16/12/1998: Tổng thống Clinton ra lệnh không kích Iraq

Nguồn: President Clinton orders air attack on Iraq, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1998, Tổng thống Bill Clinton tuyên bố ông đã ra lệnh không kích Iraq vì nước này từ chối hợp tác với các thanh sát viên vũ khí của Liên Hiệp Quốc. Quyết định của Clinton không nhận được sự ủng hộ của các thành viên chủ chốt trong Quốc hội Mỹ, những người cáo buộc Clinton sử dụng các cuộc không kích để hướng sự chú ý khỏi các thủ tục luận tội đang diễn ra chống lại ông. Chỉ một ngày trước đó, Hạ viện đã đưa ra một báo cáo cáo buộc Clinton phạm “các tội nặng nhẹ” (high crimes and misdemeanors) liên quan đến vụ bê bối Monica Lewinsky, trong đó Clinton đã có quan hệ tình dục bất chính với nữ thực tập sinh của Phòng Bầu dục, rồi sau đó nói dối về việc này. Continue reading “16/12/1998: Tổng thống Clinton ra lệnh không kích Iraq”

Đại Việt dưới thời vua Lê Thánh Tông (P10)

Tác giả: Hồ Bạch Thảo

Xem thêm: Các bài khác trong chuỗi bài “Lịch sử Việt Nam thời tự chủ”

Ngày 25 tháng Giêng năm Hồng Đức thứ 17 [1/3/1486, tức Minh Thành Hóa năm thứ 22], định việc dựng mốc giới hạn ruộng đất công tư. Quan phủ huyện chiếu theo bốn mặt giới hạn ruộng đất trong sổ, đối chiếu với ruộng đất được ban cấp, tập hợp những người già cả và xã thôn trưởng cùng nhau chỉ dẫn về thực tế ruộng đất, dựng mốc giới để làm phép vững chắc lâu dài.

Ngày 24 tháng 4 [27/5/1486] ra sắc chỉ rằng ruộng công cứ 6 năm cho kiểm tra đo đạc lại, để quân cấp như trước. Continue reading “Đại Việt dưới thời vua Lê Thánh Tông (P10)”

Thế giới hôm nay: 15/12/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Trong một động thái bất ngờ, EU đã đồng ý mở đàm phán quy chế thành viên cho Ukraine. Thủ tướng Hungary Viktor Orban vốn đe dọa phủ quyết nhưng được cho là đã rời khỏi phòng họp khi nó được đưa ra bỏ phiếu bởi 27 người đứng đầu chính phủ. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky ca ngợi quyết định này là một “chiến thắng cho Ukraine.” EU cũng đồng ý mở đàm phán gia nhập cho Moldova và cấp tư cách ứng cử viên cho Gruzia.

Ngân hàng AnhNgân hàng Trung ương châu Âu giữ nguyên lãi suất ở mức lần lượt là 5,25% và 4%. Cả hai ngân hàng đều không cho rằng lãi suất sẽ được cắt giảm trong tương lai gần. Trước đó, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ cũng giữ nguyên lãi suất cơ bản ở mức 5,25-5,5%, song phát đi tín hiệu sẽ nới lỏng chính sách tiền tệ vào năm tới. Continue reading “Thế giới hôm nay: 15/12/2023”

Phát biểu của CT Tập Cận Bình tại cuộc gặp nhân sĩ hữu nghị và thanh niên Việt – Trung

Biên dịch: Nguyễn Hải Hoành

Kính thưa Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và bà Ngô Thị Mẫn,

Thưa các đồng chí và các bạn thanh niên hai nước Trung Quốc, Việt Nam,

Xin gửi mọi người lời chào buổi chiều tốt lành!

Rất vui được gặp các bạn. Sau sáu năm, tôi lại đến thăm đất nước Việt Nam tươi đẹp, thấy các bạn tràn trề nhiệt tình tôi vô cùng vui mừng. Hôm nay ở đây có không ít bạn cũ từng nhiều năm dốc sức phấn đấu vì tình hữu nghị Trung Quốc-Việt Nam, cũng có rất nhiều bạn trẻ mới. Thay mặt Đảng và Chính phủ Trung Quốc, tôi xin gửi tới các bạn lời thăm hỏi thân thiết! Continue reading “Phát biểu của CT Tập Cận Bình tại cuộc gặp nhân sĩ hữu nghị và thanh niên Việt – Trung”

Có thực sự tồn tại cái gọi là ‘Phương Nam toàn cầu’?

Nguồn: C. Raja Mohan, “Is There Such Thing as a Global South?,” Foreign Policy, 09/12/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Cách phân loại này khơi gợi nhiều cảm xúc, nhưng về cơ bản, nó là một cách phân loại sai.

