Category: Sự kiện

01/10/1946: Quan chức Đức Quốc xã bị kết án

01-10-1946-nazi-war-criminals-sentenced-at-nuremberg

Nguồn: Nazi war criminals sentenced at Nuremberg, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày 01/10/1946, 12 quan chức cấp cao của Đức Quốc xã đã bị kết án tử hình bởi Toà án Quốc tế về Tội phạm Chiến tranh tại Nuremberg. Trong số những người bị kết án tử hình bằng cách treo cổ có những cái tên như Joachim von Ribbentrop, Ngoại trưởng Đức Quốc xã; Hermann Goering, người sáng lập Gestapo[1] và Chỉ huy Lực lượng Không quân Đức; và Wilhelm Frick, Bộ trưởng Nội vụ. Bảy người khác, bao gồm cả Rudolf Hess, từng là Phó tướng thân cận nhất của Adolf Hitler, thì bị kết án tù từ 10 năm đến chung thân. Ba người khác được tha bổng. Continue reading “01/10/1946: Quan chức Đức Quốc xã bị kết án”

30/09/1949: Cuộc không vận Berlin kết thúc

30-09-1949-berlin-airlift-ends

Nguồn: Berlin Airlift ends, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1949, sau 15 tháng, với hơn 250.000 chuyến bay, cuộc không vận Berlin đã chính thức kết thúc. Đợt không vận này là một trong những chiến dịch hậu cần lớn nhất trong lịch sử hiện đại, và là một trong những sự kiện quan trọng của giai đoạn đầu Chiến tranh Lạnh.

Tháng 6 năm 1948, Liên Xô bất ngờ chặn toàn bộ các lối đường bộ dẫn vào Tây Berlin, những con đường vốn nằm hoàn toàn trong vùng chiếm đóng của họ ở Đức. Đó là một nỗ lực rõ ràng nhằm buộc Mỹ, Anh và Pháp – những nước khác đang chiếm đóng Đức – phải chấp nhận những yêu cầu của Liên Xô liên quan đến số phận nước Đức thời hậu chiến. Continue reading “30/09/1949: Cuộc không vận Berlin kết thúc”

29/09/1965: Hà Nội coi phi công Mỹ là tội phạm chiến tranh

29-09-1965-hanoi-announces-that-downed-pilots-will-be-treated-as-war-criminals

Nguồn: Hanoi announces that downed pilots will be treated as war criminals, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1965, Hà Nội đã công bố bức thư mà họ gửi tới Hội Chữ Thập Đỏ, trong đó nói rằng vì không có tuyên bố tình trạng chiến tranh chính thức nên các phi công Mỹ bị bắn hạ trên bầu trời miền Bắc Việt Nam sẽ không được hưởng các quyền lợi của tù nhân chiến tranh (prisoners of war – POWs) và sẽ bị coi là tội phạm chiến tranh. Continue reading “29/09/1965: Hà Nội coi phi công Mỹ là tội phạm chiến tranh”

28/09/1918: Lính Anh tha mạng cho Adolf Hitler

28-09-1918-adolf-hitler

Nguồn: British soldier allegedly spares the life of an injured Adolf Hitler, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày 28/09/1918, đã xảy ra một biến cố được ghi nhận trong lịch sử Thế chiến I. Mặc dù các chi tiết của sự kiện này vẫn chưa thực sự rõ ràng, nhưng Binh nhì Henry Tandey – một người lính Anh đang phục vụ gần làng Marcoing, Pháp – đã báo cáo về việc gặp một người lính Đức bị thương, tuy nhiên, ông lại không bắn người này. Điều đó đã giữ lại mạng sống cho chuẩn hạ sĩ Adolf Hitler, khi ấy mới 29 tuổi. Continue reading “28/09/1918: Lính Anh tha mạng cho Adolf Hitler”

27/09/1939: Ba Lan đầu hàng Đức Quốc xã

27-09-1939-poland-surrenders

Nguồn: Poland surrenders, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1939, Warsaw đầu hàng trước lực lượng có vũ khí ưu việt hơn của quân đội Hitler, 140.000 quân Ba Lan đã bị những kẻ xâm lược Đức cầm tù. Người Ba Lan đã chiến đấu dũng cảm, nhưng họ chỉ cầm cự được 26 ngày.

