Author: Kim Phụng

18/03/1925: ‘Lốc xoáy Ba Bang’ gây tàn phá tại Mỹ

Nguồn: The Tri-State Tornado, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1925, trận lốc xoáy tồi tệ nhất trong lịch sử nước Mỹ đã đi qua miền đông Missouri, miền nam Illinois, và miền nam Indiana, giết chết 695 người, làm bị thương khoảng 13.000 người, và gây thiệt hại tài sản lên đến 17 triệu USD. Được biết đến với cái tên “Lốc xoáy Ba Bang”, cơn lốc chết người này đã từ Ellington, Missouri di chuyển theo hướng đông bắc, nhưng miền nam Illinois mới là nơi bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Hơn 500 trong tổng số 695 người thiệt mạng sống ở miền nam Illinois, bao gồm 234 người ở Murphysboro và 127 người ở Tây Frankfort. Continue reading “18/03/1925: ‘Lốc xoáy Ba Bang’ gây tàn phá tại Mỹ”

Đánh cắp trẻ em: Nga đang phạm tội ác diệt chủng ở Ukraine

Nguồn: Azeem Ibrahim, “Russia’s Theft of Children in Ukraine Is Genocide,” Foreign Policy, 01/03/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Moscow đang cố gắng tiêu diệt cả một dân tộc.

Mọi chuyện đang dần trở nên sáng tỏ rằng cuộc xâm lược Ukraine của Nga là một cuộc chiến diệt chủng. Gắn kết với ý định diệt chủng, kiên định với nỗ lực diệt chủng, cuộc chiến này là một cuộc tấn công không chỉ nhắm vào người Ukraine và đất nước Ukraine, mà còn vào chính ý niệm Ukraine.

Cuộc chiến có liên quan đến việc sát hại hàng loạt và hãm hiếp hàng loạt thường dân Ukraine. Ngoài ra, người Nga còn đánh cắp hàng loạt trẻ em Ukraine – một hành động cưỡng bức di dân phù hợp với định nghĩa về tội ác diệt chủng theo Công ước Diệt chủng năm 1948. Continue reading “Đánh cắp trẻ em: Nga đang phạm tội ác diệt chủng ở Ukraine”

16/03/2003: Nhà hoạt động hòa bình Rachel Corrie bị máy ủi Israel cán chết

Nguồn: 23-year-old peace activist Rachel Corrie is crushed to death by Israeli bulldozer, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2003, một chiếc xe ủi thuộc sở hữu của nhà nước Israel đã giết chết Rachel Corrie, một cô gái người Mỹ 23 tuổi, trong lúc cô phản đối chiến dịch phá dỡ nhà cửa vốn đã phá hủy hơn một nghìn ngôi nhà ở Dải Gaza.

Sau cái chết của con gái, cha mẹ của Corrie đã đệ đơn kiện dân sự chống lại nhà nước Israel, khẳng định rằng cô gái đã bị sát hại một cách có chủ đích – nói cách khác, người lính lái chiếc xe ủi của Lực lượng Phòng vệ Israel đã phớt lờ nguy cơ xảy ra sự cố (criminal negligence). Continue reading “16/03/2003: Nhà hoạt động hòa bình Rachel Corrie bị máy ủi Israel cán chết”

Gautam Adani và Chủ nghĩa Tư bản Ấn Độ Mới

Nguồn: Salil Tripathi, “Gautam Adani and the New Indian Capitalism,” Foreign Policy, 26/02/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Gautam Adani xuất thân từ Gujarat, Ấn Độ, nhưng ông lại giống với các ông trùm Đông Nam Á trong quá khứ, những người đã thành lập các công ty độc quyền thông qua sự bảo trợ chính trị.

Mọi việc đã từng rất tốt đẹp đối với Gautam Adani. Năm 2022, ông trở thành người giàu thứ hai thế giới. Đầu năm nay, tờ India Today vinh danh ông là người đàn ông của năm với một bộ hồ sơ bóng bẩy, đi kèm là danh hiệu “vua tăng trưởng”. Hồi tháng 1, Tập đoàn Adani dự kiến sẽ thực hiện đợt chào bán cổ phiếu tiếp theo với hy vọng thu được 2,4 tỷ USD. Vị doanh nhân và tập đoàn của ông dường như bất khả chiến bại. Continue reading “Gautam Adani và Chủ nghĩa Tư bản Ấn Độ Mới”