Chúng ta cần nói về “Phương Nam toàn cầu” (global south). Nhưng không phải về hơn 120 quốc gia thường được xếp vào danh sách này, mà về chính ý tưởng phương Nam toàn cầu – và cách mà nó đã thống trị diễn ngôn quốc tế trong những năm gần đây. Trước tiên, cần đặt một câu hỏi cơ bản: Có tồn tại cái gọi là phương Nam toàn cầu hay không? Continue reading “Có thực sự tồn tại cái gọi là ‘Phương Nam toàn cầu’?”

14/12/1863: Tổng thống Lincoln ân xá cho em gái của vợ

Nguồn: President Lincoln pardons his sister-in-law, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1863, Tổng thống Abraham Lincoln tuyên bố ân xá cho Emilie Todd Helm, em gái cùng cha khác mẹ của vợ ông, Mary Lincoln, đồng thời là góa phụ của một vị tướng Hợp bang miền Nam. Lệnh ân xá cho Helm là một trong những lệnh ân xá đầu tiên theo Tuyên ngôn Ân xá và Tái thiết của Lincoln, được ông công bố chưa đầy một tuần trước đó. Bản tuyên ngôn là kế hoạch của tổng thống nhằm tái hòa nhập miền Nam. Một phần của kế hoạch cho phép các cựu quân nhân miền Nam được ân xá nếu họ chịu tuyên thệ trung thành với nước Mỹ. Lựa chọn này được để ngỏ cho tất cả mọi người, ngoại trừ các quan chức cao nhất của phe Hợp bang. Continue reading “14/12/1863: Tổng thống Lincoln ân xá cho em gái của vợ”

Thế giới hôm nay: 14/12/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Ngoại trưởng Israel cho biết cuộc chiến ở Gaza sẽ tiếp tục “dù có hay không sự hỗ trợ của quốc tế,” bất chấp việc quân đội Israel đang trải qua ngày nhiều thương vong nhất kể từ tháng 10. Trước đó, Đại hội đồng Liên Hợp Quốc đã thông qua nghị quyết yêu cầu ngừng bắn nhân đạo ngay lập tức ở Gaza. Hơn 150 quốc gia thành viên đã bỏ phiếu tán thành nghị quyết không mang tính ràng buộc; mười nước, bao gồm Mỹ, bỏ phiếu chống.

Cục Dự trữ Liên bang Mỹ giữ nguyên lãi suất chuẩn, thừa nhận lạm phát “đã giảm trong năm qua nhưng vẫn ở mức cao.” Lần cuối cùng Fed tăng lãi suất là vào tháng 7, lên quãng 5,25 đến 5,5% – cao nhất trong 22 năm. Fed cho rằng sẽ có ba lần giảm lãi suất vào năm tới. Continue reading “Thế giới hôm nay: 14/12/2023”

Javier Milei và tương lai khó đoán của Argentina

Tác giả: Phạm Vũ Thiều Quang

Từ một nhà kinh tế học cấp tiến thành nhân vật chính trong lễ nhậm chức Tổng thống tại Cung Quốc hội Argentina hôm 10/12/2023, sự trỗi dậy nhanh chóng của Javier Milei mở ra một kỷ nguyên mới của  nền chính trị Argentina. Khi ông tuyên bố tham gia chính trường vào năm 2020 với cam kết cải cách toàn bộ hệ thống chính trị, ít ai có thể dự đoán rằng ba năm sau, nhà kinh tế với mái tóc bù xù và cựu bình luận viên truyền hình này có thể trở thành Tổng thống. Continue reading “Javier Milei và tương lai khó đoán của Argentina”

Thế giới hôm nay: 13/12/2023


Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Joe Biden nói toàn cầu đang ngày càng giảm ủng hộ cho “hành vi ném bom bừa bãi” của Israel ở Gaza và thủ tướng Israel Binyamin Netanyahu “không muốn có giải pháp hai nhà nước.” Trong một diễn biến khác, ông Netanyahu thừa nhận Israel và Mỹ không đồng ý về cách quản trị Gaza sau chiến tranh. Trước đó Israel đã tấn công các mục tiêu ở Khan Younis và Rafah, hai thành phố ở miền nam Gaza. Theo Liên Hợp Quốc, chỉ có 11 bệnh viện hoạt động ít nhất một phần trong toàn khu vực, giảm so với 36 bệnh viện trước ngày 7 tháng 10. Khoảng 85% dân số Gaza — 1,9 triệu người — đã phải di dời trong khi một nửa dân số đang chết đói.

