Tag: Nguyễn Thị Kim Phụng

15/01/1970: Qaddafi trở thành Thủ tướng Libya

Nguồn: Qaddafi becomes premier of Libya, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1970, Muammar al-Qaddafi, vị đại tá trẻ tuổi, đồng thời là lãnh đạo cuộc lật đổ vua Idris hồi tháng 09/1969, đã được Đại Hội Đồng Nhân Dân (General People’s Congress) tuyên bố là người đứng đầu Libya.

Sinh ra trong một túp lều ở vùng sa mạc Libya, Qaddafi là con trai của một người du mục. Ông theo học tại một học viện quân sự ở Libya, và sau đó được thăng chức nhanh chóng trong quân đội. Là một người theo chủ nghĩa dân tộc Ả Rập nhiệt thành, Qaddafi cùng một nhóm sĩ quan âm mưu lật đổ chế độ quân chủ Libya. Họ đã thành công vào ngày 01/09/1969. Continue reading “15/01/1970: Qaddafi trở thành Thủ tướng Libya”

13/01/1128: Giáo Hoàng công nhận các Hiệp Sĩ dòng Đền

Nguồn: Pope recognizes Knights Templar, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1128, Đức Thánh Cha Honorius II đã ban phê chuẩn của Giáo Hoàng cho các Hiệp Sĩ dòng Đền (Knights Templar) đồng thời tuyên bố rằng đây là Đạo quân của Đức Chúa.

Một hiệp sĩ người Pháp, Hugues de Payens, đã thành lập nhóm Hiệp Sĩ dòng Đền vào năm 1118, với nhiệm vụ bảo vệ những người Kitô hữu trên đường hành hương đến Đất Thánh trong suốt giai đoạn Thập Tự Chinh – một thời kỳ với hàng loạt các cuộc viễn chinh chống lại người Hồi giáo ở Palestine. Tên gọi Hiệp Sĩ dòng Đền được đặt theo “trụ sở chính” của tổ chức này – Đền Núi Jerusalem. Continue reading “13/01/1128: Giáo Hoàng công nhận các Hiệp Sĩ dòng Đền”

12/01/1943: Liên Xô chọc thủng cuộc bao vây Leningrad

Nguồn: Soviet forces penetrate the siege of Leningrad, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1943, quân đội Liên Xô đã chọc thủng cuộc bao vây Leningrad của quân Đức, vốn đã kéo dài một năm rưỡi. Lực lượng của Liên Xô đã tạo ra “một lỗ hổng” phá vỡ vòng vây của Đức, cho phép đưa thêm nhiều hàng tiếp viện dọc theo hồ Ladoga.

Sau khi xâm lược Liên Xô vào tháng 06/1941, Đức đã tiến thẳng đến Leningrad, thành phố lớn thứ hai ở Liên Xô. Trong tháng 8, quân Đức tiếp cận từ phía tây và phía nam, bao vây thành phố và vô hiệu hóa đường sắt Leningrad – Moskva. Người Đức đã cố gắng chiếm Leningrad nhưng thất bại. Trước tình hình đó, Hitler đã quyết định tiến hành bao vây, không cho bất cứ ai ra vào thủ đô của nước Nga cổ. Continue reading “12/01/1943: Liên Xô chọc thủng cuộc bao vây Leningrad”

11/01/1956: Ngô Đình Diệm ban hành Sắc Lệnh Số 6

Nguồn: Diem issues Ordinance No. 6, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1956, Tổng thống Việt Nam Cộng hòa Ngô Đình Diệm đã ban hành Sắc lệnh số 6, cho phép bắt giữ các cựu thành viên Việt Minh và những người “được coi là nguy hiểm đối với quốc phòng và an ninh chung.”

