28/01/1917: “Bạo loạn Nhà tắm” nổ ra tại Mỹ

Nguồn: The 1917 Bath Riots, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Rạng sáng ngày này năm 1917, một cô giúp việc người Mexico tên là Carmelita Torres đã quyết định phản kháng trước sự sỉ nhục mà cô phải chịu đựng mỗi sáng kể từ khi bắt đầu làm việc ở khu vực biên giới với Mỹ. Hành động phản kháng của Torres chống lại việc sử dụng hóa chất độc hại để “khử trùng” những người Mexico băng qua biên giới phía Bắc đã dẫn đến sự kiện gọi là Bạo loạn Nhà tắm (Bath Riots), một sự kiện thường bị bỏ qua trong lịch sử người Mỹ gốc Mexico (người Chicano). Continue reading “28/01/1917: “Bạo loạn Nhà tắm” nổ ra tại Mỹ”

Vì sao các nhà tài trợ Phố Wall “bỏ rơi” Donald Trump?

Nguồn: Why Republican donors on Wall Street are abandoning Donald Trump”, The Economist, 24/11/2022

Biên dịch: Phạm Thị Hồng Nhung

Đó luôn là một cuộc “hôn nhân vụ lợi”, và giờ họ xem Donald Trump là kẻ thua cuộc

Phố Wall đã quay lưng với Donald Trump. Những ngày gần đây, các nhà tài phiệt từng góp hàng trăm triệu đô cho đảng Cộng hòa vừa công khai rút lại sự ủng hộ đối với vị cựu tổng thống. Vào ngày 16/11/2022, Stephen Schwarzman – tổng giám đốc điều hành của Blackstone (một quỹ đầu tư cổ phần tư nhân) đã phát biểu rằng ông muốn hỗ trợ một ứng viên đến từ “thế hệ mới” của Đảng Cộng hòa trong năm 2024. Cùng ngày hôm đó, Thomas Peterffy – người sáng lập và là chủ tịch hội đồng quản trị của Interactive Brokers – nói rằng đảng này đang cần một “gương mặt mới”.  Ken Griffin – giám đốc điều hành Quỹ phòng hộ Citadel – là người thẳng thừng nhất: ngày 15/11/2022, ông gán cho Trump biệt danh “kẻ-thất-bại-ba-lần” và tuyên bố ủng hộ Ron DeSantis, thống đốc bang Florida. Tại sao các nhà tài trợ lại rời bỏ vị cựu tổng thống, và điều đó có tác động như thế nào? Continue reading “Vì sao các nhà tài trợ Phố Wall “bỏ rơi” Donald Trump?”

Chuyển động Quốc Phòng (20/1 – 26/1/2023)

Thực hiện: Viên Đăng Huy | Hiệu đính: Nguyễn Thế Phương

Chiến tranh Nga – Ukraine:

Continue reading “Chuyển động Quốc Phòng (20/1 – 26/1/2023)”

Thế giới hôm nay: 27/01/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Bộ trưởng Quốc phòng Đức Boris Pistorius nói 14 xe tăng Leopard mà nước này hứa viện trợ cho Ukraine sẽ đến vào “cuối tháng 3, đầu tháng 4.” Mỹ cũng đang gửi 31 xe tăng Abrams. Tổng thống Joe Biden đã công bố gói viện trợ 400 triệu đô la gồm tám phương tiện thu hồi M88 có thể kéo Abrams. Động thái của Đức – được đưa ra sau nhiều cân nhắc kỹ lưỡng – cho phép Ba Lan và các nước khác viện trợ Leopard do Đức sản xuất. Ukraine hiện đang hy vọng phương Tây cung cấp máy bay chiến đấu, nhưng thủ tướng Đức Olaf Scholz nói khả năng này sẽ không xảy ra. Trong khi đó, Nga không kích ồ ạt Ukraine vào giờ cao điểm buổi sáng.

