Thế giới hôm nay: 01/10/2021

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Quốc hội Mỹ đã thông qua một biện pháp khẩn cấp để giúp chính phủ Mỹ mở cửa cho đến tháng 12. Song các nhà lập pháp vẫn chưa nâng “trần nợ”, nếu không nước này sẽ có thể vỡ nợ vào ngày 18 tháng 10. Trong khi đó, Thượng nghị sĩ Joe Manchin của Tây Virginia, người đảng Dân chủ cần để thông qua gói mở rộng mạng lưới an sinh xã hội, cho biết ông chỉ ủng hộ chi tiêu không quá 1,5 nghìn tỷ đô la – tức thu hẹp đi tới một nửa.

Cựu tổng thống Pháp Nicolas Sarkozy cho biết sẽ kháng cáo bản án một năm tù tội vượt quá giới hạn chi tiêu trong chiến dịch tái tranh cử thất bại năm 2012. Dù kết quả ra sao ông cũng sẽ không phải ngồi tù, vì thẩm phán đã cho phép ông thụ án quản thúc tại gia. Hồi tháng Ba ông cũng đã bị kết tội trong một vụ án tham nhũng khác. Continue reading “Thế giới hôm nay: 01/10/2021”

Nhật bất ngờ trước việc Trung Quốc và Đài Loan cùng xin gia nhập CPTPP?

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “China and Taiwan bids catch CPTPP chair Japan off guard”, Nikkei Asia, 30/09/2021.

Biên dịch: Phan Nguyên

Sau khi đảng đối lập chính của Đài Loan là Quốc Dân Đảng bầu Eric Chu làm lãnh đạo mới, Tập Cận Bình, với cương vị là Tổng bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc, đã gửi điện mừng, kêu gọi hai đảng hợp tác để đạt được sự thống nhất quốc gia và “tiến hành sự phục hưng vĩ đại của đất nước Trung Quốc.”

Chủ tịch Trung Quốc nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phản đối Đài Loan độc lập. Dựa trên “nền tảng chính trị chung” đó, hai bên, trong những năm qua, đã có những tương tác tích cực, ông Tập nói. Continue reading “Nhật bất ngờ trước việc Trung Quốc và Đài Loan cùng xin gia nhập CPTPP?”

30/09/1918: Tổng thống Wilson ủng hộ quyền bầu cử của phụ nữ

Nguồn: President Woodrow Wilson speaks in favor of female suffrage, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1918, Tổng thống Woodrow Wilson đã có bài phát biểu trước Quốc Hội ủng hộ việc trao quyền bầu cử cho phụ nữ. Mặc dù Hạ viện Mỹ khi đó đã thông qua Tu chính án thứ 19 nhằm trao cho phụ nữ quyền bầu cử, nhưng Thượng viện vẫn chưa tiến hành bỏ phiếu về văn bản này.

Wilson thực ra đã có thái độ khá nửa vời đối với quyền bầu cử của phụ nữ trong suốt nhiệm kỳ đầu tiên của mình (1913-1917). Năm 1917, ông bị chỉ trích bởi nhóm phụ nữ biểu tình ngay bên ngoài Nhà Trắng, những người nói rằng ông chỉ “đãi bôi” chứ không hành động. Biểu tình đã lên đến đỉnh điểm khi một số phụ nữ bị bắt giữ, bỏ tù và tuyệt thực. Continue reading “30/09/1918: Tổng thống Wilson ủng hộ quyền bầu cử của phụ nữ”

Thế giới hôm nay: 30/09/2021

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Trong động thái mới nhất nhằm đè bẹp quyền tự do ngôn luận, Hồng Kông đã thông qua một dự luật chống doxing (công bố thông tin cá nhân trên mạng) gây tranh cãi. Cụ thể những người chia sẻ dữ liệu về người khác nếu không có sự đồng ý sẽ phải đối mặt án tù 5 năm. Trong khi đó, ban quản lý của đài truyền hình Hồng Kông, vốn lẽ ra độc lập, đã yêu cầu nhân viên phục tùng lợi ích an ninh quốc gia của chính phủ Trung Quốc và Hồng Kông.