Trong một chiến thắng quan trọng cho Rishi Sunak, thủ tướng Anh, Hạ viện đã thông qua dự luật An toàn Rwanda bất chấp phiếu trắng của một số nghị sĩ trong đảng Bảo thủ. Các phán quyết trước đó ở toà án đều ngăn chặn nỗ lực của ông Sunak nhằm trục xuất người xin tị nạn đến Anh trên những chiếc thuyền nhỏ tới Rwanda vì cho rằng nước này không an toàn. Dự luật của ông Sunak, đi ngược lại phán quyết của toà, bị nhiều người trong Đảng Bảo thủ cầm quyền chỉ trích. Nó sẽ đối mặt nhiều cuộc bỏ phiếu hơn nữa vào năm 2024. Continue reading “Thế giới hôm nay: 13/12/2023”

Thời báo Hoàn Cầu bình luận về chuyến thăm VN của Chủ tịch Tập Cận Bình

Nguồn: Thời báo Hoàn cầu | Biên dịch: Nguyễn Hải Hoành

Nhận lời mời của Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng và Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam Võ Văn Thưởng, Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc, Chủ tịch nước Tập Cận Bình có chuyến thăm cấp nhà nước tới Việt Nam từ ngày 12 đến 13/12. Đây là chuyến thăm cấp nhà nước lần thứ hai tới Việt Nam của Tổng Bí thư Tập Cận Bình sau 6 năm. Cộng đồng xã hội hai nước tràn đầy hy vọng chuyến đi này sẽ thúc đẩy quan hệ Trung Quốc – Việt Nam lên một “vị trí mới” và đạt “tầm cao mới”. Continue reading “Thời báo Hoàn Cầu bình luận về chuyến thăm VN của Chủ tịch Tập Cận Bình”

12/12/1989: Bà trùm bất động sản Leona Helmsley bị kết án tù

Nguồn: Real estate mogul Leona Helmsley sentenced to prison, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1989, Leona Helmsley, được báo chí đặt biệt danh là “Bà hoàng bủn xỉn” (Queen of Mean), đã nhận bản án 4 năm tù, 750 giờ phục vụ cộng đồng, và khoản tiền phạt gian lận thuế 7,1 triệu USD ở New York. Helmsley đã bị nhiều người căm ghét vì từng châm biếm rằng “chỉ những kẻ thấp cổ bé miệng mới phải đóng thuế.”

Chồng của Leona, Harry, là một trong những ông trùm bất động sản giàu có nhất thế giới, nắm giữ khối tài sản ước tính từ 5 tỷ đến 10 tỷ USD. Hai vợ chồng sống trong một căn penthouse sang trọng nhìn ra Công viên Trung tâm và còn sở hữu một dinh thự hoành tráng khác ở Greenwich, Connecticut. Leona, người điều hành Khách sạn Helmsley trên Đại lộ Madison, bị nhân viên của mình ghét cay ghét đắng. Continue reading “12/12/1989: Bà trùm bất động sản Leona Helmsley bị kết án tù”

Thế giới hôm nay: 12/12/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Lực lượng Phòng vệ Israel đã tiếp cận phần phía đông của Khan Younis, một thành phố miền nam Dải Gaza. Họ đã kêu gọi hàng trăm nghìn người trong thành phố di dời tới al-Mawasi, một thị trấn nhỏ ven biển. Trước đó Hamas cho biết Israel sẽ không thể được trao “tù nhân còn sống” trừ khi đồng ý “trao đổi và đàm phán.” Nhưng thủ tướng Qatar cho rằng cơ hội tiến tới lệnh ngừng bắn mới đang ngày càng nhỏ đi. Theo bộ y tế của Hamas, hơn 18.000 người ở Gaza đã thiệt mạng kể từ ngày 7 tháng 10.

Cơ quan khí hậu của Liên Hợp Quốc đã công bố một dự thảo thỏa thuận nêu ra cách mà các nước “có thể” hạn chế tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch cho tới năm 2050. Tuy vậy, cơ quan này không đề cập đến việc “loại bỏ dần” việc sử dụng tất cả các loại nhiên liệu hóa thạch, khiến những người tham dự COP28 tức giận. Bộ ngoại giao Mỹ cho biết ngôn ngữ phải được “tăng cường đáng kể;” trong khi đại diện EU cho biết các phần của tài liệu này “hoàn toàn không thể chấp nhận được.” Continue reading “Thế giới hôm nay: 12/12/2023”

Thực trạng Hong Kong là câu chuyện cảnh báo cho tương lai Đài Loan

Nguồn: Neal E. Robbins, “Hong Kong’s Choiceless Elections: A Cautionary Tale for Taiwan,” The Diplomat, 4/12/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Hồi kết của nền văn hóa chính trị từng một thời sôi động của Hong Kong đã gióng lên hồi chuông cảnh báo cho Đài Loan.