Việt Minh là tổ chức cộng sản đã lật đổ chế độ thực dân Pháp và lên nắm quyền kiểm soát chính phủ miền Bắc Việt Nam vào tháng 10/1954. Việc cho phép bắt giữ các cựu thành viên Việt Minh là một nỗ lực của Diệm nhằm củng cố quyền lực của ông tại miền Nam. Trước đó, ông đã dập tắt sự phản đối từ nhiều tôn giáo và còn tiến hành một chương trình chống lại các thành viên Việt Minh bấy giờ vẫn đang ở miền Nam. Continue reading “11/01/1956: Ngô Đình Diệm ban hành Sắc Lệnh Số 6”

10/01/1989: Cuba bắt đầu rút quân khỏi Angola

Nguồn: Cuban troops begin withdrawal from Angola, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1989, theo một phần trong thỏa thuận nhằm giảm căng thẳng Chiến tranh Lạnh và kết thúc chiến tranh ở Angola, quân đội Cuba đã bắt đầu rút khỏi quốc gia châu Phi này. Đây cũng là một phần trong nỗ lực ngoại giao đa phương nhằm kết thúc cuộc xung đột mà có thời điểm có sự can dự của Liên Xô, Mỹ, Bồ Đào Nha, và Nam Phi.

Angola chính thức trở thành một quốc gia độc lập vào năm 1975, nhưng ngay từ trước khi tuyên bố độc lập, nhiều nhóm ở thuộc địa cũ của Bồ Đào Nha này đã chiến đấu để giành quyền kiểm soát. Mặt trận Dân tộc Giải phóng Angola (FNLA) được Mỹ hỗ trợ, Phong trào Nhân dân Giải phóng Angola (MPLA) lại được Liên Xô và Cuba ủng hộ, còn Liên minh Quốc gia vì Độc lập Toàn vẹn của Angola (UNITA) thì nhận viện trợ từ bất cứ nguồn nào, gồm cả Nam Phi và Trung Quốc. Cả Mỹ, Liên Xô và Trung Quốc đều tin rằng Angola là chiến trường quan trọng đối với sự thống trị chính trị của mình ở khu vực miền nam châu Phi giàu khoáng sản và mang tính chiến lược. Continue reading “10/01/1989: Cuba bắt đầu rút quân khỏi Angola”

09/01/1493: Columbus nhầm lợn biển là tiên cá

Nguồn: Columbus mistakes manatees for mermaids, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1493, khi đi qua vùng biển gần Dominica, nhà thám hiểm người Ý Christopher Columbus đã nhìn thấy ba “nàng tiên cá” – mà thực ra chỉ là ba con lợn biển. Ông kể lại rằng “chúng chẳng đẹp bằng một nửa những gì ta tưởng tượng.” Sáu tháng trước đó, Columbus đã cùng ba con tàu – Nina, Pinta và Santa Maria – giăng buồm từ Tây Ban Nha qua Đại Tây Dương, với hy vọng tìm đường đến châu Á. Nhưng chuyến đi này, chuyến đi đầu tiên trong số bốn chuyến hải trình của ông, lại đưa Columbus đến châu Mỹ – “Tân Thế Giới.” Continue reading “09/01/1493: Columbus nhầm lợn biển là tiên cá”

08/01/1976: Chu Ân Lai qua đời

Nguồn: Chinese leader Zhou Enlai dies, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1976, Chu Ân Lai, Thủ tướng Cộng hòa Nhân dân (CHND) Trung Hoa kể từ năm 1949, đã qua đời vì ung thư ở tuổi 77. Ông là người đứng thứ hai sau Mao Trạch Đông về tầm ảnh hưởng ở Trung Quốc. Ngoài những thành tựu trong vai trò lãnh đạo đất nước cộng sản, Chu còn đóng góp quan trọng cho quá trình đàm phán dẫn đến việc Mỹ chính thức công nhận CHND Trung Hoa vào năm 1979.

