James Cook: Người khám phá New Zealand và Australia

Nguồn: Historic figures, BBC

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

James Cook (1728 – 1779) là một nhà thám hiểm và nhà hàng hải thế kỷ 18 với những thành tựu trong việc vẽ bản đồ Thái Bình Dương, New Zealand và Australia – điều đã thay đổi hoàn toàn nhận thức của phương tây về địa lý thế giới. Là một trong rất ít người vươn lên giữ cấp bậc cao trong lực lượng hải quân thế kỷ 18, Cook đặc biệt thấu hiểu các nhu cầu thiết yếu của những thủy thủ bình thường.

James Cook sinh ngày 27/10/1728 tại một ngôi làng nhỏ gần Middlesbrough, Yorkshire và có cha là một công nhân nông trại. Năm 17 tuổi, Cook chuyển tới vùng ven biển, định cư tại Whitby và làm việc cho một người bán than. Năm 1755, ông gia nhập Hải quân Hoàng gia và phục vụ tại Bắc Mỹ, từ đó học được cách khảo sát và lập biểu đồ vùng nước ven biển. Continue reading “James Cook: Người khám phá New Zealand và Australia”

14/08/1917: Trung Quốc tuyên chiến với Đức

Nguồn: China declares war on Germany, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1917, khi Thế chiến I bước sang năm thứ tư, Trung Quốc đã từ bỏ vị thế trung lập và tuyên chiến với Đức.

Ngay từ khi bắt đầu, phạm vi của Thế chiến I đã không chỉ giới hạn ở châu Âu; ở khu vực Viễn Đông, hai quốc gia đối địch là Nhật Bản và Trung Quốc luôn cố xác định vai trò của họ trong cuộc chiến này. Là một quốc gia tham vọng và là đồng minh của Anh từ năm 1902, Nhật Bản đã nhanh chóng tuyên chiến với Đức vào ngày 23/08/1914. Sau đó, họ lập tức lên kế hoạch chiếm Thanh Đảo – căn cứ hải quân nước ngoài lớn nhất của Đức nằm trên bán đảo Sơn Đông, Trung Quốc – bằng các cuộc tấn công kết hợp bộ binh và hải quân. Continue reading “14/08/1917: Trung Quốc tuyên chiến với Đức”

Thế giới hôm nay: 14/08/2020

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Israel và UAE vừa đạt một thỏa thuận, một phần  nhờ Tổng thống Donald Trump làm trung gian, người gọi đây là một “bước đột phá lớn”. Israel sẽ tạm thời từ bỏ các tuyên bố chủ quyền của mình đối với các phần đất Bờ Tây mà họ từng tuyên bố sáp nhập. Đổi lại, UAE cam kết “bình thường hóa hoàn toàn quan hệ”. Trước đây Israel không có quan hệ ngoại giao chính thức với bất kỳ quốc gia vùng Vịnh nào.

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan cảnh báo “các hành động khiêu khích” của nước ngoài sau khi Pháp, một thành viên NATO, triển khai máy bay chiến đấu và hai tàu hải quân tới đông Địa Trung Hải. Nước này làm vậy để ủng hộ Hy Lạp, quốc gia cáo buộc Thổ Nhĩ Kỳ thăm dò dầu và khí đốt ở các vùng biển tranh chấp bằng cách điều một tàu thăm dò vào khu vực ngoài khơi đảo Síp. Continue reading “Thế giới hôm nay: 14/08/2020”

Hai mặt đối lập của ‘chủ nghĩa cộng sản tự do’

Nguồn: Slavoj Žižek, “Nobody has to be vile: The Philanthropic Enemy”, London Review of Books, 06/04/2006.

