19/09/1985: Động đất rung chuyển Thành phố Mexico

Nguồn: Earthquake shakes Mexico City, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1985, một trận động đất mạnh đã tấn công Thành phố Mexico và khiến 10.000 người thiệt mạng, 30.000 người khác bị thương, và hàng nghìn người mất nhà cửa.

Lúc 7:18 sáng, người dân Thành phố Mexico đã giật mình tỉnh giấc bởi một trận động đất mạnh 8,1 độ richter, một trong những trận động đất mạnh nhất từng xảy ra ở khu vực này. Ảnh hưởng của trận động đất là đặc biệt tàn khốc do đặc điểm nền đất của thành phố. Thành phố Mexico nằm trên một cao nguyên được bao quanh bởi núi và núi lửa. Trong thời cổ đại, vùng cao nguyên này gồm các hồ lớn. Khi tầng chứa nước ngầm bên dưới thành phố cạn dần, người ta mới phát hiện ra rằng thành phố nằm trên một hỗn hợp đất và cát kém ổn định hơn nhiều so với đá cứng, và có thể trở nên bất ổn nếu có động đất. Continue reading “19/09/1985: Động đất rung chuyển Thành phố Mexico”

27/06/1985: Đường cao tốc 66 của Mỹ chính thức ngừng hoạt động

Nguồn: Route 66 decertified, highway signs removed, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1985, sau 59 năm hoạt động, Đường cao tốc 66 (Route 66) mang tính biểu tượng đã chính thức đi vào lịch sử, khi Hiệp hội Quan chức Giao thông và Xa lộ Tiểu bang Mỹ huỷ bỏ chứng nhận của con đường, và bỏ phiếu để loại bỏ tất cả các biển báo của nó.

Từng dài đến 3220 km vào thời kỳ hoàng kim, Đường 66 trải dài từ Chicago, Illinois đến Santa Monica, California, đi qua tám tiểu bang nước Mỹ. Theo một bài báo đăng trên tờ New York Times về việc hủy bỏ chứng nhận, phần lớn Đường 66 đi xuyên qua vùng hoang dã, dọc theo tuyến đường do Trung úy Hải quân Edward Beale tạo ra vào năm 1857, khi ông dẫn đầu một đoàn du mục. Trong những năm sau đó, các toa xe ngựa và gia súc cuối cùng đã nhường chỗ cho xe tải và xe hơi chở khách. Continue reading “27/06/1985: Đường cao tốc 66 của Mỹ chính thức ngừng hoạt động”

14/06/1985: Chuyến bay TWA 847 bị khủng bố tấn công

Nguồn: TWA flight 847 is hijacked by terrorists, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1985, chuyến bay TWA 847 từ Athens đến Rome đã bị tấn công bởi nhóm khủng bố Hezbollah, những kẻ ngay lập tức yêu cầu được biết danh tính của “những hành khách có tên giống như tên người Do Thái.” Hai trong số những kẻ khủng bố gốc Lebanon này, được trang bị lựu đạn và một khẩu súng lục 9mm, sau đó đã buộc máy bay hạ cánh xuống Beirut, Lebanon.

Khi xuống mặt đất, bọn không tặc đã gọi những hành khách có hộ chiếu Israel, nhưng không có người nào như vậy. Cũng không có bất kỳ nhà ngoại giao nào trên chuyến bay. Sau đó, chúng chuyển sự chú ý sang một số hành khách là thợ lặn của Hải quân Mỹ. Ngay sau khi hạ cánh, những kẻ khủng bố đã giết chết thợ lặn Hải quân Robert Stethem, và vứt xác anh xuống đường băng. Continue reading “14/06/1985: Chuyến bay TWA 847 bị khủng bố tấn công”

26/12/1985: Nhà linh trưởng học Dian Fossey bị sát hại ở Rwanda

Nguồn: World-renowned primatologist Dian Fossey is found murdered in Rwanda, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1985, người ta đã tìm thấy nhà linh trưởng học kiêm nhà bảo tồn nổi tiếng, Tiến sĩ Dian Fossey, bị sát hại trong cabin của mình tại Karisoke, một địa điểm nghiên cứu ở vùng núi Rwanda. Nhiều người tin rằng cái chết của bà có liên quan đến thái độ kiên quyết chống lại nạn săn trộm.