Bạn tôi chỉ vào một con phố đông đúc ở Hong Kong. “Mọi chuyện không còn như trước nữa,” anh nói về khung cảnh bên ngoài lối ra North Point của hệ thống vận tải công cộng. “Trước đây, khi chúng tôi tổ chức bầu cử, anh sẽ thấy rất nhiều biểu ngữ” của các đảng chính trị cạnh tranh nhau. Giờ đây, chỉ có bốn lá cờ nói về các cuộc bầu cử địa phương được treo trên lan can dọc phố King’s Road. Một nhân viên mặc áo khoác đỏ của đảng thân Trung Quốc cố gắng trao cho người qua đường những tờ rơi giới thiệu các ứng viên đã được chính thức tuyển chọn, nhưng ít ai chịu nhận. Continue reading “Thực trạng Hong Kong là câu chuyện cảnh báo cho tương lai Đài Loan”

Thế giới hôm nay: 11/12/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Quân đội Israel (IDF) đã tiến tới trung tâm Khan Younis, một thành phố ở phía nam Dải Gaza, sau khi vượt qua kháng cự quyết liệt của Hamas. IDF cũng cho biết đã làm ngập các đường hầm của Hamas bên dưới thành phố. Hôm thứ Bảy, Liên Hợp Quốc nói một nửa dân số Gaza đang chết đói và 9/10 người dân ở lãnh thổ này không thể ăn uống hàng ngày.

Tân tổng thống theo chủ nghĩa tự do của Argentina, Javier Milei, đã nhậm chức và cảnh báo sẽ có một “cú sốc” khi ông tái cơ cấu lại nền kinh tế. Lạm phát năm ở Argentina đang ở mức trên 140%. Một trong những điều đầu tiên ông Milei sẽ phải làm là cắt giảm chi tiêu, vốn đã tăng vọt từ 22% GDP năm 2003 lên 38% hiện nay. Continue reading “Thế giới hôm nay: 11/12/2023”

Chính sách kinh tế của Trung Quốc đang bế tắc như thế nào?

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Xi-Biden summit leaves China’s economic policies up in air,” Nikkei Asia, 07/12/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Hội nghị trung ương ba nhiều khả năng sẽ bị hoãn đến năm 2024, và vấn đề Evergrande cũng chưa được giải quyết.

Chưa đầy hai tuần sau khi trở về từ Mỹ, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã đến Thượng Hải vào cuối tháng 11, lần đầu tiên sau một thời gian dài.

Trong một động thái hiếm hoi, lịch trình chuyến thị sát từ ngày 28/11 của Tập đã được cơ quan chức năng tiết lộ trước và được lan truyền rộng rãi trên cả nước. Continue reading “Chính sách kinh tế của Trung Quốc đang bế tắc như thế nào?”

10/12/1974: Bê bối tình dục của Wilbur D. Mills

Nguồn: Sex scandal leads to political fallout for Arkansas congressman, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1974, Hạ nghị sĩ Wilbur D. Mills, một đảng viên Đảng Dân chủ từ Arkansas, đã từ chức chủ tịch Ủy ban Trù khoản (Committee on Ways and Means) của Hạ viện sau vụ bê bối tình dục bị công khai đầu tiên trên chính trường Mỹ.

Ngày 7/10/1974, lúc 2 giờ sáng, Mills đã bị cảnh sát công viên chặn lại khi đang lái xe vào ban đêm nhưng lại tắt đèn. Hạ nghị sĩ 65 tuổi, một chính trị gia có ảnh hưởng và một người đàn ông đã có gia đình, được nhìn thấy rõ ràng trong tình trạng say xỉn với khuôn mặt trầy xước, còn người đi cùng ông, Annabell Battistella, 38 tuổi, thì bị bầm tím ở mắt. Battistella sau đó còn nhảy xuống Hồ chứa nước Tidal gần Đài tưởng niệm Jefferson và đã bị cảnh sát kéo ra ngoài. Sau đó, cô được xác định là một vũ nữ thoát y nổi tiếng với biệt danh “Fanne Foxe” và “Argentine Firecracker.” Continue reading “10/12/1974: Bê bối tình dục của Wilbur D. Mills”

