Thế giới hôm nay: 17/02/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Một thẩm phán đã công bố một phần trong báo cáo của đại bồi thẩm đoàn về sự can thiệp của cựu tổng thống Donald Trump vào công tác hậu bầu cử năm 2020 ở Georgia. Chưa rõ nó có dẫn đến cáo trạng hay không, nhưng các thành viên bồi thẩm đoàn tin rằng một số nhân chứng có thể đã phạm tội khai man. Tòa án kết luận không có gian lận ở bang này trong cuộc bầu cử 2020 và kết quả không nên bị đảo ngược, dù ông Trump tuyên bố ngược lại. Hiện Trump đang đối mặt với một số cuộc điều tra pháp lý.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nói sẽ không nhường đất cho Nga nếu hai bên tiến tới thỏa thuận hòa bình. Trước đó, tổng thống Belarus Alexander Lukashenko đã nói sẽ chỉ tham chiến nếu bị tấn công trước, đồng thời nhấn mạnh rằng nước ông không “muốn chiến tranh.” Ông Lukashenko, một đồng minh của tổng thống Vladimir Putin, cho biết sẽ cho phép quân đội Nga tiến vào Ukraine thông qua Belarus một lần nữa nếu cần thiết. Hai nhà lãnh đạo sẽ gặp nhau ở Moscow vào thứ Sáu. Continue reading “Thế giới hôm nay: 17/02/2023”

Ferdinand Marcos Jr.: Philippines khó tránh bị vướng vào xung đột Đài Loan

Nguồn: “Philippine President Marcos speaks with Nikkei Asia,” Nikkei Asia, 13/02/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Nhà lãnh đạo Philippines đã giải thích căng thẳng ở Biển Đông và Đài Loan, cũng như thỏa thuận quốc phòng giữa Mỹ và Nhật Bản.

Chuyến thăm chính thức kéo dài năm ngày của Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. tới Tokyo đã mang lại những thỏa thuận kinh tế và quốc phòng mới với Nhật Bản, bao gồm 13 tỷ đô la “đóng góp và cam kết” đến từ ba tổ chức giấu tên, nhằm hỗ trợ quỹ đầu tư quốc gia của ông.

Marcos và Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida cũng nhất trí củng cố quan hệ quân sự giữa Manila và Tokyo trong bối cảnh căng thẳng gia tăng trong khu vực. Continue reading “Ferdinand Marcos Jr.: Philippines khó tránh bị vướng vào xung đột Đài Loan”

16/02/1968: Cuộc gọi 9-1-1 đầu tiên

Nguồn: First 9-1-1 call is placed in the United States, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1968, cuộc gọi 911 chính thức đầu tiên đã được thực hiện tại Mỹ. Ngày nay, gần như toàn bộ 327 triệu công dân Mỹ coi việc gọi 911 là hành động mặc nhiên khi cần hỗ trợ khẩn cấp. Nhưng 911 thực ra là một phát minh tương đối mới và thậm chí không được đưa lên làm tiêu chuẩn tại Mỹ suốt nhiều năm sau khi nó được Quốc hội thông qua. Continue reading “16/02/1968: Cuộc gọi 9-1-1 đầu tiên”

Thế giới hôm nay: 16/02/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Thủ hiến Scotland Nicola Sturgeon từ chức sau 8 năm cầm quyền. Bà Sturgeon, người cũng sẽ từ chức lãnh đạo Đảng Quốc gia Scotland, quyết liệt ủng hộ Scotland độc lập. Nhưng hồi tháng 11 chính phủ bà đã thất bại khi Tòa án Tối cao Anh phán quyết bác bỏ trưng cầu dân ý lần hai. Bà Sturgeon nói quyết định từ chức không đến từ “những áp lực ngắn hạn,” mà vì công việc quá áp lực.

Doanh số bán lẻ của Mỹ trong tháng 1 tăng 3% so với tháng trước, mức tăng lớn nhất kể từ tháng 3 năm 2021. Sau khi giảm hai tháng liên tiếp, chi tiêu tiêu dùng đã tăng ở hầu hết các lĩnh vực, dù phần nào do ảnh hưởng của lạm phát. Vì vậy, số liệu này vừa là tin tốt cho các nhà bán lẻ Mỹ vừa cho thấy áp lực lạm phát vẫn còn. Nó có thể thuyết phục Cục Dự trữ Liên bang tiếp tục tăng lãi suất. Continue reading “Thế giới hôm nay: 16/02/2023”

Bán khống là gì?