14/03/1950: FBI lần đầu ra danh sách “10 kẻ đào tẩu bị truy nã gắt gao nhất”

Nguồn: The FBI debuts “10 Most Wanted Fugitives” list, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1950, Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) đã lập danh sách “10 kẻ đào tẩu bị truy nã gắt gao nhất” nhằm công khai thông tin về những tên tội phạm đặc biệt nguy hiểm. Sự ra đời của danh sách này bắt nguồn từ một bản tin vào năm 1949, nói về “những tội phạm khó bắt giữ nhất” của FBI. Câu chuyện đã thu hút sự chú ý của công chúng đến nỗi danh sách “10 kẻ bị truy nã gắt gao nhất” đã được Giám đốc FBI J. Edgar Hoover chấp thuận ngay trong năm sau. Continue reading “14/03/1950: FBI lần đầu ra danh sách “10 kẻ đào tẩu bị truy nã gắt gao nhất””

Lý Khắc Cường cảnh báo ‘trời xanh nhìn thấu chuyện trần gian’

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “In his parting words, Li Keqiang warns that ‘heaven is watching’,” Nikkei Asia, 09/03/2023.

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Đã có những sự kiện âm thầm diễn ra trong lúc Tập vô hiệu hóa Quốc vụ viện để củng cố sức mạnh của đảng.

Ngay trước khi Quốc hội Trung Quốc bắt đầu phiên họp thường niên vào Chủ nhật (05/03/2023), nhiều video về một sự kiện đã được lan truyền chóng mặt.

Được quay bằng điện thoại thông minh, những video này cho thấy Thủ tướng sắp mãn nhiệm Lý Khắc Cường đang chào tạm biệt khoảng 800 quan chức cấp cao của chính phủ. Họ bao gồm những nhân vật quan trọng nhất của Văn phòng Quốc vụ viện, cơ quan mà Lý đã lãnh đạo trong thập niên vừa qua. Continue reading “Lý Khắc Cường cảnh báo ‘trời xanh nhìn thấu chuyện trần gian’”

12/03/1864: Chiến dịch Sông Red trong Nội chiến Mỹ bắt đầu

Nguồn: Red River Campaign begins, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1864, một trong những thất bại quân sự lớn nhất của Nội chiến Mỹ đã bắt đầu khi một lực lượng kết hợp của Liên minh miền Bắc, gồm bộ binh và thuyền, bắt đầu di chuyển trên Sông Red ở Louisiana. Chiến dịch kéo dài một tháng này đã không được tiến hành hiệu quả và không thể đạt được bất kỳ mục tiêu nào do các chỉ huy Liên minh đề ra. Continue reading “12/03/1864: Chiến dịch Sông Red trong Nội chiến Mỹ bắt đầu”

11/03/2011: Thảm họa hạt nhân Fukushima

Nguồn: Fukushima nuclear disaster, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2011, trận động đất lớn nhất từng được ghi nhận ở Nhật Bản đã gây ra tổn thất nghiêm trọng, và trận sóng thần tiếp theo sau đó đã hủy diệt vùng Tōhoku ở đông bắc Honshu. Bên cạnh sự tàn phá khủng khiếp về tài sản và nhân mạng, thảm họa thiên nhiên này còn dẫn đến thảm họa hạt nhân tại nhà máy hạt nhân Fukushima Daiichi. Thảm họa Fukushima được coi là thảm họa hạt nhân tồi tệ thứ hai trong lịch sử, buộc hơn 100.000 người phải di dời. Continue reading “11/03/2011: Thảm họa hạt nhân Fukushima”

09/03/1916: Đức tuyên chiến với Bồ Đào Nha

Nguồn: Germany declares war on Portugal, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1916, Đức chính thức tuyên chiến với Bồ Đào Nha, đất nước trước đó đã tái khẳng định liên minh của họ với Anh bằng cách chiếm giữ các tàu Đức đang neo đậu tại cảng Lisbon.

Bồ Đào Nha trở thành một nước cộng hòa vào năm 1910, sau khi cuộc cách mạng do quân đội lãnh đạo đã lật đổ Vua Manuel II (cha của ông, Vua Carlos, và anh trai đã bị ám sát hai năm trước đó). Một hiến pháp tự do được ban hành vào năm 1911, và Manuel José de Arriaga được bầu làm tổng thống đầu tiên của nhà nước cộng hòa. Continue reading “09/03/1916: Đức tuyên chiến với Bồ Đào Nha”

Tại sao Hàn Quốc có thể chiếm lĩnh thị trường xe tăng châu Âu?