Người dịch: Lê Thành Trung | Biên tập: Lê Hồng Hiệp

Từ năm 2001, Davos và Porto Alegre đã trở thành cặp thành phố sinh đôi của toàn cầu hóa: Davos, một khu nghỉ dưỡng xa hoa ở Thụy Sĩ, nơi giới tinh hoa của thế giới trong lĩnh vực quản lý, chính trị và truyền thông góp mặt ở Diễn đàn Kinh tế Thế giới, dưới sự bảo vệ nghiêm ngặt của cảnh sát, để thuyết phục chúng ta (và cả bọn họ) rằng toàn cầu hóa là phương thuốc tốt nhất; Porto Alegre, thành phố cận nhiệt đới ở Brazil, nơi nhóm người chống lại tầng lớp thượng lưu và phản đối toàn cầu hóa tụ họp để thuyết phục chúng ta (và cả bọn họ) rằng chủ nghĩa toàn cầu hóa tư bản không phải là định mệnh không thể tránh khỏi – như khẩu hiệu chính thức của họ rằng ‘một thế giới khác là điều có thể’. Tuy nhiên, dường như những buổi gặp mặt ở Porto Alegre không còn giữ được năng lượng vốn có – chúng ta dần nghe ít tin tức về họ hơn trong những năm qua. Những ngôi sao sáng của Porto Alegre nay đâu rồi? Continue reading “Hai mặt đối lập của ‘chủ nghĩa cộng sản tự do’”

13/08/1981: Reagan ký Đạo luật Thuế Phục hồi Kinh tế (ERTA)

Nguồn: Reagan signs Economic Recovery Tax Act (ERTA), History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1981, tại tư trang Rancho del Cielo của mình ở California, Ronald Reagan đã ký Đạo luật Thuế Phục hồi Kinh tế (Economic Recovery Tax Act, ERTA) – một gói giảm thuế và ngân sách mang tính lịch sử, trở thành nền tảng chính sách kinh tế cho chính quyền của ông.

Trong chiến dịch tranh cử vào Nhà Trắng năm 1980, Reagan đã ủng hộ “kinh tế trọng cung” (supply-side economics), lý thuyết sử dụng cắt giảm thuế làm động lực khiến các cá nhân và doanh nghiệp làm việc và sản xuất hàng hóa (cung) thay vì khuyến khích người tiêu dùng mua hàng (cầu). Tại Quốc Hội, Hạ nghị sĩ Jack Kemp (Đảng Cộng hòa, bang New York) và Thượng nghị sĩ Bill Roth (Đảng Cộng hòa, bang Delaware), từ lâu đã ủng hộ các nguyên tắc trọng cung đằng sau ERTA, nên văn bản này còn được gọi là Đạo luật Kemp-Roth. Continue reading “13/08/1981: Reagan ký Đạo luật Thuế Phục hồi Kinh tế (ERTA)”

Thế giới hôm nay: 13/08/2020

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Số liệu GDP quý hai của Anh không sáng sủa lắm. Nền kinh tế giảm 20,4% so với quý trước, xác nhận Anh đã bước vào cuộc suy thoái trầm trọng nhất kể từ ít nhất là những năm 1920. Từ cuối năm 2019, Anh có thành tích tệ nhất trong số các nền kinh tế lớn của châu Âu (chỉ Tây Ban Nha là tệ hơn). Nhưng một số dữ liệu cho thấy cải thiện khiêm tốn xuất hiện từ tháng 6.

Uber có thể phải đóng cửa tạm thời ở California, theo lời giám đốc điều hành của hãng với MSNBC. Dara Khosrowshahi cho biết công ty dịch vụ gọi xe không kịp tái phân loại tài xế của mình là nhân viên toàn thời gian để tuân thủ phán quyết của tòa án tiểu bang gần đây yêu cầu hãng (và cả đối thủ Lyft) phải làm như vậy. Continue reading “Thế giới hôm nay: 13/08/2020”

Nhật ký Bắc Kinh (12/06/20): Về Hoa Xuân Oánh, người phát ngôn của TQ

Nguồn: Tetsushi Takahashi, Beijing Diary, Nikkei Asian Review, 6/2020.

Người dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Hoa Xuân Oánh, Vụ trưởng Vụ Thông tin Bộ Ngoại giao Trung Quốc, giữ một vẻ mặt nghiêm nghị trong cuộc họp báo thường kỳ hôm thứ Năm.