Sau khi giành chiến thắng, quân Đức đã bắt đầu một chiến dịch tàn sát có hệ thống. Họ tiến hành khủng bố và giết những người Ba Lan thuộc tầng lớp trung lưu và thượng lưu: bác sĩ, giáo viên, linh mục, địa chủ và thương nhân – tất cả đều bị tập trung lại và giết chết. Đức Quốc xã đã đặt cho chiến dịch này một cái tên hết sức nhẹ nhàng – “Hành động Bình định Bất thường” (Extraordinary Pacification Action). Continue reading “27/09/1939: Ba Lan đầu hàng Đức Quốc xã”

26/09/1945: Lính Mỹ đầu tiên chết tại Việt Nam

26-09-1945

Nguồn: First American soldier killed in Vietnam, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Ngày 23/09/1945, Trung tá Peter Dewey, một sĩ quan quân đội Mỹ thuộc Cục Tình báo Chiến lược (Office of Strategic Services – OSS) tại Việt Nam, đã bị bắn và thiệt mạng tại Sài Gòn. Dewey là người đứng đầu một nhóm bảy sĩ quan được gửi đến Việt Nam để tìm kiếm một phi công người Mỹ đang mất tích, đồng thời thu thập thông tin về tình hình Việt Nam sau khi Nhật đầu hàng Đồng Minh. Continue reading “26/09/1945: Lính Mỹ đầu tiên chết tại Việt Nam”

25/09/1969: Nghị sĩ Mỹ phản đối chính sách Việt Nam của Nixon

25-09-1969-congressional-opponents-of-nixon

Nguồn: Congressional opponents of Nixon Vietnam policy renew opposition, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Thượng nghị sĩ Charles Goodell (một nhà hoạt động chính trị độc lập của Đảng Cộng hòa, đến từ New York) đã đề xuất dự luật yêu cầu quân đội Mỹ rút khỏi Việt Nam vào cuối năm 1970, và cấm sử dụng ngân sách do Quốc Hội cấp để duy trì sự hiện diện quân sự của Mỹ tại Việt Nam kể từ sau ngày 01/12/1970. Continue reading “25/09/1969: Nghị sĩ Mỹ phản đối chính sách Việt Nam của Nixon”

22/09/1862: TT Lincoln ban hành Tuyên ngôn Giải phóng Nô lệ

lincoln

Nguồn: “Lincoln issues Emancipation Proclamation“, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1862, Tổng thống Abraham Lincoln đã ban hành bản sơ bộ của Tuyên ngôn Giải phóng Nô lệ (Emancipation Proclamation), giải phóng cho hơn 3 triệu nô lệ da đen ở Mỹ, đồng thời tuyên bố Nội chiến Mỹ là cuộc đấu tranh chống lại chế độ nô lệ.

Khi Nội chiến nổ ra vào năm 1861, chỉ ít lâu sau lễ nhậm chức của vị Tổng thống thứ 16 của nước Mỹ, Lincoln vẫn duy trì quan niệm rằng đây là cuộc chiến để khôi phục chính quyền Liên bang miền Bắc (the Union), chứ không phải về chế độ nô lệ. Thế nên, ông tránh việc ban hành ngay một tuyên ngôn chống chế độ nô lệ, bất chấp sự thúc giục của những người theo chủ nghĩa bãi nô và các đảng viên Cộng hòa cấp tiến, cũng như niềm tin của cá nhân ông rằng chế độ nô lệ là không thể chấp nhận được về mặt đạo đức. Thay vào đó, Lincoln đã có những bước đi thận trọng, cho đến khi ông nhận được ủng hộ rộng rãi của công chúng đủ để đề xuất một bản tuyên ngôn như vậy. Continue reading “22/09/1862: TT Lincoln ban hành Tuyên ngôn Giải phóng Nô lệ”

18/09/1960: Castro tới New York, công kích Hoa Kỳ

fidel_onu_624x351_getty_nocredit

Nguồn: “Castro arrives in New York”, History.com (truy cập ngày 18/09/2016)

Biên dịch: Nguyễn Ngọc Tường Ngân

Fidel Castro đến Thành phố New York trong vai trò người đứng đầu phái đoàn Cuba tới dự họp ở Liên Hiệp Quốc. Chuyến thăm của Castro đã khuấy lên sự phẫn nộ lẫn sự ngưỡng mộ từ các thành phần khác nhau trong xã hội Mỹ, và đạt đến đỉnh điểm với bài phát biểu của ông trước Liên Hiệp Quốc vào ngày 26/09/1960.

