Tại sao hiệp ước mới của LHQ về “Biển cả” lại quan trọng đến vậy?

Nguồn: “Why a new UN treaty to safeguard the “high seas” matters”, The Economist, 08/03/2023.

Biên dịch: Nguyễn Thanh Mai

Các vùng biển quốc tế bị lãng quên từ lâu cuối cùng sẽ nhận được nhiều sự bảo vệ hơn

Biển cả, thứ bao phủ gần ba phần tư bề mặt Trái đất, có vai trò duy trì và điều hòa sự sống trên hành tinh. Mỗi năm, nó hấp thụ khoảng một phần tư lượng carbon dioxide do nhân loại thải ra. Ngoài ra nó cũng có giá trị kinh tế. Thực phẩm, vận tải biển, du lịch và các hoạt động khác trên đại dương có trị giá khoảng 2,5 nghìn tỷ đô la hàng năm. Nhưng gần hai phần ba đại dương nằm ngoài vùng đặc quyền kinh tế, kéo dài 200 hải lý (370km) từ bờ biển của các quốc gia. Điều này có nghĩa là khoảng 219 triệu km vuông đại dương, được gọi là “biển cả”, nằm ngoài thẩm quyền của bất kỳ quốc gia nào. Continue reading “Tại sao hiệp ước mới của LHQ về “Biển cả” lại quan trọng đến vậy?”

Chuyển động Quốc Phòng (19/5 – 25/5/2023)

Thực hiện: Viên Đăng Huy | Hiệu đính: Nguyễn Thế Phương

Chiến tranh Nga – Ukraine:

Continue reading “Chuyển động Quốc Phòng (19/5 – 25/5/2023)”

Thế giới hôm nay: 26/05/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Buổi ra mắt chiến dịch tranh cử tổng thống của Ron DeSantis trên Twitter đã bị trì hoãn nửa giờ vì trục trặc kỹ thuật, khiến hàng trăm nghìn người dùng thoát khỏi sự kiện. Ông DeSantis buộc phải rút gọn bài phát biểu của mình, trong đó ông hứa sẽ dẫn dắt một “sự trở lại vĩ đại của nước Mỹ.” Trong cuộc phỏng vấn sau đó với Fox News, ông cho biết trên cương vị tổng thống, ông sẽ đảm bảo “hệ tư tưởng thức tỉnh (woke) bị ném vào thùng rác của lịch sử.”

Nền kinh tế Đức chính thức đi vào suy thoái vì sụt giảm hai quý liên tiếp. GDP giảm 0,3% theo quý trong ba tháng đầu năm 2023, theo sau mức giảm 0,5% của quý cuối năm 2022. Nguyên nhân là do lạm phát làm ảnh hưởng đến chi tiêu hộ gia đình. Chi tiêu chính phủ cũng giảm đáng kể. Continue reading “Thế giới hôm nay: 26/05/2023”

25/05/2020: George Floyd bị cảnh sát giết hại, châm ngòi biểu tình lịch sử

Nguồn: George Floyd is killed by a police officer, igniting historic protests, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào tối ngày này năm 2020, sĩ quan cảnh sát người da trắng Derek Chauvin của thành phố Minneapolis đã giết chết George Floyd, một người đàn ông da đen, bằng cách kẹp cổ anh này trong gần 10 phút. Cái chết của Floyd, được quay phim lại bởi người qua đường, đã mở đường cho phong trào phản đối lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ và kêu gọi cả nước phải suy nghĩ lại về vấn đề chủng tộc và chính sách. Continue reading “25/05/2020: George Floyd bị cảnh sát giết hại, châm ngòi biểu tình lịch sử”

Thế giới hôm nay: 25/05/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Thủ tướng Nga Mikhail Mishustin đã ký một số thỏa thuận với Trung Quốc trong chuyến công du tới Bắc Kinh. Ông Mishustin cho biết quan hệ hai nước đang “ở mức cao chưa từng có” giữa “áp lực mạnh mẽ từ phương Tây.” Ông là quan chức cấp cao nhất đến thăm Trung Quốc kể từ khi Nga xâm lược Ukraine vào năm 2022. Các thỏa thuận đã ký bao gồm các cam kết tăng cường thương mại nông nghiệp và dịch vụ.

