Nghiên cứu quốc tế

Thế giới hôm nay: 08/01/2021

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Sau vụ ‘chiếm’ đồi Capitol của những người ủng hộ Tổng thống Donald Trump hôm thứ Tư — trong đó một phụ nữ bị bắn chết và ba người khác thiệt mạng sau khi “cấp cứu y tế” —Nancy Pelosi, lãnh đạo đảng Dân chủ tại Hạ viện, và Chuck Schumer, lãnh đạo đảng Dân chủ tại Thượng viện, đã kêu gọi cách chức ông Trump. Bên cạnh bà Pelosi và ông Schumer, Adam Kinzinger, dân biểu Cộng hòa từ Illinois, Karl Racine, tổng chưởng lý Đặc khu Columbia, và Hiệp hội các nhà sản xuất quốc gia vốn trước đây thân Trump nói Phó Tổng thống Mike Pence nên viện dẫn Tu chính án 25. Các nhà lãnh đạo đảng Dân chủ đe dọa sẽ luận tội nếu ông Trump không bị cách chức. Elaine Chao, bộ trưởng giao thông, đã trở thành thành viên đầu tiên trong nội các Trump từ chức sau vụ đột nhập tòa nhà Quốc hội. Twitter, Instagram và Facebook đều khóa tài khoản của tổng thống. Continue reading “Thế giới hôm nay: 08/01/2021”

Nhật ký Bắc Kinh (02/10/20): Trung Quốc sẽ phục hồi chức danh Chủ tịch Đảng?

Nguồn: Tetsushi Takahashi, Beijing Diary, Nikkei Asian Review, 10/2020.

Người dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Đây là đám đông lớn nhất tôi từng thấy kể từ khi coronavirus bùng phát vào cuối tháng 1. Hôm thứ Năm (01/10/2020), nhân lễ kỷ niệm 71 năm ngày thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, Quảng trường Thiên An Môn chật kín người.

Một lẵng hoa cao 18 mét và một bức chân dung khổng lồ của Tôn Trung Sơn, nhà lãnh đạo cách mạng [Tân Hợi] năm 1911 lật đổ triều đại nhà Thanh, được đặt ở giữa quảng trường. Continue reading “Nhật ký Bắc Kinh (02/10/20): Trung Quốc sẽ phục hồi chức danh Chủ tịch Đảng?”

Ông Trump khiến Đảng Cộng hòa đánh mất Thượng viện như thế nào?

Nguồn: “Trump Loses the Senate”, WSJ, 06/01/2021.

Người dịch: Trần Hùng

Donald Trump đã khiến Đảng Cộng hòa đánh mất Thượng viện bằng cách biến cuộc bầu cử vòng hai chọn hai thượng nghị sĩ đại diện bang Georgia trở thành một cuộc trưng cầu dân ý về chính mình. Các cuộc bầu cử đó lẽ ra phải là một cuộc trưng cầu dân ý về việc ngăn chặn Đảng Dân chủ kiểm soát lưỡng viện Quốc hội và nhánh hành pháp. Nhưng thông điệp đó đã bị che khuất, nếu không muốn nói là bị xóa nhòa, bởi ông Trump khăng khăng nói với cử tri ngày này qua ngày khác rằng ông đã bị gian lận vào tháng 11 — bất kể việc ông thiếu bằng chứng đáng tin cậy hoặc một con đường hợp lý để chiến thắng. Continue reading “Ông Trump khiến Đảng Cộng hòa đánh mất Thượng viện như thế nào?”

07/01/1892: Nổ mỏ than tại Oklahoma

Nguồn: Mine explodes in Oklahoma, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1892, một vụ nổ mỏ than khủng khiếp đã khiến gần 100 người thiệt mạng ở Krebs, Oklahoma. Thảm họa này – vụ nổ nghiêm trọng nhất trong lịch sử của Oklahoma – xảy ra bởi chủ sở hữu khu mỏ đã vì lợi nhuận mà bỏ qua các quy tắc an toàn.

