Những thay đổi nhân khẩu học chưa từng thấy ở Trung Quốc

Nguồn: Trần Kiếm, “陈剑：百年未有之人口变动——引发的变局”, Aisixiang, 01/06/2024.

Biên dịch: Lê Thị Thanh Loan

Trong Lý Văn Trung Công toàn tập quyển 19, Lý Hồng Chương đã đề cập đến “những thay đổi chưa từng thấy trong ba nghìn năm”. Hiện nay, những thay đổi được nhắc đến nhiều nhất là những thay đổi chưa từng thấy trong một trăm năm. Dù là trăm năm hay nghìn năm thì cũng phải thừa nhận rằng, thời đại của chúng ta đang nảy sinh những biến đổi chóng mặt.

Trong cuộc Cách mạng Trung Quốc năm 1949, người ta đã sử dụng các yếu tố nhân khẩu học để giải thích cho sự phát sinh của cuộc cách mạng này, nhưng sau đó, điều này đã bị các nhà sáng lập Trung Quốc Mới phủ nhận. Theo thiển ý của tôi, có sự hợp lý nhất định khi sử dụng việc dân số quá đông để giải thích cho sự phát sinh của cuộc Cách mạng Trung Quốc. Tất nhiên, nó không sâu sắc và hữu hiệu như lý thuyết của các nhà sáng lập. Continue reading “Những thay đổi nhân khẩu học chưa từng thấy ở Trung Quốc”

“Nhà nước ngầm” của Trump

Nguồn: Jon D. Michaels, “A Deep State of His Own,” Foreign Affairs, 10/06/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Trump có kế hoạch vũ khí hóa bộ máy hành chính của Mỹ như thế nào?

Tháng 03/2023, Donald Trump bắt đầu chiến dịch tranh cử tổng thống lần thứ ba tại Waco, Texas. Sự xuất hiện của ông trùng với dịp kỷ niệm 30 năm cuộc đối đầu chết người giữa những tín đồ được vũ trang của giáo phái Branch Davidian và cơ quan hành pháp liên bang. Khi Trump bước lên sân khấu, ông đã gọi cuộc đua năm 2024 là “trận chiến cuối cùng.” Ông nói, trong trận chiến này, “hoặc nhà nước ngầm sẽ tiêu diệt nước Mỹ, hoặc chúng ta sẽ tiêu diệt nhà nước ngầm.” Đồng thời, để làm rõ vai trò của mình, ông tuyên bố “Tôi là chiến binh của các bạn, tôi là công lý của các bạn. … Và đối với những ai đã phải chịu oan ức và phản bội… Tôi là quả báo của các bạn.” Continue reading ““Nhà nước ngầm” của Trump”

18/06/1983: Sally Ride trở thành người phụ nữ Mỹ đầu tiên bay vào vũ trụ

Nguồn: Sally Ride becomes the first American woman in space, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1983, tàu con thoi Challenger được phóng lên vũ trụ trong sứ mệnh thứ hai. Tiến sĩ Sally K. Ride đã tham gia sứ mệnh này với tư cách là chuyên gia, trở thành người phụ nữ Mỹ đầu tiên du hành vào vũ trụ.

Trước đó, Ride từng theo đuổi sự nghiệp quần vợt chuyên nghiệp, nhưng vào năm 1977, bà đã đáp lại lời một quảng cáo trên báo của NASA kêu gọi các nhà khoa học trẻ am hiểu công nghệ đến làm việc như chuyên gia trên sứ mệnh tàu con thoi. Continue reading “18/06/1983: Sally Ride trở thành người phụ nữ Mỹ đầu tiên bay vào vũ trụ”

Thế giới hôm nay: 18/06/2024

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Thủ tướng Israel Binyamin Netanyahu đã giải tán nội các chiến tranh sáu người. Động thái được dự đoán rộng rãi diễn ra chỉ hơn một tuần sau khi Benny Gantz, một người theo đường lối ôn hòa, từ chức khỏi chính phủ của ông Netanyahu. Itamar Ben-Gvir, một bộ trưởng an ninh cực hữu muốn Israel leo thang các hoạt động ở Gaza và chống lại Hizbullah, nhóm dân quân người Shia ở Lebanon, từ lâu đã muốn gia nhập nội các chiến tranh. Nhưng ông Netanyahu sẽ tổ chức các buổi tham vấn không chính thức nhỏ hơn với các cố vấn.

