Category: Sự kiện

30/05/1967: Cộng hòa Biafra tuyên bố độc lập

Nguồn: Republic of Biafra proclaimed, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1967, sau nhiều năm chịu đựng sự đàn áp của chính quyền quân sự Nigeria, nhà nước ly khai Biafra đã tuyên bố độc lập khỏi Nigeria.

Năm 1960, Nigeria giành được độc lập từ Anh. Sáu năm sau, người Hồi giáo Hausas ở miền bắc Nigeria bắt đầu tàn sát người Thiên Chúa giáo Igbos ở khu vực này, khiến hàng chục ngàn người Igbos phải chạy trốn về phía đông, nơi sắc tộc của họ là nhóm sắc tộc thống trị. Người Igbos nghi ngờ rằng chính phủ quân sự Nigeria sẽ không cho phép họ phát triển, hoặc thậm chí là sống sót, vì vậy vào ngày 30/05/1967, Trung tá Odumegwu Ojukwu và một số đại diện không phải người Igbo khác của khu vực đã thành lập nước Cộng hòa Biafra, bao gồm một số bang của Nigeria. Continue reading “30/05/1967: Cộng hòa Biafra tuyên bố độc lập”

29/05/1848: Wisconsin gia nhập liên bang Hoa Kỳ

Nguồn: Wisconsin enters the Union, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1848, Wisconsin đã trở thành tiểu bang thứ 30 của liên bang Hoa Kỳ sau khi được chấp thuận bởi các công dân của vùng lãnh thổ này.

Năm 1634, nhà thám hiểm người Pháp Jean Nicolet đã tới Vịnh Green, trở thành người châu Âu đầu tiên đặt chân đến khu vực phía bắc với mạng lưới hồ dày đặc, nơi sau này đã trở thành Wisconsin. Năm 1763, khi Chiến tranh với Pháp và người Da đỏ kết thúc, khu vực này – khi đó là trung tâm giao thương lớn của ngành lông thú Mỹ – đã được chuyển cho Anh kiểm soát. Continue reading “29/05/1848: Wisconsin gia nhập liên bang Hoa Kỳ”

28/05/1937: Volkswagen được thành lập

Nguồn: Volkswagen is founded, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1937, chính phủ Đức, khi đó đang nằm dưới quyền cai trị của Adolf Hitler thuộc Đảng Quốc Xã, đã thành lập một công ty xe hơi trực thuộc nhà nước mới, với tên gọi Gesellschaft zur Vorbereitung des Deutschen Volkswagens mbH. Cuối năm đó, nó được đổi sang tên gọi đơn giản hơn là Volkswagenwerk, hay “Công ty Xe hơi của Nhân dân.”

Được điều hành bởi Mặt trận Lao động Đức, một tổ chức của Đức Quốc Xã, Volkswagen đặt trụ sở tại Wolfsburg, Đức. Ngoài tham vọng xây dựng một mạng lưới cao tốc liên bang trên khắp nước Đức, Hitler còn ấp ủ dự án phát triển và sản xuất hàng loạt một chiếc xe giá rẻ nhưng vẫn có tốc độ nhanh, với giá dưới 1.000 Reich (khoảng 140 USD vào thời điểm đó ). Để thiết kế “chiếc xe của nhân dân” này, Hitler đã nhờ đến kỹ sư người Áo Ferdinand Porsche. Continue reading “28/05/1937: Volkswagen được thành lập”

26/05/1940: Chiến dịch di tản khỏi Dunkirk ảnh hưởng thường dân

Nguồn: Britain’s Operation Dynamo gets underway as President Roosevelt makes a radio appeal for the Red Cross, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1940, Tổng thống Mỹ Franklin D. Roosevelt đã tiết lộ tình cảnh thảm khốc của thường dân Bỉ và Pháp vốn phải gánh chịu hậu quả của giao tranh giữa Anh và Đức, lúc đó đang cố gắng đến được bờ biển phía bắc nước Pháp, và đề nghị Hội Chữ thập Đỏ giúp đỡ họ.