Miền đông nam Oklahoma được xem là vị trí đắc địa đối với ngành khai thác than vào đầu thế kỷ 19. Phần lớn đất đai vùng này thuộc về người Mỹ bản địa và do đó chúng được miễn trừ khỏi các luật lệ và quy định của chính phủ liên bang. Dù các công ty khai thác ở đây nổi tiếng là có thái độ thờ ơ đối với vấn đề an toàn, vẫn có rất nhiều người dân nhập cư sẵn sàng làm việc trong điều kiện nguy hiểm tại mỏ Krebs – nơi hầu hết các thợ mỏ là người gốc Ý và gốc Nga. Continue reading “07/01/1892: Nổ mỏ than tại Oklahoma”

Thế giới hôm nay: 07/01/2021

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Hàng trăm người biểu tình ủng hộ Trump, bao gồm thành viên các nhóm cực hữu, đã xông vào Điện Capitol, buộc Quốc hội Mỹ phải tạm dừng cuộc họp chứng nhận kết quả bầu cử tổng thống. Đáng lẽ cuộc họp đã xác nhận chiến thắng của Joe Biden. Cảnh sát đã ra lệnh sơ tán một số tòa nhà và thành phố đã ban bố lệnh giới nghiêm. Trong khi đó, ở Georgia, đảng Dân chủ đã thắng cả hai ghế trong vòng hai cuộc bầu cử Thượng viện, giành lấy thế đa số từ tay của Đảng Cộng hòa.

Trong nỗ lực mới nhất của mình nhằm tăng áp lực lên Trung Quốc trước khi rời nhiệm sở, ông Trump đã tìm cách cấm người Mỹ thực hiện giao dịch trên một số ứng dụng của Trung Quốc, bao gồm Alipay và WeChat Pay. Trong một sắc lệnh hành pháp, tổng thống tuyên bố các ứng dụng có thể thu thập “một lượng lớn” thông tin từ thiết bị của người dùng, và do đó đe dọa an ninh quốc gia. Continue reading “Thế giới hôm nay: 07/01/2021”

Bên trong cuộc chiến chống đói nghèo của Trung Quốc

Nguồn: “The fruits of growth”, The Economist, 02/01/2021.

Người dịch: Phan Nguyên

Đầu tháng 12 năm ngoái, Trung Quốc thông báo rằng họ đã xóa bỏ được tình trạng nghèo cùng cực trên cả nước. Thành tích này có quy mô thật ngoạn mục. Theo ước tính của Ngân hàng Thế giới, khoảng 800 triệu người Trung Quốc đã thoát khỏi cảnh nghèo cùng cực trong bốn thập niên qua. Đó cũng là một chiến công của thời đại, như các phương tiện truyền thông nhà nước ghi nhận. Chưa bao giờ trong lịch sử của nước này tình trạng nghèo đói gần như bị xóa sổ như vậy.

Một trong những nơi cuối cùng được tuyên bố không còn đói nghèo nữa là Ziyun, một hạt ở tỉnh Quý Châu ở tây nam. Liang Yong, một dân làng phàn nàn: “Nói thẳng ra, đó là một lời nói dối”. Theo anh, cuộc điều tra chính thức về tình hình kinh tế của Ziyun chỉ làm lấy lệ. Các nhà lãnh đạo tỉnh đã đến làng của anh, đưa ra phán quyết rằng làng đã thoát nghèo và sau đó rời đi nhanh chóng. “Đó chỉ một show diễn. Trong thâm tâm chúng ta đều biết sự thật,” anh càu nhàu. Continue reading “Bên trong cuộc chiến chống đói nghèo của Trung Quốc”

Thế giới hôm nay: 06/01/2021

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Georgia bắt đầu các cuộc bỏ phiếu vòng hai quyết định đảng nào sẽ kiểm soát Thượng viện Hoa Kỳ. Nếu cả hai ứng viên Dân chủ đều giành chiến thắng, điều này sẽ tạo thuận lợi cho Tổng thống đắc cử Joe Biden ban hành chương trình nghị sự ngay khi ông nhậm chức vào cuối tháng này. Chỉ cần một ứng viên Đảng Cộng hòa chiến thắng, đảng này vẫn sẽ nắm Thượng viện. Chưa từng có ứng viên Dân chủ nào thắng trong cuộc đua vào Thượng viện ở bang này trong hai thập niên qua, song tỷ lệ cử tri da đen đi bỏ phiếu tăng, bên cạnh các thay đổi nhân khẩu học gần đây, mang lại cho họ hy vọng.

