Category: Sự kiện

12/10/2007: Al Gore đoạt giải Nobel Hòa bình với ‘An Inconvenient Truth’

Nguồn: Al Gore wins Nobel Prize in the wake of “An Inconvenient Truth”, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2007, cựu Phó Tổng thống Mỹ Al Gore và Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi Khí hậu của Liên Hiệp Quốc đã được trao giải Nobel Hòa bình cho những nỗ lực của họ trong việc nâng cao hiểu biết của công chúng về biến đổi khí hậu do con người gây ra. Năm 2006, Gore đã xuất hiện trong bộ phim tài liệu đoạt giải Oscar, An Inconvenient Truth, tác phẩm được ghi nhận là đã nâng cao nhận thức quốc tế về khủng hoảng khí hậu toàn cầu.

Là cựu Thượng nghị sĩ Tennessee, đồng thời từng là Phó Tổng thống của Bill Clinton từ năm 1993 đến năm 2001, Al Gore là một trong những chính trị gia đầu tiên nhận ra mối nguy hiểm từ khí thải carbon dioxide, một trong những nguyên nhân gây ra sự ấm lên toàn cầu. Continue reading “12/10/2007: Al Gore đoạt giải Nobel Hòa bình với ‘An Inconvenient Truth’”

10/10/1973: Phó Tổng thống Mỹ Spiro Agnew từ chức

Nguồn: Vice President Agnew resigns, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1973, chưa đầy một năm trước khi Richard M. Nixon từ chức Tổng thống, Spiro Agnew trở thành Phó Tổng thống Mỹ đầu tiên từ chức giữa loạt bê bối. Cùng ngày hôm ấy, ông đã không phản đối cáo buộc trốn thuế thu nhập liên bang, nhằm đổi lấy việc xóa bỏ cáo buộc tham nhũng chính trị. Sau đó, ông đã bị Tòa Phúc thẩm Maryland phạt 10.000 đô la, kết án ba năm quản chế và còn bị tước giấy phép hành nghề luật sư. Continue reading “10/10/1973: Phó Tổng thống Mỹ Spiro Agnew từ chức”

09/10/1963: Lở đất giết chết hàng nghìn người ở Ý

Nguồn: Landslide kills thousands in Italy, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1963, một trận lở đất ở Ý đã khiến hơn 2.000 người thiệt mạng sau khi nó làm cho một dòng nước khổng lồ đột ngột tràn qua một con đập.

Đập Diga del Vajont được xây trên Hẻm núi Vaiont nhằm cung cấp năng lượng thủy điện cho miền bắc nước Ý. Nằm cách Belluno 10 dặm về phía đông bắc, con đập được xây cao 267m tính từ mực nước Sông Piave và có phần đáy rộng 23m. Diga del Vajont đã tạo ra một hồ chứa lớn, với hơn 27.870 m3 nước. Tuy nhiên, bất chấp việc được xây dựng rất kiên cố, vị trí của con đập này đơn giản là một lựa chọn tồi. Continue reading “09/10/1963: Lở đất giết chết hàng nghìn người ở Ý”

07/10/1985: Khủng bố Palestine tấn công tàu Ý

Nguồn: Palestinian terrorists hijack an Italian cruise ship, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1985, bốn kẻ khủng bố người Palestine đã nhảy lên tấn công con tàu du lịch sang trọng Achille Lauro của Ý ngay sau khi nó rời Alexandria, Ai Cập. Những kẻ có vũ trang này đến từ Mặt trận Nhân dân Giải phóng Palestine (PLF), nhánh khủng bố của Tổ chức Giải phóng Palestine (PLO) do Abu Abbas đứng đầu. Các tay súng đã dễ dàng kiểm soát Achille Lauro vì trên tàu không có lực lượng an ninh.