Nguồn: “What is short-selling?” The Economist

Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Bán khống thuộc hàng các nghiệp vụ lâu đời nhất trong giao dịch cổ phiếu. Năm 1602, Công ty Đông Ấn Hà Lan trở thành công ty đầu tiên bán cổ phần ra công chúng. Đến năm 1608, Isaac le Maire, một cựu giám đốc bất mãn của công ty này đã lập ra một nhóm để bán cổ phiếu chưa sở hữu nhưng sẽ được bán trong tương lai, sau đó tung tin đồn về công ty để kéo giá xuống. Khi cổ phiếu đến hạn thanh toán, nhóm này có thể mua chúng từ thị trường với giá thấp hơn giá bán ra, từ đó thu lợi nhuận. Khi biết được việc này, Đông Ấn Hà Lan đã gọi mánh khoé trên là “hành vi thấp hèn” và “có hại cho nhà đầu tư, đặc biệt là các góa phụ và trẻ mồ côi” có cổ phần trong công ty của họ. Vậy bán khống là gì – và nó lợi hay hại? Continue reading “Bán khống là gì?”

Tại sao tuổi nghỉ hưu của Pháp lại thấp như vậy?

Nguồn: “Why is the French pension age so low?”, The Economist, 31/1/2023

Biên dịch: Phạm Quốc Hào

Tuổi nghỉ hưu ở Pháp là một phần của huyền thoại quốc gia

Người Pháp lại một lần nữa xuống đường để phản đối kế hoạch tăng tuổi nghỉ hưu tối thiểu—lần này là từ 62 lên 64 tuổi. Đề xuất này đã được thủ tướng Elisabeth Borne công bố vào ngày 10 tháng 1 và đang nỗ lực được nghị viện thông qua. Ở Pháp, đề xuất này không được lòng dân: 68% người dân phản đối cải cách. Nhưng so với những nơi khác ở châu Âu thì kế hoạch tăng tuổi nghỉ hưu trông khá khiêm tốn. Vì sao tuổi hưởng lương hưu của Pháp lại thấp như vậy? Continue reading “Tại sao tuổi nghỉ hưu của Pháp lại thấp như vậy?”

Trung Quốc đang điều chỉnh chiến lược Vành đai và Con đường như thế nào?

Nguồn: Matt Schrader và J. Michael Cole, “China Hasn’t Given Up on the Belt and Road,” Foreign Affairs, 07/02/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Kế hoạch viện trợ phát triển của Bắc Kinh đã không còn hào nhoáng như trước – nhưng vẫn không kém phần tham vọng.

Sau 10 năm kể từ khi nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình công bố Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI), chương trình đầu tư và cơ sở hạ tầng khổng lồ của Bắc Kinh đã trở thành một phần quan trọng trong chính sách đối ngoại của nước này. Trong những năm đầu thực hiện BRI, hàng chục nền kinh tế mới nổi ở châu Phi, châu Á, và Mỹ Latinh đã hoan nghênh chương trình này, nguyên nhân phần lớn là do cách tiếp cận của Bắc Kinh, đồng ý cho vay mà không áp đặt điều kiện đối với các siêu dự án như cảng container, mạng lưới đường sắt, và các con đập lớn, cùng với nguồn lực tài chính dường như vô hạn của nước này. Hành động cho vay mạnh tay đã khiến Washington và các đối tác dân chủ của họ phải bất ngờ, dẫn đến quan ngại rằng Bắc Kinh đang tạo ra gánh nặng cho các quốc gia khác bằng những khoản nợ không thể trả nổi, đồng thời hỗ trợ tài chính cho những đồng minh chuyên chế của họ. Continue reading “Trung Quốc đang điều chỉnh chiến lược Vành đai và Con đường như thế nào?”

14/02/1989: Salman Rushdie bị dọa giết

Nguồn: Iran’s Ayatollah Khomeini calls on Muslims to kill Salman Rushdie, author of “The Satanic Verses”, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Salman Rushdie có lẽ cũng hiểu rõ mình sẽ gây ra tranh cãi khi ông xuất bản cuốn tiểu thuyết có tựa đề The Satanic Verses (Những Vần thơ của Quỷ Satan). Cuốn sách đã chế giễu, hoặc chí ít cũng gián tiếp chế giễu, Tiên tri Muhammad và các khía cạnh khác của đạo Hồi. Ngoài ra, nó còn có một nhân vật rõ ràng được xây dựng dựa trên nguyên mẫu Lãnh đạo Tối cao của Iran, Ayatollah Ruhollah Khomeini. Ngày 14/02/1989, Khomeini đã phản ứng theo cách mạnh mẽ nhất có thể; ông kêu gọi “tất cả những người Hồi giáo dũng cảm” hãy giết chết Rushdie và nhà xuất bản của ông. Continue reading “14/02/1989: Salman Rushdie bị dọa giết”

Vật thể bay ở Nhật năm 2020 là khí cầu gián điệp của Trung Quốc?