Kinh tế Mỹ đạt tốc độ tăng trưởng năm 2,9% trong quý 4 năm 2022, giảm từ mức 3,2% của quý 3, theo số liệu ban đầu của Bộ Thương mại Hoa Kỳ. Nền kinh tế lớn nhất thế giới đã đánh bại dự đoán của thị trường dù lãi suất tăng làm ảnh hưởng hoạt động kinh doanh. Dù thế, suy thoái vẫn có thể đến trong nửa cuối năm nay. Continue reading “Thế giới hôm nay: 27/01/2023”

26/01/1970: Tù nhân Chiến tranh Việt Nam trải qua ngày thứ 2.000 bị giam cầm

 

Nguồn: POW spends 2,000th day in captivity, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1970, Trung úy Hải quân Mỹ Everett Alvarez Jr. đã trải qua ngày thứ 2.000 bị giam cầm ở Đông Nam Á. Alvarez bị bắt làm tù binh khi máy bay của ông bị bắn rơi vào ngày 5/8/1964 và đã trở thành một trong những tù nhân chiến tranh bị giam giữ lâu nhất trong lịch sử nước Mỹ. Ông bị bắn rơi ở Hòn Gai trong cuộc ném bom đầu tiên vào miền Bắc Việt Nam để trả đũa vụ tấn công gây tranh cãi nhằm vào các tàu khu trục của Mỹ ở Vịnh Bắc Bộ vào tháng 8/1964. Continue reading “26/01/1970: Tù nhân Chiến tranh Việt Nam trải qua ngày thứ 2.000 bị giam cầm”

Thế giới hôm nay: 26/01/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Chính quyền Biden tuyên bố gửi 31 xe tăng Abrams tới Ukraine, ngay sau khi Đức viện trợ 14 xe tăng Leopard. Tổng thống Joe Biden cũng công bố một gói 400 triệu đô la bao gồm tám phương tiện thu hồi M88 để kéo xe tăng Abrams. Động thái của Đức – được đưa ra sau nhiều cân nhắc kỹ lưỡng – cho phép Ba Lan và các nước khác viện trợ Leopard do Đức sản xuất.

Một tòa án ở Moscow đã giữ nguyên lệnh của Bộ Tư pháp Nga là giải thể Moscow Helsinki Group, đánh dấu động thái mới nhất trong cuộc đàn áp xã hội dân sự không dừng của chính phủ. Các thẩm phán cho rằng tổ chức nhân đạo này đã vi phạm quy định pháp lý vì hoạt động bên ngoài khu vực địa lý của mình. Vốn được thành lập từ năm 1976 để giám sát các hành vi lạm dụng nhân quyền của Liên Xô, đây là tổ chức nhân quyền lâu đời nhất ở Nga. Continue reading “Thế giới hôm nay: 26/01/2023”

Có phải Nga đang cạn kiệt nguồn đạn?

Nguồn: “Is Russia running out of ammunition?”, The Economist, 20/12/2022

Biên dịch: Phạm Quốc Hào

Nhiều quả đạn pháo có lẽ còn nhiều tuổi hơn cả những người lính bắn chúng

“Vậy tối nay hãy để tôi nói với Putin những gì các tướng lĩnh và bộ trưởng của ông ấy quá sợ hãi không dám nói,” Đô đốc Tony Radakin, tham mưu trưởng quân đội Anh, tuyên bố vào ngày 14 tháng 12: “Nga phải đối mặt với tình trạng thiếu đạn dược nghiêm trọng.” Mười ngày trước đó, Avril Haines, quan chức tình báo hàng đầu của Mỹ, đã đưa ra nhận định tương tự. Vậy có phải Nga sắp hết đạn? Continue reading “Có phải Nga đang cạn kiệt nguồn đạn?”

Lý do Hàn Quốc cân nhắc tự phát triển vũ khí hạt nhân

Nguồn: Choe Sang-Hun, “In a First, South Korea Declares Nuclear Weapons a Policy Option”, The New York Times, 12/01/2023.

Biên dịch: Nguyễn Hải Hoành

Hôm thứ Tư, 11/1/2023, Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk Yeol lần đầu tiên nói rằng nếu mối đe dọa hạt nhân từ Triều Tiên tăng lên thì Hàn Quốc sẽ xem xét việc chế tạo vũ khí hạt nhân của riêng mình hoặc yêu cầu Mỹ triển khai lại vũ khí hạt nhân tại miền Nam bán đảo Triều Tiên.