Abbas từng chịu trách nhiệm về các cuộc tấn công nhắm vào Israel và các công dân của nước này hồi đầu thập niên 1980. Ông ta nhiều lần cử người sử dụng tàu lượn và khinh khí cầu nhằm thực hiện các nhiệm vụ ném bom nhắm vào Israel, nhưng tất cả đều thất bại thảm hại. Để cứu vãn danh tiếng của mình, Abbas đã ra lệnh cướp tàu Achille Lauro. Tuy nhiên, không có mục tiêu hoặc yêu cầu cụ thể nào được đặt ra trong ‘sứ mệnh’ này. Continue reading “07/10/1985: Khủng bố Palestine tấn công tàu Ý”

05/10/2011: Steve Jobs qua đời

Nguồn: Apple co-founder founder Steve Jobs dies, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2011, Steve Jobs, nhà đồng sáng lập với tầm nhìn xa của Apple Inc. – tập đoàn đã cách mạng hóa ngành công nghiệp máy tính, âm nhạc và truyền thông di động với các thiết bị như Macintosh, iPod, iPhone và iPad – đã qua đời ở tuổi 56 do biến chứng của ung thư tuyến tụy.

Sinh ngày 24/02/1955 tại San Francisco, California, là con trai của hai nghiên cứu sinh còn chưa kết hôn Joanne Schieble và Abdulfattah Jandali, một người nhập cư Syria, Steve Jobs được Paul Jobs, một thợ máy ở Thung lũng Silicon và vợ ông Clara nhận làm con nuôi từ khi còn nhỏ. Sau khi tốt nghiệp trung học ở Cupertino, California vào năm 1972, Jobs theo học ở Đại học Reed, một trường giáo dục khai phóng (liberal arts) ở Portland, Oregon, nhưng đã bỏ học chỉ sau một học kỳ. Tiếp đến, ông làm việc một thời gian ngắn cho nhà sản xuất trò chơi điện tử tiên phong Atari ở California, rồi đi du lịch đến Ấn Độ và nghiên cứu về Thiền tông. Continue reading “05/10/2011: Steve Jobs qua đời”

03/10/1995: Ngôi sao O.J. Simpson được tha bổng cáo buộc giết người

Nguồn: O.J. Simpson acquitted, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1995, trong hồi kết của một phiên tòa đầy giật gân, cựu ngôi sao bóng bầu dục O.J. Simpson đã chính thức được tha bổng sau vụ án giết người tàn bạo năm 1994 – trong đó nạn nhân là người vợ mà ông ta ghẻ lạnh, Nicole Brown Simpson, và bạn của cô này, Ronald Goldman. Trong phiên tòa kéo dài 252 ngày, “đội hình [luật sư] trong mơ” của Simpson đã sử dụng nhiều cách thức sáng tạo và không kém phần gây tranh cãi để thuyết phục bồi thẩm đoàn rằng tội lỗi của Simpson đã không được chứng minh rõ ràng và không còn “một nghi ngờ hợp lý” nào, theo đó cũng bác bỏ cái mà công tố viên gọi là “núi bằng chứng” cho thấy ông ta là sát nhân. Continue reading “03/10/1995: Ngôi sao O.J. Simpson được tha bổng cáo buộc giết người”

02/10/1919: Tổng thống Wilson bị đột quỵ

Nguồn: U.S President Woodrow Wilson suffers massive stroke, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1919, tại Nhà Trắng ở Washington, D.C., Tổng thống Mỹ Woodrow Wilson đã bị một cơn đột quỵ nặng khiến ông liệt nửa người bên trái, đồng thời buộc phải chấm dứt sự nghiệp tổng thống của mình.