Tới thời điểm Castro tới Thành phố New York vào tháng 9 năm 1960, quan hệ giữa Hoa Kỳ và Cuba đã xấu đi nhanh chóng. Kể từ khi lên nắm quyền vào tháng Giêng năm 1959, Castro đã khiến chính phủ Mỹ giận dữ với các chính sách về quốc hữu hóa các công ty Hoa Kỳ và các khoản đầu tư vào Cuba. Một số quan chức Mỹ, như Phó Tổng thống Richard Nixon, tin rằng Castro đã nghiêng một cách nguy hiểm về phía chủ nghĩa cộng sản. (Castro đã không công khai tuyên bố việc mình theo chủ nghĩa cộng sản cho đến cuối năm 1961, khi ông tuyên bố rằng ông là một “người theo chủ nghĩa Mác-Lênin”.) Continue reading “18/09/1960: Castro tới New York, công kích Hoa Kỳ”

01/09/1969: Qaddafi tiến hành đảo chính ở Libya

gaddafi

Nguồn: “Qaddafi leads coup in Libya”, History.com (truy cập ngày 01/09/2016)

Biên dịch: Nguyễn Ngọc Tường Ngân

Muammar al-Qaddafi, một đại úy quân đội Libya 27 tuổi, đã dẫn đầu một cuộc đảo chính quân sự thành công chống lại Vua Idris I của Libya. Idris bị lật đổ và Qaddafi được bầu làm chủ tịch Hội đồng Lãnh đạo Cách mạng, cơ quan cầm quyền mới của Libya.

Qaddafi được sinh ra trong một túp lều ở sa mạc Libya vào năm 1942, là con trai của một nông dân người Bedouin. Là một học sinh có năng khiếu, ông tốt nghiệp trường Đại học Libya năm 1963 và Học viện Quân sự Libya tại Benghazi vào năm 1965. Là một theo chủ nghĩa dân tộc Ả-rập nhiệt tâm, ông đã âm mưu cùng với một nhóm các sĩ quan để lật đổ vua Idris, người được xem là quá bảo thủ và thờ ơ trước các phong trào thúc đẩy sự đoàn kết chính trị mạnh mẽ hơn giữa các quốc gia Ả-rập. Continue reading “01/09/1969: Qaddafi tiến hành đảo chính ở Libya”

28/08/1941: Nhật yêu cầu họp thượng đỉnh với Mỹ

Konoe

Nguồn: “Japanese prime minister requests a summit meeting with FDR”, History.com (truy cập ngày 28/08/2016)

Biên dịch: Nguyễn Ngọc Tường Ngân

Vào ngày này năm 1941, Hoàng tử Fumimaro Konoye, Thủ tướng Nhật Bản, tuyên bố rằng ông muốn tiến hành các cuộc đàm phán trực tiếp với Tổng thống Roosevelt để ngăn chặn các cuộc xung đột giữa Nhật Bản với Trung Quốc mở rộng thành chiến tranh thế giới.