Vyacheslav Gladkov, thống đốc vùng Belgorod của Nga, cho biết một số máy bay không người lái đã bị bắn hạ tại tỉnh của ông trong đêm qua. Trước đó, Nga tuyên bố đã đẩy lùi các lực lượng dân quân thân Ukraine đột kích vào vùng này, nhưng tuyên bố chưa được kiểm chứng. Mỹ khẳng định không “khuyến khích hoặc cho phép các cuộc tấn công vào lãnh thổ Nga.” Ukraine cũng phủ nhận có liên quan. Continue reading “Thế giới hôm nay: 25/05/2023”

Tại sao Putin cần Wagner?

Nguồn: Andrei Soldatov và Irina Borogan, Why Putin Needs Wagner, Foreign Affairs, 12/05/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Đang có một cuộc đấu tranh quyền lực ngầm nhằm duy trì lực lượng đánh thuê tàn bạo của Nga.

Đầu tháng 5, căng thẳng giữa Bộ Quốc phòng Nga và Wagner, tập đoàn quân sự tư nhân thân cận với Tổng thống Nga Vladimir Putin, cuối cùng cũng bộc phát. Suốt nhiều tháng, những người lính Wagner đã dẫn đầu cuộc bao vây Bakhmut của Nga ở miền đông Ukraine, trả cái giá rất lớn về sinh mạng. Nhưng giờ đây, Yevgeny Prigozhin, thủ lĩnh hiếu chiến của Wagner, không thể chịu đựng thêm nữa. Trong một đoạn video gây sốc, ông ta đứng bên cạnh xác chết của những người lính Wagner ở Bakhmut, nói những lời tục tĩu nhắm vào Sergei Shoigu, Bộ trưởng Quốc phòng Nga, cũng như người đứng đầu bộ tổng tham mưu và người đứng đầu lực lượng Nga ở Ukraine. Prigozhin đe dọa sẽ rút lực lượng của mình khỏi Bakhmut nếu họ không được cung cấp thêm đạn dược ngay lập tức. Continue reading “Tại sao Putin cần Wagner?”

Thế giới hôm nay: 24/05/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Bộ Quốc phòng Nga tuyên bố đã đẩy lùi các nhóm dân quân thân Ukraine đang đột kích vào khu vực Belgorod của Nga. Thông tin này vẫn chưa được xác minh độc lập. Trước đó, thống đốc Vyacheslav Gladkov của Belgorod nói một số máy bay không người lái đã bị hạ trong đêm. Mykhailo Podolyak, cố vấn cấp cao của Volodymyr Zelensky, nói Ukraine “không liên quan gì” đến các sự kiện trên.

Thống đốc bang Florida Ron DeSantis được cho là sẽ tuyên bố ra tranh cử tổng thống Mỹ trong một cuộc thảo luận với Elon Musk trên Twitter vào thứ Tư. Trong khi đó, đối thủ lớn nhất của ông trong đảng Cộng hòa vừa nhận trát từ thẩm phán New York. Phiên tòa xét xử Donald Trump về các khoản tiền bịt miệng cho một ngôi sao khiêu dâm sẽ bắt đầu vào tháng 3 năm 2024, trùng với đỉnh điểm của mùa bầu cử sơ bộ. Continue reading “Thế giới hôm nay: 24/05/2023”

23/05/1960: Adolf Eichmann bị bắt

Nguồn: High-ranking Nazi official Adolf Eichmann captured, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1960, Thủ tướng Israel David Ben-Gurion tuyên bố với thế giới rằng tên tội phạm chiến tranh Đức Quốc Xã Adolf Eichmann đã bị bắt và sẽ bị xét xử tại Israel. Eichmann, một sĩ quan SS của Đức Quốc Xã, người đứng sau “giải pháp cuối cùng cho vấn đề Do Thái” của Adolf Hitler, đã bị các đặc vụ Israel bắt giữ ở Argentina vào ngày 11/05 và chuyển đến Israel chín ngày sau đó. Continue reading “23/05/1960: Adolf Eichmann bị bắt”