“Tối nay, trên những đường phố từng yên bình của Bỉ và Pháp, hàng triệu người đang di chuyển, chạy khỏi chính căn nhà của họ, mong thoát khỏi bom, đạn pháo và súng máy, không nơi trú ẩn, và gần như cũng chẳng có thức ăn,” FDR nói trên sóng radio. Continue reading “26/05/1940: Chiến dịch di tản khỏi Dunkirk ảnh hưởng thường dân”

25/05/1961: John F. Kennedy tuyên bố sẽ đưa người Mỹ lên mặt trăng

Nguồn: JFK asks Congress to support the space program, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1961, Tổng thống John F. Kennedy đã tuyên bố trước Quốc hội về mục tiêu đưa người Mỹ lên mặt trăng vào cuối thập niên và đề xuất hỗ trợ tài chính để tăng tốc chương trình không gian. Ông đã coi nhiệm vụ này là một ưu tiên quốc gia và là sứ mệnh mà tất cả người Mỹ cùng chia sẻ, tuyên bố rằng sẽ không phải là một người đặt chân lên mặt trăng, mà là cả nước Mỹ.

Ngày 12/04/1961, Liên Xô đã trở thành quốc gia đầu tiên đưa người vào không gian khi Yuri Gagarin thực hiện thành công chuyến bay vào vũ trụ với tàu Vostok 1. Ngày 05/05, một người Mỹ tên là Alan Shepard đã bay vào vũ trụ nhưng không bay quanh quỹ đạo trái đất như phi hành gia người Nga từng làm trước đó. Continue reading “25/05/1961: John F. Kennedy tuyên bố sẽ đưa người Mỹ lên mặt trăng”

24/05/1917: Anh đưa vào sử dụng hệ thống hộ tống tàu biển

Nguồn: British naval convoy system introduced, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1917, trước thành công ngoạn mục của tàu ngầm U-boat của Đức và các cuộc tấn công của chúng nhắm vào các tàu phe Hiệp Ước và các nước trung lập trên biển, Hải quân Hoàng gia Anh đã đưa vào sử dụng một hệ thống hộ tống mới, theo đó tất cả các tàu buôn đi qua Đại Tây Dương sẽ đi thành từng nhóm dưới sự bảo vệ của Hải quân Anh.

Trong hơn ba năm trong Thế chiến I, các lãnh đạo Hải quân Hoàng gia Anh kiên quyết chống lại việc tạo ra một hệ thống hộ tống, tin rằng họ không nên chuyển tàu biển và các nguồn lực khác ra khỏi hạm đội hùng mạnh của mình, do chúng có thể được cần đến trong các trận chiến. Tuy nhiên, ảnh hưởng của các tàu ngầm U-Boat và các cuộc tấn công của chúng vào các tàu buôn – của nước tham chiến lẫn trung lập – thực sự rất tàn khốc. Continue reading “24/05/1917: Anh đưa vào sử dụng hệ thống hộ tống tàu biển”

23/05/1934: Cảnh sát tiêu diệt cặp đôi tội phạm Bonnie và Clyde

Nguồn: Police kill famous outlaws Bonnie and Clyde, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1934, cặp đôi tội phạm khét tiếng Bonnie Parker và Clyde Barrow đã bị cảnh sát bang Texas và Louisiana bắn chết khi đang lái một chiếc xe mà họ đánh cắp gần Sailes, Louisiana.

Bonnie Parker đã gặp một Clyde Barrow đầy lôi cuốn ở Texas khi mới vừa 19 tuổi, lúc đó chồng cô ta (Bonnie kết hôn khi mới 16 tuổi) lại đang ngồi tù vì tội giết người. Ngay sau khi gặp nhau, Barrow đã phải vào tù vì tội ăn cướp. Parker đến thăm tình nhân mỗi ngày và lén tuồn một khẩu súng vào tù để giúp hắn trốn thoát, nhưng tên tội phạm sớm bị bắt ở Ohio và bị đưa trở lại nhà tù. Khi Barrow được ân xá vào năm 1932, hắn ngay lập tức liên lạc với Parker và cặp đôi bắt đầu một cuộc đời tội phạm cùng nhau. Continue reading “23/05/1934: Cảnh sát tiêu diệt cặp đôi tội phạm Bonnie và Clyde”