Konoye – một luật sư được đào tạo bài bản và am hiểu triết học phương Tây, văn học, và kinh tế – tham gia thượng viện Nhật Bản nhờ địa vị hoàng tử của mình và ngay lập tức theo đuổi một chương trình cải cách. Ưu tiên trong chương trình nghị sự của ông là việc cải cách bộ tổng tham mưu quân đội để ngăn chặn sự can thiệp trực tiếp của cơ quan này vào các quyết định chính sách đối ngoại. Ông cũng tìm cách gia tăng sức mạnh của quốc hội. Là một người chống chủ nghĩa phát xít, Konoye cũng ủng hộ việc chấm dứt chủ nghĩa quân phiệt trong cấu trúc chính trị Nhật Bản, đặc biệt là trong bối cảnh cuộc chiến tranh ở Mãn Châu bắt đầu vào năm 1931. Continue reading “28/08/1941: Nhật yêu cầu họp thượng đỉnh với Mỹ”

25/08/1944: Paris được giải phóng

parislib

Nguồn: “Liberation of Paris”, History.com (truy cập ngày 25/8/2016)

Biên dịch: Nguyễn Ngọc Tường Ngân

Vào ngày này năm 1944, Tướng Pháp Jacques Leclerc đã tiến vào thủ đô nước Pháp tự do trong tư thế chiến thắng. Những ổ kháng cự của quân Đức vẫn tồn tại, nhưng Paris đã thoát khỏi sự kiểm soát của Đức.

Hai ngày trước đó, một sư đoàn thiết giáp của Pháp đã bắt đầu tiến về thủ đô. Các thành viên của phong trào kháng chiến, lúc này được gọi là Lực lượng Kháng chiến Nội địa Pháp (French Forces of the Interior), đã tiến hành giải thoát cho tất cả các tù nhân dân sự người Pháp ở Paris. Người Đức vẫn còn phản công, đốt cháy cung điện Grand Palais, vốn bị lực lượng kháng chiến chiếm lại, và giết chết các nhóm nhỏ binh sĩ kháng chiến khi bắt gặp họ trong thành phố. Continue reading “25/08/1944: Paris được giải phóng”

14/08/1784: Người Nga bắt đầu định cư tại Alaska

alaska

Nguồn: “Russians settle Alaska”, History.com (truy cập ngày 14/08/2016)

Biên dịch: Nguyễn Ngọc Tường Ngân

Vào ngày này năm 1784, trên đảo Kodiak, Grigory Shelikhov, một nhà buôn lông thú người Nga, đã thành lập nên khu định cư Vịnh Ba Thánh (Three Saints Bay), khu định cư thường trực đầu tiên của Nga ở Alaska.

Người châu Âu khám phá ra Alaska năm 1741 khi một đoàn thám hiểm của Nga do nhà thám hiểm người Đan Mạch Vitus Bering lần đầu nhìn thấy đất liền Alaska. Các thợ săn của Nga sau đó đã nhanh chóng xâm nhập vào Alaska, khiến những người Aleut bản địa phải chịu nhiều tai họa do bị truyền nhiều căn bệnh lạ. Khu định cư Vịnh Ba Thánh đã được thành lập trên đảo Kodiak năm 1784, và Shelikhov sống ở đó trong hai năm với vợ và 200 người khác. Continue reading “14/08/1784: Người Nga bắt đầu định cư tại Alaska”

08/08/1945: Liên Xô tuyên chiến với Nhật, xâm chiếm Mãn Châu

harbin

Nguồn: “Soviets declare war on Japan; invade Manchuria”, History.com (truy cập ngày 8/8/2016)

Biên dịch: Nguyễn Ngọc Tường Ngân

Vào ngày này năm 1945, Liên Xô chính thức tuyên chiến với Nhật Bản, đồng thời rót hơn 1 triệu binh sĩ vào Mãn Châu, Đông Bắc Trung Quốc, nơi đang bị Nhật chiếm đóng, để đối đầu với đội quân 700.000 người của Nhật tại đây.

Việc Mỹ thả bom nguyên tử xuống Hiroshima đã không mang lại tác dụng như dự định, đó là sự đầu hàng vô điều kiện của Nhật Bản. Một nửa nội các nòng cốt của Nhật, được gọi là Hội đồng Chỉ đạo Chiến tranh Tối cao, đã từ chối đầu hàng trừ khi phe Đồng minh đưa ra đảm bảo về tương lai của Nhật Bản, đặc biệt là liên quan đến vị thế của các Hoàng đế Hirohito. Các dân thường Nhật trải qua vụ ném bom tại Hiroshima hoặc đã chết, hoặc tiếp tục phải chịu đau khổ một cách khủng khiếp. Continue reading “08/08/1945: Liên Xô tuyên chiến với Nhật, xâm chiếm Mãn Châu”