Thế giới hôm nay: 23/05/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

EU phạt Meta, công ty sở hữu Facebook và Instagram, 1,2 tỷ euro (1,3 tỷ USD) vì không tuân thủ các quy tắc quyền riêng tư, đồng thời ra lệnh cho công ty ngừng chuyển dữ liệu người dùng sang Mỹ. Đây là khoản tiền phạt lớn nhất từng được khối áp dụng cho một công ty công nghệ lớn. Ủy ban bảo vệ dữ liệu của Ireland, một trong những cơ quan giám sát quyền riêng tư của EU, cho biết Facebook đã không bảo vệ dữ liệu của người dùng châu Âu trước các chương trình giám sát của Mỹ.

Vyacheslav Gladkov, thống đốc vùng Belgorod của Nga, giáp Ukraine, nói một “nhóm phá hoại” Ukraine đã xâm nhập lãnh thổ nước này. Trong một tuyên bố, ông Gladkov nói các lực lượng Nga đang nỗ lực đẩy lùi các đòn xâm nhập. Mykhailo Podolyak, cố vấn cấp cao của tổng thống Volodymyr Zelensky, nói Ukraine “không liên quan gì” đến các sự kiện ở Belgorod. Continue reading “Thế giới hôm nay: 23/05/2023”

‘Dự trữ Chip Chiến lược’ có thể giảm thiểu rủi ro từ chiến tranh Đài Loan

Nguồn: Abishur Prakash, ‘Strategic chip reserves’ can insulate against Taiwan war risk, Nikkei Asia, 17/05/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Tác động kinh tế và xã hội tiềm tàng của việc mất nguồn cung chip là quá lớn để có thể bỏ qua.

Năm 1975, hai năm sau khi các nhà xuất khẩu Ả Rập áp lệnh cấm vận dầu mỏ đối với Mỹ vì nước này hỗ trợ Israel trong thời chiến, Tổng thống Mỹ khi đó là Gerald Ford đã ký một đạo luật thành lập kho dự trữ dầu mỏ chiến lược, để giảm nguy cơ bị sốc nguồn cung trong tương lai.

Dự trữ Dầu mỏ Chiến lược (Strategic Petroleum Reserve, SPR) ban đầu được dự định sẽ chứa tới 1 tỷ thùng dầu. Trớ trêu thay, lượng dầu đầu tiên được đưa vào SPR vào năm 1977 lại đến từ Ả Rập Saudi, quốc gia đã đưa ra lệnh cấm vận dầu mỏ. Continue reading “‘Dự trữ Chip Chiến lược’ có thể giảm thiểu rủi ro từ chiến tranh Đài Loan”

Thế giới hôm nay: 22/05/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Chủ tịch Hạ viện Mỹ Kevin McCarthy nói đàm phán nâng trần nợ giữa ông và tổng thống Joe Biden sẽ tiếp tục vào thứ Hai. Hai nhà lãnh đạo đã nói chuyện qua điện thoại sau khi ông Biden gọi các yêu cầu của đảng Cộng hòa — bao gồm mạnh tay cắt giảm chi tiêu — là “không thể chấp nhận được” tại một cuộc họp báo sau hội nghị G7 ở Nhật Bản. Đàm phán đang ngày càng nóng lên trong những ngày gần đây.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã gặp các nhà lãnh đạo G7 vào ngày cuối cùng của hội nghị thượng đỉnh. Ông Biden hứa là Mỹ sẽ viện trợ thêm 375 triệu đô la cho nỗ lực chiến tranh của Ukraine. Một ngày trước đó, ông Zelensky đã nói chuyện với thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, lần đầu tiên kể từ cuộc xâm lược của Nga. Continue reading “Thế giới hôm nay: 22/05/2023”

Trung Quốc xôn xao về phát biểu của Macron gọi Nga là ‘chư hầu’

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Macron’s labeling of Russia as ‘vassal state’ goes viral in China,” Nikkei Asia, 18/05/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Tập Cận Bình đã cố gắng làm lu mờ hội nghị thượng đỉnh G-7 bằng cách cử một phái đoàn đến Ukraine.