21/05/1932: Earhart hoàn thành chuyến bay xuyên Đại Tây Dương

Nguồn: Earhart completes transatlantic flight, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1932, năm năm sau ngày phi công người Mỹ Charles Lindbergh trở thành người đầu tiên thực hiện chuyến bay một mình xuyên Đại Tây Dương, nữ phi công Amelia Earhart đã trở thành người tiếp theo lập lại kỳ tích này khi bà hạ cánh ở Ireland sau khi bay qua Bắc Đại Tây Dương. Earhart đã bay hơn 2.000 dặm từ Newfoundland chỉ trong vòng 15 giờ. Continue reading “21/05/1932: Earhart hoàn thành chuyến bay xuyên Đại Tây Dương”

20/05/1996: Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ bảo vệ quyền của người đồng tính

Nguồn: Supreme Court defends rights of gays and lesbians in Romer v. Evans, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1996, trong một chiến thắng của phong trào dân quyền cho người đồng tính, Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ – với sáu phiếu thuận và ba phiếu chống – đã bác bỏ một tu chính án của hiến pháp tiểu bang Colorado với nội dung ngăn bất cứ thành phố, thị trấn hoặc quận nào thuộc tiểu bang thực hiện bất cứ hoạt động lập pháp, hành pháp hoặc tư pháp nào để bảo vệ quyền của người đồng tính. Continue reading “20/05/1996: Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ bảo vệ quyền của người đồng tính”

19/05/2016: Chuyến bay 804 của EgyptAir rơi ở Địa Trung Hải

Nguồn: EgyptAir flight 804 disappears over the Mediterranean Sea, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2016, 66 hành khách và thành viên phi hành đoàn bay từ Cairo đến Paris trên chuyến bay 804 của hãng EgyptAir đã biến mất trên Địa Trung Hải. Tận một tháng sau người ta mới có thể tìm thấy xác máy bay.

Lúc đầu, chuyến bay mất tích được cho là bởi hành động khủng bố, nhưng nguyên nhân thực sự đã được tiết lộ một năm sau đó. Sau nhiều đợt tranh luận và điều tra, chính quyền Pháp đã phủ nhận tuyên bố của Ai Cập rằng vật liệu nổ được tìm thấy trong hài cốt của các nạn nhân, và rằng một vụ hỏa hoạn đã khiến máy bay bị rơi. Continue reading “19/05/2016: Chuyến bay 804 của EgyptAir rơi ở Địa Trung Hải”

18/05/1896: Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ phán quyết vụ Plessy v. Ferguson

Nguồn: Supreme Court rules in Plessy v. Ferguson, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1896, trong một chiến thắng lớn của những người ủng hộ phân biệt chủng tộc, Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ đã ra phán quyết với bảy phiếu thuận, một phiếu chống, rằng một đạo luật của Louisiana quy định “các chỗ ngồi bình đẳng nhưng tách biệt cho người da trắng và người da màu” trên xe lửa là hợp hiến. Tòa án tối cao kết luận miễn là các chỗ ngồi bình đẳng được cung cấp, sự chia tách không phải là phân biệt đối xử và do đó, điều này không vi phạm quyền được bảo vệ bình đẳng của người Mỹ gốc Phi trong Tu chính án thứ 14. Continue reading “18/05/1896: Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ phán quyết vụ Plessy v. Ferguson”

17/05/1943: Memphis Belle thực hiện nhiệm vụ ném bom thứ 25

Nguồn: The Memphis Belle flies its 25th bombing mission, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1943, tổ phi công Memphis Belle, một trong những tổ phi công máy bay ném bom của Mỹ đặt căn cứ tại Anh, đã trở thành tổ phi công máy bay B-17 đầu tiên hoàn thành 25 nhiệm vụ trên khắp châu Âu.

Máy bay Memphis Belle đã thực hiện nhiệm vụ thứ 25 và cuối cùng của mình, trong một cuộc không kích vào Lorient, một căn cứ tàu ngầm của Đức.  Trước khi trở về nước Mỹ, người ta đã quay lại cảnh các thành viên của Belle nhận huy chương chiến đấu. Đó chỉ là một phần trong bộ phim tài liệu dài hơn về một ngày trong cuộc đời của phi công lái máy bay ném bom Mỹ, bao gồm các cảnh quay kịch tính với hình ảnh máy bay ném bom bị bắn trên trời, và các thành viên nhảy dù ra từng người một. Continue reading “17/05/1943: Memphis Belle thực hiện nhiệm vụ ném bom thứ 25”

16/05/1717: Voltaire bị giam tại ngục Bastille

Nguồn: Satirical writer, Voltaire, is imprisoned in the Bastille, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1717, nhà văn François-Marie Arouet, người thường được biết đến với bút danh Voltaire, đã bị giam tại ngục Bastille.

