05/11/1912: Woodrow Wilson chiến thắng áp đảo trong bầu cử tổng thống

Nguồn: Woodrow Wilson wins landslide victory, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1912, đảng viên Đảng Dân chủ Woodrow Wilson đã được bầu làm tổng thống thứ 28 của nước Mỹ, với Thomas R. Marshall là phó tổng thống.

Trong chiến thắng áp đảo của đảng Dân chủ, Wilson đã giành được 435 phiếu đại cử tri, so với 8 phiếu của đương kim tổng thống từ Đảng Cộng hòa William Howard Taft, và 88 phiếu của ứng viên Đảng Cấp tiến Theodore Roosevelt. Cuộc bầu cử tổng thống năm 1912 cũng là cuộc bầu cử duy nhất trong lịch sử nước Mỹ có hai cựu tổng thống bị một ứng viên thứ ba đánh bại. Continue reading “05/11/1912: Woodrow Wilson chiến thắng áp đảo trong bầu cử tổng thống”

04/11/1842: Abraham Lincoln kết hôn với Mary Todd

Nguồn: Abraham Lincoln marries Mary Todd, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1842, luật sư đang gặp khó khăn Abraham Lincoln đã kết hôn với Mary Anne Todd, một phụ nữ gốc Kentucky, tại nhà người chị gái ở Springfield, Illinois.

Mary Todd, biệt danh là Molly, xuất thân từ một gia đình giàu có và đã theo học tại các trường nữ sinh danh tiếng, nơi bà trở thành học sinh xuất sắc về nghiên cứu văn hóa và nghệ thuật. Cha bà thường giao du với những nhân vật chính trị có ảnh hưởng và kết quả là bà cũng có hứng thú sâu sắc với chính trị. Continue reading “04/11/1842: Abraham Lincoln kết hôn với Mary Todd”

Triển vọng giai đoạn tiếp theo của Sáng kiến Vành đai và Con đường

Tác giả: Phạm Vũ Thiều Quang

Hơn một tuần trước, Chủ tịch Tập Cận Bình đã tập hợp các nhà lãnh đạo thế giới tại một hội nghị thượng đỉnh ở Bắc Kinh để khởi đầu giai đoạn tiếp theo của Sáng kiến Vành đai và Con đường (Belt and Road Initiative, BRI) – một trong những chính sách chủ chốt của chính quyền Tập. Nhưng trong nội dung bài phát biểu khai mạc đầy tham vọng của Tập Cận Bình và các diễn biến của hội nghị, những trở ngại đối với chương trình chính sách đối ngoại sâu rộng này đã trở nên rõ ràng. Continue reading “Triển vọng giai đoạn tiếp theo của Sáng kiến Vành đai và Con đường”

Chuyển động Quốc Phòng (27/10 – 2/11/2023)

Thực hiện: Viên Đăng Huy | Hiệu đính: Nguyễn Thế Phương

Chiến tranh Nga – Ukraine:

Continue reading “Chuyển động Quốc Phòng (27/10 – 2/11/2023)”

Thế giới hôm nay: 03/11/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Cơ quan Liên Hiệp Quốc về người tị nạn Palestine cho biết 4 trường học được chuyển thành nơi trú ẩn do Liên Hiệp Quốc điều hành ở Gaza đã bị hư hại do bị ném bom trong vòng chưa đầy 24 giờ. Các trường học này là nơi trú ẩn của gần 20.000 người, và một trong số đó nằm gần Trại tị nạn Jabalia ở phía bắc Gaza, nơi mà Bộ Y tế của Hamas cho biết có ít nhất 195 người thiệt mạng do các cuộc không kích của Israel trong tuần này. Binyamin Netanyahu, Thủ tướng Israel, nói rằng lực lượng của nước ông đang “ở đỉnh cao của trận chiến” sau khi tiến sâu hơn vào thành phố Gaza. Lực lượng Phòng vệ Israel tuyên bố họ đã tiêu diệt hơn 130 chiến binh Hamas trong các chiến dịch trên bộ. Continue reading “Thế giới hôm nay: 03/11/2023”

Bài học thực sự từ Chiến tranh Yom Kippur

Nguồn: Uri Kaufman, “The Real Lessons of the Yom Kippur War,” Foreign Affairs, 20/10/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Để đánh bại Hamas, Israel cần cách tiếp cận mới đối với công tác tình báo.