Là một người yêu động vật từ khi còn rất nhỏ, nhưng Fossey đã bắt đầu sự nghiệp của mình với tư cách là một nhà tư vấn nghề nghiệp. Sau này, bà nói rằng quãng thời gian làm việc cùng với trẻ nhỏ đã giúp bà nhanh chóng giành được sự tin tưởng của những con khỉ đột núi mà bà nghiên cứu. Năm 1963, bà vay tiền để thực hiện một chuyến đi kéo dài tới châu Phi. Chuyến đi này đã giúp bà có cơ hội tiếp xúc với nhà khảo cổ học Louis và Mary Leakey, cũng như nhiếp ảnh gia động vật hoang dã Alan và Joan Root, đồng thời còn biết đến công trình của nhà linh trưởng học Jane Goodall. Fossey đã xuất bản một số bài báo về chuyến đi của mình và quay trở lại Mỹ, nhưng vào năm 1966, Leakeys đã giúp bà xin được quỹ tài trợ để nghiên cứu khỉ đột ở Congo. Continue reading “26/12/1985: Nhà linh trưởng học Dian Fossey bị sát hại ở Rwanda”

14/11/1985: Núi lửa Nevado del Ruiz phun trào ở Colombia

Nguồn: Volcano erupts in Colombia and buries nearby towns, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1985, một vụ phun trào núi lửa ở Colombia đã giết chết tổng cộng hơn 20.000 người sau khi các thị trấn lân cận ngọn núi bị chôn vùi trong bùn đất, băng và dung nham.

Núi lửa Nevado del Ruiz nằm ở trung tâm miền bắc của Colombia. Trước đây hàng thế kỷ, nhiều vụ phun trào khác nhau đã hình thành các vũng bùn lớn trong khu vực thung lũng bên dưới núi lửa. Sau đó thì ngọn núi ngừng phun trào suốt một thời gian dài, và người ta bắt đầu xây dựng các thị trấn, sinh sống trên các khu vực có bùn và băng tích tụ gần miệng núi lửa. Continue reading “14/11/1985: Núi lửa Nevado del Ruiz phun trào ở Colombia”

07/10/1985: Khủng bố Palestine tấn công tàu Ý

Nguồn: Palestinian terrorists hijack an Italian cruise ship, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1985, bốn kẻ khủng bố người Palestine đã nhảy lên tấn công con tàu du lịch sang trọng Achille Lauro của Ý ngay sau khi nó rời Alexandria, Ai Cập. Những kẻ có vũ trang này đến từ Mặt trận Nhân dân Giải phóng Palestine (PLF), nhánh khủng bố của Tổ chức Giải phóng Palestine (PLO) do Abu Abbas đứng đầu. Các tay súng đã dễ dàng kiểm soát Achille Lauro vì trên tàu không có lực lượng an ninh.

Abbas từng chịu trách nhiệm về các cuộc tấn công nhắm vào Israel và các công dân của nước này hồi đầu thập niên 1980. Ông ta nhiều lần cử người sử dụng tàu lượn và khinh khí cầu nhằm thực hiện các nhiệm vụ ném bom nhắm vào Israel, nhưng tất cả đều thất bại thảm hại. Để cứu vãn danh tiếng của mình, Abbas đã ra lệnh cướp tàu Achille Lauro. Tuy nhiên, không có mục tiêu hoặc yêu cầu cụ thể nào được đặt ra trong ‘sứ mệnh’ này. Continue reading “07/10/1985: Khủng bố Palestine tấn công tàu Ý”

16/05/1985: Công bố khám phá lỗ thủng tầng ozone

Nguồn: Discovery of Ozone Hole announced, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1985, trên tạp chí khoa học Nature, ba nhà khoa học thuộc Cơ quan Khảo sát Nam Cực của Anh thông báo họ đã phát hiện thấy mức ozone thấp bất thường tại Nam Cực. Khám phá của họ, thường được gọi là Lỗ thủng tầng Ozone (Ozone Hole), đã trở thành bằng chứng không thể chối cãi về khả năng phá hủy bầu khí quyển Trái Đất của loài người, đồng thời cũng là trong những câu chuyện thành công nổi tiếng nhất trong lịch sử phong trào hoạt động liên quan đến khí hậu.

Tầng ozone là một khu vực của tầng bình lưu của Trái Đất có chứa hàm lượng trioxygen (ozone) cao, có tác dụng ngăn chặn phần lớn bức xạ cực tím có hại từ Mặt Trời chiếu tới bề mặt hành tinh. Kể từ những năm 1970, các nhà khoa học đã thúc đẩy việc kiểm soát chlorofluorocarbon (CFC), loại hóa chất được tìm thấy trong các vật dụng hàng ngày như máy điều hòa không khí và bình xịt, do tác động bất lợi của chất này lên tầng ozone. Continue reading “16/05/1985: Công bố khám phá lỗ thủng tầng ozone”

29/12/1985: “Tên Hiếp dâm Đường sắt” giết người lần đầu tiên

Nguồn: The “Railway Rapist” commits his first murder, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1985, “Tên Hiếp dâm Đường sắt” (Railway Rapist) đã tấn công Alison Day, 19 tuổi, và bắt cóc cô trên một chuyến tàu ở London. Hai tuần sau, thi thể bị chết ngạt của cô gái đã được tìm thấy. Mặc dù hung thủ đã tấn công và hãm hiếp nhiều phụ nữ từ năm 1982 nhưng đây là vụ giết người đầu tiên của hắn.