Sàn giao dịch chứng khoán London một lần nữa trở thành thị trường chứng khoán lớn nhất châu Âu khi bất ổn chính trị ở Pháp khiến các nhà đầu tư Paris hoảng sợ. Theo Bloomberg, tổng giá trị của các công ty niêm yết trên sàn giao dịch chính của Anh hiện đạt gần 3,2 nghìn tỷ USD. Vì suy thoái kéo dài, sàn London đã tụt lại phía sau sàn giao dịch chứng khoán Paris từ tháng 11 năm 2022, thời điểm thủ tướng Liz Truss của Đảng Bảo thủ công bố dự thảo cải cách kinh tế tệ hại. Continue reading “Thế giới hôm nay: 18/06/2024”

Quan hệ Trung-Ấn khó đoán hơn sau chiến thắng của Narendra Modi

Nguồn: “社评：莫迪胜选后的中印关系更具不确定性”, CRNTT, 10/06/2024.

Biên dịch: Lê Thị Thanh Loan

Mới đây, Đảng Bharatiya Janata (BJP) do Narendra Modi lãnh đạo đã giành chiến thắng sít sao trong cuộc tổng tuyển cử của Ấn Độ. Đảng BJP đã giành được 240 ghế trong Quốc hội, ít hơn nhiều so với con số 303 ghế mà đảng này từng giành được trong cuộc tổng tuyển cử trước đó. Narendra Modi sẽ trở thành người thứ hai trong lịch sử Ấn Độ giữ chức Thủ tướng trong 3 nhiệm kỳ liên tiếp, sau Jawaharlal Nehru.

Quan hệ Trung Quốc – Ấn Độ đã nhanh chóng xấu đi vào nửa sau nhiệm kỳ đầu của Modi. Từ sự cố Doklam năm 2017, sự cố Thung lũng Galwan đầu năm 2020 và đến nay, Ấn Độ vẫn triển khai hơn 100.000 quân ở biên giới Trung-Ấn. Ngoại trưởng Ấn Độ S. Jaishankar đã nhiều lần công khai dùng vấn đề biên giới để ràng buộc mối quan hệ giữa hai nước, cũng như tuyên bố rằng quan hệ hai nước sẽ không thể trở lại quỹ đạo bình thường trừ khi vấn đề biên giới được giải quyết. Continue reading “Quan hệ Trung-Ấn khó đoán hơn sau chiến thắng của Narendra Modi”

Ngành gỗ Myanmar đang nuôi dưỡng chính quyền quân sự như thế nào?

Nguồn: Audrey Thill, “How Myanmar’s Wood Funds Its Brutal Military”, Foreign Policy, 11/06/2024

Biên dịch: Viên Đăng Huy | Hiệu đính: Nguyễn Thế Phương

Theo số liệu từ Dự án Dữ liệu Vị trí và Sự kiện Xung đột Vũ trang, Myanmar được xếp hạng là nơi bạo lực nhất thế giới, đứng trên cả Syria và Palestine. Kể từ cuộc đảo chính năm 2021, cộng đồng quốc tế đã áp đặt các lệnh trừng phạt kinh tế nhằm hạn chế khả năng làm giàu từ tài nguyên thiên nhiên và các hoạt động kinh doanh của các tướng lĩnh quân đội Myanmar. Một số chuyên gia cho rằng chế độ quân sự hiện tại đang yếu hơn so với trước đây, một phần là do thành công của mặt trận thống nhất các tổ chức vũ trang dân tộc vốn đã phối hợp tấn công chính quyền từ cuối năm 2023. Tuy nhiên, chiến dịch “bốn vết cắt” tàn bạo và không ngừng nghỉ của quân đội cho thấy khả năng chống chịu của họ trước lực lượng kháng chiến  và sự cô lập về kinh tế. Continue reading “Ngành gỗ Myanmar đang nuôi dưỡng chính quyền quân sự như thế nào?”