Không lâu sau khi Chiến tranh Yom Kippur kết thúc vào năm 1973, Thủ tướng Israel tương lai Menachem Begin – khi đó là thành viên mới tại cơ quan lập pháp của đất nước – đã bộc phát ngay tại trụ sở Knesset. “Tại sao họ không chuẩn bị thiết bị quân sự trước?” ông thét lên. Cuộc chiến kéo dài 18 ngày giữa Israel và các lực lượng liên minh giữa Ai Cập và Syria, khiến hơn 2.000 binh sĩ Israel thiệt mạng, đã gây chấn động khắp chính giới và giáng một đòn mạnh vào sự tự tin của quân đội Israel. Begin muốn biết tại sao chính phủ không chuẩn bị cho cuộc xung đột. Continue reading “Bài học thực sự từ Chiến tranh Yom Kippur”

02/11/2000: Phi hành đoàn thường trú đầu tiên đến Trạm Vũ trụ Quốc tế

Nguồn: First residential crew arrives aboard the International Space Station, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2000, phi hành đoàn thường trú đầu tiên đã đến Trạm Vũ trụ Quốc tế. Sứ mệnh Expedition 1 đánh dấu sự khởi đầu của một kỷ nguyên mới về hợp tác quốc tế trong không gian, và về khoảng thời gian cư trú liên tục lâu nhất của con người trên quỹ đạo thấp của Trái Đất, điều vẫn tiếp tục cho đến ngày nay.

Các cơ quan vũ trụ của Mỹ, Nga, Canada, Nhật Bản, và Châu Âu đã đồng ý hợp tác trên ISS vào năm 1998, và các bộ phận đầu tiên của trạm đã được phóng lên quỹ đạo vào cuối năm đó. Năm chuyến bay tàu con thoi và hai chuyến bay không người lái của Nga đã chuyển giao nhiều bộ phận cốt lõi và lắp ráp một phần trạm vũ trụ. Hai người Nga, Yuri Gidzenko và Sergei Krikalev, cùng với Bill Shepherd của NASA, đã được chọn làm thành viên phi hành đoàn Expedition 1. Continue reading “02/11/2000: Phi hành đoàn thường trú đầu tiên đến Trạm Vũ trụ Quốc tế”

Thế giới hôm nay: 02/11/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Hơn 400 người nước ngoài và người Palestine bị thương đã vượt biên giới sang Ai Cập từ Gaza. Hàng trăm người khác đang chờ ở cửa khẩu Rafah. Ai Cập dự kiến sẽ cho phép khoảng 500 người sơ tán mỗi ngày qua cửa khẩu duy nhất với Gaza, dù chính phủ nước này vẫn tiếp tục từ chối tiếp nhận người tị nạn Palestine. Trong khi đó, người ta đã báo cáo về cuộc tấn công thứ hai vào trại tị nạn Jabaliya đông đúc ở phía bắc Gaza, chưa đầy một ngày sau cuộc không kích đầu tiên của Israel, được cho là đã giết chết hàng chục người. Lực lượng Phòng vệ Israel tuyên bố đã giết chết một chỉ huy Hamas có mặt ở trại. Continue reading “Thế giới hôm nay: 02/11/2023”

Cái chết của Lý Khắc Cường đặt ra thách thức cho Bắc Kinh

Nguồn: Sun Yu và Joe Leahy, “‘Other leaders are corrupt’: Li Keqiang mourning poses challenge for Beijing,” Financial Times, 31/10/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Cái chết của cựu thủ tướng – người bị Tập Cận Bình gạt sang bên lề – đã tạo ra một thời điểm nhạy cảm cho Đảng Cộng sản Trung Quốc.