Trong khi đó, thị trưởng Washington, DC, Muriel Bowser đã gọi Vệ binh Quốc gia đến để dự phòng các cuộc biểu tình theo dự kiến của những người ủng hộ Tổng thống Donald Trump vào hôm nay, khi một cuộc bỏ phiếu tại quốc hội sẽ xác nhận chiến thắng của ông Biden trong cuộc bầu cử tháng 11. Trong những ngày gần đây, ông Trump lặp đi lặp lại các tuyên bố không có cơ sở về gian lận bầu cử và gây áp lực lên các đảng viên Cộng hòa – bao gồm cả Mike Pence, phó tổng thống của ông – đòi bác bỏ kết quả. Continue reading “Thế giới hôm nay: 06/01/2021”

Bernard-Henri Lévy: Một gương mặt trí thức Pháp thời nay

Tác giả: Nguyễn Hải Hoành

Nước Pháp thời nào cũng có những nhà trí thức nổi tiếng trong nước và thế giới. Ở đây xin giới thiệu sơ qua một gương mặt được gọi là nhà trí thức siêu sao, triết gia siêu sao (super star intellectual, super star philosopher) của nước Pháp thời nay.

Đó là Bernard-Henri Lévy mà người Pháp ưa nói ngắn thường gọi tắt là BHL.

Triết gia kiêm nhà văn, nhà báo, nhà hoạt động xã hội, nhà làm phim và đạo diễn điện ảnh sinh năm 1948 này là tác giả của hàng tá đầu sách và nhiều bộ phim. Trong đó ba cuốn sách Ngỡ ngàng nước Mỹ (American Vertigo), Sự man rợ mang bộ mặt con người (Barbarism with a Human Face), Ai giết Daniel Pearl? (Who Killed Daniel Pearl?) và hai bộ phim tài liệu Bosna! và Một ngày tại Sarajevo chết chóc (A Day in the Death of Sarajevo) từng làm châu Âu và khắp thế giới biết đến tên tuổi Bernard-Henri Lévy. Continue reading “Bernard-Henri Lévy: Một gương mặt trí thức Pháp thời nay”

05/01/1957: Eisenhower đề xuất chính sách mới ở Trung Đông

Nguồn: Eisenhower proposes new Middle East policy, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1957, trước tình hình ngày càng căng thẳng ở Trung Đông, Tổng thống Dwight D. Eisenhower đã đưa ra một đề xuất với Quốc hội Mỹ trong đó kêu gọi một chính sách mới chủ động hơn trong khu vực này. “Học thuyết Eisenhower,” như tên gọi sau này của nó, đã biến Trung Đông trở thành một chiến trường Chiến tranh Lạnh.

Người Mỹ tin rằng tình hình ở Trung Đông đã ngày càng xuống cấp nghiêm trọng trong năm 1956, và nhà lãnh đạo Ai Cập Gamal Nasser được cho là người chịu trách nhiệm chính. Mỹ viện đến chủ nghĩa dân tộc chống Phương Tây của Nasser và quan hệ ngày càng chặt chẽ của ông với Liên Xô để biện minh cho việc nước này rút lại viện trợ xây dựng đập Aswan trên sông Nile vào tháng 07/1956. Chưa đầy một tháng sau, Nasser đã giành quyền kiểm soát Kênh đào Suez. Hành động này châm ngòi cho một cuộc tấn công phối hợp của quân đội Pháp, Anh và Israel vào Ai Cập, trong khoảng cuối tháng 10. Đột nhiên, Trung Đông có khả năng trở thành nơi diễn ra Thế chiến III. Continue reading “05/01/1957: Eisenhower đề xuất chính sách mới ở Trung Đông”