Nguồn: Blake Herzinger, “South Korea Could Sweep Up Europe’s Tank Market,” Foreign Policy, 30/01/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Sự chần chừ của người Đức đã khiến các đối tác quốc phòng của họ phải tìm kiếm giải pháp thay thế.

Đức hiện là nhà tài trợ quốc phòng lớn thứ tư của Ukraine, nhưng việc Thủ tướng Olaf Scholz lưỡng lự chuyển giao xe tăng Leopard 2, loại xe tăng chiến đấu chủ lực tiêu chuẩn ở phần lớn các nước châu Âu, vẫn đang xuất hiện trên trang nhất của nhiều tờ báo dù chính phủ của ông đã đồng ý gửi chúng đi. Hành động chần chừ và nói chuyện vòng vo chỉ khiến chính phủ Đức trở nên thiếu quyết đoán và không sẵn sàng giữ vai trò lãnh đạo ngay cả trong các vấn đề an ninh của châu Âu. Đức từ lâu đã là đối tác cung cấp vũ khí quốc phòng cho các nước láng giềng châu Âu, nhưng sự kiện lần này đã làm lung lay niềm tin của khách hàng, tạo ra ấn tượng rằng chính sách quốc phòng rối ren và khả năng lãnh đạo yếu kém của Berlin là một vấn đề chiến lược và các quốc gia khác nên khám phá những lựa chọn khác về vũ khí. Continue reading “Tại sao Hàn Quốc có thể chiếm lĩnh thị trường xe tăng châu Âu?”

07/03/1965: Người biểu tình ủng hộ dân quyền bị đàn áp đẫm máu

Nguồn: Civil rights protesters beaten in “Bloody Sunday” attack, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1965, tại Selma, Alabama, một cuộc biểu tình đòi quyền công dân của 600 người đã kết thúc bằng bạo lực khi những người tham gia tuần hành bị tấn công và đánh đập bởi các sĩ quan và cảnh sát của bang có đa số là da trắng này. Sự kiện này sau được gọi là “Chủ nhật đẫm máu” (Bloody Sunday). Continue reading “07/03/1965: Người biểu tình ủng hộ dân quyền bị đàn áp đẫm máu”

“Kế hoạch Ukraine” của Trung Quốc hoàn toàn rỗng tuếch

Nguồn: Giacomo Bruni và Ilaria Carrozza, “China’s Plan for Ukraine Is No Plan at All,” The Diplomat, 01/03/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Tuyên bố lập trường của Trung Quốc sẽ không đóng góp gì cho hòa bình ở Ukraine, nhưng nó cung cấp những hiểu biết hữu ích về quan điểm của Bắc Kinh đối với vai trò toàn cầu của họ.

Ngày 24/02/2023, một năm sau khi Nga bắt đầu xâm lược Ukraine, Trung Quốc đã công bố tài liệu “Lập trường của Trung Quốc về giải pháp chính trị cho cuộc khủng hoảng Ukraine.” Theo phong cách thường thấy của Bắc Kinh, tài liệu giải thích lập trường chính thức của nước này thành 12 điểm. Những điểm này lặp lại quan điểm trước đây của Trung Quốc đối với cuộc xung đột, và vì thế, nó không đưa ra bất cứ điều gì mới về luận điệu và “sự trung lập” của Bắc Kinh. Tuy nhiên, nó vẫn mang lại một số hiểu biết hữu ích về nhận thức của chính Trung Quốc về vai trò của nước này trên trường quốc tế, cũng như vị trí của nước này đối với các động lực quyền lực toàn cầu. Continue reading ““Kế hoạch Ukraine” của Trung Quốc hoàn toàn rỗng tuếch”

Tập muốn trực tiếp kiểm soát bộ máy an ninh của Trung Quốc?

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Xi wants China’s security apparatus under his direct grip,” Nikkei Asia, 02/03/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Tập Cận Bình vội vã củng cố quyền kiểm soát của mình sau khi xảy ra phong trào ‘giấy trắng’ và ‘tóc trắng.’

Đã 10 năm kể từ khi Chu Vĩnh Khang, cựu Ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị và là người đứng đầu bộ máy an ninh nội bộ của Trung Quốc, bị thanh trừng.