Kishida Fumio chiến thắng cuộc bầu cử nội bộ để trở thành chủ tịch Đảng Dân chủ Tự do cầm quyền Nhật Bản – qua đó đưa ông trở thành thủ tướng tương lai của đất nước. Ông Kishida, một cựu ngoại trưởng, đã vận động khắp các phe trong đảng. Song kết quả cũng cho thấy quyền lực của giới đảng viên kì cựu trong LDP, khi họ vẫn cảnh giác với ứng viên nổi tiếng hơn là Kono Taro. Continue reading “Thế giới hôm nay: 30/09/2021”

Chu Ân Lai với Hội nghị Geneva về vấn đề Đông Dương 1954 (P1)

Biên dịch: Nguyễn Hải Hoành

Hội nghị Geneva về vấn đề Đông Dương triệu tập vào năm 1954 chẳng những có các nước lớn như Liên Xô, Mỹ, Anh, Pháp, mà cũng có các nước Á Phi như Trung Quốc, Việt Nam, Lào, Campuchia tham gia. Qua đàm phán, các bên dự họp đã thành công giải quyết được một vấn đề quan trọng liên quan chiến tranh và hoà bình trong quan hệ quốc tế của châu Á. Đây là sự việc chưa từng có trong lịch sử thế giới. Đồng thời đây cũng là hội nghị ngoại giao đa phương có ý nghĩa quan trọng mà nước CHND Trung Hoa sau khi lập quốc lần đầu tiên tham dự. Trước ngày hội nghị họp, Thủ tướng Chu Ân Lai đã thực hiện một khối lượng lớn công tác chuẩn bị. Sau khi đến Geneva, ông đã triển khai hoạt động ngoại giao nhộn nhịp, có đóng góp lớn vào thành công của hội nghị. Các nghiên cứu của chúng tôi cho thấy đợt hoạt động ngoại giao này là điển hình thành công của chính sách ngoại gia đa phương do Trung Quốc tiến hành. Continue reading “Chu Ân Lai với Hội nghị Geneva về vấn đề Đông Dương 1954 (P1)”

Thế giới hôm nay: 29/09/2021

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen thông báo với Quốc hội rằng chính phủ liên bang sẽ không thể đảm bảo các nghĩa vụ tài chính từ ngày 18 tháng 10. Các nhà lập pháp có thể khiến chính phủ vỡ nợ nếu không gia hạn ngân sách và đình chỉ “trần nợ” – điều mà Thượng viện đã không thực hiện được hôm thứ Hai. Cả bà Yellen lẫn Chủ tịch Fed Jerome Powell khi ra điều trần hôm thứ Ba đều thúc giục Quốc hội hành động.

Trong cuộc điều trần tại Thượng viện, chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Hoa Kỳ Mark Milley đã bảo vệ quyết định gọi điện cho người đồng cấp Trung Quốc, trong đó ông cam kết tổng thống Donald Trump sẽ không tấn công Trung Quốc. Các cuộc điện thoại này trở thành tâm điểm vì chúng được tiến hành mà không tham khảo ông Trump. Tướng Milley cho biết trong hai cuộc gọi có một do bộ trưởng quốc phòng chỉ đạo, và một đã được nhiều người khác biết trước. Continue reading “Thế giới hôm nay: 29/09/2021”

Cái chết kỳ lạ của nền dân chủ Mỹ

Nguồn: Martin Wolf, “The strange death of American democracy”, Financial Times, 29/9/2021.

Biên dịch: Trần Hùng

“Chủ nghĩa ‘Caesar’ của Mỹ giờ đã trở thành nguy cơ hiện hữu”. Tôi đã viết dòng này vào tháng 3 năm 2016, thậm chí trước khi Donald Trump trở thành ứng cử viên tổng thống của Đảng Cộng hòa. Hiện nay, việc biến chế độ dân chủ cộng hòa thành chế độ chuyên quyền đã tiến những bước xa. Đến năm 2024, xu hướng này có thể không thể đảo ngược. Nếu điều này thực sự xảy ra, nó sẽ thay đổi hầu hết mọi thứ trên thế giới. Continue reading “Cái chết kỳ lạ của nền dân chủ Mỹ”

28/09/1928: Alexander Fleming tìm ra Penicillin

Nguồn: Penicillin discovered by Sir Alexander Fleming, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1928, Sir Alexander Fleming – lúc bấy giờ còn là một nhà vi khuẩn học trẻ tuổi – đã tình cờ phát hiện điều sẽ trở thành một trong những phát triển vĩ đại của y học hiện đại. Sau khi để một đĩa vi khuẩn tụ cầu (staphylococcus) bên ngoài mà không đậy lại, Fleming nhận thấy rằng một loại nấm mốc rơi vào đĩa nuôi cấy đã giết chết nhiều cá thể vi khuẩn. Ông sớm xác định loại nấm mốc đó là penicillium notatum, tương tự như loại được tìm thấy trên bánh mì. Continue reading “28/09/1928: Alexander Fleming tìm ra Penicillin”