Bình luận của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, rằng Moscow trên thực tế đang trở thành một nước chư hầu của Trung Quốc, đã gây xôn xao khắp Trung Quốc.

Macron cho biết trong một cuộc phỏng vấn được công bố hôm Chủ nhật (13/05/2023), ngay trước cuộc gặp với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy tại Paris vào cuối ngày, rằng Nga “đã thua về mặt địa chính trị” trong cuộc chiến ở Ukraine. Continue reading “Trung Quốc xôn xao về phát biểu của Macron gọi Nga là ‘chư hầu’”

21/05/1960: Động đất lớn ở Chile

Nguồn: Huge earthquake hits Chile, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1960, cơn địa chấn đầu tiên trong một chuỗi động đất đã xuất hiện tại Valdivia, Chile. Tính đến thời điểm kết thúc, các trận động đất và hậu quả của chúng đã giết chết 5.000 người và khiến 2 triệu người khác mất nhà cửa. Được ghi nhận có cường độ 7,6 độ Richter, trận động đất đầu tiên thực sự rất mạnh và đã giết chết một số người. Tuy nhiên, nó chỉ là điềm báo trước cho một trong những cơn động đất mạnh nhất từng được ghi nhận trong lịch sử. Continue reading “21/05/1960: Động đất lớn ở Chile”

Cách Trung Quốc bảo đảm an toàn khi phóng tên lửa vũ trụ

Tác giả: Nguyễn Hải Hoành

Tên lửa dùng trong lĩnh vực thăm dò vũ trụ đều phải có công suất cực lớn, có như thế mới có thể phóng vật thể đi với vận tốc cực nhanh, cân bằng hoặc thắng được sức hút (lực hấp dẫn) của Trái Đất. Thống kê của Liên Xô và Mỹ cho thấy các trục trặc về tên lửa chiếm 51% tổng số lần phóng vệ tinh thất bại, gây tổn thất rất lớn về người và tài sản. Vì thế, bảo đảm độ an toàn cao khi phóng tên lửa là vấn đề có ý nghĩa quan trọng hàng đầu trong ngành hàng không vũ trụ.

Hãy xem ngành du hành vũ trụ Trung Quốc đã thực hiện công tác bảo đảm an toàn như thế nào khi phóng thành công vệ tinh Mặt Trăng đầu tiên Thường Nga-1 (Chang e-1) ngày 24/10/2007. Continue reading “Cách Trung Quốc bảo đảm an toàn khi phóng tên lửa vũ trụ”

20/05/1862: Tổng thống Lincoln ký Đạo luật Hộ Nông dân

Nguồn: President Lincoln signs the Homestead Act, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1862, Tổng thống Abraham Lincoln đã ký Đạo luật Hộ Nông dân (Homestead Act), nhằm giao đất đai thuộc sở hữu của chính phủ cho các hộ nông dân nhỏ (“homesteaders”). Đạo luật đã trao cho “bất kỳ người nào” là chủ hộ gia đình một mảnh đất rộng gần 65 hecta để làm nông trong 5 năm. Cá nhân nhận đất phải ít nhất 21 tuổi và được yêu cầu phải xây dựng một ngôi nhà trên khu đất. Continue reading “20/05/1862: Tổng thống Lincoln ký Đạo luật Hộ Nông dân”

Giám sát ngân hàng số tại Singapore vẫn đi sau so với nhu cầu

Nguồn: Faizal Bin Yahya, “Singapore’s digital banking oversight lags behind demand”, East Asia Forum, 13/05/2023

Biên dịch: Lê Như Ngọc

Đông Nam Á có khoảng 687 triệu dân, tạo nên hệ sinh thái ngân hàng số vô cùng đa dạng. Năm nền kinh tế phát triển hơn (ASEAN-5) và Brunei có các lĩnh vực dịch vụ tài chính vững mạnh, trong khi ở những quốc gia khác – đặc biệt là khu vực nông thôn – có lượng lớn dân số chưa sử dụng dịch vụ ngân hàng. Các ngân hàng truyền thống và công ty khởi nghiệp fintech dần chuyển sang sử dụng ngân hàng số để giải quyết vấn đề này, tuy nhiên phát sinh nhiều vấn đề khác nhau đòi hỏi sự giám sát chặt chẽ hơn của cơ quan quản lý. Continue reading “Giám sát ngân hàng số tại Singapore vẫn đi sau so với nhu cầu”