Khi được yêu cầu bình luận về một báo cáo của Bộ Ngoại giao Mỹ cáo buộc Trung Quốc đàn áp tôn giáo, bà nổi giận, chỉ đích danh Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo. Bà nói Washington nên “ngừng lấy vỏ bọc tôn giáo để can thiệp vào công việc nội bộ của Trung Quốc.”

Bà Hoa, người phát ngôn của Bộ từ năm 2012, nổi tiếng với biểu cảm lạnh lùng. Continue reading “Nhật ký Bắc Kinh (12/06/20): Về Hoa Xuân Oánh, người phát ngôn của TQ”

12/08/1676: Chiến tranh Vua Philip kết thúc

Nguồn: King Philip’s War ends, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1676, tại thuộc địa New England, Chiến tranh Vua Philip đã kết thúc khi Philip – thủ lĩnh của người da đỏ Wampanoag – đã bị ám sát bởi một người Mỹ bản địa phục vụ cho Anh.

Vào đầu những năm 1670, 50 năm hòa bình giữa thuộc địa Plymouth và người da đỏ Wampanoag địa phương bắt đầu rạn nứt khi việc mở rộng liên tục các khu định cư đã khiến bộ lạc này phải bán đất. Đáp lại sự thù địch ngày càng tăng của người Mỹ bản địa, người Anh đã gặp thủ lĩnh của người Wampanoag là Vua Philip và yêu cầu lực lượng của ông phải buông khí giới đầu hàng. Người Wampanoag đã làm như vậy, nhưng tới năm 1675, một người Mỹ bản địa theo đạo Thiên chúa và từng giữ vai trò cung cấp thông tin cho người Anh đã bị sát hại. Vì việc này, ba người Wampanoag đã bị xử tử. Continue reading “12/08/1676: Chiến tranh Vua Philip kết thúc”

Thế giới hôm nay: 12/08/2020

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Nga trở thành quốc gia đầu tiên cấp phép cho một loại vắc xin covid-19. Với chỉ chưa đầy hai tháng thử nghiệm trên người, một số chuyên gia đặt nghi vấn về tốc độ của quá trình này. Tổng thống Vladimir Putin, người có con gái đã được tiêm chủng, cho biết vắc-xin “vượt qua tất cả các thử nghiệm cần thiết”. Tiêm chủng hàng loạt có thể bắt đầu trong tháng này.

Sau 102 ngày không có ca  nhiễm covid-19 trong cộng đồng ở New Zealand, bốn người trong cùng một gia đình vừa xét nghiệm dương tính với virus này ở nam Auckland. Hôm nay Auckland bước vào “hạn chế cấp độ 3”. Cư dân phải ở nhà, chỉ ra ngoài vì lý do thiết yếu, chẳng hạn như mua thực phẩm. Phần còn lại của New Zealand bước vào “Cấp độ 2”, thực hiện giãn cách xã hội và giới hạn quy mô tụ tập. Continue reading “Thế giới hôm nay: 12/08/2020”

Thấy gì từ việc Biden chọn Kamala Harris làm ứng viên phó tổng thống?

Nguồn: “Joe Biden picks Kamala Harris as his running-mate”, The Economist, 11/08/2020.

Biên dịch: Phan Nguyên

Gần 14 tháng trước, trước khi đại dịch chấm dứt các chiến dịch chính trị truyền thống, trước khi bất cứ ai nghe nói về Gordon Sondland hoặc Lev Parnas hay bất kỳ nhân vật phụ nào khác xuất hiện từ câu chuyện luận tội Donald Trump, Đảng Dân chủ đã có một vấn đề: làm thế nào để tổ chức một cuộc tranh luận tổng thống với 20 ứng cử viên. Họ giải quyết vấn đề bằng cách chia đôi: mười người sẽ tranh luận vào đêm đầu tiên, và mười người còn lại vào đêm thứ hai. Khoảnh khắc đáng nhớ duy nhất của cuộc tranh luận diễn ra vào đêm thứ hai, khi Kamala Harris chất vấn Joe Biden về sự phản đối của ông đối với việc bắt buộc đi xe bus đến các trường học đa chủng tộc, và điều mà bà cho là hồi ức quá tử tế của ông về hai vị thượng nghị sĩ ủng hộ việc cách ly chủng tộc. Continue reading “Thấy gì từ việc Biden chọn Kamala Harris làm ứng viên phó tổng thống?”