Thế giới hôm nay: 28/09/2021

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Đảng Xanh và Đảng Dân chủ Tự do – hai đảng sẽ nắm quyền quyết định cuộc bầu cử liên bang Đức – cho biết sẽ tổ chức đàm phán trước khi gặp gỡ hai đảng lớn đang muốn lôi kéo họ. Trước đó đảng Dân chủ Xã hội thiên tả đã thắng sít sao Liên minh Dân chủ Cơ đốc giáo trung hữu. Cả hai đều cho biết sẽ cố gắng thành lập chính phủ. Song Đảng Xanh và Đảng Dân chủ Tự do bất đồng quan điểm về thuế và năng lượng tái tạo, và do đó cần quyết định xem liệu có thể làm việc cùng nhau hay không.

Instagram, nền tảng truyền thông xã hội do Facebook sở hữu, đã tạm dừng phát triển phiên bản dành cho trẻ em dưới 13 tuổi. Phiên bản “trẻ em” không quảng cáo nếu ra đời sẽ cho phép cha mẹ giám sát quá trình duyệt web của con cái. Instagram cũng cho biết sẽ giải quyết vấn đề người dùng trước tuổi vị thành niên khai man tuổi khi tạo tài khoản. Song những người phản đối nói làm vậy sẽ gây ra thói quen trực tuyến không lành mạnh ở giới trẻ. Continue reading “Thế giới hôm nay: 28/09/2021”

Người Trung Quốc sùng bái và thách thức quyền lực

Tác giả: Trần Chính Cẩm (Trung Quốc)[1] | Biên dịch: Nguyễn Hải Hoành

Tô tem của người Trung Quốc là Rồng, mà rồng là sinh vật căn bản không tồn tại, nó chỉ là một vật tượng trưng. Tượng trưng gì thế? Trả lời: Quyền lực!

Ngày 14 tháng 3 năm 2018, Viện Kiểm sát khu vực Đài Bắc [Đài Loan] tuyên bố Mã Anh Cửu “chứng cứ phạm tội rõ ràng”, sẽ bị khởi tố.[2] Như vậy Mã Anh Cửu trở thành vị lãnh đạo thứ ba của Đài Loan sau khi mãn nhiệm bị khởi tố, tiếp sau Lý Đăng Huy và Trần Thuỷ Biển.

Thế nhưng Đài Loan sau ngày thực hành bầu cử dân chủ chỉ có ba vị lãnh đạo này mãn nhiệm. Continue reading “Người Trung Quốc sùng bái và thách thức quyền lực”

Thế giới hôm nay: 27/09/2021

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Kết quả hai cuộc thăm dò ​​cho thấy hai đảng lớn nhất Đức mỗi bên thắng khoảng 25% số phiếu trong cuộc bầu cử liên bang Đức. Cuộc bầu cử cũng sẽ khép lại 16 năm làm thủ tướng của Angela Merkel. Liên minh Dân chủ Cơ đốc giáo trung hữu của bà, do Armin Laschet lãnh đạo, thua sít sao Đảng Dân chủ Xã hội trung tả của Olaf Scholz. Vì vậy họ sẽ cần nhiều thời gian đàm phán thành lập chính phủ liên hiệp với các phe nhỏ hơn, trong khi bà Merkel tiếp tục tạm quyền.

Người dân Thụy Sĩ bỏ phiếu áp đảo 64% ủng hộ hôn nhân đồng giới trong cuộc trưng cầu dân ý toàn quốc, với cả những bang bảo thủ nhất cũng ủng hộ quyền hôn nhân bình đẳng. Việc các cặp đồng tính ở cùng nhau đã là hợp pháp từ năm 2007, song những cặp vợ chồng này gặp khó khăn khi muốn nhận con nuôi và nhập quốc tịch cho bạn đời là người nước ngoài. Continue reading “Thế giới hôm nay: 27/09/2021”

Lý do thực sự Australia hủy thỏa thuận tàu ngầm với Pháp

Nguồn: Ian Lloyd Neubauer, “Australia owes France nothing”, Nikkei Asia, 25/09/2021.

Biên dịch: Phan Nguyên

Phản bội. Gian dối. Một cú đâm sau lưng. Một sự bội tín.

Đây chỉ là một vài trong những cách đầy màu sắc mà các quan chức Pháp đã dùng để mô tả quyết định của Australia trong việc hủy bỏ thỏa thuận để đóng 12 tàu ngầm chạy bằng năng lượng thông thường hồi năm 2016, thay vào đó bằng ít nhất 8 tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân do Mỹ và Anh cung cấp.