Tại thời điểm bị đột quỵ, Wilson đang dồn toàn bộ sức lực trong giai đoạn cuối cùng nhằm giành được sự ủng hộ của công chúng đối với Hiệp ước Versailles và tầm nhìn hợp tác quốc tế của nó – qua Hội Quốc Liên – sau khi chứng kiến hậu quả tàn khốc của Thế chiến I. Continue reading “02/10/1919: Tổng thống Wilson bị đột quỵ”

30/09/1918: Tổng thống Wilson ủng hộ quyền bầu cử của phụ nữ

Nguồn: President Woodrow Wilson speaks in favor of female suffrage, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1918, Tổng thống Woodrow Wilson đã có bài phát biểu trước Quốc Hội ủng hộ việc trao quyền bầu cử cho phụ nữ. Mặc dù Hạ viện Mỹ khi đó đã thông qua Tu chính án thứ 19 nhằm trao cho phụ nữ quyền bầu cử, nhưng Thượng viện vẫn chưa tiến hành bỏ phiếu về văn bản này.

Wilson thực ra đã có thái độ khá nửa vời đối với quyền bầu cử của phụ nữ trong suốt nhiệm kỳ đầu tiên của mình (1913-1917). Năm 1917, ông bị chỉ trích bởi nhóm phụ nữ biểu tình ngay bên ngoài Nhà Trắng, những người nói rằng ông chỉ “đãi bôi” chứ không hành động. Biểu tình đã lên đến đỉnh điểm khi một số phụ nữ bị bắt giữ, bỏ tù và tuyệt thực. Continue reading “30/09/1918: Tổng thống Wilson ủng hộ quyền bầu cử của phụ nữ”

28/09/1928: Alexander Fleming tìm ra Penicillin

Nguồn: Penicillin discovered by Sir Alexander Fleming, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1928, Sir Alexander Fleming – lúc bấy giờ còn là một nhà vi khuẩn học trẻ tuổi – đã tình cờ phát hiện điều sẽ trở thành một trong những phát triển vĩ đại của y học hiện đại. Sau khi để một đĩa vi khuẩn tụ cầu (staphylococcus) bên ngoài mà không đậy lại, Fleming nhận thấy rằng một loại nấm mốc rơi vào đĩa nuôi cấy đã giết chết nhiều cá thể vi khuẩn. Ông sớm xác định loại nấm mốc đó là penicillium notatum, tương tự như loại được tìm thấy trên bánh mì. Continue reading “28/09/1928: Alexander Fleming tìm ra Penicillin”

26/09/1888: Ngày sinh T.S. Eliot

Nguồn: T.S. Eliot is born, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1888, nhà thơ T.S. Eliot đã chào đời tại St. Louis, Missouri. Eliot xuất thân từ một dòng họ danh giá, một trong các tổ tiên của ông đã đến Boston vào năm 1670 trong khi một người khác chính là nhà sáng lập Đại học Washington ở St. Louis. Cha của Eliot là một doanh nhân, còn mẹ của ông thì luôn tích cực tham gia vào các tổ chức từ thiện địa phương.

Eliot có một bằng cử nhân tại Harvard, sau đó chuyển đến học tại trường Sorbonne, rồi trở lại Harvard để học tiếng Phạn (Sanskrit), và cuối cùng đến học tại Oxford. Sau khi gặp gỡ nhà thơ và người bạn tri kỷ Ezra Pound, Eliot chuyển đến sinh sống tại Anh. Năm 1915, ông kết hôn với Vivian Haigh-Wood, nhưng cuộc hôn nhân giữa họ không hạnh phúc, một phần do tinh thần của bà không ổn định. Bà qua đời trong một viện tâm thần vào năm 1947. Continue reading “26/09/1888: Ngày sinh T.S. Eliot”