Ngay sau cuộc họp ngắn về chính sách chung do Bộ Quốc phòng và Bộ Ngoại giao Hàn Quốc tổ chức hôm thứ Tư, ông Yoon nói thêm rằng chế tạo vũ khí hạt nhân vẫn chưa trở thành chính sách chính thức. Ông nhấn mạnh, Hàn Quốc giờ đây sẽ đáp trả mối đe dọa hạt nhân của Triều Tiên bằng cách tăng cường liên minh với Mỹ. Continue reading “Lý do Hàn Quốc cân nhắc tự phát triển vũ khí hạt nhân”

24/01/2011: Sân bay Quốc tế Domodedovo ở Moscow bị đánh bom

Nguồn: Moscow’s Domodedovo International Airport is bombed by terrorists, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2011, một quả bom đã phát nổ tại sảnh đến quốc tế của Sân bay Domodedovo ở Moscow, giết chết 35 người và làm bị thương 173 người khác. Caucasus Emirate, một nhóm chiến binh thánh chiến có trụ sở tại Chechnya, đã nhận trách nhiệm về vụ việc, bổ sung thêm vào một chuỗi các vụ tấn công khủng bố bắt nguồn từ xung đột ở các vùng lãnh thổ Caucasus của Nga. Continue reading “24/01/2011: Sân bay Quốc tế Domodedovo ở Moscow bị đánh bom”

Mỹ và Nhật cần làm gì để củng cố liên minh song phương?

Nguồn: Christopher Johnstone, “To Make Japan Stronger, America Must Pull It Closer,” Foreign Affairs, 12/01/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Biden và Kishida nên làm gì để củng cố liên minh Mỹ – Nhật?

Cuộc gặp của Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida với Tổng thống Mỹ Joe Biden vào ngày 13/01 sẽ mang đến cơ hội quan trọng để đưa lịch sử quan hệ an ninh Mỹ-Nhật đã kéo dài hàng thập niên sang một trang mới. Hồi giữa tháng 12, Kishida đã công bố một chiến lược an ninh quốc gia và quốc phòng mới, khác với con đường mà Nhật Bản đã đi theo kể từ Thế chiến II. Bản chiến lược kêu gọi người Nhật tăng chi tiêu quốc phòng lên gần 60% trong vòng 5 năm, phá vỡ mức trần không chính thức là 1% GDP, vốn được áp dụng từ những năm 1970. Nhật Bản cũng sẽ phát triển các năng lực quân sự mà nước này đã từ bỏ trước đó – cụ thể là các tên lửa “phản công,” hoặc vũ khí chính xác tầm xa sẽ được trang bị trên các phương tiện vận tải, máy bay, tàu chiến, và cuối cùng là tàu ngầm. Những vũ khí này nhiều khả năng sẽ bao gồm tên lửa tấn công mặt đất U.S. Tomahawk mà Washington đang chuẩn bị bán cho Tokyo. Nhật Bản cũng sẽ đầu tư mạnh vào năng lực mạng, các hệ thống không người lái, và vệ tinh để hỗ trợ các chiến dịch phản công. Tokyo đã báo hiệu rằng họ có ý định hành động nhanh chóng: Chỉ một tuần sau, chính phủ Kishida công bố yêu cầu ngân sách quốc phòng trị giá 6,8 nghìn tỷ yên (khoảng 51 tỷ USD) cho năm tài chính tiếp theo, tăng 25% so với năm hiện tại. Continue reading “Mỹ và Nhật cần làm gì để củng cố liên minh song phương?”

22/01/1973: Công bố phán quyết vụ Roe v. Wade

Nguồn: Roe v. Wade is decided, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1973, Roe v. Wade, phán quyết mang tính bước ngoặt của Tối cao Pháp viện, qua đó xác lập quyền phá thai hợp pháp của phụ nữ, đã được công bố. Theo phán quyết với tỷ lệ 7-2 của Tối cao Pháp viện, phụ nữ có quyền được chọn phá thai và quyền này được bảo vệ bởi các quyền riêng tư theo Tu chính án thứ 14 của Hiến pháp Mỹ. Tiền lệ pháp lý của quyết định này là vụ Griswold v. Connecticut năm 1965, trong đó xác lập quyền riêng tư liên quan đến các thủ tục y tế. Continue reading “22/01/1973: Công bố phán quyết vụ Roe v. Wade”

ĐS Phạm Quang Vinh: Không chọn bên, nhưng phải dám chơi và chơi được với tất cả các bên

Tác giả: Kỳ Thành p/v ĐS Phạm Quang Vinh

Xung đột Nga – Ukraine trong năm 2022 gây ra sự phân hóa trong quan điểm, đòi hỏi các nước phải đưa ra lập trường của mình. Tuy nhiên, theo Đại sứ Phạm Quang Vinh, bài học “dĩ bất biến, ứng vạn biến” từ Hiệp định Paris cách đây 50 năm vẫn còn nguyên giá trị cho công tác đối ngoại, để Việt Nam dám chơi với tất cả các bên, qua đó tạo dựng môi trường chung, tạo thuận lợi cho sự phát triển của quốc gia.