09/12/1987: Phong trào Intifada bắt đầu ở Dải Gaza

Nguồn: Intifada begins on Gaza Strip, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1987, tại Dải Gaza do Israel chiếm đóng, người Palestine đã phát động đợt bạo loạn đầu tiên trong phong trào intifada, hay “nổi dậy” trong tiếng Ả Rập, một ngày sau khi một chiếc xe tải Israel đâm vào một toa xe chở công nhân Palestine ở quận tị nạn Jabalya của Gaza, khiến 4 người thiệt mạng và 10 người khác bị thương. Người Palestine ở Gaza coi vụ việc là một hành động trả đũa có chủ ý sau khi một người Do Thái bị sát hại ở Gaza vài ngày trước đó. Người Palestine đã xuống đường biểu tình, đốt nhiều lốp xe, và ném đá cùng bom xăng vào cảnh sát và quân đội Israel. Tại Jabalya, một chiếc xe tuần tra của quân đội Israel đã bắn vào những kẻ tấn công người Palestine, khiến một thiếu niên 17 tuổi thiệt mạng và 16 người khác bị thương. Ngày hôm sau, lính dù Israel được cử đến Gaza để dập tắt bạo lực, nhưng bạo loạn đã lan sang Bờ Tây do Israel chiếm đóng. Continue reading “09/12/1987: Phong trào Intifada bắt đầu ở Dải Gaza”

Cuộc chiến của Israel tại các trường đại học Mỹ

Tác giả: Phạm Vũ Thiều Quang

Trong nhiều năm qua, khả năng theo đuổi kiến thức mở và quyền tự do bày tỏ các quan điểm đa dạng của sinh viên đã trở thành một đặc điểm nổi bật của các trường đại học tại Mỹ. Tuy nhiên, một xu hướng đáng lo ngại đang xuất hiện tại các trường đại học danh giá nhất ở đây, có nguy cơ đe doạ các giá trị cốt lõi của quyền tự do học thuật và tự do ngôn luận tại các trường như Harvard, Columbia, hay MIT. Khi xung đột Israel-Hamas đang tiếp diễn, sinh viên khắp nước Mỹ đã có rất nhiều hoạt động ủng hộ Palestine và phản đối chiến dịch quân sự của Israel. Nhưng những sinh viên tham gia vào các tổ chức và các cuộc biểu tình ủng hộ Palestine liên tục bị đe doạ bởi các nhóm Do Thái và chính trường đại học của họ qua nhiều cách khác nhau, nhằm dập tắt sự ủng hộ Palestine trong khuôn viên các trường Đại học. Continue reading “Cuộc chiến của Israel tại các trường đại học Mỹ”

Thế giới hôm nay: 08/12/2023

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Israel và Hamas đã giao tranh ác liệt tại Jabalia, một trại tị nạn ở phía bắc Gaza. Chính quyền địa phương do Hamas điều hành cho biết có khoảng 100.000 người trong trại này. Hôm thứ Tư, tổng thư ký Liên Hợp Quốc António Guterres đã viện dẫn một điều khoản trong Hiến chương Liên hợp quốc – không được sử dụng từ năm 1989 – để cảnh báo Hội đồng Bảo an về “nguy cơ sụp đổ nghiêm trọng hệ thống nhân đạo” ở Gaza. Ông cũng nhắc lại lời kêu gọi ngừng bắn nhân đạo. UAE, một thành viên của Hội đồng, cho biết đã đệ trình dự thảo nghị quyết để bỏ phiếu về lệnh ngừng bắn. Trước đây Mỹ đã bác bỏ những động thái tương tự.

Mỹ tuyên bố sẽ thực hiện các chuyến bay quân sự chung với Guyana trong bối cảnh căng thẳng giữa quốc gia Nam Mỹ này và nước láng giềng Venezuela leo thang. Hôm thứ Ba, tổng thống Venezuela Nicolás Maduro đã yêu cầu các công ty nhà nước của nước này bắt đầu khai thác dầu, khí đốt và các mỏ ở Essequibo. Trước đó vào Chủ nhật, Venezuela đã tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý mà ông Maduro cho rằng ủng hộ nỗ lực thúc đẩy tuyên bố chủ quyền của ông ở Guyana. Continue reading “Thế giới hôm nay: 08/12/2023”

07/12/1862: Trận Prairie Grove, Arkansas

Nguồn: Battle of Prairie Grove, Arkansas, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1862, quân Liên minh miền Bắc đã bảo toàn vùng tây bắc Arkansas và tây nam Missouri khi một lực lượng do Tướng James G. Blunt chỉ huy đã cầm chân lực lượng Hợp bang miền Nam dưới sự chỉ huy của Tướng Thomas Hindman trong Trận Prairie Grove, Arkansas. Continue reading “07/12/1862: Trận Prairie Grove, Arkansas”