12/03/1776: Kêu gọi công nhận vai trò của phụ nữ trong Cách mạng Mỹ

Nguồn: Public Notice urges recognition of “humane ladies,” History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1776, tại Baltimore, Maryland, một thông báo đã xuất hiện trên các tờ báo địa phương công nhận sự hy sinh của phụ nữ vì sự nghiệp cách mạng. Thông báo kêu gọi mọi người thừa nhận những đóng góp của phụ nữ, đồng thời tuyên bố rằng, “Sự cần thiết phải chăm sóc chu đáo tất cả những người có thể bị thương vì sự nghiệp của đất nước, thúc giục chúng ta vinh danh những người phụ nữ nhân đạo, những người sẵn lòng trao cho chúng ta vải vụn và ga giường cũ để làm gạc băng bó.”

Trên chiến trường cũng như ở hậu phương, phụ nữ vẫn luôn hỗ trợ sự nghiệp cách mạng bằng công việc điều dưỡng. Nhưng quyên góp băng gạc và đôi khi giúp sử dụng chúng chỉ là một trong các hình thức hỗ trợ của phụ nữ Mỹ. Từ những ngày biểu tình chống thuế Anh, sự đồng tâm và góp sức của phụ nữ đã luôn rất quan trọng đối với thành công của cách mạng. Continue reading “12/03/1776: Kêu gọi công nhận vai trò của phụ nữ trong Cách mạng Mỹ”

10/03/1917: Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ bắt đầu sơ tán khỏi Baghdad

Nguồn: Turkish troops begin evacuation of Baghdad, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1917, chưa đầy hai tuần sau khi chiếm lại được thành phố chiến lược Kut-al-Amara trên sông Tigris vùng Lưỡng Hà, quân Anh dưới quyền chỉ huy của Sir Frederick Stanley Maude đã tấn công luôn Baghdad, khiến các đối thủ người Thổ Nhĩ Kỳ của họ buộc phải bắt đầu di tản toàn bộ khỏi thành phố.

Ngay sau khi được trao quyền kiểm soát các chiến dịch quân sự ở Lưỡng Hà vào mùa hè năm 1916, Maude bắt đầu tái cấu trúc và bổ sung quân để chuẩn bị cho một cuộc tấn công mới. Mục tiêu trung tâm của chiến dịch sẽ là thành phố Kut, nơi đã bị Thổ Nhĩ Kỳ tước khỏi tay 10.000 lính Anh và Ấn Độ dưới sự chỉ huy của Sir Charles Townshend vào tháng 04/1916, một thất bại thảm hại cho các hoạt động của quân Hiệp ước trong khu vực. Continue reading “10/03/1917: Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ bắt đầu sơ tán khỏi Baghdad”

08/03/1965: Thủy quân Lục chiến Mỹ đổ bộ Đà Nẵng

Nguồn: U.S. Marines land at Da Nang, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1965, ba tàu vận tải USS Henrico, Union và Vancouver, mang theo Lữ đoàn Viễn chinh Thủy quân Lục chiến số 9 dưới quyền Chuẩn Tướng Frederick J. Karch, đã đổ bộ vào bãi biển Xuân Thiều (Red Beach Two), cách Đà Nẵng khoảng 3,7 km.

Lên bờ đầu tiên là Tiểu đoàn 3, những người đến bãi biển lúc 8:15 sáng. Trang bị đầy đủ thiết bị chiến đấu và mang theo súng trường M-14, toán lính Thủy quân Lục chiến được chào đón bởi nhóm cảnh sát, sĩ quan Việt Nam Cộng hòa, các cô gái Việt Nam với vòng hoa trên tay, và bốn lính Mỹ cầm một tấm biển lớn ghi rõ: “Xin chào mừng. Những anh lính dũng cảm!” (Welcome, Gallant Marines). Continue reading “08/03/1965: Thủy quân Lục chiến Mỹ đổ bộ Đà Nẵng”

07/03/1941: Quân Anh đổ bộ vào Hy Lạp

Nguồn: British forces arrive in Greece, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1941, lực lượng viễn chinh Anh từ Bắc Phi đã bắt đầu đổ bộ vào Hy Lạp.