Bề ngoài, sự phẫn nộ của Pháp – thể hiện qua việc Tổng thống Emmanuel Macron triệu hồi các đại sứ của mình ở Úc và Mỹ – dường như là chính đáng. Rốt cuộc, đã thỏa thuận là thỏa thuận. Continue reading “Lý do thực sự Australia hủy thỏa thuận tàu ngầm với Pháp”

26/09/1888: Ngày sinh T.S. Eliot

Nguồn: T.S. Eliot is born, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1888, nhà thơ T.S. Eliot đã chào đời tại St. Louis, Missouri. Eliot xuất thân từ một dòng họ danh giá, một trong các tổ tiên của ông đã đến Boston vào năm 1670 trong khi một người khác chính là nhà sáng lập Đại học Washington ở St. Louis. Cha của Eliot là một doanh nhân, còn mẹ của ông thì luôn tích cực tham gia vào các tổ chức từ thiện địa phương.

Eliot có một bằng cử nhân tại Harvard, sau đó chuyển đến học tại trường Sorbonne, rồi trở lại Harvard để học tiếng Phạn (Sanskrit), và cuối cùng đến học tại Oxford. Sau khi gặp gỡ nhà thơ và người bạn tri kỷ Ezra Pound, Eliot chuyển đến sinh sống tại Anh. Năm 1915, ông kết hôn với Vivian Haigh-Wood, nhưng cuộc hôn nhân giữa họ không hạnh phúc, một phần do tinh thần của bà không ổn định. Bà qua đời trong một viện tâm thần vào năm 1947. Continue reading “26/09/1888: Ngày sinh T.S. Eliot”

Minh Thái Tông hỏi tội Hồ Quý Ly tiếm ngôi nhà Trần

Tác giả: Hồ Bạch Thảo

Về điều thứ 6 liên quan đến việc Tôn thất nhà Trần là Trần Thiên Bình được Tuyên ủy sứ Lão Qua dẫn đến triều đình Trung Quốc, tố cáo với Minh Thái Tông họ Hồ cướp ngôi:

“Ngày 28 tháng 8 năm Vĩnh Lạc thứ 2 [2/10/1404], Quân dân Tuyên ủy sứ Lão Qua Đao Tuyến Ngạt sai sứ hộ tống cháu nội Vương An Nam cũ là Trần Thiên Bình đến triều; tâu rằng: Continue reading “Minh Thái Tông hỏi tội Hồ Quý Ly tiếm ngôi nhà Trần”

25/09/1894: Tổng thống Cleveland ân xá cho các tín hữu Mặc Môn

Nguồn: Grover Cleveland pardons bigamists, adulterers, polygamists and unlawful cohabitants, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1894, Tổng thống Grover Cleveland đã ban hành một tuyên bố tổng thống nhằm ân xá cho nhóm tín đồ thuộc Giáo hội các Thánh hữu Ngày sau của Chúa Giêsu Kitô (còn được gọi là Giáo hội Mặc Môn), những người đã kết hôn theo chế độ đa thê hoặc chung sống theo những cách mà chính phủ Mỹ coi là bất hợp pháp. Ở thời điểm đó, và cho đến tận ngày nay, các cuộc hôn nhân giữa một nam và nhiều nữ; một nữ và nhiều nam; hoặc nhiều nam và nhiều nữ đều là bất hợp pháp trên đất Mỹ. Continue reading “25/09/1894: Tổng thống Cleveland ân xá cho các tín hữu Mặc Môn”

Nhật ký Bắc Kinh (12/03/2021): Cuộc họp báo tẻ nhạt của Lý Khắc Cường

Nguồn: Tetsushi Takahashi, Beijing Diary, Nikkei Asian Review, 03/2021.

Người dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Có lẽ nên mô tả Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc (Nhân đại, tức Quốc hội) năm nay ở Bắc Kinh bằng cụm từ “trật tự có kế hoạch”. Phiên họp của cơ quan lập pháp này kéo dài bảy ngày – thường chỉ nhằm “đóng mộc” cho các chính sách của Đảng Cộng sản Trung Quốc – đã bế mạc vào thứ Năm (11/03/2021), sau khi thông qua một nghị quyết cải cách hệ thống bầu cử của Hồng Kông.