25/09/1894: Tổng thống Cleveland ân xá cho các tín hữu Mặc Môn

Nguồn: Grover Cleveland pardons bigamists, adulterers, polygamists and unlawful cohabitants, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1894, Tổng thống Grover Cleveland đã ban hành một tuyên bố tổng thống nhằm ân xá cho nhóm tín đồ thuộc Giáo hội các Thánh hữu Ngày sau của Chúa Giêsu Kitô (còn được gọi là Giáo hội Mặc Môn), những người đã kết hôn theo chế độ đa thê hoặc chung sống theo những cách mà chính phủ Mỹ coi là bất hợp pháp. Ở thời điểm đó, và cho đến tận ngày nay, các cuộc hôn nhân giữa một nam và nhiều nữ; một nữ và nhiều nam; hoặc nhiều nam và nhiều nữ đều là bất hợp pháp trên đất Mỹ. Continue reading “25/09/1894: Tổng thống Cleveland ân xá cho các tín hữu Mặc Môn”

23/09/1846: Phát hiện Hải Vương Tinh

Nguồn: Planet Neptune is discovered, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1846, từ Đài quan sát Berlin, nhà thiên văn học người Đức Johann Gottfried Galle đã phát hiện ra Hải Vương Tinh (Neptune).

Sự tồn tại của Hải Vương Tinh, hành tinh thứ tám tính từ Mặt Trời, được giả định bởi nhà thiên văn học người Pháp Urbain-Jean-Joseph Le Verrier, người đã tính toán vị trí gần đúng của hành tinh này bằng cách nghiên cứu những nhiễu loạn do trọng lực gây ra trong chuyển động của Thiên Vương Tinh. Continue reading “23/09/1846: Phát hiện Hải Vương Tinh”

21/09/1780: Tướng Mỹ Benedict Arnold phạm tội phản quốc

Nguồn: Benedict Arnold commits treason, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1780, trong Cách mạng Mỹ, Tướng Mỹ Benedict Arnold đã gặp Thiếu tá Anh John Andre để bàn về việc giao West Point cho người Anh, đổi lại lời hứa về một khoản tiền thưởng lớn và một vị trí cấp cao trong quân đội Anh. Âm mưu đã bị phanh phui, và Arnold từ một cựu anh hùng của Mỹ trở thành kẻ có tên gọi đồng nghĩa với từ “kẻ phản bội.”

Arnold sinh ra trong một gia đình danh giá ở Norwich, Connecticut, vào ngày 14/01/1741. Ông theo học nghề bào chế thuốc, nhưng sau lại gia nhập lực lượng dân quân trong Chiến tranh Pháp – Người Mỹ bản địa (1754-1763). Sau đó, ông trở thành một thương nhân thành công và gia nhập Quân đội Lục địa khi Chiến tranh Cách mạng nổ ra giữa Vương quốc Anh và 13 thuộc địa của Mỹ vào năm 1775. Khi cuộc chiến kết thúc vào năm 1783, các thuộc địa đã giành được độc lập từ Anh và thành lập một quốc gia mới, Hợp chúng quốc Hoa Kỳ. Continue reading “21/09/1780: Tướng Mỹ Benedict Arnold phạm tội phản quốc”

19/09/1955: Tổng thống Juan Domingo Perón bị lật đổ ở Argentina

Nguồn: Perón deposed in Argentina, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1955, sau một thập niên nắm quyền, Tổng thống Argentina Juan Domingo Perón bị đã lật đổ trong một cuộc đảo chính quân sự. Vốn là một chính khách dân túy lên nắm quyền vào năm 1946 nhờ sự hậu thuẫn của các tầng lớp lao động, Perón ngày càng trở nên độc tài khi nền kinh tế Argentina suy yếu vào đầu những năm 1950. Trợ thủ chính trị lớn nhất của ông chính là người vợ cực kỳ lôi cuốn, Eva “Evita” Perón, nhưng bà đã qua đời vào năm 1952, báo hiệu sự sụp đổ của liên minh quốc gia đã từng ủng hộ ông. Vì đã chống lại nhà thờ, sinh viên và nhiều nhóm khác, Perón bị quân đội buộc phải lưu vong vào tháng 09/1955. Ông đến định cư ở Tây Ban Nha, nơi ông trở thành thủ lĩnh lưu vong của nhóm “Peronists” (Những người theo chủ nghĩa Perón) – một phe phái nhiều ảnh hưởng, gồm những người Argentina vẫn trung thành với ông và hệ thống của ông. Continue reading “19/09/1955: Tổng thống Juan Domingo Perón bị lật đổ ở Argentina”