Tháng 10/1940, quân Ý, khi ấy đang chiếm đóng Albania, đã phát động đợt xâm lược Hy Lạp trong một chiến dịch quân sự được cho là thảm khốc đối với lực lượng của Mussolini. Mussolini làm mọi người ngạc nhiên với cuộc xâm lược Hy Lạp, nhưng ông đã không bị can ngăn bởi Đức Quốc Xã còn đang bận tâm với các cuộc chinh phạt của riêng họ. Continue reading “07/03/1941: Quân Anh đổ bộ vào Hy Lạp”

03/03/1918: Ký Hiệp ước Brest-Litovsk

Nguồn: Treaty of Brest-Litovsk concluded, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1918, tại thành phố Brest-Litovsk, ngày nay nằm ở Belarus giáp biên giới Ba Lan, Nga đã ký hiệp ước với các nước Liên minh Trung tâm, chấm dứt việc tham gia Thế chiến I.

Việc Nga bước chân vào chiến tranh thế giới cùng với các đồng minh, Pháp và Anh, đã khiến họ phải hứng chịu nhiều tổn thất nặng nề trước người Đức, chỉ được bù đắp phần nào bằng những chiến thắng liên tiếp trước Áo-Hung. Thất bại trên chiến trường càng làm gia tăng bất mãn trong phần lớn dân số Nga, đặc biệt là những công nhân và nông dân nghèo khổ, dẫn tới sự phản đối chế độ Sa hoàng Nicholas II. Continue reading “03/03/1918: Ký Hiệp ước Brest-Litovsk”

01/03/1692: Cuộc săn Phù thủy Salem bắt đầu

Nguồn: Salem Witch Hunt begins, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1692, tại làng Salem, Thuộc địa vịnh Massachusetts, ba cô gái Sarah Goode, Sarah Osborne và Tituba, một nô lệ da đỏ đến từ Barbados, đã bị buộc tội hành nghề phù thủy bất hợp pháp. Cuối ngày hôm đó, Tituba, nhiều khả năng bị ép cung, đã thú nhận tội lỗi, từ đó châm ngòi cho việc chính quyền tìm kiếm thêm nhiều phù thủy Salem.

Rắc rối trong cộng đồng Thanh giáo nhỏ bé này bắt đầu một tháng trước đó, khi Elizabeth Parris, 9 tuổi và Abigail Williams, 11 tuổi, lần lượt là con gái và cháu gái, của Mục sư Samuel Parris, thường xuyên ngất xỉu và mắc phải các bệnh tật bí ẩn khác. Một bác sĩ kết luận rằng bọn trẻ đang chịu tác động của phù thủy, và hai nạn nhân cũng làm chứng cho chẩn đoán của bác sĩ. Continue reading “01/03/1692: Cuộc săn Phù thủy Salem bắt đầu”

29/02/1916: Hai tàu chìm trong trận chiến Biển Bắc

Nguồn: Two ships sink in North Sea battle, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào chiều ngày này năm 1916, cả tàu buôn có vũ trang Alcantara của Anh và tàu đột kích Grief của Đức đều đã chìm sau khi đối đầu nhau trong một trận chiến cự ly gần trên Biển Bắc.

Tàu Grief của Đức đã được ngụy trang, giương cờ Na Uy và sơn màu cờ Na Uy hai bên thân tàu, khi cố gắng phong tỏa chốt chặn tàu Anh. Alcantara, đinh ninh rằng Grief là một tàu vận tải của Na Uy, đã gửi tín hiệu truy vấn. Nhưng Grief đã không phản hồi với những nỗ lực liên lạc liên tục từ Thuyền trưởng Thomas E. Wardle của Alcantara và tiếp tục đi về phía đông bắc. Continue reading “29/02/1916: Hai tàu chìm trong trận chiến Biển Bắc”

27/02/1922: Tối cao Pháp viện bảo vệ quyền bầu cử của phụ nữ

Nguồn: Supreme Court defends women’s voting rights, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1922, tại Washington, D.C., Tu chính án thứ 19 của Hiến pháp Hoa Kỳ, quy định quyền bầu cử cho phụ nữ, đã được tám thành viên Tối cao Pháp viện nhất trí tuyên bố hợp hiến. Tu chính án thứ 19, trong đó tuyên bố rằng “quyền bỏ phiếu của công dân Hoa Kỳ sẽ không bị từ chối hoặc loại bỏ bởi Hoa Kỳ hoặc bất kỳ quốc gia nào vì lý do giới tính,” là sản phẩm của hơn bảy thập niên mít-tinh, kiến nghị, và hàng loạt những cuộc biểu tình của phụ nữ và những người ủng hộ họ. Continue reading “27/02/1922: Tối cao Pháp viện bảo vệ quyền bầu cử của phụ nữ”

25/02/1779: Quân Anh đầu hàng tại Pháo đài Sackville

Nguồn: British surrender Fort Sackville, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1779, Pháo đài Sackville đã đầu hàng, đánh dấu khởi đầu của sự kết thúc chuỗi ngày thống trị của Anh ở biên giới phía tây nước Mỹ.