Hàng trăm người đưa tang đã đổ về ngôi nhà thời thơ ấu của Lý Khắc Cường để bày tỏ lòng thành kính đối với một chính trị gia chủ trương cải cách mà nhiều người xem là “thủ tướng của nhân dân,” tạo ra một thách thức chính trị tiềm ẩn đối với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Continue reading “Cái chết của Lý Khắc Cường đặt ra thách thức cho Bắc Kinh”

Thế giới hôm nay: 01/11/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) xác nhận đã thực hiện một cuộc không kích nhắm vào một trại tị nạn đông đúc ở phía bắc Dải Gaza. Các quan chức tại một bệnh viện gần Trại Jabalia cho biết có ít nhất 50 người thiệt mạng và 150 người khác bị thương. Người phát ngôn của IDF tuyên bố cuộc tấn công đã nhắm mục tiêu và giết chết nhiều chiến binh Hamas, bao gồm cả một chỉ huy “cấp rất cao” đang “lẩn trốn đằng sau dân thường, như họ vẫn làm.” Phía Hamas phủ nhận sự có mặt của một chỉ huy cấp cao trong khu vực. Tính đến tháng 7, Trại Jabalia đã đón hơn 116.000 người tị nạn Palestine. Trong khi đó, lực lượng Israel tiếp tục tiến vào thành phố Gaza, đến khu vực lân cận phía bắc thành phố, theo tin từ Bộ Nội vụ Gaza. Continue reading “Thế giới hôm nay: 01/11/2023”

Chiến tranh văn hóa bên trong cuộc xung đột Gaza

Nguồn: The culture war over the Gaza war”, The Economist, 28/10/2023.

Biên dịch: Cung Nguyễn Thế Anh

Cuộc xung đột đang hoành hành trên đường phố và màn ảnh ở phương Tây.

“Từ sông ra biển, Palestine sẽ được tự do!” Gần đây, khẩu hiệu sống động này đang vang vọng khắp các quảng trường từ Toronto đến Berlin. Đeo những chiếc khăn quàng cổ ca rô keffiyeh, các sinh viên ở California hô lớn khẩu hiệu khi di chuyển qua các hành lang trường đại học. Các nhà hoạt động cũng treo những dòng chữ này lên tường tại một trường đại học ở Washington, DC.

Cụm từ này có ý nghĩa gì? Bề ngoài, nó như một lời thề giải phóng. Tồn tại đã từ lâu, nó cũng ẩn chứa một thông điệp đe dọa. “Sông” ám chỉ dòng sông Jordan, “biển” ám chỉ biển Địa Trung Hải, và trong bối cảnh này, “tự do” ám chỉ sự hủy diệt của nhà nước Israel. Đây là cách Hamas sử dụng khẩu hiệu này. Vào ngày 21 tháng 10, người biểu tình đã hô vang khẩu hiệu này trong một cuộc tuần hành ủng hộ Palestine tại Tượng đài Nelson, London. Trừ một số trẻ em tham gia, những người hiểu được hàm ý của khẩu hiệu đã tỏ ra khó chịu khi bị hỏi về ý nghĩa của nó. Continue reading “Chiến tranh văn hóa bên trong cuộc xung đột Gaza”

31/10/1963: Nổ ở Hội chợ Bang Indiana khiến gần 100 người chết

Nguồn: Freak explosion at Indiana State Fairgrounds Coliseum kills nearly 100, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1963, trong dịp lễ Halloween ở Indianapolis, hàng trăm khán giả đã tập trung tại Hội chợ Bang Indiana (Indiana State Fairgrounds Coliseum) để xem triển lãm trượt băng “Kỳ nghỉ trên băng.” Sau đó, vào khoảng 11 giờ đêm, một vụ nổ khí propane từ khu bán hàng đã xé toạc toà nhà hội chợ và tạo nên một cột lửa cao hơn 12 mét xuyên qua những hàng ghế ở phía nam. Continue reading “31/10/1963: Nổ ở Hội chợ Bang Indiana khiến gần 100 người chết”

Lý do nhiều thanh niên Trung Quốc muốn tìm việc ở Nhật Bản

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Dear Japan, China asks, do you have any jobs for us?,” Nikkei Asia, 26/10/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Thanh niên Trung Quốc vẫn cố gắng tìm việc làm ở Nhật dù vụ bắt giữ giám đốc điều hành Astellas đã làm rạn nứt quan hệ hai nước.

Một quan chức cấp cao chính quyền địa phương ở nội địa Trung Quốc gần đây đã liên hệ với một người bạn cũ ở Nhật Bản với một yêu cầu tha thiết.