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Was object spotted over Japan in 2020 a Chinese spy balloon?,” Nikkei Asia, 09/02/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Năm 2020, một khinh khí cầu lạ đã bay ngay phía trên các cơ sở của Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản.

Ngày 17/6/2020 là một ngày đẹp trời ở Sendai, bầu trời trong xanh trải rộng khắp thành phố phía đông bắc Nhật Bản.

Một cư dân nói rằng cô nhớ rất rõ quãng đường đi làm ngày hôm ấy, và còn nghĩ rằng thật bất thường làm sao khi thời tiết tuyệt đẹp lại xuất hiện ngay giữa mùa mưa ảm đạm của Nhật Bản. Continue reading “Vật thể bay ở Nhật năm 2020 là khí cầu gián điệp của Trung Quốc?”

Valery Gerasimov, tư lệnh mới nhất của Nga tại Ukraine, là ai?

Nguồn: “Who is Valery Gerasimov, Russia’s latest commander in Ukraine?  The Economist

Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Quân đội Nga ở Ukraine vừa có lãnh đạo mới. Hôm 11 tháng 1, chính phủ Nga đã công bố quyết định bổ nhiệm quân nhân cao cấp nhất của đất nước, Valery Gerasimov, làm tổng tư lệnh của cuộc chiến. Tướng Gerasimov lên thay cho tướng Sergei Surovikin, một vị tướng tàn nhẫn được bổ nhiệm tổng tư lệnh chính thức từ tháng 10. Điện Kremlin đã miêu tả lệnh bổ nhiệm này, ký bởi bộ trưởng quốc phòng Sergei Shoigu và được hẫu thuận bởi Putin, như một phần của nỗ lực mở rộng chiến dịch và sắp xếp lại cơ cấu chỉ huy. Để đáp lại, Bộ Quốc phòng Ukraine đã châm biếm: “Mỗi vị tướng Nga phải có ít nhất một cơ hội được thất bại ở Ukraine. Một vài trong số họ có thể đủ may mắn để thất bại hai lần.” Nhưng tướng Gerasimov là ai và tại sao ông được giao vị trí này? Continue reading “Valery Gerasimov, tư lệnh mới nhất của Nga tại Ukraine, là ai?”

Người Nga đã học cách chấp nhận cuộc chiến ở Ukraine như thế nào?

Nguồn: Andrei Kolesnikov, “How Russians Learned to Stop Worrying and Love the War,” Foreign Affairs, 01/02/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Đa số người dân Nga vẫn đang ngoan ngoãn tuân theo sự cai trị của Putin.

Trong giai đoạn sau của thời kỳ Xô viết, chỉ có hai lần quân đội Liên Xô làm gián đoạn cuộc sống hàng ngày của dân thường. Lần đầu tiên là cuộc xâm lược Tiệp Khắc năm 1968, vốn gần như không được người Nga chú ý vì chẳng ai biết chuyện gì đang xảy ra. Lần thứ hai là cuộc xâm lược Afghanistan năm 1979, với hậu quả lớn hơn nhiều. Đối với nhiều người, cảnh những chiếc quan tài bằng kẽm được chở về từ một đất nước phương nam xa xôi, ngay cả khi chủ nghĩa Mác-Lênin không còn phổ biến ở quê nhà, đã phá vỡ nền tảng đạo đức của dự án Xô-viết. Continue reading “Người Nga đã học cách chấp nhận cuộc chiến ở Ukraine như thế nào?”

12/02/1809: Ngày sinh Abraham Lincoln

Nguồn: Abraham Lincoln is born, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1809, Tổng thống tương lai của Mỹ Abraham Lincoln đã chào đời ở Hodgenville, Kentucky.

Lincoln, một trong những tổng thống được ngưỡng mộ nhất nước Mỹ, lớn lên trong một gia đình nghèo ở Kentucky và Indiana. Ông chỉ được đến trường học một năm, nhưng sau đó đã tự đọc sách với nỗ lực không ngừng để cải thiện hiểu biết của mình. Khi trưởng thành, ông sống ở Illinois và làm nhiều công việc khác nhau, từ nhân viên bưu cục, đến nhân viên khảo sát và nhân viên cửa hàng, trước khi tham gia chính trường. Ông phục vụ tại cơ quan lập pháp Illinois từ năm 1834 đến năm 1842, và tại Quốc hội từ năm 1847-1849, sau đó trở thành luật sư. Năm 1842, Lincoln kết hôn với Mary Todd; cặp đôi đã cùng nhau nuôi dạy bốn người con trai. Continue reading “12/02/1809: Ngày sinh Abraham Lincoln”

Điều gì đang khiến quan hệ Đức – Ba Lan rạn nứt?