“Tên Hiếp dâm Đường sắt” có một phương thức phạm tội khá đặc biệt: Hắn sử dụng dao, trói tay nạn nhân bằng dây thừng, và thường hoạt động gần đường ray. Chỉ trong một đêm duy nhất vào tháng 07/1985, hắn đã tấn công đến ba lần trong vòng vài giờ. Continue reading “29/12/1985: “Tên Hiếp dâm Đường sắt” giết người lần đầu tiên”

25/08/1985: Samantha Smith thiệt mạng vì tai nạn máy bay

Nguồn: Samantha Smith dies in plane crash, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1985, Samantha Smith, “đại sứ” 13 tuổi của Mỹ tại Liên Xô, đã qua đời trong một vụ tai nạn máy bay. Smith trở nên nổi tiếng nhờ lá thư em viết cho nhà lãnh đạo Liên Xô Yuri Andropov vào năm 1982, và sau đó là chuyến thăm Liên Xô với tư cách là khách mời của Andropov vào năm 1983.

Cuối năm 1982, Smith, một học sinh lớp năm tại trường Tiểu học Manchester ở Manchester, Maine, đã viết một lá thư thú vị cho nhà lãnh đạo Liên Xô Andropov. Cô bé nói rằng mình “rất lo lắng về việc Liên Xô và Mỹ có thể vướng vào  một cuộc chiến tranh hạt nhân. Liệu có chiến tranh không ạ?” Vài tháng sau, lá thư của Smith đã được in lại ở Liên Xô và người ta cũng thông báo rằng Andropov đang thư trả lời. Continue reading “25/08/1985: Samantha Smith thiệt mạng vì tai nạn máy bay”

11/05/1985: Sân nhà CLB Bradford bị cháy làm 56 người chết

Nguồn: Fire kills 50 at soccer stadium, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1985, 56 người đã thiệt mạng trong một vụ hỏa hoạn xảy ra trên khán đài của sân vận động Valley Parade ở Bradford, Anh. Người ta đã lên kế hoạch thay mái sân bằng gỗ bị cháy bằng mái thép vào cuối tuần đó.

Chiều ngày 11/05, đội Bradford đang đấu với đội Lincoln City. Nhiều người hâm mộ đã có mặt để chúc mừng Bradford sau hai năm vươn lên từ tình trạng bị phá sản thành nhà vô địch giải hạng ba, cũng như ăn mừng việc họ được lên chơi ở giải hạng nhì. Gần cuối hiệp một, một ngọn lửa đã bùng lên ở một đầu của khán đài chính. Mặc dù nhiều người hâm mộ đã di chuyển xuống sân để thoát khỏi ngọn lửa, song phần lớn vẫn không nhận thức được tình hình. Continue reading “11/05/1985: Sân nhà CLB Bradford bị cháy làm 56 người chết”

19/11/1985: Reagan và Gorbachev tổ chức cuộc họp thượng đỉnh đầu tiên

Nguồn: Reagan and Gorbachev hold their first summit meeting, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1985, lần đầu tiên sau 8 năm, hai nguyên thủ quốc gia Liên Xô và Mỹ đã tổ chức một hội nghị thượng đỉnh. Gặp gỡ tại Geneva, Tổng thống Ronald Reagan và lãnh đạo Mikhail Gorbachev đã không đưa ra bất kỳ thỏa thuận chấn động nào. Tuy nhiên, cuộc gặp gỡ này đã xây dựng nền tảng tốt đẹp cho tương lai, khi hai người có thêm nhiều cuộc nói chuyện cá nhân và dường như đã phát triển một mối quan hệ chân thành và gần gũi.

Cuộc gặp này có phần gây ngạc nhiên cho một số cá nhân tại Mỹ, bởi Reagan thường xuyên có lời lẽ mang tính khiêu khích về chủ nghĩa cộng sản và Liên Xô, nhưng nó lại phù hợp với mong muốn của vị Tổng thống nhằm kiểm soát cuộc chạy đua vũ trang hạt nhân. Continue reading “19/11/1985: Reagan và Gorbachev tổ chức cuộc họp thượng đỉnh đầu tiên”

09/08/1985: Arthur Walker bị kết tội làm gián điệp cho Liên Xô

Nguồn: Arthur Walker found guilty of spying for Soviet Union, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1985, Arthur Walker, một cựu sĩ quan Hải quân Hoa Kỳ, đã bị kết tội gián điệp vì chuyển các tài liệu tối mật cho anh trai của mình, người sau đó tiếp tục chuyển chúng cho các điệp viên Liên Xô. Walker là một mắt xích trong đường dây gián điệp Chiến tranh Lạnh quan trọng nhất ở Hoa Kỳ.