Thế giới hôm nay: 17/06/2024

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Hội nghị thượng đỉnh kéo dài hai ngày về Ukraine đã kết thúc bằng một tuyên bố chung được 80 quốc gia ký kết, trong đó tuyên bố “sự toàn vẹn lãnh thổ” của Ukraine phải là nền tảng cho bất kỳ nền hòa bình nào. Trước đó, lãnh đạo Đức và Ý đã chỉ trích đề xuất ngừng bắn do tổng thống Nga Vladimir Putin đề xuất hôm thứ Sáu kêu gọi Ukraine rút quân khỏi 4 vùng lãnh thổ mà Nga đã chiếm giữ trong chiến tranh. Olaf Scholz gọi đề xuất này là “nền hòa bình độc tài.”

Binyamin Netanyahu gọi việc tạm dừng hoạt động quân sự 11 tiếng hàng ngày do Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) công bố là “không thể chấp nhận được,” theo lời một quan chức. IDF hôm Chủ nhật cho biết họ sẽ dừng hoạt động trên con đường dẫn ra khỏi biên giới với Ai Cập để cho phép viện trợ nhân đạo đến với người Gaza. Họ sau đó làm rõ rằng chiến dịch ở thành phố Rafah vẫn tiếp tục. Continue reading “Thế giới hôm nay: 17/06/2024”

Sáng kiến Vành đai và Con đường để lại cho Malaysia một hòn đảo ma

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Xi Jinping’s Belt and Road leaves Malaysia with a ‘ghost’ island,” Nikkei Asia, 13/06/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Dự án Forest City ở Johor vẫn đang trong tình trạng bế tắc khi Bắc Kinh chuẩn bị cho cuộc họp quan trọng.

Tanjung Piai là một mũi đất ở Bán đảo Mã Lai, điểm cực nam của lục địa Á-Âu và cũng là điểm đến của những “thượng đế” giàu có người Trung Quốc.

Chí ít là cho đến khi những người đại lục giàu có này không còn xuất hiện cách đây khoảng sáu năm. Continue reading “Sáng kiến Vành đai và Con đường để lại cho Malaysia một hòn đảo ma”

16/06/1858: Lincoln cảnh báo nước Mỹ đang trở thành “ngôi nhà bị chia rẽ”

Nguồn: Lincoln warns that America is becoming a “house divided”, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1858, ứng viên thượng nghị sĩ mới được đề cử Abraham Lincoln đã phát biểu tại Đại hội Đảng Cộng hòa Illinois ở Springfield và cảnh báo rằng đất nước đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng có thể hủy hoại Liên bang. Phát biểu trước hơn 1.000 đại biểu với giọng điệu đầy lo lắng, Lincoln đã diễn giải lại một đoạn trong Tân Ước: “một ngôi nhà tự chia rẽ thì không thể đứng vững được”. Continue reading “16/06/1858: Lincoln cảnh báo nước Mỹ đang trở thành “ngôi nhà bị chia rẽ””

Quan hệ Trung-Nga không đơn thuần là một cuộc hôn nhân thuận tiện

Nguồn: “The Xi-Putin partnership is not a marriage of convenience”, The Economist, 14/05/2024.

Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Vào tháng 3 năm ngoái, khi chia tay Vladimir Putin trước cửa Điện Kremlin, nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình đã có một lời chia sẻ với tổng thống Nga. Sử dụng cụm từ “bách niên biến cục,” tức là một sự thay đổi mang tính lịch sử trong trật tự thế giới, ông Tập nói: “Chúng ta hãy cùng nhau thúc đẩy điều đó.” Ngày 16/5 vừa qua, hai nhà lãnh đạo đã gặp nhau lần thứ 43. Nga đã trở thành một đối tác quan trọng hơn bao giờ hết trong nỗ lực của Trung Quốc nhằm chống lại Mỹ. Quan hệ kinh tế giữa hai nước ngày càng phát triển tốt đẹp và có những dấu hiệu cho thấy liên kết quân sự cũng sâu sắc hơn. Tính đến giữa tháng 5 năm 2024, Mỹ đã hai lần thắt chặt trừng phạt đối với thương mại Trung-Nga. Chính phủ của ông Tập phản ứng giận dữ, kêu gọi phương Tây “ngưng bôi nhọ và kiềm chế Trung Quốc.” Continue reading “Quan hệ Trung-Nga không đơn thuần là một cuộc hôn nhân thuận tiện”

15/06/1946: Mỹ đề xuất Kế hoạch Baruch về kiểm soát vũ khí nguyên tử

Nguồn: The United States presents the Baruch Plan, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1946, Mỹ đã trình bày Kế hoạch Baruch về kiểm soát quốc tế đối với vũ khí nguyên tử cho Liên Hiệp Quốc. Việc kế hoạch này không được chấp nhận đã dẫn đến một cuộc chạy đua vũ trang hạt nhân nguy hiểm giữa Mỹ và Liên Xô trong Chiến tranh Lạnh.

Tháng 8/1945, Mỹ đã thả hai quả bom nguyên tử xuống Nhật Bản, trở thành quốc gia đầu tiên và duy nhất sử dụng vũ khí hạt nhân trong thời chiến. Việc bom nguyên tử được sử dụng thành công không chỉ kết thúc Thế chiến II, mà còn giúp Mỹ nắm thế độc quyền về loại vũ khí hủy diệt nhất mà loài người từng biết đến. Continue reading “15/06/1946: Mỹ đề xuất Kế hoạch Baruch về kiểm soát vũ khí nguyên tử”

Thực hư về sức mạnh làn sóng cực hữu tại châu Âu

Tác giả: Phạm Vũ Thiều Quang

Bất chấp dự đoán của những nhà quan sát, các đảng cực hữu đã không đạt được chiến thắng lớn như mong đợi trong cuộc bầu cử châu Âu. Tuy nhiên, phe cực hữu vẫn gặt hái được nhiều thành công, đặc biệt là tại Pháp.

Bầu cử châu Âu hoạt động thế nào?

Từ ngày 6 đến 9/6, hơn 180 triệu người châu Âu đã bỏ phiếu bầu chọn 720 đại biểu mới của Nghị viện châu Âu (EP). Trụ sở EP toạ lạc tại Strasbourg, Pháp và Brussels, Bỉ. Đây là cơ quan lập pháp của Liên minh châu Âu (EU) với quyền lực đáng kể trong việc đưa ra các quyết định chung cho các quốc gia thành viên EU. Continue reading “Thực hư về sức mạnh làn sóng cực hữu tại châu Âu”

Chiến lược quốc phòng ba mặt trận của Mỹ

Nguồn: Thomas G. Mahnken, “A Three-Theater Defense Strategy”, Foreign Affairs, 05/06/2024

Biên dịch: Viên Đăng Huy | Hiệu đính: Nguyễn Thế Phương

Cách mà Mỹ có thể chuẩn bị cho chiến tranh ở châu Á, châu Âu và Trung Đông.

Dưới thời các Tổng thống Barack Obama, Donald Trump và Joe Biden, chiến lược quốc phòng của Mỹ đã được xây dựng dựa trên quan điểm lạc quan rằng Mỹ sẽ không bao giờ phải tham gia nhiều cuộc chiến cùng một lúc. Dưới thời chính quyền Obama, trước tình trạng thắt lưng buộc bụng về tài chính, Bộ Quốc phòng đã từ bỏ chính sách đã có từ lâu là sẵn sàng chiến đấu và giành chiến thắng trong hai cuộc chiến lớn để tập trung vào việc có đủ các công cụ để chiến đấu và chiến thắng trong một cuộc chiến. Động thái này đã đẩy nhanh xu hướng xây dựng một quân đội Mỹ nhỏ hơn. Nó cũng thu hẹp các lựa chọn có sẵn cho các nhà hoạch định chính sách của Mỹ, vì giành nguồn lực tham chiến ở nơi này sẽ ngăn cản hành động quân sự ở nơi khác. Continue reading “Chiến lược quốc phòng ba mặt trận của Mỹ”