Thế giới hôm nay: 05/01/2021

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Thủ tướng Anh Boris Johnson tuyên bố phong tỏa nghiêm ngặt trên toàn nước Anh để hạn chế sự lây lan của Covid-19. Từ thứ Ba, hầu hết trường học sẽ đóng cửa và mọi người phải làm việc tại nhà nếu có thể. Biến thể mới của coronavirus khiến tỷ lệ lây nhiễm tăng cao, mà theo ông Johnson có thể làm quá tải dịch vụ y tế. Scotland cũng phong tỏa tương tự.

Trong khi đó, Anh bắt đầu phân phối vắc-xin do AstraZeneca và Đại học Oxford phát triển. Loại thuốc này dễ phân phối và lưu trữ hơn loại vắc-xin được cấp phép khác của Anh, do Pfizer sản xuất. Điều này cho phép các bác sĩ đa khoa và các viện dưỡng lão có thể tổ chức tiêm, điều chính phủ kỳ vọng là sẽ giúp tiêm chủng được tiến hành nhanh hơn. Continue reading “Thế giới hôm nay: 05/01/2021”

Quan hệ Mỹ-Việt thời Biden: Thương mại sẽ là hồ sơ nóng

Tác giả: RFI phỏng vấn Lê Hồng Hiệp

Ngày 20/01/2021, tân tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden chính thức tuyên thệ nhậm chức. Với chính quyền Biden, quan hệ Mỹ-Việt sẽ có gì khác so với thời Donald Trump? Hiện giờ chỉ có thể đưa ra một số phỏng đoán, nhưng có một điều chắc chắn, đó là thương mại có thể sẽ là hồ sơ nóng giữa hai nước cựu thù. Tuy nhiên, căng thẳng về mậu dịch sẽ không ảnh hưởng nhiều đến chiều hướng tăng cường quan hệ song phương Mỹ-Việt.

Ngày 16/12 vừa qua, bộ Tài Chính Mỹ đã chính thức liệt kê Việt Nam vào danh sách các quốc gia thao túng tiền tệ, sau nhiều tháng điều tra về thặng dư mậu dịch của Việt Nam đối với Hoa Kỳ. Việc Washington gắn nhãn ”thao túng tiền tệ” lên Việt Nam đã gây phản ứng mạnh từ phía Hà Nội. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, tức là Ngân hàng Trung ương, đã cực lực bác bỏ cáo buộc đó, khẳng định là việc điều hành tỉ giá những năm qua ở Việt Nam chỉ nhằm ”kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô”, chứ không nhằm ”tạo lợi thế cạnh tranh thương mại quốc tế không công bằng”. Continue reading “Quan hệ Mỹ-Việt thời Biden: Thương mại sẽ là hồ sơ nóng”

Trung Quốc dùng ‘siêu ứng dụng’ WeChat để giám sát người dân ra sao?

Nguồn: Jing Yang, “WeChat Becomes a Powerful Surveillance Tool Everywhere in China”, WSJ, 22/12/2020.

Chính phủ Trung Quốc đang gia tăng việc sử dụng WeChat để theo dõi và ngăn chặn các tiếng nói đối lập.

Siêu ứng dụng WeChat của Trung Quốc (nền tảng tích hợp nhiều chức năng) là một trong những công cụ mạnh mẽ nhất mà Bắc Kinh sử dụng để giám sát người dân, kiểm duyệt ngôn luận và trừng phạt những cá nhân thể hiện sự bất mãn với chính phủ.

Những người bất đồng chính kiến, người dùng và các nhà nghiên cứu bảo mật nói rằng chính quyền đang gia tăng việc sử dụng ứng dụng của tập đoàn Tencent để truyền đi những lời đe dọa cũng như lấy bằng chứng cho các vụ bắt giữ. Continue reading “Trung Quốc dùng ‘siêu ứng dụng’ WeChat để giám sát người dân ra sao?”