“Chúng tôi muốn Nhật Bản chấp nhận nhiều thực tập sinh kỹ thuật hơn từ khu vực của tôi, dù chỉ một chút,” vị quan chức Đảng đứng đầu một khu vực đang có nền kinh tế suy thoái, khẩn khoản. Continue reading “Lý do nhiều thanh niên Trung Quốc muốn tìm việc ở Nhật Bản”

Thế giới hôm nay: 30/10/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Tổng thư ký Liên Hợp Quốc gọi tình hình ở Gaza là “thảm họa nhân đạo”, hai ngày sau khi Israel đưa quân vào dải đất này. António Guterres cảnh báo cuộc sống ở đó đang “ngày càng tuyệt vọng hơn theo từng giờ.” Nguồn cung hàng hoá bị hạn chế và y tế đang sụp đổ. Trước đó, người đứng đầu cơ quan của LHQ về người tị nạn Palestine đã cảnh báo về tình trạng rối loạn dân sự, khi các kho chứa lương thực viện trợ đã bị dân thường cướp phá. Hôm qua thủ tướng Israel Binyamin Netanyahu cho biết Lực lượng Phòng vệ Israel đã bước vào giai đoạn thứ hai của cuộc chiến. Ông cảnh báo về một chiến dịch “kéo dài và khó khăn” nhằm “tiêu diệt” Hamas và giải phóng con tin.

Ngoại trưởng Iran Hossein Amirabdollahian nói với CNN rằng nước ông không muốn xung đột “lan rộng.” Trước đó, tổng thống Ebrahim Raisi đăng trên X là Israel đã “vượt qua ranh giới đỏ, và có thể buộc mọi người phải hành động.” Ông Raisi nói Mỹ đã yêu cầu Iran và “trục kháng chiến” của nước này – một mạng lưới các lực lượng ủy nhiệm bao gồm Hizbullah ở Lebanon – kiềm chế. Continue reading “Thế giới hôm nay: 30/10/2023”

Nạn “chảy máu” tầng lớp tinh hoa ở Trung Quốc

Tác giả: Nguyễn Hải Hoành

Tháng 6/2010, chính phủ Trung Quốc công bố Đề cương Quy hoạch phát triển nhân tài trung dài hạn 2010-2020, đề xuất mục tiêu đến năm 2020 Trung Quốc phải tiến vào hàng ngũ các cường quốc tài nguyên con người (chữ Hán là “nhân tài cường quốc”, “nhân tài” ở đây là tài nguyên con người).

Một số nhà phân tích cho rằng mục tiêu trên khó đạt được, bởi lẽ lâu nay ở Trung Quốc đang có tình trạng ra đi ngày một nhiều của cộng đồng tinh hoa với đại diện là tầng lớp người mới giàu lên sau 30 năm cải cách mở cửa. Một số người lại cho rằng nếu Trung Quốc kịp thời đưa ra và thực thi tốt chiến lược phấn đấu trở thành cường quốc nhân tài thì hoàn toàn có thể chấm dứt được tình trạng “chảy máu” tầng lớp tinh hoa, đưa Trung Quốc trở thành cường quốc nhân tài hàng đầu thế giới. Continue reading “Nạn “chảy máu” tầng lớp tinh hoa ở Trung Quốc”

29/10/1969: Bobby Seale bị bịt miệng trong phiên tòa

Nguồn: “Chicago Eight” defendant Bobby Seale gagged during his trial, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1969, sau nhiều lần Bobby Seale bộc phát tại toà, thẩm phán phiên toà xét xử đã ra lệnh bịt miệng và xích bị cáo của vụ “Chicago Eight” vào ghế.