Cây bút với tính cách thẳng thắn này sinh ra trong một gia đình trung lưu, học đại học ở Paris và sau đó học thêm về luật. Tuy nhiên, ông sớm bỏ ngành luật để trở thành một nhà viết kịch và tạo dựng tên tuổi của mình bằng những tác phẩm bi kịch kinh điển. Các nhà phê bình hết lời ca ngợi bản sử thi của ông, La Henriade, nhưng lời lẽ châm biếm nhắm vào chính trị và tôn giáo của nó đã khiến chính phủ phẫn nộ, và Voltaire đã bị bắt vào năm 1717. Ông đã bị giam ở Bastille trong một năm. Continue reading “16/05/1717: Voltaire bị giam tại ngục Bastille”

14/05/1991: Thảm họa đường sắt ở Nhật khiến 42 người thiệt mạng

Nguồn: Two trains crash in Japan, killing more than 40, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1991, hai tàu chở khách chạy bằng diesel đã đâm trực diện vào nhau gần Shigaraki, Nhật Bản, khiến hơn 40 người thiệt mạng và 400 người bị thương. Đây là thảm họa đường sắt nghiêm trọng nhất ở Nhật kể từ vụ tai nạn tháng 11/1963 ở Yokohama làm 160 người thiệt mạng.

Shigaraki là một thị trấn gần Kyoto nổi tiếng về đồ gốm sứ. Ngày 14/05, Lễ hội Gốm Thế giới được tổ chức tại Shigaraki. Chuyến tàu tới Kibukawa, lúc này đã chứa đầy hành khách, chuẩn bị chạy trên tuyến đường sắt đơn dài 14,7km để rời Shigaraki vào lúc hơn 10 giờ sáng. Continue reading “14/05/1991: Thảm họa đường sắt ở Nhật khiến 42 người thiệt mạng”

14/05/1973: Mỹ phóng trạm vũ trụ Skylab

Nguồn: America’s first space station, Skylab, is launched, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1973, Skylab, trạm vũ trụ đầu tiên của Mỹ, đã được phóng thành công vào quỹ đạo Trái Đất. Mười một ngày sau, ba phi hành gia người Mỹ gồm Charles Conrad, Joseph Kerwin và Paul Weitz đã đến Skylab, sửa chữa một tấm pin mặt trời bị kẹt và tiến hành các thí nghiệm khoa học trong suốt 28 ngày trên trạm vũ trụ này.

Sứ mệnh đầu tiên này của Skylab diễn ra hai năm sau khi Liên Xô phóng Salyut, trạm vũ trụ đầu tiên của thế giới, lên quỹ đạo  Trái Đất. Tuy nhiên, không giống như Salyut vốn gặp rất nhiều trục trặc, trạm vũ trụ Mỹ đã thành công lớn, đảm bảo an toàn cho ba phi hành đoàn riêng biệt, mỗi đoàn gồm ba phi hành gia, trong thời gian dài và vượt xa các kế hoạch trước đó về nghiên cứu khoa học. Continue reading “14/05/1973: Mỹ phóng trạm vũ trụ Skylab”

13/05/1940: Churchill tuyên bố phải chiến thắng bằng mọi giá

Nguồn: Churchill announces: “I have nothing to offer but blood, toil, tears and sweat”, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1940, Winston Churchill đã trở thành thủ tướng mới của Anh. Ông cam kết với Nghị viện rằng chính sách mới của ông sẽ tập trung vào việc “tiến hành chiến tranh trên biển, đất liền và trên không, bằng tất cả tiềm lực của chúng ta và tất cả sức mạnh mà Chúa có thể ban cho ta; tiến hành chiến tranh chống lại chế độ chuyên chế tàn ác, một chế độ mãi chìm đắm trong hàng loạt tội ác đen tối và thảm thương của con người.” Continue reading “13/05/1940: Churchill tuyên bố phải chiến thắng bằng mọi giá”

11/05/1985: Sân nhà CLB Bradford bị cháy làm 56 người chết

Nguồn: Fire kills 50 at soccer stadium, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1985, 56 người đã thiệt mạng trong một vụ hỏa hoạn xảy ra trên khán đài của sân vận động Valley Parade ở Bradford, Anh. Người ta đã lên kế hoạch thay mái sân bằng gỗ bị cháy bằng mái thép vào cuối tuần đó.