Điểm lại những thành tựu đối ngoại của Việt Nam trong năm 2020

Năm 2020 có thể coi là một năm thành công của ngoại giao Việt Nam bất chấp những khó khăn do Covid-19 bủa vây, nhất là với việc tổ chức thành công các sự kiện liên quan đến năm chủ tịch ASEAN.

Tuy nhiên, những dấu ấn của ngành đối ngoại của Việt Nam trong năm qua không chỉ có thế.

Hãy cùng xem clip hữu ích này để nhìn lại những thành tựu đối ngoại của Việt Nam trong năm 2020. Continue reading

Thế giới hôm nay: 04/01/2021

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Các nhà lập pháp Mỹ nhậm chức, trong bối cảnh cả hai viện Quốc hội đều có thế đa số mong manh. Đảng Dân chủ kiểm soát Hạ viện với chỉ 10 ghế nhiều hơn. Đảng Cộng hòa đang kiểm soát Thượng viện, nhưng vẫn còn hai ghế sẽ bầu vào thứ Ba ở Georgia. Nếu đảng Dân chủ thắng cả hai, Thượng viện sẽ chia thành tỷ lệ 50-50. Nhiệm vụ đầu tiên của Quốc hội là xác nhận kết quả của cuộc bầu cử tháng 11. Thủ tục đó vào thứ Tư này thường chỉ mang tính hình thức. Nhưng những người ủng hộ Tổng thống Donald Trump sẽ làm nó trở nên phức tạp.

Thủ tướng Anh Boris Johnson cảnh báo các quy tắc phong tỏa ở Anh “có thể khắc nghiệt hơn”, ngay cả khi việc triển khai vắc-xin covid-19 của chính phủ được đẩy nhanh từ hôm nay. Phần lớn đất nước đã ở trong cấp độ hạn chế cao nhất theo hệ thống hiện có, nhưng số ca nhiễm và nhập viện covid-19 vẫn tiếp tục tăng nhanh. Ông Johnson nhấn mạnh trường học vẫn an toàn, mặc dù các trường tiểu học ở London, theo dự kiến mở cửa hôm nay, vẫn sẽ đóng cửa cho đến 18 tháng 1. Continue reading “Thế giới hôm nay: 04/01/2021”

Lỗ Tấn: Thánh nhân số một của Trung Quốc?

Tác giả: Chân Lương (Trung Quốc) | Người dịch: Nguyễn Hải Hoành

Trong cuộc tọa đàm tại Vũ Hán ngày 20/11/1971, Mao Trạch Đông từng nói: “Tôi khuyên các đồng chí nên đọc tạp văn của Lỗ Tấn. Lỗ Tấn là đệ nhất thánh nhân của Trung Quốc. Thánh nhân số một của Trung Quốc không phải là Khổng Phu Tử, cũng không phải là tôi; tôi là hiền nhân, là học trò của thánh nhân.”

Tại sao Mao Trạch Đông tôn sùng Lỗ Tấn như vậy? Nên xem xét mối quan hệ giữa Mao Trạch Đông với Lỗ Tấn như thế nào? Bài này sẽ thử giải đáp vấn đề đó. Continue reading “Lỗ Tấn: Thánh nhân số một của Trung Quốc?”

03/01/1924: Quan tài của Pharaoh Tutankhamen được phát hiện

Nguồn: King Tut’s sarcophagus uncovered, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1924, hai năm sau khi nhà khảo cổ học người Anh Howard Carter và những thành viên trong đoàn khai quật của ông phát hiện ra lăng mộ của Pharaoh Tutankhamen gần Luxor, Ai Cập, họ đã khám phá ra kho báu lớn nhất của lăng mộ –một cỗ quan tài bằng đá, bên trong là một chiếc quan tài bằng vàng nguyên khối chứa xác ướp của Tutankhamen.