Tính chất cách mạng, tiến bộ của phong trào Đông Kinh Nghĩa Thục

Tác giả: Nguyễn Hải Hoành

Đông kinh nghĩa thục (ĐKNT) nghĩa là “trường tư thục vì nghĩa (vì dân, không vì lợi ích riêng) ở Đông Kinh (tên thành Thăng Long thời nhà Hồ). ĐKNT mô phỏng hình mẫu Khánh Ứng Nghĩa Thục (Keio Gijuku慶應義塾) của Fukuzawa Yukichi lập năm 1868 tại kinh đô Tolyo nước Nhật đầu thời Duy tân Minh Trị.

Sáng lập ĐKNT là cố gắng chung của nhiều sĩ phu yêu nước.[1] ĐKNT khai giảng tháng 3 năm 1907 tại Hà Nội. Tuy giấy phép mở trường có nói trường phải “theo phương châm khai hóa của chính phủ bảo hộ”, song thực ra ĐKNT chú trọng giáo dục quần chúng lòng yêu nước, các kiến thức phổ thông (chính trị, kinh tế, văn hoá, khoa học kỹ thuật), truyền bá chữ quốc ngữ, tân học, lối sống mới và văn minh phương Tây. Continue reading “Tính chất cách mạng, tiến bộ của phong trào Đông Kinh Nghĩa Thục”

11/08/1943: Quân Đức bắt đầu sơ tán khỏi Sicily

Nguồn: Germans begin to evacuate Sicily, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1943, quân Đức bắt đầu một cuộc di tản kéo dài sáu ngày khỏi đảo Sicily của Ý sau thất bại trước quân Đồng Minh, lực lượng đã xâm chiếm hòn đảo vào tháng Bảy.

Đức đã luôn hiện diện ở Sicily kể từ những ngày đầu cuộc chiến. Nhưng với sự xuất hiện của tướng George S. Patton cùng Tập đoàn quân số 7 và tướng Bernard Montgomery cùng Tập đoàn quân số 8, lính Đức đã chẳng thể giữ được vị trí của họ. Cuộc tháo chạy bắt đầu tại Eo biển Messina, vùng nước rộng hai dặm ngăn cách Sicily với lục địa Ý. Continue reading “11/08/1943: Quân Đức bắt đầu sơ tán khỏi Sicily”

Nhật ký Bắc Kinh (10/06/20): Quan hệ Mỹ – Trung nhìn từ một nhà hàng

Nguồn: Tetsushi Takahashi, Beijing Diary, Nikkei Asian Review, 6/2020.

Người dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Ứng viên tổng thống Mỹ Joe Biden đang trên đà tiến công trước cuộc bầu cử vào tháng 11. Biểu tình sau cái chết của George Floyd, người đàn ông người Mỹ gốc Phi bị một sĩ quan cảnh sát quỳ lên cổ đến chết ở Minneapolis, đã lan rộng khắp đất nước, phủ bóng đen lên chiến dịch tái tranh cử của Tổng thống Donald Trump.

Đọc dòng tít “Biden dẫn trước”, tôi thấy thôi thúc phải đến nhà hàng Yaoji Chaogan gần Gulou – một địa điểm du lịch nổi tiếng ở Bắc Kinh. Continue reading “Nhật ký Bắc Kinh (10/06/20): Quan hệ Mỹ – Trung nhìn từ một nhà hàng”

Địa vị thống trị của đồng đô la Mỹ liệu có sụp đổ?

Nguồn: “Dollar dominance is as secure as American global leadership”, The Economist, 08/08/2020.