Chiều ngày 11/05, đội Bradford đang đấu với đội Lincoln City. Nhiều người hâm mộ đã có mặt để chúc mừng Bradford sau hai năm vươn lên từ tình trạng bị phá sản thành nhà vô địch giải hạng ba, cũng như ăn mừng việc họ được lên chơi ở giải hạng nhì. Gần cuối hiệp một, một ngọn lửa đã bùng lên ở một đầu của khán đài chính. Mặc dù nhiều người hâm mộ đã di chuyển xuống sân để thoát khỏi ngọn lửa, song phần lớn vẫn không nhận thức được tình hình. Continue reading “11/05/1985: Sân nhà CLB Bradford bị cháy làm 56 người chết”

10/05/1865: Tổng thống Hợp bang miền Nam Jefferson Davis bị bắt

Nguồn: Confederate President Jefferson Davis captured by Union forces, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1865,  Tổng thống Hợp bang miền Nam Hoa Kỳ Jefferson Davis đã bị bắt giữ cùng với vợ và đoàn tùy tùng gần Irwinville, Georgia, bởi một đội kỵ binh của Tướng James H. Wilson.

Ngày 02/04/1865, thất bại của Hợp bang tại Petersburg, Virginia đang gần kề, Tướng Robert E. Lee đã thông báo cho Tổng thống Davis rằng ông không còn có thể bảo vệ Richmond và khuyên chính phủ miền Nam sơ tán khỏi thủ đô. Davis và nội các của ông chạy trốn đến Danville, Virginia và khi Robert E. Lee đầu hàng vào ngày 09/04, họ càng chạy xa hơn xuống phía Nam. Continue reading “10/05/1865: Tổng thống Hợp bang miền Nam Jefferson Davis bị bắt”

09/05/1914: Woodrow Wilson tuyên bố Ngày của Mẹ đầu tiên

Nguồn: Woodrow Wilson proclaims the first Mother’s Day holiday, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1914, Woodrow Wilson đã đưa ra một tuyên bố  Tổng thống, chính thức thiết lập Ngày của Mẹ – ngày lễ quốc gia đầu tiên để chúc mừng các bà mẹ người Mỹ.

Ý tưởng về “Ngày của Mẹ” được nhiều người tin là do Julia Ward Howe (1872) đưa ra, trong khi những người khác cho nó là của Anna Jarvis (1907), cả hai đều gợi ý về một kỳ nghỉ, một ngày yên bình. Nhiều bang  đã tổ chức Ngày của Mẹ từ năm 1911, nhưng phải đến khi Wilson vận động thành công Quốc Hội vào năm 1914, Ngày của Mẹ mới chính thức được ấn định vào ngày Chủ nhật thứ hai của tháng 05. Continue reading “09/05/1914: Woodrow Wilson tuyên bố Ngày của Mẹ đầu tiên”

08/05/1864: Trận Spotsylvania Court House chuẩn bị bắt đầu

Nguồn: General Lee’s army beats Grant’s Union troops to Spotsylvania, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1864, quân đội Liên minh miền Bắc tiến vào Spotsylvania Court House, Virginia và phát hiện lực lượng Hợp bang miền Nam đã ở đó. Sau Trận Wilderness (ngày 5-6/05), đội quân Potomac của Ulysses S. Grant đã hành quân về phía nam với mục đích chiếm Richmond. Grant hy vọng sẽ kiểm soát được giao lộ chiến lược tại Spotsylvania Court House để từ đó dụ đội quân Bắc Virginia của Robert E. Lee vào một chiến trường mở. Continue reading “08/05/1864: Trận Spotsylvania Court House chuẩn bị bắt đầu”