06/08/1945: Mỹ thả bom nguyên tử xuống Hiroshima

hiroshima-bombing-enola-gay

Nguồn: “Atomic bomb is dropped on Hiroshima”, History.com (truy cập  ngày 6/8/2016)

Biên dịch: Nguyễn Ngọc Tường Ngân

Vào ngày này năm 1945, vào lúc 8:16 sáng theo giờ Nhật Bản, một máy bay ném bom B-29 của Mỹ với biệt danh Enola Gay đã ném quả quả bom nguyên tử đầu tiên trên thế giới xuống thành phố Hiroshima. Khoảng 80.000 người chết do hậu quả trực tiếp của vụ nổ, và 35.000 người khác bị thương. Ít nhất 60.000 người nữa sẽ bị chết vào cuối năm đó do ảnh hưởng của bụi phóng xạ.

Nản lòng trước phản ứng của Nhật Bản đối với yêu cầu đầu hàng vô điều kiện được đưa ra tại Hội nghị Potsdam, Tổng thống Hoa Kỳ Harry S. Truman đã quyết định sử dụng bom nguyên tử nhằm kết thúc chiến tranh và để ngăn chặn những gì ông dự đoán sẽ là một sự hi sinh nhân mạng quá lớn nếu Hoa Kỳ phải xâm chiếm Nhật Bản. Continue reading “06/08/1945: Mỹ thả bom nguyên tử xuống Hiroshima”

26/07/1956: Ai Cập quốc hữu hóa Kênh đào Suez

suezcan

Nguồn: “Egypt nationalizes the Suez Canal”, History.com (truy cập ngày 26/7/2016)

Biên dịch: Nguyễn Ngọc Tường Ngân

Vào ngày này năm 1956, cuộc Khủng hoảng Kênh đào Suez bắt đầu khi Tổng thống Ai Cập Gamal Abdel Nasser quốc hữu hóa kênh đào Suez vốn thuộc sở hữu của người Anh và người Pháp.

Kênh đào Suez, nối liền Địa Trung Hải với Biển Đỏ xuyên qua Ai Cập, được hoàn thành bởi các kỹ sư người Pháp vào năm 1869. Trong 87 năm sau đó, con kênh chủ yếu thuộc quyền kiểm soát của Anh và Pháp, và châu Âu phụ thuộc vào con kênh trong vai trò một tuyến đường vận tải biển ít tốn kém cho dầu mỏ mua từ Trung Đông. Continue reading “26/07/1956: Ai Cập quốc hữu hóa Kênh đào Suez”

24/07/1911: Di tích Machu Picchu được phát hiện

machupc

Nguồn: “Machu Picchu discovered”, History.com (truy cập ngày 24/7/2016)

Biên dịch: Nguyễn Ngọc Tường Ngân

Vào ngày này năm 1911, nhà khảo cổ học người Mỹ Hiram Bingham đã nhìn thấy Machu Picchu lần đầu tiên. Đây là một khu định cư của người Inca cổ đại ở Peru và bây giờ là một trong những địa điểm thu hút khách du lịch hàng đầu thế giới.

Nằm tách biệt ở vùng nông thôn nhiều núi đá về phía tây bắc thành phố Cuzco (Peru), Machu Picchu được tin là địa điểm nghỉ mát mùa hè dành cho các nhà lãnh đạo người Inca, những người mà nền văn minh của họ đã hầu như bị xóa sổ bởi những kẻ xâm lược Tây Ban Nha vào thế kỷ thứ 16. Trong hàng trăm năm sau đó, sự tồn tại của nó là một bí mật mà chỉ những người nông dân sống trong khu vực biết đến. Tất cả điều đó đã thay đổi trong mùa hè năm 1911, khi Bingham đã đến với một nhóm nhỏ các nhà thám hiểm để tìm kiếm thành phố “bị thất lạc” nổi tiếng của người Inca. Continue reading “24/07/1911: Di tích Machu Picchu được phát hiện”

20/07/1944: Âm mưu ám sát và đảo chính Hitler thất bại

wolflair

Nguồn: “Assassination plot against Hitler fails”, History.com (truy cập ngày 20/7/2016)

Biên dịch: Nguyễn Ngọc Tường Ngân

Vào ngày này năm 1944, Hitler đã thoát chết khi một quả bom được cài trong một chiếc cặp phát nổ nhưng không giết nổi ông ta.