Biên dịch: Phan Nguyên

Đó là một mùa hè tồi tệ đối với nước Mỹ và đồng đô la. Đồng bạc xanh đã giảm hơn 4% so với rổ các ngoại tệ mạnh khác trong tháng 7, mức giảm hàng tháng lớn nhất trong một thập niên, khi giá trị của euro, vàng và thậm chí bitcoin đều tăng vọt. Trong một năm với những biến động thị trường khắc nghiệt, sự chao đảo của đồng đô la có vẻ không mấy đặc biệt. Tuy nhiên, khi các biến động này diễn ra trong bối cảnh rối loạn của nước Mỹ, chúng đã gây nên những lo ngại rằng nền kinh tế bá chủ thế giới có thể sắp đến ngày tàn. Một phản ứng yếu kém đối với đại dịch, tình trạng phục hồi kinh tế phập phồng và nợ tăng vọt dĩ nhiên đã đóng góp vào mối lo ngại về sức mạnh kinh tế của Mỹ. Nhưng nếu có lý do nào đó để nghi ngờ sự thống trị của đồng đô la, thì đó không phải là do nước Mỹ đang trở nên kém hùng mạnh hơn về kinh tế, mà là vì trật tự thế giới mà nước này xây dựng ngày càng trở nên dễ bị tổn thương hơn. Continue reading “Địa vị thống trị của đồng đô la Mỹ liệu có sụp đổ?”

10/08/1945: Nhật Bản đồng ý đầu hàng vô điều kiện

Nguồn: Japan accepts Potsdam terms, agrees to unconditional surrender, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1945, chỉ một ngày sau vụ ném bom Nagasaki, Nhật Bản đã chấp nhận các điều khoản đầu hàng vô điều kiện của Hội nghị Potsdam, và Tổng thống Harry S. Truman đã ra lệnh ngừng ném bom nguyên tử.

Nhật hoàng Hirohito, người không theo sát những quyết định hàng ngày về việc theo đuổi chiến tranh và luôn thông qua các quyết định của Hội đồng Chiến tranh – bao gồm cả quyết định không kích Trân Châu Cảng, cuối cùng đã buộc phải làm nhiều hơn thế. Theo kiến nghị của hai thành viên nội các, hoàng đế đã triệu tập và chủ trì một cuộc họp đặc biệt của Hội đồng Chiến tranh, yêu cầu họ xem xét chấp nhận các điều khoản của Hội nghị Potsdam, nghĩa là đầu hàng vô điều kiện. Continue reading “10/08/1945: Nhật Bản đồng ý đầu hàng vô điều kiện”

Thế giới hôm nay: 10/08/2020

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Theo số liệu của Đại học Johns Hopkins, Mỹ đã vượt mốc 5 triệu ca nhiễm covid-19 chính thức. Brazil, quốc gia xếp sau, có hơn 3 triệu ca và Ấn Độ, xếp thứ ba, gần 2,2 triệu ca. Vì một tỷ lệ lớn các ca nhiễm được cho là không triệu chứng, con số thực có thể cao hơn nhiều. Cho đến nay Ít nhất 162.000 người đã chết vì coronavirus ở Mỹ.

Với việc các đảng viên Dân chủ và Cộng hòa tại Quốc hội còn lâu mới đạt thỏa thuận về dự luật kích thích kinh tế bổ sung, Tổng thống Donald Trump đã tự mình giải quyết các vấn đề. Ông vừa ký một sắc lệnh hành pháp mở rộng lệnh cấm liên bang đối với việc trục xuất người thuê nhà, cho phép hoãn trả các khoản vay sinh viên và cấp 400 đô la một tuần tiền trợ cấp thất nghiệp bổ sung. Nhưng chính quyền các bang sẽ phải đóng góp 100 đô la cho những khoản này, điều nhiều bang không thể đáp ứng được. Continue reading “Thế giới hôm nay: 10/08/2020”

Mỹ sẽ chiếm đảo nhân tạo của Trung Quốc nếu có xung đột Biển Đông?

Nguồn: David Axe, “China Is Counting On Island Outposts To Project Power, But U.S. Troops Could Capture Them”, Forbes, 09/08/2020.

Biên dịch: Phan Nguyên

Quân đội Mỹ có thể có đủ máy bay chiến đấu để giành được chiến thắng trong cuộc chiến với Trung Quốc ở Tây Thái Bình Dương. Những Mỹ thiếu các căn cứ không quân.