Seale và bảy đồng phạm (David Dellinger, Rennie Davis, Thomas Hayden, Abbie Hoffman, Jerry Rubin, Lee Weiner, và John Froines) đã bị cáo buộc âm mưu vượt qua biên giới tiểu bang với ý định gây bạo loạn trong giai đoạn biểu tình phản chiến bạo lực ở Chicago trong Đại hội Toàn quốc Đảng Dân chủ năm 1968. Continue reading “29/10/1969: Bobby Seale bị bịt miệng trong phiên tòa”

Đại Việt dưới thời vua Lê Thánh Tông (P7)

Tác giả: Hồ Bạch Thảo

Xem thêm: Các bài khác trong chuỗi bài “Lịch sử Việt Nam thời tự chủ”

Tháng hai nhuận năm Hồng Đức thứ 8 [15/3-12/4/1477] (Minh Thành Hóa năm thứ 13), cho xây lại thành Đại La. Thành này do Trương Bá Nghi đắp từ thời nhà Đường đô hộ năm Đại Lịch thứ 2 (767); sau này các triều đại nước ta noi theo, phát triển thêm, tức thành Thăng Long.

Tháng 3, Sứ bộ Trần Cẩn đến triều Minh tâu bày việc bang giao giữa hai nước; được đãi yến và tặng quà: Continue reading “Đại Việt dưới thời vua Lê Thánh Tông (P7)”

28/10/1998: Clinton ký ban hành Đạo luật Bản quyền Thiên niên kỷ Kỹ thuật số

Nguồn: President Bill Clinton signs the Digital Millennium Copyright Act into law, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Theo một bản tin của đài ABC, sau khi vô tình xem được một đoạn video dài 29 giây quay cảnh một đứa trẻ mới biết đi nhảy theo bản hit “Let’s Go Crazy” năm 1984 của mình, biểu tượng nhạc pop Prince đã nộp đơn kiện, bắt đầu vụ tranh chấp pháp lý nổi tiếng có liên quan đến YouTube, Universal Music Group, và một bà nội trợ từ bang Pennsylvania tên là Stephanie Lenz. Giống như các vụ kiện cuối cùng khiến nền tảng chia sẻ nhạc Napster phải đóng cửa, vụ kiện của Prince có liên quan đến một đạo luật liên bang điều chỉnh việc sử dụng nhạc số trong thời đại Internet. Đạo luật đó, được gọi là Đạo luật Bản quyền Thiên niên kỷ Kỹ thuật số (Digital Millennium Copyright Act, DMCA), đã được Tổng thống Bill Clinton ký thành luật vào ngày 28/10/1998. Continue reading “28/10/1998: Clinton ký ban hành Đạo luật Bản quyền Thiên niên kỷ Kỹ thuật số”

Chuyển động Quốc Phòng (20/10 – 26/10/2023)

Thực hiện: Viên Đăng Huy | Hiệu đính: Nguyễn Thế Phương

Chiến tranh Nga – Ukraine:

Continue reading “Chuyển động Quốc Phòng (20/10 – 26/10/2023)”

Thế giới hôm nay: 27/10/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Lực lượng Phòng vệ Israel cho biết đã thực hiện một “cuộc đột kích có mục tiêu” vào thứ Năm ở phía bắc Gaza bằng xe tăng và các đơn vị bộ binh nhằm “chuẩn bị cho các giai đoạn chiến đấu tiếp theo.” Trong khi đó cánh quân sự của Hamas cho biết “gần 50” con tin, vốn bị nhóm này bắt cóc trong cuộc tấn công vào Israel hôm 7 tháng 10, đã thiệt mạng do các đòn không kích của Israel vào Dải Gaza – một tuyên bố chưa được xác minh độc lập. Trong khi đó, một quan chức của Tổ chức Y tế Thế giới cho biết cuộc khủng hoảng nhân đạo ở Gaza đã đạt tới “quy mô thảm khốc.” Theo Tổ chức Trăng lưỡi liềm Đỏ, chỉ có 12 xe tải có thể cung cấp viện trợ cho khu vực này trong đêm.

GDP của Mỹ tăng trưởng với tốc độ năm 4,9% trong quý 3, tăng từ 2,1% của quý 2 và là tốc độ nhanh nhất trong gần hai năm qua. Nền kinh tế Mỹ vẫn tỏ ra mạnh mẽ bất chấp lãi suất cao, nhờ chi tiêu tiêu dùng vững chắc và lương cao hơn. Nhưng tăng trưởng có thể chậm lại khi lợi suất trái phiếu tiếp tục tăng. Continue reading “Thế giới hôm nay: 27/10/2023”