Chu Ân Lai sinh năm 1898. Ông bắt đầu tích cực tham gia vào Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) vào thập niên 1920. Sau đó, Chu nhanh chóng được thăng cấp và trở thành một trong những cố vấn đáng tin cậy nhất của Mao Trạch Đông, đặc biệt là nhờ vào các kỹ năng đàm phán và ngoại giao của ông. Continue reading “08/01/1976: Chu Ân Lai qua đời”

06/01/1838: Morse công bố hệ thống điện báo đầu tiên

Nguồn: Morse demonstrates telegraph, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1838, hệ thống điện báo của Samuel Morse được công bố lần đầu tiên ở Xưởng Cơ khí Speedwell tại Morristown, New Jersey. Máy Morse là một thiết bị sử dụng xung điện để truyền tải qua dây cáp những thông điệp đã được mã hóa. Chiếc máy đã cách mạng hóa thông tin liên lạc đường dài, và được sử dụng rất phổ biến trong những năm 1920 và 1930.

Samuel Finley Breese Morse sinh ngày 27/04/1791, tại Charlestown, Massachusetts. Ông theo học Đại học Yale, nơi mà ông đã dành sự quan tâm của mình cho nghệ thuật và kỹ thuật điện. Sau khi tốt nghiệp, Morse trở thành một họa sĩ. Năm 1832, trên con tàu trở về châu Âu, ông được nghe về một phát minh mới là nam châm điện, và từ đó nảy sinh ý tưởng về máy điện báo mà hoàn toàn không biết rằng đã có nhiều nhà khoa học khác cũng có ý tưởng tương tự. Continue reading “06/01/1838: Morse công bố hệ thống điện báo đầu tiên”

05/01/1968: “Mùa xuân Praha” bắt đầu

Nguồn: Prague Spring begins in Czechoslovakia, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1968, Alexander Dubček, một người Slovakia ủng hộ cải cách tự do, đã trở thành Bí thư thứ nhất của Đảng Cộng sản Tiệp Khắc, thay cho Antonin Novotny, cựu lãnh đạo theo đường lối kiểu Stalin. Trong vài tháng đầu tiên nắm quyền, Dubček đã tiến hành một loạt cải cách chính trị và kinh tế sâu rộng, bao gồm cả gia tăng tự do ngôn luận và phục hồi quyền cho các nhà bất đồng chính trị. Nỗ lực của Dubček để thành lập “chế độ cộng sản với khuôn mặt con người” đã được ủng hộ trên khắp cả nước, và giai đoạn tự do ngắn ngủi này đã được gọi là Mùa xuân Praha. Continue reading “05/01/1968: “Mùa xuân Praha” bắt đầu”

03/01/1959: Alaska trở thành bang thứ 49 của Hoa Kỳ

Nguồn: Alaska admitted into Union, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1959, Tổng thống Eisenhower đã ký một tuyên bố đặc biệt chính thức đưa Alaska thành tiểu bang thứ 49, đồng thời là tiểu bang lớn nhất của Mỹ.

Người châu Âu khám phá ra Alaska vào năm 1741, khi một đoàn thám hiểm người Nga, do hoa tiêu người Đan Mạch Vitus Bering dẫn đầu, tìm thấy đất liền Alaska. Sau đó, thợ săn Nga đã nhanh chóng đến Alaska, và khiến cho cư dân Aleut bản địa bị ảnh hưởng rất nặng nề vì nhiễm các căn bệnh ngoại nhập. Năm 1784, Grigory Shelikhov thành lập thuộc địa đầu tiên của Nga trên đảo Kodiak, Alaska. Đầu thế kỷ 19, các khu định cư của người Nga tràn xuống vùng bờ biển phía tây Bắc Mỹ, với các pháo đài được xây dựng ở cực nam, gần Vịnh Bodega, California. Continue reading “03/01/1959: Alaska trở thành bang thứ 49 của Hoa Kỳ”

02/01/1963: Chiến thắng Ấp Bắc

Nguồn: Viet Cong are successful at Ap Bac, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1963, tại Ấp Bắc, một ngôi làng ở Đồng bằng sông Cửu Long, cách Sài Gòn 50 dặm về phía tây nam, Việt Cộng đã gây thương vong nặng nề cho một lực lượng Nam Việt Nam vốn dĩ lớn hơn nhiều.

