thôn.

Durbrow giải thích rằng bất kỳ cuộc đảo chính nào sẽ được thúc đẩy một phần bởi “mong muốn chân thành ngăn chặn lực lượng Cộng sản chiếm quyền kiểm soát toàn bộ Việt Nam”. Ông nói tới các phương pháp Diệm có thể sử dụng để giảm thiểu hai mối đe dọa, bao gồm cho em trai mình là Ngô Đình Nhu (chỉ huy lực lượng cảnh sát mật) ra nước ngoài và cải thiện quan hệ với nông dân. Continue reading “16/09/1960: Đại sứ Mỹ cảnh báo tình hình Sài Gòn”

09/07/1960: Xô – Mỹ đe dọa nhau về tình hình Cuba

DB4751D2-EDDD-41DF-B94DA5698A8BDD5D

Nguồn: “Khrushchev and Eisenhower trade threats over Cuba,” History.com (truy cập ngày 08/7/2015).

Biên dịch: Phạm Văn Chính | Hiệu đính: Nguyễn Huy Hoàng

Vào ngày này năm 1960, Tổng thống Hoa Kỳ Dwight D. Eisenhower và Chủ tịch hội đồng bộ trưởng Liên Xô (Thủ tướng) Nikita Khrushchev đã trực tiếp đưa ra những lời đe dọa về tương lai của Cuba. Trong những năm sau đó, Cuba đã trở thành tiêu điểm nguy hiểm  của cuộc cạnh tranh thời Chiến tranh Lạnh giữa Hoa Kỳ và Liên Xô.

Vào tháng Giêng năm 1959, nhà cách mạng Cuba Fidel Castro đã lật đổ chế độ độc tài lâu năm của Fulgencio Batista. Mặc dù Hoa Kỳ công nhận chính quyền mới của Castro, nhưng nhiều thành viên trong chính phủ Eisenhower vẫn còn những hoài nghi sâu sắc liên quan đến định hướng chính trị của nhà lãnh đạo mới đầy lôi cuốn của Cuba. Continue reading “09/07/1960: Xô – Mỹ đe dọa nhau về tình hình Cuba”

16/05/1960: Hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Xô thất bại

Khrushchev_U2

Nguồn: “U.S.-Soviet summit meeting collapses,” History.com (truy cập ngày 15/5/2015).

Biên dịch & Hiệu đính: Nguyễn Huy Hoàng

Ngày 16 tháng 5 năm 1960, trong bối cảnh Liên Xô vừa bắn hạ một chiếc máy bay do thám U-2 của Mỹ hôm mùng 1 tháng 5, nhà lãnh đạo Nga Nikita Khrushchev đã chỉ trích Mỹ và Tổng thống Dwight D. Eisenhower tại một cuộc họp thượng đỉnh giữa hai nguyên thủ quốc gia tại Paris. Cơn bộc phát của Khrushchev đã khiến Eisenhower tức giận và làm tiêu tan bất cứ cơ hội nói chuyện hay đàm phán thành công nào tại hội nghị.

Ngày 1 tháng 5 năm 1960, Liên Xô bắn hạ một máy bay do thám của CIA và bắt giữ phi công, Gary Francis Powers. Hoa Kỳ phủ nhận chiếc máy bay được sử dụng cho hoạt động tình báo, thay vào đó tuyên bố đó chỉ đơn thuần là một chiếc máy bay phụ vụ dự báo thời tiết đi lạc hướng. Sau đó Liên Xô đã bắt giữ Powers, thu thập được phần lớn mảnh vỡ từ chiếc máy bay, và Powers thừa nhận ông đang làm việc cho CIA. Sự việc trở thành một thất bại quan hệ công chúng của Eisenhower và ông buộc phải thừa nhận chiếc máy bay quả thật đã được sử dụng để do thám Liên Xô. Continue reading “16/05/1960: Hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Xô thất bại”