Khi Carter đến Ai Cập lần đầu tiên vào năm 1891, hầu hết các ngôi mộ Ai Cập cổ đại đều đã được phát hiện, tuy nhiên nơi an nghỉ của vị Pharaoh ít tiếng tăm–Tutankhamen – người đã qua đời khi còn là một thiếu niên, vẫn chưa được xác định. Continue reading “03/01/1924: Quan tài của Pharaoh Tutankhamen được phát hiện”

Báo cáo thường niên 2020 và Kêu gọi tài trợ năm 2021

Download toàn văn báo cáo (PDF) tại đây: Báo cáo thường niên 2020 (PDF)

II. Hoạt động năm 2020

Trong năm 2020, Dự án xuất bản tổng cộng 960 bài so với 822 bài năm 2019, đạt trung bình 2,73 bài mỗi ngày. Tổng số lượt đọc của trang đạt hơn 6,85 triệu lượt trong cả năm.

Chất lượng của Dự án vẫn tiếp tục được duy trì và phát huy. Nhiều bài bám sát các sự kiện thời sự trong và ngoài nước, thu hút được sự quan tâm lớn của độc giả. Continue reading “Báo cáo thường niên 2020 và Kêu gọi tài trợ năm 2021”

Dự báo chính sách đối ngoại của chính quyền Biden (P4)

Tác giả: Nguyễn Quang Dy

Triển vọng quan hệ Mỹ-Việt và Biển Đông

Theo Lê Hồng Hiệp (ISEAS – Yusof Ishak Institute), Mỹ và Việt Nam có lợi ích chiến lược song trùng tại Biển Đông. Trung Quốc càng hiếu chiến thì càng thúc đẩy hợp tác chiến lược Mỹ-Việt, giúp nâng cao năng lực hàng hải cho Việt Nam, phù hợp với cơ chế an ninh khu vực và theo tầm nhìn Indo-Pacific, trong khuôn khổ “Bộ tứ mở rộng”. Dù Chính quyền Biden có bỏ qua khoản thặng dư thương mại ($58 tỷ) hay không thì Biden, với quan điểm thân thiện với Việt Nam, chắc sẽ có cách đề cập hợp lý hơn.

Theo Carl Thayer, lợi ích cơ bản của Mỹ sẽ không thay đổi sau khi Joe Biden tuyên thệ nhậm chức Tổng thống Mỹ thứ 46 (20/1/2021). Các thỏa thuận Hà Nội ký với Robert O’Brien là nhằm tăng cường hợp tác hàng hải và mua thiết bị quân sự để đối phó với Trung Quốc đang gây sức ép tại Biển Đông. Quan điểm chính thống của Mỹ thời Biden là coi trọng chủ nghĩa đa phương, như một điểm khác biệt cơ bản so với Trump vốn coi nhẹ đồng minh. Biden sẽ tăng cường ủng hộ Bộ Tứ (Quad) và ý tưởng “Bộ Tứ Mở rộng” (Quad Plus), để phối hợp tập trận không chỉ với Nhật Bản, Ấn Độ, Úc, mà còn với các nước khác như Việt Nam. Continue reading “Dự báo chính sách đối ngoại của chính quyền Biden (P4)”

02/01/1776: Quốc hội Mỹ công bố Đạo luật Tory

Nguồn: Congress publishes the Tory Act, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1776, Quốc hội Lục địa đã công bố nghị quyết “Đạo luật Tory,” trong đó hướng dẫn các thuộc địa cách giải quyết những người Mỹ vẫn trung thành với Anh Quốc và Vua George.

Đạo luật kêu gọi các ủy ban thuộc địa giáo dục lại những người “trung thực và có ý tốt, nhưng thiếu hiểu biết” bằng cách khai sáng cho họ về “nguồn gốc, bản chất và mức độ của cuộc tranh cãi hiện nay.” Quốc hội vẫn “hoàn toàn tin tưởng rằng các quyền tự do và đặc quyền cổ xưa của chúng ta càng được kiểm tra kỹ càng, thì sự phản đối hiện nay của chúng ta đối với chính quyền chuyên chế sẽ càng trở nên chính đáng và cần thiết.” Continue reading “02/01/1776: Quốc hội Mỹ công bố Đạo luật Tory”