Nhưng có thể Mỹ sẽ “mượn” các căn cứ đó … từ Trung Quốc. Bằng cách thả lính dù hoặc Thủy quân lục chiến đổ bộ lên một số tiền đồn trên các đảo nhân tạo mới của Bắc Kinh.

Khoảng cách là cản trở lớn đối với sức mạnh không quân chiến thuật, đặc biệt là ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương rộng lớn. Hầu hết các máy bay chiến đấu hiện đại có thể bay và chiến đấu trong phạm vi chỉ 500 dặm (804 km)  từ các căn cứ của chúng. Các máy bay tiếp liệu có thể bổ sung thêm một vài trăm dặmbán kính hoạt động cho máy bay chiến đấu. Continue reading “Mỹ sẽ chiếm đảo nhân tạo của Trung Quốc nếu có xung đột Biển Đông?”

09/08/1969: Giáo phái Charles Manson sát hại năm người

Nguồn: Charles Manson cult kills five people, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1969, các thành viên của giáo phái Charles Manson đã sát hại năm người tại nhà riêng của đạo diễn Roman Polanski tại Beverly Hills, California, bao gồm cả người vợ đang mang thai của ông, nữ diễn viên Sharon Tate. Chưa đầy hai ngày sau, nhóm này lại tiếp tục giết chết giám đốc điều hành siêu thị Leno LaBianca và vợ Rosemary tại nhà của họ. Những tội ác man rợ này khiến cho cả nước phải khiếp sợ, đồng thời biến Charles Manson thành một biểu tượng tội phạm.

Manson sinh tại Cincinnati, Ohio, vào năm 1934 bởi một người mẹ đơn thân 16 tuổi. Gã đã sống phần lớn thời thơ ấu của mình trong các trường giáo dưỡng vị thành niên, sau đó thì trưởng thành trong tù. Khi được thả ra vào năm 1967, Manson chuyển đến California và tận dụng sức lôi cuốn của mình để thu hút một nhóm người hippies, lập nên một cộng đồng ở ngoại ô Los Angeles, nơi ma túy và đời sống trụy lạc rất phổ biến. Continue reading “09/08/1969: Giáo phái Charles Manson sát hại năm người”

08/08/1879: Ngày sinh lãnh tụ nông dân Mexico Emiliano Zapata

Nguồn: Emiliano Zapata born, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1879, Emiliano Zapata, nhà lãnh đạo của nông dân và người bản địa trong Cách mạng Mexico, đã chào đời tại Anenecuilco, Mexico.

Xuất thân là nông dân, Zapata đã bị buộc nhập ngũ vào năm 1908 sau khi cố gắng giành lại phần đất bị một chủ trang trại chiếm. Sau khi cách mạng bắt đầu vào năm 1910, ông tự mình gầy dựng một đội quân gồm toàn nông dân tại bang Morelos ở miền nam, với khẩu hiệu là “Đất đai và Tự do.” Continue reading “08/08/1879: Ngày sinh lãnh tụ nông dân Mexico Emiliano Zapata”

Ernest Rutherford: Người khai sinh ngành vật lý hạt nhân

Nguồn: Historic figures, BBC

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Ernest Rutherford (1871 – 1937) là một nhà vật lý sinh ra tại New Zealand, người đã giành giải Nobel Hóa học cho công trình tiên phong của ông trong lĩnh vực vật lý hạt nhân.

Ernest Rutherford sinh ngày 30/08/1871 ở Nelson, New Zealand, và là con trai của một nông dân. Năm 1894, ông nhận được học bổng vào Đại học Cambridge và làm nghiên cứu sinh dưới sự hướng dẫn của Sir Joseph Thomson. Năm 1898, ông trở thành giáo sư vật lý tại Đại học McGill ở Montreal, Canada. Tại đây, trong quá trình làm việc với nhà hóa học Frederick Soddy, Rutherford đã nghiên cứu hiện tượng phóng xạ mới được phát hiện. Ông và Soddy đã đề xuất rằng phóng xạ là kết quả của sự phân rã các nguyên tử. Continue reading “Ernest Rutherford: Người khai sinh ngành vật lý hạt nhân”