Mười tám ngày trước đó, George Rogers Clark rời Kaskaskia trên sông Mississippi với lực lượng khoảng 170 người, bao gồm các dân quân Kentucky và tình nguyện viên người Pháp. Họ đã vượt hành trình hơn 200 dặm đường giữa dòng nước lũ dâng cao, lạnh giá để đến Fort Sackville ở Vincennes (Indiana) vào ngày 23. Sau khi giết hại dã man 5 người dân bản địa là đồng minh của Anh ở khu vực xung quanh, Clark đã buộc quân đồn trú Anh dưới quyền Trung úy Henry Hamilton phải đầu hàng vào lúc 10 giờ sáng ngày 25/02. Continue reading “25/02/1779: Quân Anh đầu hàng tại Pháo đài Sackville”

23/02/1954: Vaccine bại liệt được sử dụng lần đầu tiên

Nguồn: Children receive first polio vaccine, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1954, một nhóm trẻ từ Trường Tiểu học Arsenal ở Pittsburgh, Pennsylvania, đã được tiêm loại vaccine phòng bại liệt mới do Tiến sĩ Jonas Salk phát triển.

Mặc dù không tàn khốc như dịch hạch hay cúm, bại liệt là căn bệnh có tỷ lệ lây nhiễm rất cao, thường xuất hiện trong những đợt bùng phát kinh hoàng và dường như không thể ngăn chặn. Tấn công các tế bào thần kinh và đôi khi là hệ thần kinh trung ương, bại liệt khiến cho cơ bắp suy yếu, tê liệt và thậm chí dẫn đến tử vong. Continue reading “23/02/1954: Vaccine bại liệt được sử dụng lần đầu tiên”

22/02/1967: Suharto lên nắm quyền ở Indonesia

Nguồn: Suharto takes full power in Indonesia, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày năm 1967, Tổng thống Indonesia lúc bấy giờ là Sukarno đã chính thức chuyển giao mọi quyền hành pháp cho nhà độc tài quân sự, Tướng Haji Mohammad Suharto, còn bản thân chỉ giữ lại vị trí Tổng thống trên danh nghĩa. Continue reading “22/02/1967: Suharto lên nắm quyền ở Indonesia”

20/02/1942: Phi công Mỹ Edward O’Hare bắn hạ 5 máy bay Nhật

Nguồn: Pilot O’Hare becomes first American WWII flying ace, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1942, Trung úy Edward O’Hare đã cất cánh từ hàng không mẫu hạm Lexington để tham gia cuộc đột kích vào căn cứ của Nhật Bản tại Rabaul – và vài phút sau, ông trở thành “Phi công Át chủ bài” (flying ace) đầu tiên của Mỹ trong Thế chiến II.

Giữa tháng 02/1942, tàu Lexington bắt đầu đi vào khu vực Biển San Hô. Rabaul, một thị trấn trên đảo New Britain thuộc Quần đảo Bismarck, đã bị người Nhật chiếm đóng từ tháng 01 và xây dựng tại đó một căn cứ không quân khổng lồ. Người Nhật lúc đó đang trên đường chiếm Quần đảo Solomon, mục tiêu tiếp theo trong nỗ lực mở rộng đế chế Thái Bình Dương của họ. Nhiệm vụ của Lexington là làm suy yếu vị thế của Nhật tại Rabaul bằng một cuộc oanh kích. Continue reading “20/02/1942: Phi công Mỹ Edward O’Hare bắn hạ 5 máy bay Nhật”

18/02/1930: Phát hiện Diêm Vương tinh

Nguồn: Pluto discovered, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1930, Diêm Vương tinh, từng được cho là hành tinh thứ chín trong Thái Dương hệ, được nhà thiên văn học Clyde W. Tombaugh phát hiện từ Đài thiên văn Lowell ở Flagstaff, Arizona.