Người ủng hộ dân chủ ở Trung Quốc đang tập hợp ở Tokyo

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “A new generation of Chinese democracy seekers gathers in Tokyo,” Nikkei Asia, 02/06/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

‘Nữ thần Dân chủ’ đã đến Nhật Bản dự kỷ niệm 35 năm sự kiện Thiên An Môn.

Năm 1905, Tokyo đã trở thành cái nôi của Cách mạng Tân Hợi, cuộc cách mạng lật đổ nhà Thanh, triều đại phong kiến cuối cùng ở Trung Quốc, và lập nên nước Trung Hoa Dân Quốc.

Gần 120 năm trôi qua, thủ đô của Nhật Bản một lần nữa nổi lên như căn cứ của một phong trào kêu gọi dân chủ tương tự cho Trung Quốc đại lục và Hong Kong, khi nhiều “chiến binh cách mạng” tương lai của Trung Quốc tập trung tại thành phố này. Continue reading “Người ủng hộ dân chủ ở Trung Quốc đang tập hợp ở Tokyo”

13/06/1983: Pioneer 10 rời Hệ Mặt Trời

Nguồn: Pioneer 10 departs solar system, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1983, sau hơn một thập niên du hành trong không gian, Pioneer 10, tàu thăm dò ngoài hành tinh đầu tiên trên thế giới, đã rời khỏi Hệ Mặt Trời. Ngày hôm sau, nó đã truyền về Trái Đất dữ liệu khoa học đầu tiên về vùng không gian giữa các vì sao. Continue reading “13/06/1983: Pioneer 10 rời Hệ Mặt Trời”

Lawrence Wong nói về các vấn đề đối nội và đối ngoại của Singapore

Nguồn: “Lawrence Wong in his own words,” The Economist, 08/05/2024

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Thủ tướng tiếp theo của Singapore trả lời phỏng vấn của The Economist.

The Economist: Xin cảm ơn ông vì đã đồng ý tham gia buổi phỏng vấn này cùng với The Economist. Trong vài ngày nữa, ông sẽ trở thành Thủ tướng Singapore, đất nước đã thành công rực rỡ nhờ thái độ cởi mở và đã hưởng lợi từ toàn cầu hóa.

Lawrence Wong: Đúng vậy.

The Economist: Ông đã gọi đất nước mình là quốc gia không thể tin được và một phép lạ –

Lawrence Wong: Đến giờ điều đó vẫn đúng. Continue reading “Lawrence Wong nói về các vấn đề đối nội và đối ngoại của Singapore”

Trung Quốc đang rút ra bài học từ D-Day cho cuộc xâm lược Đài Loan

Nguồn: Lyle Goldstein, “China Is Drawing Lessons From D-Day for an Invasion of Taiwan”, The Diplomat, 06/06/2024

Biên dịch: Viên Đăng Huy | Hiệu đính: Nguyễn Thế Phương

Lễ kỷ niệm 80 năm ngày đổ bộ Normandy trở thành một dịp trang trọng hơn bao giờ hết khi tình hình an ninh châu Âu ngày nay vẫn đang gặp nhiều bất ổn. Tuy nhiên, việc suy ngẫm kỹ về chiến thắng vang dội của quân Đồng minh trên các bãi biển nước Pháp 80 năm trước thực sự có thể mang lại ý nghĩa quan trọng trong việc thích ứng với thực tế mới của khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương. Continue reading “Trung Quốc đang rút ra bài học từ D-Day cho cuộc xâm lược Đài Loan”