Nguồn: “Why Poland loves to hate Germany”, The Economist, 05/01/2023

Biên dịch: Phạm Tuấn Đạt

Quan hệ Đức-Ba Lan đáng ra hết sức hòa hảo. Hai nước không chỉ có mối quan hệ cá nhân hết sức mật thiết mà còn là đối tác lớn trong giao thương, với hơn 150 tỷ Euro (159 tỷ Đô la Mỹ) mỗi năm. Ngoài ra, Đức và Ba Lan còn là thành viên chủ chốt của NATO và Liên minh châu Âu. Trong cuộc xâm lược của Nga, thời điểm mà an ninh châu Âu bị đặt trong tình thế nguy hiểm nhất từ thời Chiến tranh Lạnh, hai nước chỉ xếp sau Mỹ và Anh trong vai trò là đồng minh chiến lược của Ukraine. Ba Lan là kênh vận chuyển vũ khí chính cho Ukraine, đồng thời là nơi tiếp đón hàng triệu người tị nạn do ảnh hưởng chiến tranh. Lịch sử không mấy tốt đẹp với Nga đã khiến Ba Lan trở thành nước ủng hộ hăng hái, kịp thời và hào phóng nhất cho Ukraine. Đức, dù là nước phản ứng chậm hơn, cho đến nay lại cung cấp nhiều vũ khí hơn so với các nước châu Âu khác. Continue reading “Điều gì đang khiến quan hệ Đức – Ba Lan rạn nứt?”

11/02/2020: WHO chính thức đặt tên bệnh coronavirus mới là COVID-19

Nguồn: World Health Organization officially names novel coronavirus disease COVID-19, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2020, vài tháng sau khi trường hợp nhiễm bệnh đầu tiên được phát hiện ở Vũ Hán, Trung Quốc, và khoảng ba tuần sau khi trường hợp đầu tiên ở Mỹ được báo cáo, Tổ chức Y tế Thế giới WHO đã chính thức đặt tên cho căn bệnh mà sau này sẽ gây ra một đại dịch là “bệnh coronavirus 2019” (Coronavirus Disease 2019), viết tắt là COVID-19.

Thường được gọi là “virus Vũ Hán” trong giai đoạn đầu, hoặc “nCoV-2019,” hướng dẫn của WHO nêu rõ rằng tên của các bệnh truyền nhiễm mới không được bao gồm tên của vị trí địa lý, động vật, cá nhân, hoặc nhóm người, và phải dễ phát âm. Theo đó, CO là viết tắt của corona, VI là virus, D là bệnh, và 2019 là năm nó được phát hiện lần đầu tiên. Continue reading “11/02/2020: WHO chính thức đặt tên bệnh coronavirus mới là COVID-19”

Một số suy nghĩ về vấn đề bảo hộ công dân Việt Nam ở nước ngoài

Tác giả: Nguyễn Minh Anh*

Tóm tắt: Bảo hộ quyền và lợi ích của công dân Việt Nam ở nước ngoài là nghĩa vụ, trách nhiệm của Nhà nước. Tuy nhiên, việc đánh giá, nhìn nhận về bảo hộ công dân cần có cách tiếp cận mới, theo đó bảo hộ công dân không chỉ là trách nhiệm mà còn nhằm bảo vệ lợi ích quốc gia. Điều này được thể hiện trên hai góc độ: Thứ nhất, bảo hộ công dân chính là bảo vệ lợi ích quốc gia vì lợi ích của công dân về tổng thể cũng là lợi ích quốc gia. Thứ hai, bảo hộ công dân góp phần quan trọng giúp củng cố tính chính danh của Nhà nước và niềm tin của công dân; tăng cường sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc; bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc và phục vụ, đảm bảo lợi ích quốc gia trong những vụ việc, tình thế cụ thể. Ghi nhận ý nghĩa của bảo hộ công dân trong việc bảo đảm lợi ích quốc gia sẽ giúp xác định rõ hơn vị trí của công tác này, từ đó có sự quan tâm, đầu tư phù hợp hơn trong tình hình mới. Continue reading “Một số suy nghĩ về vấn đề bảo hộ công dân Việt Nam ở nước ngoài”