Sự tồn tại của một hành tinh thứ chín mà người  ta chưa biết đến lần đầu tiên được đề xuất bởi Percival Lowell, người đưa ra giả thuyết rằng sự chao đảo trong quỹ đạo của Thiên Vương tinh và Hải Vương tinh là do lực hấp dẫn từ một hành tinh chưa được khám phá. Lowell đã tính toán vị trí gần đúng của hành tinh thứ chín này và tìm kiếm hơn một thập niên nhưng không thành công. Continue reading “18/02/1930: Phát hiện Diêm Vương tinh”

16/02/1804: Quân Mỹ đột kích cảng Tripoli

Nguồn: U.S. Navy stages daring mission during First Barbary War, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1804, trong Chiến tranh Barbary lần thứ nhất, Trung úy Stephen Decatur của Mỹ đã lãnh đạo một nhiệm vụ quân sự mà Đô đốc nổi tiếng người Anh Horatio Nelson gọi là “hành động táo bạo nhất thời đại.”

Tháng 08/1801, Tổng thống Thomas Jefferson đã ra lệnh cho các tàu Hải quân Mỹ đến Địa Trung Hải để chống lại các cuộc tấn công liên tục nhắm vào tàu Mỹ của cướp biển đến từ các nước vùng Barbary: Morocco, Algeria, Tunis và Tripolitania. Các thủy thủ Mỹ thường bị bắt cóc cùng với tàu thuyền và Mỹ buộc phải chuộc lại người của mình với giá cắt cổ. Sau hai năm đối đầu trong các trận đánh nhỏ lẻ, các chiến dịch quy mô hơn đã bắt đầu vào tháng 06/1803 khi một lực lượng viễn chinh Mỹ tấn công cảng Tripoli ở Libya ngày nay. Continue reading “16/02/1804: Quân Mỹ đột kích cảng Tripoli”

15/02/1898: Tàu USS Maine phát nổ tại Havana

Nguồn: The USS Maine explodes in Cuba’s Havana Harbor, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1898, một vụ nổ lớn không rõ nguyên nhân đã đánh chìm tàu chiến USS Maine ở cảng Havana, Cuba, khiến 260 trong số gần 400 thủy thủ đoàn người Mỹ có mặt trên tàu khi đó thiệt mạng.

Là một trong những tàu chiến đầu tiên của Mỹ, Maine nặng hơn 6.000 tấn và được chế tạo với chi phí hơn 2 triệu USD. Với mục đích “thăm hữu nghị,” Maine đã được gửi đến Cuba để bảo vệ lợi ích của người Mỹ tại đây sau khi một cuộc nổi loạn chống lại sự cai trị của Tây Ban Nha nổ ra ở Havana vào tháng 1. Continue reading “15/02/1898: Tàu USS Maine phát nổ tại Havana”

12/01/1962: Mỹ bắt đầu Chiến dịch Ranch Hand ở Việt Nam

Nguồn: Operation Ranch Hand initiated, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1962, Không quân Hoa Kỳ đã phát động Chiến dịch Ranch Hand, với “kỹ thuật công nghệ hiện đại nhằm chống tiếp cận khu vực” (modern technological area-denial technique), được thiết kế để phơi bày mọi đường lộ và đường mòn mà lực lượng Việt Cộng sử dụng.

Từ những máy bay C-123 Provider, lính Mỹ đã đổ khoảng 19 triệu gallon thuốc diệt cỏ gây rụng lá lên khoảng 10-20% diện tích lãnh thổ Việt Nam và một phần lãnh thổ Lào trong giai đoạn 1962-1971. Chất độc Da cam (Agent Orange) – được đặt tên theo màu của thùng chứa bằng kim loại của nó – là loại thuốc diệt cỏ được sử dụng thường xuyên nhất. Continue reading “12/01/1962: Mỹ bắt đầu Chiến dịch Ranch Hand ở Việt Nam”

11/01/1863: Trận Đồn Arkansas trong Nội chiến Hoa Kỳ

Nguồn: Battle of Arkansas Post, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1863, trong Nội chiến Mỹ, Đại tướng Liên minh miền Bắc John McClernand và Đô đốc David Porter chiếm được Đồn Arkansas, một thành trì của quân Hợp bang miền Nam trên sông Arkansas. Chiến thắng đã bảo đảm phe Liên minh giữ được Arkansas và nâng cao tinh thần cho toàn miền Bắc chỉ ba tuần sau trận chiến thảm khốc ở Fredericksburg, Virginia.