Khoảng 2.500 binh sĩ thuộc Sư đoàn 7 của quân đội miền Nam – dù được trang bị vũ khí tự động, xe bọc thép, thậm chí còn được máy bay ném bom và trực thăng hỗ trợ – nhưng vẫn không thể đánh bại một nhóm 300 quân du kích, những người đã mau chóng trốn thoát sau khi gây thiệt hại nặng nề cho lực lượng Nam Việt Nam. Continue reading “02/01/1963: Chiến thắng Ấp Bắc”

01/01/45 TCN: Ngày kỷ niệm đầu Năm Mới đầu tiên

Nguồn: New Year’s Day, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào năm 45 trước công nguyên, Ngày Đầu Năm Mới đã được tổ chức vào ngày 01/01, lần đầu tiên trong lịch sử kể từ khi Lịch Julius được sử dụng.

Ngay sau khi trở thành lãnh đạo độc tài của La Mã, Julius Caesar đã quyết định sửa đổi lịch La Mã truyền thống, vốn đã có từ thế kỷ 7 trước Công nguyên. Đây là một bộ lịch âm, được tính theo chu kỳ Mặt Trăng, nhưng nó thường xuyên bị sai mùa và phải điều chỉnh. Chưa kể đến việc các thành viên Hội đồng Linh mục (pontifex), những người chịu trách nhiệm giám sát lịch, cũng rất hay lạm dụng quyền lực. Họ thường cộng thêm số ngày để kéo dài nhiệm kỳ chính trị hay can thiệp vào các cuộc bầu cử. Continue reading “01/01/45 TCN: Ngày kỷ niệm đầu Năm Mới đầu tiên”

31/12/1978: Mỹ cắt đứt quan hệ ngoại giao với Đài Loan

Nguồn: United States ends official relations with Nationalist China, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1978, cờ tại Đại sứ quán Mỹ ở Đài Bắc và Đại sứ quán Đài Loan tại Mỹ đã bị hạ xuống. Đây là dấu hiệu hai bên đã chính thức chấm dứt quan hệ. Ngày 01/01/1979, Mỹ chính thức công nhận chính phủ Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (PRC) tại Bắc Kinh.

Quyết định cắt đứt quan hệ với Đài Loan và công nhận Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa của chính phủ Mỹ đã vấp phải sự phản đối kịch liệt từ đại diện của chính phủ Quốc Dân Đảng. Trong một buổi lễ ngắn gọn ở buổi hạ cờ, một quan chức của Quốc Dân Đảng tuyên bố rằng hành động này “không có nghĩa là chúng ta đã từ bỏ cuộc chiến chống chủ nghĩa cộng sản.” Ông chỉ trích Tổng thống Mỹ Jimmy Carter một cách mạnh mẽ, vì đã cắt đứt quan hệ với “một người bạn trung thành và đồng minh của nước Mỹ,” để đổi lấy việc bình thường hóa quan hệ với “kẻ thù của chúng ta, chế độ Cộng sản Trung Quốc.” Continue reading “31/12/1978: Mỹ cắt đứt quan hệ ngoại giao với Đài Loan”

30/12/1965: F. Marcos nhậm chức Tổng thống Philippines

Nguồn: Marcos inaugurated, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1965, cựu thượng nghị sĩ Ferdinand Marcos đã chính thức tuyện thệ nhậm chức Tổng thống Philippines. Trong suốt 20 năm cầm quyền, chế độ Marcos đã ngày càng trở nên độc tài và tham nhũng.