Một điểm rất nổi bật là sự sùng bái Tập Cận Bình. Trong lễ bế mạc, đồng minh thân cận của Tập, Chủ tịch Ủy ban Thường vụ Nhân đại Lật Chiến Thư, đã kêu gọi các ủy viên đoàn kết quanh Trung ương Đảng với đồng chí Tập làm hạt nhân. Ngay lập tức Đại Lễ đường Nhân dân vỗ tay như sấm nổ. Continue reading “Nhật ký Bắc Kinh (12/03/2021): Cuộc họp báo tẻ nhạt của Lý Khắc Cường”

Chiến tranh Đông Dương: Vị đắng ngày trở về của lính Pháp

Tác giả: RFI phỏng vấn Michel Bodin

Sức mạnh quân sự -nếu có, và sức mạnh tài chính không đủ đem lại chiến thắng. Paris không còn khả năng giữ thuộc địa Đông Dương. Sau trận Điện Biên Phủ, hiệp định Genève tháng 7/1954 và chính thức là đến 1956, toàn bộ binh sĩ Pháp đã rời khỏi Đông Dương với vị đắng trong ngày trở về.

1945-1954, hơn 280.000 quân nhân Pháp thuộc các binh chủng Bộ Binh, Không Quân và Hải Quân đã hiện diện trên chiến trường Đông Dương. Ngày trở về họ đã được tiếp đón như thế nào và sau một cuộc chiến gần 10 năm, còn đọng lại gì từ những đợt hành quân ở Viễn Đông? Continue reading “Chiến tranh Đông Dương: Vị đắng ngày trở về của lính Pháp”

Về triết lý ngoại giao truyền thống Việt Nam

Tác giả: GS.TS. Vũ Dương Huân (Học viện Ngoại giao)

Chúng ta nghiên cứu khá nhiều về ngoại giao truyền thống của cha ông ta. Tuy nhiên, vấn đề triết lý ngoại giao truyền thống vẫn là một chủ đề nghiên cứu mới mẻ. Triết lý ngoại giao truyền thống là gì? Đâu là nội dung và cội nguồn của triết lý ngoại giao truyền thống Việt Nam? Đây là đề tài hấp dẫn. Trong bài viết này, chỉ xin trình bày một số nhận thức ban đầu, mong được chia sẻ.

1. Một số nhận thức chung về triết lý

 Triết lý là gì? Một câu hỏi mới nghe tưởng chừng rất đơn giản, ai cũng hiểu. Chúng ta thường được nghe những cụm từ đại loại như: Triết lý sống của ông ấy, bà ấy, hoặc triết lý của đạo Phật, triết lý phát triển, triết lý giáo dục, triết lý âm dương v.v… Song trên thực tế câu trả lời không đơn giản chút nào, rất phức tạp là đằng khác. Continue reading “Về triết lý ngoại giao truyền thống Việt Nam”

23/09/1846: Phát hiện Hải Vương Tinh

Nguồn: Planet Neptune is discovered, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1846, từ Đài quan sát Berlin, nhà thiên văn học người Đức Johann Gottfried Galle đã phát hiện ra Hải Vương Tinh (Neptune).

Sự tồn tại của Hải Vương Tinh, hành tinh thứ tám tính từ Mặt Trời, được giả định bởi nhà thiên văn học người Pháp Urbain-Jean-Joseph Le Verrier, người đã tính toán vị trí gần đúng của hành tinh này bằng cách nghiên cứu những nhiễu loạn do trọng lực gây ra trong chuyển động của Thiên Vương Tinh. Continue reading “23/09/1846: Phát hiện Hải Vương Tinh”

Thế giới hôm nay: 23/09/2021

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Cục Dự trữ Liên bang Mỹ báo hiệu có thể “sớm” giảm mua trái phiếu, hiện ở mức 120 tỷ đô la một tháng – có lẽ vào kì họp tháng 11 tới. Một nửa ủy ban hoạch định chính sách của Fed đã thống nhất tăng lãi suất trong năm tới từ mức gần bằng 0 hiện tại. Ngoài ra ngân hàng cũng hạ dự báo tăng trưởng GDP năm nay của Mỹ xuống 5,9%, đồng thời nâng dự báo lạm phát lên 4,2%.

Pháp sẽ đưa đại sứ quay lại Mỹ vào tuần tới sau khi tổng thống hai nước điện đàm hòa giải. Hiệp ước quốc phòng mới Mỹ-Úc-Anh (AUKUS), vốn làm mất lòng Pháp, đáng lẽ được hưởng lợi từ “các cuộc tham vấn cởi mở giữa các đồng minh”, như lời tuyên bố chung – dù Joe Biden không xin lỗi. Hai nhà lãnh đạo sẽ gặp trực tiếp vào tháng tới. Continue reading “Thế giới hôm nay: 23/09/2021”