Đồn Arkansas là một pháo đài khổng lồ trải dài 25 dặm từ hợp lưu của hai sông Arkansas và Mississippi. Nó được thiết kế để đảm bảo sự kiểm soát của phe Hợp bang đối với các dòng sông White và Arkansas, và để giảm áp lực cho Vicksburg, Mississippi, thành phố nổi loạn lớn cuối cùng trên sông Mississippi. Các cạnh của pháo đài vuông mỗi chiều dài gần 61m và toàn bộ được bảo vệ bởi một con hào. Được xây dựng trên một con dốc cao 7,6m so với mặt sông, pháo đài là một trở ngại lớn cho thương mại của miền Bắc ở Arkansas. Continue reading “11/01/1863: Trận Đồn Arkansas trong Nội chiến Hoa Kỳ”

09/01/2007: Steve Jobs ra mắt iPhone

Nguồn: Steve Jobs debuts the iPhone, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2007, Giám đốc Điều hành Apple Inc., Steve Jobs, đã giới thiệu iPhone – chiếc điện thoại di động màn hình cảm ứng tích hợp iPod, máy ảnh và trình duyệt web, cùng nhiều tính năng khác – tại hội nghị Macworld ở San Francisco. Jobs, mặc quần jean đơn giản và áo cổ lọ màu đen, gọi iPhone là “sản phẩm ma thuật và cách mạng, đi trước năm năm so với bất kỳ điện thoại di động nào khác.” Khi chính thức lên kệ sáu tháng sau đó, vào ngày 29/06, hàng ngàn khách hàng háo hức xếp hàng tại các cửa hàng Apple trên khắp nước Mỹ để trở thành một trong những người đầu tiên sở hữu iPhone. Continue reading “09/01/2007: Steve Jobs ra mắt iPhone”

07/01/2015: Tòa soạn báo Charlie Hebdo bị tấn công khủng bố

Nguồn: 12 people die in shooting at “Charlie Hebdo” offices, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Khoảng giữa trưa ngày này này năm 2015, các tay súng đã đột kích văn phòng của tạp chí trào phúng Pháp, Charlie Hebdo, giết chết 12 người. Vụ tấn công, với mục đích đáp trả hành động châm biếm Hồi giáo và nhà tiên tri Muhammad của tòa soạn, đã chứng minh sự nguy hiểm của khủng bố ở châu Âu cũng như xung đột sâu sắc trong xã hội Pháp.

Charlie Hebdo từng nhiều lần bị phản đối và đe dọa bởi các phần tử Hồi giáo. Năm 2006, việc tạp chí cho in lại bộ tranh châm biếm nhà tiên tri Muhammad của tờ báo Hà Lan, Jyllands-Posten, đã khiến các nhân viên nhận rất nhiều lời dọa giết. Năm 2011, trụ sở tòa soạn đã bị phóng hỏa để đáp trả ấn bản Sharia Hebdo, trong đó có rất nhiều miêu tả [mang tính xúc phạm] nhà tiên tri. Continue reading “07/01/2015: Tòa soạn báo Charlie Hebdo bị tấn công khủng bố”

05/01/1933: Khởi công xây dựng Cầu Cổng Vàng

Nguồn: Golden Gate Bridge is born, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1933, Cầu Cổng Vàng chính thức bắt đầu xây dựng, khi các công nhân bắt đầu đào 302 nghìn mét khối đất để chuẩn bị cho công trình cầu treo khổng lồ.

Sau Cơn sốt Vàng bùng nổ vào năm 1849, các nhà đầu cơ nhận ra vùng đất phía bắc vịnh San Francisco sẽ tăng giá trị nếu khả năng tiếp cận thành phố được cải thiện. Chẳng mấy chốc, một kế hoạch đã được ấp ủ để xây dựng một cây cầu bắc qua Cổng Vàng (Golden Gate), một eo biển hẹp sâu 122m, đóng vai trò là cửa vịnh San Francisco, để kết nối bán đảo San Francisco với cực nam của Hạt Marin. Continue reading “05/01/1933: Khởi công xây dựng Cầu Cổng Vàng”