Cuối thập niên 1930, khi còn là một sinh viên ngành luật, Ferdinand Marcos đã cố gắng ám sát một đối thủ chính trị của cha mình. Bị kết án vào năm 1939, đích thân ông đã kháng án lên Tòa án Tối cao Philippines và sau đó được tuyên trắng án. Trong thời gian Philippines bị Nhật chiếm đóng vào Thế chiến II, Marcos được cho là lãnh đạo của phong trào kháng chiến Philippines, tuy nhiên các tài liệu của chính phủ Mỹ lại cho thấy ông đóng góp rất ít vào hoạt động chống Nhật. Continue reading “30/12/1965: F. Marcos nhậm chức Tổng thống Philippines”

29/12/1940: Đức không kích London

Nguồn: Germans raid London, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1940, máy bay Đức đã thả bom khắp London, khiến hai bờ sông Thames bốc cháy và giết chết gần 3.600 người dân Anh.

Người Đức đã nhắm đến thủ đô Anh Quốc từ tháng 8, nhằm trả đũa các đợt tấn công vào Berlin của quân Anh. Sang tháng 9, một “cơn bão lửa khủng khiếp” đã lan khắp các quận nghèo nhất của London khi máy bay Đức thả 337 tấn bom trên các bến cảng, khu chung cư, và những con đường đông đúc. “Cuộc tấn công chớp nhoáng vào London” (The London Blitz) đã giết chết hàng ngàn người dân. Continue reading “29/12/1940: Đức không kích London”

28/12/1973: Cuốn ‘Quần đảo Ngục tù’ được xuất bản

Nguồn: Solzhenitsyn’s The Gulag Archipelago published, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1973, cuốn Quần đảo Ngục tù (The Gulag Archipelago, 1918-1956) của Aleksandr Solzhenitsyn – tác phẩm “điều tra” về nhà nước cảnh sát (police state) Liên Xô – đã được xuất bản tại Paris, bằng tiếng Nga. Đây là tập đầu tiên trong bộ sách ba tập của Solzhenitsyn, mô tả lại những đợt đàn áp chính trị và khủng bố tàn bạo và không khoan nhượng ở Liên Xô. Cuốn sách nhanh chóng được dịch ra nhiều thứ tiếng và đã được xuất bản tại Mỹ chỉ vài tháng sau đó.

Bộ sách đồ sộ của Solzhenitsyn đã ghi lại chi tiết những mưu đồ của nhà nước cảnh sát Xô-viết từ Cách mạng Bolshevik cho đến năm 1956. Tuy nhiên, trong phần lời tựa, tác giả cũng đã cảnh báo những người Nga đang sống trong giai đoạn 1973, rằng việc đọc cuốn sách là “rất nguy hiểm.” Continue reading “28/12/1973: Cuốn ‘Quần đảo Ngục tù’ được xuất bản”

27/12/2007: Benazir Bhutto bị ám sát

Nguồn: Pakistani politician Benazir Bhutto assassinated, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2007, bà Benazir Bhutto, cựu Thủ tướng Pakistan, đồng thời là nữ lãnh đạo dân cử đầu tiên tại một quốc gia Hồi giáo, đã bị ám sát ở tuổi 54 tại thành phố Rawalpindi, Pakistan. Là một nhân vật hay gây chia rẽ ở cả trong và ngoài nước, bà Bhutto đã dành 30 năm đấu tranh để tồn tại trong chính trường hỗn độn của Pakistan. Đối với nhiều người ủng hộ bà, Bhutto là hy vọng lớn nhất về một nhà lãnh đạo dân chủ và bình đẳng trong một quốc gia đã bị chia rẽ bởi tham nhũng chính trị và Hồi giáo cực đoan.

Sinh ra trong một gia đình địa chủ giàu có vào năm 1953, Bhutto đã lớn lên trong thế giới của giới tinh hoa chính trị Pakistan. Bà đã tốt nghiệp Đại học Harvard và Đại học Oxford. Năm 1967, Zulfikar Ali Bhutto, cha của Benazir Bhutto, trở thành người sáng lập một đảng dân túy – Đảng Nhân dân Pakistan (Pakistan Peoples Party, PPP). Ông cũng từng giữ chức Tổng thống và Thủ tướng trong giai đoạn 1971-1977, trước khi bị lật đổ trong một cuộc đảo chính quân sự không đổ máu của Tướng Mohammad Zia ul- Haq và bị buộc tội ra lệnh giết các đối thủ chính trị của mình. Continue reading “27/12/2007: Benazir Bhutto bị ám sát”