Một số quan chức cấp cao của Đức đã quyết tâm cho rằng Hitler phải bị giết. Ông ta đã lãnh đạo nước Đức bước vào một cuộc chiến tranh tự sát trên hai mặt trận, và tiến hành ám sát là cách duy nhất để ngăn chặn ông ta. Một cuộc đảo chính sẽ diễn ra sau đó, và một chính phủ mới ở Berlin sẽ cứu Đức khỏi bị hủy diệt hoàn toàn bởi quân Đồng minh. Đó là kế hoạch. Còn đây là thực tế: Continue reading “20/07/1944: Âm mưu ám sát và đảo chính Hitler thất bại”

17/07/1972: Giao tranh ác liệt tại Thành cổ Quảng Trị

quangtribt

Nguồn: “South Vietnamese paratroopers fight for Citadel”, History.com (truy cập ngày 17/7/2016)

Biên dịch: Nguyễn Ngọc Tường Ngân

Vào ngày này năm 1972, lính dù Nam Việt Nam đã chiến đấu để tiếp cận vào khu vực cách thành cổ Quảng Trị 200m, nơi được các phóng viên chiến trường mô tả là một thành phố đổ nát và đầy tro tàn. Người dân từ các khu dân cư được lính dù chiếm lại đã gia nhập vào dòng người tị nạn đổ về phía Nam hướng về Huế qua Quốc lộ 1 để tránh cảnh giao tranh tiếp diễn ở Quảng Trị.

Quân đội Bắc Việt đã chiếm được thị xã Quảng Trị vào ngày 1 tháng 5 trong chiến dịch Nguyễn Huệ, một cuộc tấn công lớn của quân đội Bắc Việt được bắt đầu vào ngày 31/3. Lực lượng tấn công gồm 14 sư đoàn bộ binh và 26 trung đoàn riêng biệt, với hơn 120.000 bộ đội và khoảng 1.200 xe tăng và xe bọc thép khác. Mục tiêu chính của quân đội Bắc Việt ngoài Quảng Trị ở phía bắc còn có Kontum ở Tây Nguyên, và An Lộc ở xa hơn về phía nam. Continue reading “17/07/1972: Giao tranh ác liệt tại Thành cổ Quảng Trị”

15/07/1971: Nixon tuyên bố sẽ thăm Trung Quốc

nixonCN2

Nguồn: “Nixon announces visit to communist China”, History.com (truy cập ngày 15/7/2016)

Biên dịch: Nguyễn Ngọc Tường Ngân

Vào ngày này năm 1971, trong một chương trình truyền hình và phát thanh trực tiếp, Tổng thống Richard Nixon đã làm cả nước bất ngờ bằng cách tuyên bố rằng ông sẽ đến thăm nước Trung Quốc cộng sản vào năm sau. Tuyên bố này đã đánh dấu một bước ngoặt lớn trong quan hệ Trung – Mỹ, cũng như một sự thay đổi lớn trong chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ.

Nixon không phải lúc nào cũng háo hức tiếp cận Trung Quốc. Kể từ khi những người cộng sản lên nắm quyền ở Trung Quốc vào năm 1949, Nixon đã là một trong những người chỉ trích mạnh mẽ nhất các nỗ lực của Mỹ nhằm thiết lập quan hệ ngoại giao với Trung Quốc. Uy tín chính trị của ông được xây dựng trên nền tảng chống cộng mạnh mẽ, và ông là một nhân vật quan trọng trong làn sóng “Red Scare” (tố cộng) thời kỳ hậu Thế chiến II, trong đó chính phủ Hoa Kỳ đã phát động các cuộc điều tra lớn vào các âm mưu lật đổ có thể có của những người cộng sản ở Mỹ. Continue reading “15/07/1971: Nixon tuyên bố sẽ thăm Trung Quốc”