Chỉ còn ít ngày nữa, Việt Nam sẽ kỷ niệm dấu mốc 50 năm ký kết Hiệp định Paris (27/1/1973 – 27/1/2023). Đại sứ nhìn nhận thế nào về cột mốc lịch sử này?

Hiệp định Paris năm 1973 là hiệp định về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình tại Việt Nam. Sau 50 năm nhìn lại, có rất nhiều bài học ý nghĩa về sự kiện này. Continue reading “ĐS Phạm Quang Vinh: Không chọn bên, nhưng phải dám chơi và chơi được với tất cả các bên”

Hunter Biden bị cáo buộc những gì?

Nguồn: “What are the allegations against Hunter Biden?”, The Economist, 14/12/2022

Biên dịch: Phạm Quốc Hào

Đảng Cộng hòa nhắm đến con trai Tổng thống Joe Biden

Vào tháng 10 năm 2020, chưa đầy một tháng trước cuộc bầu cử tổng thống Mỹ, tờ New York Post đã giới thiệu cho thế giới về nội dung bên trong một chiếc MacBook Pro. Chiếc máy tính xách tay này thuộc về con trai của Joe Biden, Hunter Biden. Tờ báo cáo buộc rằng một email trên ổ cứng của chiếc máy tính cho thấy vào năm 2015, Hunter đã giới thiệu giám đốc của một công ty năng lượng Ukraine với ông Biden, khi đó là phó tổng thống. Tờ báo này cho rằng các thương vụ kinh doanh của Hunter đã làm ảnh hưởng tiêu cực đến chính sách của Mỹ. Continue reading “Hunter Biden bị cáo buộc những gì?”

21/01/1910: Trạm sàng lọc người nhập cư tại Đảo Angel mở cửa

Nguồn: U.S. immigration station Angel Island opens in San Francisco Bay, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1910, Đảo Angel (Đảo Thiên thần) ở Vịnh San Francisco của California, thường được gọi là “Đảo Ellis của miền Tây”, đã chính thức mở cửa, trở thành trạm nhập cảnh chính của Mỹ dành cho người nhập cư châu Á. Trong 30 năm tiếp theo, ước tính có khoảng 100.000 người Trung Quốc và 70.000 người Nhật Bản được xử lý nhập cảnh tại đảo này. Continue reading “21/01/1910: Trạm sàng lọc người nhập cư tại Đảo Angel mở cửa”

Đại Việt dưới thời Vua Lê Thái Tông (P2)

Tác giả: Hồ Bạch Thảo

Nhân lễ tết Nguyên Đán, năm Thiệu Bình thứ 2, nhà Vua dẫn các quan bái yết Thái miếu, rồi thiết triều:

Năm Ất Mão, Thiệu Bình thứ 2, tháng Giêng, ngày mồng 1 [29/1/1435], vua dẫn các quan tới bái yết Thái miếu. Khi về cung, mặc áo trắng coi chầu, nhạc nổi lên, quan hầu thét cảnh giới, các quan đều mặc cát phục trắng an ủi.” Toàn Thư, Bản Kỷ, Quyển 11, trang 20b.

Ngày mồng 3 tháng Giêng, tại Trung Quốc, Vua Tuyên Tông mất, Vua Anh Tông lên ngôi; đến ngày 15 tháng 5, gửi chiếu dụ báo tin cho An Nam: Continue reading “Đại Việt dưới thời Vua Lê Thái Tông (P2)”

Chuyển động Quốc Phòng (13/1 – 19/1/2023)

Thực hiện: Viên Đăng Huy | Hiệu đính: Nguyễn Thế Phương

Chiến tranh Nga – Ukraine:

Continue reading “Chuyển động Quốc Phòng (13/1 – 19/1/2023)”

Kỷ nguyên của các liên kết tiểu đa phương

Nguồn: Husain Haqqani và Narayanappa Janardhan, “The Minilateral Era,” Foreign Policy, 10/01/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Các cường quốc tầm trung từ Ấn Độ đến Israel hiện đang theo đuổi các quan hệ đối tác nhỏ, dựa trên những vấn đề cụ thể, nằm ngoài các thể chế chính thức.