26/12/1943: Anh bất ngờ tấn công Đức ở Bắc Cực

Nguồn: Britain surprises German attacker in the Arctic, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1943, tàu tuần dương Đức Scharnhorst đã bị tàu chiến Anh đánh chìm ở Bắc Cực, sau khi người Anh giải mã tín hiệu của hải quân Đức, rằng Scharnhorst đang thực hiện nhiệm vụ tấn công một đoàn tàu hộ tống Anh-Mỹ trên đường đến Nga.

Kể từ mùa thu năm 1941, hải quân của Hitler đã trở thành mối đe dọa nghiêm trọng cho các tàu hộ tống vận chuyển hàng viện trợ đến Liên Xô. Các tàu buôn Mỹ, Anh, và Liên Xô đã bị tấn công ở Bắc Cực, chủ yếu là bởi tàu ngầm U-boat của Đức. Chiến dịch Cầu vồng (Operation Regenbogen) được quân Đức lập ra để tấn công hai con tàu hộ tống Anh-Mỹ, khi chúng đi qua Đảo Bear và North Cape để đến Mặt trận phía Đông. Continue reading “26/12/1943: Anh bất ngờ tấn công Đức ở Bắc Cực”

Thế giới viễn tưởng của Donald Trump

Nguồn: Nina L. Khrushcheva, “Donald Trump’s Brave New World”, Project Syndicate, 15/11/2016.

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng | Biên tập: Lê Hồng Hiệp

“Chúng ta rồi sẽ bị hủy hoại bởi những gì mình yêu thích”, Aldous Huxley từng viết như vậy vào năm 1932. Trong cuốn Brave New World của mình, ông mô tả xã hội loài người vào năm 2540 – một xã hội đã bị phá hủy bởi sự thiếu hiểu biết, sự đam mê thú vui tức thời, sự thống trị của công nghệ, và sự dư thừa hàng hóa vật chất. Với việc bầu Donald Trump lên làm Tổng thống, nước Mỹ dường như đang đi theo đúng con đường mà Huxley đã chỉ ra sớm hơn 500 năm so với dự đoán của ông.

Lâu nay, văn hóa công chúng Mỹ luôn né tránh những tư tưởng trí thức cao đạo, và thường ca ngợi một loại chủ nghĩa quân bình theo kiểu bình dân và tự do, coi đó là một điều kiện tiên quyết cho sự sáng tạo không bị hạn chế cũng như thứ chủ nghĩa tư bản không kiểm soát mà nước này ủng hộ. Tất cả những gì mọi người cần chỉ là ý chí dám làm và sự kiên trì. Continue reading “Thế giới viễn tưởng của Donald Trump”

25/12/6: Ngày Chúa Giáng Sinh?

Nguồn: Christ is born?, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Dù hầu hết các Kitô hữu đều xem ngày 25/12 là ngày Chúa Giáng Sinh, nhưng thực ra trong hai thế kỷ đầu tiên sau khi Thiên Chúa giáo ra đời, không hề có bất kỳ bằng chứng xác thực nào về ngày hoặc năm mà Đức Chúa sinh ra. Ghi nhận lâu đời nhất hiện có về việc cử hành lễ Giáng Sinh là trong một cuốn niên giám La Mã, kể lại rằng vào năm 336, Nhà thờ Rome đã kỷ niệm ngày Chúa Jesus ra đời.

Người ta vẫn chưa tìm được lý do chính xác tại sao lễ Giáng Sinh lại được cử hành vào ngày 25/12, nhưng hầu hết các nhà nghiên cứu đều tin rằng ngày lễ này thực ra là một sự thay thế của người Thiên Chúa giáo cho ngày Đông chí của người ngoại đạo. Continue reading “25/12/6: Ngày Chúa Giáng Sinh?”