Đã từng có lúc, ảnh hưởng của Chu lớn đến mức ngay cả nhà lãnh đạo tối cao, Chủ tịch Hồ Cẩm Đào, cũng không thể can thiệp trực tiếp vào các vấn đề an ninh công cộng và cảnh sát. Continue reading “Tập muốn trực tiếp kiểm soát bộ máy an ninh của Trung Quốc?”

05/03/1839: Charlotte Brontë từ chối kết hôn

Nguồn: Charlotte Brontë declines marriage, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1839, Charlotte Brontë đã viết thư cho Henry Nussey, từ chối cuộc hôn nhân với vị mục sư. Cô gái 23 tuổi nói rằng mình “lãng mạn và lập dị,” không đủ thực tế để trở thành vợ của một mục sư. Thay vì kết hôn, Brontë đã chật vật kiếm sống bằng công việc giáo viên và gia sư để hỗ trợ niềm đam mê văn học của cậu em trai Branwell. Cuối cùng, thói nghiện rượu của Branwell đã hủy hoại ông, trong khi các chị em gái của ông đều đã trở thành những cây bút nổi tiếng. Continue reading “05/03/1839: Charlotte Brontë từ chối kết hôn”

04/03/1944: Louis “Lepke” Buchalter bị xử tử

Nguồn: Louis “Lepke” Buchalter, the head of Murder, Inc., is executed, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1944, Louis “Lepke” Buchalter, người đứng đầu Tập đoàn Sát nhân (Murder, Inc.), đã bị hành quyết tại nhà tù Sing Sing ở New York. Lepke là thủ lĩnh của tổ chức tội phạm lớn nhất nước Mỹ trong suốt những năm 1930, và đã kiếm được gần 50 triệu đô la mỗi năm từ các “doanh nghiệp” khác nhau của mình. Ngày tàn của Lepke đã đến khi một số thành viên trong đội sát thủ khét tiếng của hắn trở thành nhân chứng cho chính phủ. Continue reading “04/03/1944: Louis “Lepke” Buchalter bị xử tử”

Mối đe dọa từ việc Trung Quốc cắt cáp Internet của Đài Loan

Nguồn: Elisabeth Braw, “China Is Practicing How to Sever Taiwan’s Internet,” Foreign Policy, 21/02/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Việc cắt đứt liên lạc của Quần đảo Mã Tổ có thể là một cuộc tập dượt để chuẩn bị cho cuộc xâm lược sau này.

Trong lúc người Mỹ còn mải nhìn lên bầu trời sau sự cố khinh khí cầu do thám, Trung Quốc đã nhanh chóng hành động trên biển. Hồi đầu tháng 2, các tàu Trung Quốc đã “vô hiệu hóa” hai tuyến cáp quang biển vốn cung cấp kết nối Internet cho Quần đảo Mã Tổ của Đài Loan, một quần đảo nhỏ chỉ cách bờ biển Trung Quốc 10 hải lý. Giờ đây, cư dân trên quần đảo đành phải sử dụng Internet với kết nối chậm đi đáng kể và chờ đến khi cáp quang được sửa chữa. Hoạt động này trông như một hành vi quấy rối có chủ đích của Bắc Kinh – hoặc một cuộc tập dượt trước khi cắt đứt kết nối của toàn bộ Đài Loan. Continue reading “Mối đe dọa từ việc Trung Quốc cắt cáp Internet của Đài Loan”

02/03/1929: Quốc hội Mỹ thông qua Đạo luật Jones

Nguồn: Congress passes the Jones Act, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1929, Đạo luật Jones (Jones Act), nỗ lực kiểm soát ngành rượu cuối cùng trong Thời kỳ Cấm đoán (Prohibition Era), đã được Quốc hội Mỹ thông qua. Kể từ năm 1920, khi Tu chính án 18 có hiệu lực, Mỹ đã cấm sản xuất, nhập khẩu, và bán các loại đồ uống có cồn. Nhưng luật pháp không có hiệu quả trong việc thực sự ngăn chặn tiêu thụ rượu. Đạo luật Jones đã củng cố các hình phạt của liên bang đối với hành vi buôn lậu rượu. Tuy nhiên, chỉ trong vòng 5 năm, Thời kỳ Cấm đoán đã bị chấm dứt và Tu chính án 18 đã bị bãi bỏ. Continue reading “02/03/1929: Quốc hội Mỹ thông qua Đạo luật Jones”

Putin đã đúng về những điều gì trong Chiến tranh Ukraine?