Tháng 9 năm ngoái, bên lề cuộc họp của Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc, các ngoại trưởng Ấn Độ, Pháp, và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) đã vạch ra một chiến lược ba bên. Mỗi bên đều đã có quan hệ song phương mạnh mẽ với hai bên còn lại, vì vậy họ nhất trí sẽ theo đuổi quan hệ đối tác nhóm rộng lớn hơn. Ấn Độ và Pháp cũng vừa tham gia một nỗ lực tương tự nhằm tạo ra một chương trình nghị sự chung với Australia. Continue reading “Kỷ nguyên của các liên kết tiểu đa phương”

19/01/1809: Ngày sinh Edgar Allan Poe

Nguồn: Edgar Allan Poe is born, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1809, nhà thơ, nhà văn, nhà phê bình văn học Edgar Allan Poe đã chào đời tại Boston, Massachusetts.

Năm ông lên ba tuổi, cả cha và mẹ của Poe đều qua đời. Ông được người cha đỡ đầu, John Allan, một thương gia thuốc lá giàu có, đưa về chăm sóc. Sau khi du học ở Anh, Poe theo học tại Đại học Virginia (UVA) vào năm 1826. Sau khi tranh cãi với Allan vì những khoản nợ lớn do cờ bạc của ông, Poe buộc phải rời khỏi UVA chỉ sau 8 tháng. Tiếp đến, ông đã phục vụ hai năm trong Quân đội Mỹ và được bổ nhiệm vào West Point. Thêm một lần thất bại nữa và Allan đã cắt đứt hoàn toàn mọi liên hệ với cậu con trai. Poe lại bị đuổi khỏi học viện vì vi phạm nội quy. Continue reading “19/01/1809: Ngày sinh Edgar Allan Poe”

Thế giới hôm nay: 19/01/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Trong bài phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới ở Davos, tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã yêu cầu phương Tây tăng viện trợ vũ khí và kêu gọi các lãnh đạo thế giới đáp trả Nga một cách “nhanh chóng.” Ông phát biểu chỉ vài giờ sau khi bộ trưởng nội vụ Ukraine Denys Monastyrksy cùng hơn một chục người khác thiệt mạng trong một vụ rơi trực thăng bên ngoài thủ đô Kiev.

Bộ trưởng tài chính Mỹ Janet Yellen lần đầu tiên gặp phó thủ tướng và kiến trúc sư kinh tế của Trung Quốc, Lưu Hạc, tại Zurich. Trong thông cáo, bộ tài chính Mỹ nói hai lãnh đạo đã thảo luận “thẳng thắn,” và đồng thuận rằng liên lạc thường xuyên giữa hai chính phủ là có lợi cho kinh tế toàn cầu. Trước cuộc họp, bà Yellen nói hai nước có trách nhiệm “quản lý sự khác biệt.” Continue reading “Thế giới hôm nay: 19/01/2023”

Thế giới hôm nay: 18/01/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Năm 2022 là năm đầu tiên dân số Trung Quốc giảm kể từ 1961, thời điểm xảy ra nạn đói lớn của Mao. Số liệu thống kê chính thức cho thấy dân số nước này đã giảm 850.000 người vào năm ngoái so với 2021, xuống còn 1,4118 tỷ người. Như vậy Trung Quốc đã mất vị trí quốc gia đông dân nhất thế giới vào tay Ấn Độ. Thay đổi trên làm dấy lên lo ngại về một cuộc khủng hoảng nhân khẩu học khi người trẻ Trung Quốc không đủ hỗ trợ cho dân số già.

Thu nhập quý bốn của các ngân hàng lớn cho thấy mảng ngân hàng đầu tư đã chậm lại vì lãi suất cao và triển vọng kinh tế xấu đi. Lợi nhuận tại Goldman Sachs, ngân hàng vừa cắt giảm nhân sự gần đây, giảm 66% so với cùng kỳ năm trước. Giá cổ phiếu của công ty cũng giảm 7%. Lợi nhuận của Morgan Stanley giảm 40% so với cùng kỳ năm ngoái nhưng vẫn cao hơn dự đoán. Continue reading “Thế giới hôm nay: 18/01/2023”