Thế giới hôm nay: 12/06/2024

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Hamas cho biết đã gửi “nhận xét” để đáp lại đề xuất ngừng bắn với Israel, cho thấy họ gần chấp nhận kế hoạch do Mỹ đề xuất. Các nhà hòa giải của Qatar và Ai Cập cũng xác nhận đã nhận được phản hồi của Hamas. Trước đó, ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken nói rằng thông tin cho thấy Hamas ủng hộ thỏa thuận là “một tín hiệu đầy hy vọng.” Ông Blinken đang có chuyến đi thứ tám tới Trung Đông kể từ ngày 7/10. Israel khó có thể chấp nhận bất kỳ thỏa thuận nào để Hamas kiểm soát dải Gaza.

Hunter Biden, con trai của tổng thống Joe Biden, bị kết án ba tội hình sự là khai man trên các tờ khai liên bang để mua súng. Vào năm 2018, Hunter, người thừa nhận phải vật lộn với chứng nghiện, đã khai man rằng ông không gặp vấn đề về ma túy. Các cáo buộc có mức án tối đa 25 năm tù; nhưng vì là người phạm tội lần đầu, ông có thể sẽ không phải ngồi tù. Continue reading “Thế giới hôm nay: 12/06/2024”

Những vấn đề chính trong quan hệ ba bên Trung-Mỹ-Nga hiện nay

Nguồn: Phùng Thiệu Lôi, “冯绍雷：当今中、美、俄三边关系的主要问题”, Aisixiang, 20/05/2024.

Biên dịch: Lê Thị Thanh Loan

Trên thực tế, vẫn luôn có nhiều tranh cãi trong giới học thuật về thuật ngữ “quan hệ ba bên giữa Trung Quốc, Mỹ và Nga”. Trước hết, quan hệ ba bên Trung-Mỹ-Nga hiện nay có phải là tam giác đối địch giữa Trung Quốc, Mỹ và Liên Xô trong Chiến tranh Lạnh không? Tác giả cho rằng có rất nhiều điểm khác biệt. Dù là ý chí chủ quan hay cấu trúc môi trường khách quan thì cũng đều đã trải qua những thay đổi mang tính căn bản. Đây cũng có thể là lý do khiến mọi người thích dùng “quan hệ ba bên” hay “quan hệ tam phương” hơn là “quan hệ tam giác” với hàm ý mang tính đối đầu chiến lược. Vấn đề mấu chốt là hy vọng có sự khác biệt ở đây. Continue reading “Những vấn đề chính trong quan hệ ba bên Trung-Mỹ-Nga hiện nay”

Thế giới hôm nay: 11/06/2024

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Các đảng dòng chính của Pháp – Đảng Xã hội trung tả và Đảng Xanh, cũng như Đảng Cộng hòa trung hữu – đã từ chối lời đề nghị từ tổng thống Pháp Emmanuel Macron để thành lập một liên minh chống lại phe cực hữu trước cuộc bầu cử lập pháp vào cuối tháng. Ông Macron giải tán Quốc hội vào Chủ Nhật sau khi kết quả thăm dò hậu​​ bầu cử vào Nghị viện châu Âu cho thấy các đảng cực hữu đã thu được thắng lợi đáng kể. Mặt trận Quốc gia của Marine Le Pen được dự đoán sẽ thắng gần 32% số phiếu bầu – cao hơn gấp đôi tỷ lệ mà đảng của ông Macron giành được.

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã gặp Binyamin Netanyahu, thủ tướng Israel, tại Jerusalem để thúc đẩy một đề xuất ngừng bắn giữa Israel và Hamas. Trước đó, ông Blinken – người đang có chuyến đi thứ tám tới Trung Đông kể từ ngày 7 tháng 10 – đã gặp tổng thống Ai Cập ở Cairo. Chuyến thăm diễn ra sau khi Benny Gantz từ chức khỏi nội các chiến tranh của Israel vào Chủ nhật do mâu thuẫn với ông Netanyahu về các kế hoạch thời hậu chiến cho Gaza. Continue reading “Thế giới hôm nay: 11/06/2024”