Thế giới hôm nay: 10/02/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Số người chết vì động đất hôm thứ Hai ở Thổ Nhĩ Kỳ và Syria đã vượt quá 20.000. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan thừa nhận công tác phản ứng của chính phủ ông còn khiếm khuyết. Người dân đã phàn nàn rằng các đội cứu hộ tỏ ra thiếu chuyên môn, thiếu thiết bị phù hợp, và chậm trễ, dù nhiều người còn đang mắc kẹt dưới đống đổ nát.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã đến Brussels để phát biểu trước Nghị viện Châu Âu. Trong bài nói của mình, ông cảm ơn các lãnh đạo châu Âu vì sự ủng hộ của họ và nhắc lại mong muốn gia nhập khối của Ukraine. Trong chuyến đi bất ngờ trước đó tới London và Paris hôm thứ Tư, ông Zelensky đã lặp lại lời kêu gọi phương Tây viện trợ máy bay chiến đấu. Cho đến nay các đồng minh phương Tây vẫn từ chối gửi máy bay. Continue reading “Thế giới hôm nay: 10/02/2023”

Chuyển động Quốc Phòng (3/2 – 9/2/2023)

Thực hiện: Viên Đăng Huy | Hiệu đính: Nguyễn Thế Phương

Chiến tranh Nga – Ukraine:

Tỉ phú Gautam Adani, người giàu nhất Ấn Độ, là ai?

Nguồn: “Who is Gautam Adani?”, The Economist, 31/01/2023

Biên dịch: Phạm Thị Hồng Nhung

Người đàn ông giàu nhất Ấn Độ luôn né tránh sự chú ý của công chúng

Ngày 24 tháng 1 vừa qua, Hindenburg Research – một công ty đầu tư nhỏ của Mỹ chuyên về bán khống – đã cáo buộc Adani Group, một tập đoàn khổng lồ của Ấn Độ, thực hiện một “cuộc lừa đảo lớn nhất trong lịch sử doanh nghiệp”. Tập đoàn này đã phủ nhận toàn bộ cáo buộc trong báo cáo của Hindenburg. Trước khi công bố báo cáo, giá trị thị trường của tập đoàn là 235 tỷ đô la và Gautam Adani, người sáng lập và ông chủ của nó, là người giàu thứ ba trên thế giới. Kể từ đó, 70 tỷ đô la giá trị thị trường của các công ty thuộc Adani Group đã bị quét sạch. Adani là ai, và đế chế của ông đã được gây dựng như thế nào? Continue reading “Tỉ phú Gautam Adani, người giàu nhất Ấn Độ, là ai?”

09/02/1942: Tàu Normandie bị cháy

Nguồn: The Normandie catches fire, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1942, tàu viễn dương lớn nhất và sang trọng nhất trên biển lúc bấy giờ, Normandie của Pháp, đã bốc cháy khi đang trong quá trình được người Mỹ chuyển đổi vì mục đích quân sự.

Được đóng vào năm 1931, Normandie là con tàu đầu tiên được đóng theo các hướng dẫn được quy định trong Công ước về An toàn Sinh mạng trên Biển năm 1929. Nó cũng rất lớn, dài 314m, rộng 36m, và có lượng chiếm nước (displacement) là 85.000 tấn. Nó cung cấp cho hành khách bảy hạng ghế (gồm hạng “du lịch” mới, trước đó gọi là hạng “ba” hay hạng “ghế lái”) và có tổng cộng 1.975 chỗ. Continue reading “09/02/1942: Tàu Normandie bị cháy”

Thế giới hôm nay: 09/02/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nhiều lần kêu gọi phương Tây viện trợ máy bay chiến đấu khi phát biểu trước Quốc hội Anh. Các đồng minh phương Tây của Ukraine cho đến nay đã từ chối gửi máy bay phản lực, dù Anh hứa đào tạo phi công cho Ukraine. Ông Zelensky cũng đã gặp thủ tướng Anh Rishi Sunak và Vua Charles III trong chuyến thăm bất ngờ tới London. Sau đó ông sẽ tới Paris để gặp tổng thống Pháp Emmanuel Macron và thủ tướng Đức Olaf Scholz.

Số người chết do động đất lớn ở Thổ Nhĩ Kỳ và Syria hôm thứ Hai đã vượt qua con số 11.000 và chắc chắn còn tăng hơn nữa. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan đã đến thăm các tỉnh bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi thảm họa. Mỹ, Trung Quốc và các quốc gia trên khắp châu Á và châu Âu đã cử chuyên gia đến hỗ trợ cứu hộ. Continue reading “Thế giới hôm nay: 09/02/2023”