Chuyển động Quốc Phòng (11/5 – 18/5/2023)

Thực hiện: Viên Đăng Huy | Hiệu đính: Nguyễn Thế Phương

Chiến tranh Nga – Ukraine:

Sáng kiến An ninh Toàn cầu: Kiến trúc An ninh Mới của Trung Quốc cho Vùng Vịnh

Nguồn: Mordechai Chaziza, “The Global Security Initiative: China’s New Security Architecture for the Gulf,” The Diplomat, 05/05/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Sáng kiến An ninh Toàn cầu (GSI) là biểu hiện mới nhất về nỗ lực của Trung Quốc nhằm thách thức hệ thống quản trị toàn cầu do phương Tây lãnh đạo. Nó sẽ được triển khai như thế nào ở Vùng Vịnh?

Trong bài phát biểu quan trọng tại thượng đỉnh Trung Quốc-Hội đồng Hợp tác Vùng Vịnh (GCC) vào tháng 12/2022, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình lưu ý rằng chuyến đi của ông tới Ả Rập Saudi đã báo trước một “kỷ nguyên mới” trong quan hệ đối tác Trung Quốc-Ả Rập và mời các quốc gia Vùng Vịnh tham gia Sáng kiến An ninh Toàn cầu (GSI) “trong một nỗ lực chung nhằm duy trì hòa bình và ổn định khu vực.” Continue reading “Sáng kiến An ninh Toàn cầu: Kiến trúc An ninh Mới của Trung Quốc cho Vùng Vịnh”

18/05/1980: Núi lửa St. Helens phun trào

Nguồn: Mount St. Helens erupts, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1980, lúc 8:32 sáng theo giờ Thái Bình Dương (PDT), St. Helens, một đỉnh núi lửa ở phía tây nam Washington, đã bắt đầu một vụ phun trào lớn, giết chết 57 người và tàn phá khoảng 545 km2 đất hoang dã.

Được người Mỹ bản địa gọi là Louwala-Clough, hay “Núi Khói” (the Smoking Mountain), St. Helens nằm trong Dãy Cascade và có độ cao 2.95 km trước vụ phun trào. Thực chất, núi lửa này đã phun trào định kỳ trong suốt 4.500 năm qua và giai đoạn hoạt động gần nhất của nó là từ năm 1831 đến năm 1857. Ngày 20/03/1980, núi lửa đã bắt đầu có các hoạt động đáng chú ý, với một loạt chấn động tập trung ở mặt đất, ngay bên dưới sườn phía bắc của ngọn núi. Những chấn động này mạnh dần, và đến ngày 27/3, một vụ phun trào nhỏ đã xảy ra. Núi St. Helens bắt đầu phun ra hơi nước và tro bụi qua miệng núi lửa và các lỗ thông hơi. Continue reading “18/05/1980: Núi lửa St. Helens phun trào”

Trung Quốc: Khi người trẻ không muốn làm “phòng nô”

Ảnh: The Economist

Tác giả: Nguyễn Thành Trung

Giới trẻ Trung Quốc đã sáng tạo ra nhiều từ ngữ mới để phản ánh cuộc sống hiện đại quá nhiều áp lực, nhất là với đòi hỏi mua nhà.

Theo một cơ quan giám sát ngôn ngữ Trung Quốc, một trong 10 từ thông dụng trên Internet ở nước này năm 2021 là “tang ping” [thảng bình], vốn nghĩa đen là “nằm thẳng”. Sự lan truyền của thuật ngữ có ý nghĩa chỉ lối sống buông xuôi không cần nỗ lực trên mạng ở Trung Quốc phản ánh sự bất lực của người trẻ trước sự cạnh tranh ngày một khốc liệt trong xã hội. Continue reading “Trung Quốc: Khi người trẻ không muốn làm “phòng nô””