18/09/1987: Hàng trăm người bị nhiễm độc phóng xạ ở Brazil

Nguồn: Hundreds are accidentally poisoned in Brazil, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1987, Cesium-137 vô tình được lấy ra từ một máy điều trị ung thư bị loại bỏ ở Brazil. Hàng trăm người cuối cùng đã bị đầu độc bởi bức xạ từ chất này, qua đó cho thấy rằng ngay cả một lượng phóng xạ tương đối nhỏ cũng có thể gây nguy hiểm.

Năm 1985, Viện Xạ trị Goiania (Goiania Institute of Radiotherapy) chuyển trụ sở đến một địa điểm mới và để lại một chiếc máy trị liệu từ xa bằng Cesium-137 đã lỗi thời trong tòa nhà bỏ hoang của họ. Viện đã không thông báo đầy đủ cho các nhà chức trách về sự tồn tại của thiết bị này, và cỗ máy đã yên vị trong tòa nhà ở trung tâm thành phố Goiania, cách Sao Paulo 600 dặm, suốt hơn một năm trước khi hai người đàn ông đến trộm nó đi. Continue reading “18/09/1987: Hàng trăm người bị nhiễm độc phóng xạ ở Brazil”

16/09/2013: Tay súng giết 12 người trong vụ thảm sát tại Navy Yard

Nguồn: Gunman kills 12 in D.C. Navy Yard massacre, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2013, một người đàn ông 34 tuổi đã bất ngờ nổi cơn thịnh nộ tại Navy Yard, Washington, D.C., giết chết 12 người và làm bị thương một số người khác chỉ trong vòng một tiếng đồng hồ trước khi anh ta bị cảnh sát bắn chết. Các nhà điều tra sau đó kết luận rằng kẻ xả súng, Aaron Alexis, một nhân viên kỹ thuật máy tính làm việc cho một công ty công nghệ thông tin tư nhân, đã hành động một mình.

Khoảng 8 giờ sáng, Alexis sử dụng thẻ an ninh của mình để vào Tòa nhà 197 tại Navy Yard, một xưởng đóng tàu cũ được xây từ đầu những năm 1800, sau trở thành nhà máy sản xuất vũ khí, và bấy giờ đang được sử dụng làm trung tâm hành chính cho Hải quân. Đến 8 giờ 16 phút, Alexis, trên tay cầm khẩu súng ngắn Remington 870 đã cưa nòng, mặc áo sơ mi ngắn tay và quần dài, đã bắn gục nạn nhân đầu tiên của mình. Continue reading “16/09/2013: Tay súng giết 12 người trong vụ thảm sát tại Navy Yard”

14/09/1944: Mỹ phát động Chiến dịch Stalemate trong Thế chiến II

Nguồn: Americans launch Operation Stalemate—at extraordinary cost, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1944, Sư đoàn Thủy quân Lục chiến số 1 của Mỹ đã đổ bộ lên Đảo Peleliu, một đảo thuộc Quần đảo Palau ở Thái Bình Dương, trong một phần của một chiến dịch lớn hơn nhằm hỗ trợ cho Tướng Douglas MacArthur, người đang chuẩn bị đổ quân vào Philippines. Cái giá mà người Mỹ phải trả cho trận đánh này là một trong những cái giá đắt nhất trong lịch sử.