Arthur bị bắt vào ngày 29/05/1985, chỉ một ngày sau vụ bắt giữ anh trai ông, John và con trai của ông này, Michael. Cả ba đều bị buộc tội làm gián điệp cho Liên Xô. John Walker, cũng là một cựu lính Hải quân, là người đứng đầu đường dây, và các quan chức chính phủ Mỹ buộc tội ông đã bắt đầu làm gián điệp cho Liên Xô từ năm 1968. Continue reading “09/08/1985: Arthur Walker bị kết tội làm gián điệp cho Liên Xô”

10/07/1985: Pháp đánh chìm tàu của tổ chức Hòa Bình Xanh

Nguồn: The sinking of the Rainbow Warrior, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1985, tại bến cảng Auckland ở New Zealand, tàu Rainbow Warrior của Tổ chức Hòa bình Xanh (Greenpeace) đã chìm sau khi các đặc vụ Pháp đi thuyền máy đã gài một quả bom trên thân tàu. Một người, nhiếp ảnh gia người Hà Lan Fernando Pereira, đã thiệt mạng. Rainbow Warrior, con tàu đại diện cho Tổ chức bảo tồn quốc tế Greenpeace, đang chuẩn bị cho một chuyến đi biểu tình đến một địa điểm thử nghiệm hạt nhân của Pháp ở Nam Thái Bình Dương. Continue reading “10/07/1985: Pháp đánh chìm tàu của tổ chức Hòa Bình Xanh”

13/05/1985: Mỹ tấn công trụ sở giáo phái MOVE

Nguồn: A raid is set for MOVE headquarters, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1985, tại Philadelphia, Pennsylvania, cảnh sát đã phát lệnh sơ tán dân thường khỏi nhà của họ tại Đại lộ Osage để chuẩn bị cho một cuộc đột kích chống lại MOVE, một giáo phái cực đoan vốn đã thu thập một kho vũ khí lớn. Cuộc đối đầu kết thúc với 11 người chết và 61 ngôi nhà bị đốt cháy.

Nguồn gốc của sự kiện 1985 là từ năm 1978 khi một cuộc đối đầu giữa MOVE và cảnh sát đã khiến sĩ quan James Ramp thiệt mạng. Một số thành viên của MOVE dù vô tội nhưng đã bị kết án giết người. Điều này kích động các thành viên còn lại. Thủ lãnh của MOVE, John Africa, đã bắt đầu cuộc phản công vào đêm Giáng sinh năm 1983. Tại trụ sở của MOVE ở số 6221 Đại lộ Osage, các thành viên đã lắp đặt một số loa phóng thanh và bắt đầu la hét những lời tục tĩu vào hàng xóm của họ. Nguy hiểm hơn, MOVE bắt đầu lắp ráp vũ khí và xây dựng các hầm chứa trong tòa nhà của họ. Continue reading “13/05/1985: Mỹ tấn công trụ sở giáo phái MOVE”

18/01/1985: Mỹ phớt lờ Tòa án Công lý Quốc tế

contras troops

Nguồn:United States walks out of World Court case,” History.com (truy cập ngày 17/01/2015).

Biên dịch: Nguyễn Huy Hoàng

Vào ngày này năm 1985, lần đầu tiên kể từ khi gia nhập Tòa án Công lý Quốc tế vào năm 1946, Mỹ đã rời bỏ một vụ kiện. Vụ kiện này có liên quan đến những hoạt động bán quân sự của Mỹ nhằm chống lại chính phủ Nicaragua.

Đối với chính quyền Reagan, những nỗ lực làm suy yếu chính phủ Sandinista ở Nicaragua là một yếu tố quyết định trong chính sách đối ngoại chống cộng của ông kể từ khi ông lên nắm quyền năm 1981. Những chính sách được thiết kế nhằm cô lập chính phủ Nicaragua về mặt kinh tế và ngoại giao được kết hợp với viện trợ bằng tiền và vật chất cho phe “Contras,” một lực lượng bán quân sự chống chính phủ đã thực hiện các cuộc tấn công vũ trang nhằm vào phe Sandinista. Mặc dù một số nỗ lực của Mỹ trong số này được công khai, phần còn lại vẫn là bí mật và tiếp tục được che giấu trước công chúng. Continue reading “18/01/1985: Mỹ phớt lờ Tòa án Công lý Quốc tế”