Nguồn: Stephen M. Walt, “What Putin Got Right,” Foreign Policy, 15/02/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Dù Tổng thống Nga đã phạm phải sai lầm khi xâm lược Ukraine, nhưng ông không hẳn đã sai về mọi thứ.

Khi quyết định xâm lược Ukraine, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã sai về rất nhiều điều. Ông đánh giá quá cao sức mạnh của quân đội Nga, nhưng lại đánh giá thấp sức mạnh của chủ nghĩa dân tộc Ukraine và khả năng của quân đội nước này trong việc bảo vệ đất nước của họ. Ông có lẽ cũng đã sai về tinh thần đoàn kết của phương Tây, về tốc độ mà NATO và các nước khác sẽ viện trợ cho Ukraine, cũng như sự sẵn lòng của các nước đang nhập khẩu năng lượng trong việc áp đặt các biện pháp trừng phạt lên Nga, theo đó từ bỏ nguồn năng lượng nhập khẩu của họ. Ông có thể cũng đã đánh giá quá cao sự sẵn sàng hỗ trợ của Trung Quốc: Bắc Kinh đang mua rất nhiều dầu và khí đốt từ Nga, nhưng lại không cung cấp cho Moscow sự ủng hộ về mặt ngoại giao hay các viện trợ quân sự có giá trị. Đặt tất cả những sai lầm này lại với nhau, và chúng ta thu được kết quả là một quyết định gây hậu quả tiêu cực sâu sắc lên nước Nga, sẽ còn kéo dài rất lâu sau khi Putin rời chính trường. Nếu ông chọn một con đường khác, có lẽ sức mạnh và tầm ảnh hưởng của Nga đã không suy giảm nhiều như trong cuộc chiến này, bất kể nó kết thúc ra sao. Continue reading “Putin đã đúng về những điều gì trong Chiến tranh Ukraine?”

28/02/1953: Tìm ra cấu trúc hóa học của DNA

Nguồn: Chemical structure of DNA discovered, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1953, hai nhà khoa học James D. Watson và Francis H.C. Crick thông báo rằng họ đã xác định được cấu trúc xoắn kép của DNA, phân tử chứa gen người. Hai nhà sinh học phân tử đã được hỗ trợ đáng kể nhờ công trình của một nhà nghiên cứu DNA khác, Rosalind Franklin, dù tên của bà không có trong thông báo, và sau đó bà cũng không được đồng nhận Giải Nobel cho phát hiện này.

Dù DNA – viết tắt của DeoxyriboNucleic Acid – đã được phát hiện từ năm 1869, nhưng phải đến năm 1943 vai trò quan trọng của nó trong việc quyết định di truyền gen mới được chứng minh. Vào đầu thập niên 1950, Watson và Crick chỉ là hai trong số nhiều nhà khoa học tham gia nghiên cứu để khám phá cấu trúc của DNA. Nhà hóa học California Linus Pauling đã đề xuất một mô hình không chính xác vào đầu năm 1953, khiến cho Watson và Crick cố gắng đánh bại Pauling. Continue reading “28/02/1953: Tìm ra cấu trúc hóa học của DNA”

Tập Cận Bình cân nhắc hậu quả của việc hỗ trợ Nga

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Xi ponders ramifications of supporting Russia,” Nikkei Asia, 23/02/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Mỹ có thể coi Trung Quốc là nước tài trợ khủng bố?

Sau vụ Mỹ bắn rơi khí cầu do thám Trung Quốc vốn đã bay qua khắp nước này, căng thẳng ngoại giao đã nổ ra giữa Washington và Bắc Kinh, về khả năng Trung Quốc hỗ trợ vũ khí sát thương cho Nga trong cuộc chiến ở Ukraine.

Trong lúc căng thẳng gia tăng, yếu tố có thể làm thay đổi cuộc chơi sẽ là việc chính quyền Biden chọn áp dụng các biện pháp trừng phạt cứng rắn hơn đối với Trung Quốc – những hình phạt tương đương với việc coi Trung Quốc là nhà tài trợ khủng bố. Continue reading “Tập Cận Bình cân nhắc hậu quả của việc hỗ trợ Nga”