Palau, một phần của Quần đảo Caroline, là một trong những quần đảo bị lấy khỏi tay Đức và trao cho Nhật, theo một điều khoản của Hiệp ước Versailles vào cuối Thế chiến I. Quân đội Mỹ vốn dĩ không quen thuộc với quần đảo này. Đô đốc William Halsey đã phản đối triển khai Chiến dịch Stalemate, trong đó gồm cả việc đưa quân Mỹ đánh vào Morotai ở Đông Ấn Hà Lan – bởi ông tin rằng MacArthur sẽ chỉ gặp phải kháng cự tối thiểu ở Philippines, nghĩa là chiến dịch này là không cần thiết, đặc biệt là khi tính đến những rủi ro có thể xảy ra. Continue reading “14/09/1944: Mỹ phát động Chiến dịch Stalemate trong Thế chiến II”

13/09/1971: Thảm sát tại nhà tù Attica, New York

Nguồn: Massacre at Attica Prison, History.com

Biên dịch: Lê Hồng Loan

Vào ngày này năm 1971, vụ bạo loạn kéo dài bốn ngày tại Nhà tù Attica với an ninh tối đa gần Buffalo, New York, đã kết thúc khi hàng trăm sĩ quan cảnh sát tiểu bang xông vào khu phức hợp này trong một trận xả súng. Ba mươi chín người đã thiệt mạng trong vụ tấn công thảm khốc, bao gồm 29 tù nhân cùng với 10 lính canh và nhân viên nhà tù bị bắt làm con tin kể từ khi vụ bạo loạn nổ ra.

Vào ngày 09 tháng 09, các tù nhân đã nổi loạn và giành quyền kiểm soát nhà tù tiểu bang vốn trong tình trạng quá tải này. Một bảo vệ nhà tù đã bị đánh đến tử vong. Cuối ngày hôm đó, cảnh sát tiểu bang đã giành lại được phần lớn nhà tù, nhưng 1.281 tù nhân đã chiếm một sân tập thể dục, nơi họ giam giữ 39 lính canh và nhân viên làm con tin trong bốn ngày. Sau khi các cuộc đàm phán đi vào ngõ cụt, Thống đốc New York Nelson A. Rockefeller đã ra lệnh cho cảnh sát tiểu bang giành lại quyền kiểm soát nhà tù bằng vũ lực. Continue reading “13/09/1971: Thảm sát tại nhà tù Attica, New York”

12/09/1974: Bạo lực tại Boston sau sự kiện phân biệt chủng tộc

Nguồn: Violence erupts in Boston over desegregation busing, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1974, ngày khai giảng năm học mới, tại Boston, Massachusetts, các hành động phản đối “xe buýt” trường học – vốn là một biện pháp tuân theo lệnh của tòa án – đã trở thành bạo lực nghiêm trọng. Xe buýt chở trẻ em người Mỹ gốc Phi đã bị ném trứng, gạch và chai lọ, trong khi cảnh sát có vũ trang phải cố gắng kiểm soát những người biểu tình da trắng giận dữ đang bao vây trường học. Continue reading “12/09/1974: Bạo lực tại Boston sau sự kiện phân biệt chủng tộc”

11/09/1973: Tổng thống Chile Salvador Allende thiệt mạng trong đảo chính

Nguồn: Chilean president Salvador Allende dies in coup, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1973, lực lượng vũ trang của Chile đã tiến hành một cuộc đảo chính chống lại chính phủ của Tổng thống Salvador Allende, nhà lãnh đạo Marxist dân cử đầu tiên ở Mỹ Latinh. Allende cùng những người ủng hộ mình đã rút về La Moneda – dinh thự tổng thống được xây dựng như pháo đài ở Santiago – khi đó đang bị xe tăng và bộ binh bao vây, đồng thời bị máy bay phản lực của không quân ném bom. Dù sống sót sau vụ không kích, Allende đã tự sát khi quân đội xông vào cung điện đang bốc cháy. Người ta nói rằng tổng thống đã sử dụng khẩu súng trường tự động mà lãnh đạo Cuba, Fidel Castro, tặng cho ông. Continue reading “11/09/1973: Tổng thống Chile Salvador Allende thiệt mạng trong đảo chính”