Tag: Lê Thị Hồng Loan

11/05/1858: Minnesota gia nhập Liên bang Hoa Kỳ

Nguồn: Minnesota enters the Union, History.com

Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp

Vào ngày này năm 1858, Minnesota gia nhập Liên bang Hoa Kỳ, trở thành bang thứ 32 của liên bang này.

Được biết đến với tên gọi “Xứ Vạn Hồ”, Minnesota là điểm cuối phía bắc của tuyến giao thông sông Mississippi và là điểm cực tây của tuyến đường thủy nội địa chạy xuyên qua Ngũ Đại Hồ và tuyến đường biển St. Lawrence để đổ ra Đại Tây Dương. Ojibwe và Dakota nằm trong số những tộc người bản địa đầu tiên sinh sống tại vùng đất này, và quá trình định cư của người da trắng tại khu vực bắt đầu vào năm 1820 với việc thành lập Fort Snelling. Năm 1849, Minnesota trở thành lãnh thổ của Hoa Kỳ. Continue reading “11/05/1858: Minnesota gia nhập Liên bang Hoa Kỳ”

Tại sao Bosnia và Herzegovina chưa sụp đổ?

Nguồn: “Why hasn’t Bosnia and Herzegovina collapsed?”, The Economist, 01/11/2017

Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp

Từ Tây Ban Nha đến Ukraine, từ Scotland đến miền bắc Italy, các vấn đề khu vực đe doạ đến sự toàn vẹn của các quốc gia châu Âu. Những kỳ vọng tương tự vẫn tồn tại liên quan đến Bosnia. Kể từ khi chiến tranh Bosnia chấm dứt vào năm 1995, các chính trị gia, nhà báo và các nhà phân tích đã cảnh báo về sự sụp đổ từ bên trong sắp xảy ra tại đất nước này. Nhiều năm sau khi kết thúc nhiệm kỳ của mình với tư cách Đại diện cao cấp của EU về Bosnia, Paddy Ashdown đã nói về nỗi lo ngại của mình rằng đất nước này đang tiến tới sự chia tách. Nhưng điều đó đã không xảy ra. Ngay cả khi tương lai của các nước châu Âu khác bị nghi ngờ, Bosnia vẫn chậm rãi tiến lên. Tại sao quốc gia này lại không sụp đổ? Continue reading “Tại sao Bosnia và Herzegovina chưa sụp đổ?”

09/05/1950: Cha đẻ Khoa luận giáo xuất bản cuốn Dianetics

Nguồn: L. Ron Hubbard publishes Dianetics, History.com

Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp

Vào ngày này vào năm 1950, Lafayette Ronald Hubbard (1911-1986) xuất bản cuốn Dianetics: Khoa học Sức khỏe Tâm thần Hiện đại. Với cuốn sách này, Hubbard đã giới thiệu một nhánh của tâm lý học được gọi là Dianetics, mà sau đó nhanh chóng thu hút được sự hưởng ứng sâu rộng, và theo thời gian, đã biến thành một hệ thống niềm tin với hàng triệu tín đồ: Scientology (hay Khoa luận giáo). Continue reading “09/05/1950: Cha đẻ Khoa luận giáo xuất bản cuốn Dianetics”

07/05/1960: Brezhnev trở thành Chủ tịch Liên Xô

Nguồn: Brezhnev becomes president of the USSR, History.com

Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp

Vào ngày này năm 1960, Leonid Brezhnev, một trong những người thân tín nhất của vị lãnh đạo Liên Xô Nikita Khrushchev, đã được chọn làm Chủ tịch Đoàn Chủ tịch Xô viết Tối cao – tức nguyên thủ quốc gia của Liên Xô. Đây là một bước quan trọng trong sự gia tăng quyền lực của Brezhnev, kết thúc bằng việc sau đó ông bước lên nắm quyền kiểm soát Liên Xô vào năm 1964.

Brezhnev đã từng là một cấp phó thân tín của Khrushchev kể từ những năm 1940. Khi Khrushchev dần thăng tiến qua các cấp bậc, vị cấp phó thân tín này của ông cũng thăng tiến theo. Continue reading “07/05/1960: Brezhnev trở thành Chủ tịch Liên Xô”

04/05/1980: Tito qua đời

Nguồn: Tito dies, History.com

Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp

Vào ngày này năm 1980, Josip Broz Tito, lãnh đạo cộng sản của Nam Tư từ năm 1945, đã qua đời ở tuổi 88 tại Belgrade. Trong suốt 35 năm lãnh đạo của mình, Tito đã dẫn dắt Nam Tư theo một đường lối kết hợp giữa việc tuân thủ giáo điều chủ nghĩa Mác-xít với một mối quan hệ độc lập và thường mang tính mâu thuẫn với Liên Xô.

Sinh ra trong một gia đình nông dân, Tito đã tiếp nhận chủ nghĩa cộng sản khi còn là một thanh niên. Ông trở nên nổi tiếng tại Nam Tư bắt đầu từ Thế chiến II khi lãnh đạo các nhóm kháng chiến chống lại lực lượng chiếm đóng của Đức Quốc xã và tay sai người Nam Tư của họ. Continue reading “04/05/1980: Tito qua đời”

Tại sao Nhật khơi dậy hoài niệm về Minh Trị Duy Tân?

Nguồn: “After 150 years, why does the Meiji restoration matter”, The Economist, 05/02/2018

Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp

Vào tháng 1 năm 1868, một số samurai trẻ tuổi và những thương gia ủng hộ họ đã lật đổ chế độ Mạc Phủ Tokugawa của Nhật Bản cùng với bảy thế kỷ chế độ phong kiến. Cái gọi là Minh Trị Duy Tân đã mở đường cho quá trình công nghiệp hóa và hiện đại hóa nhanh chóng mà ngay cả những cải cách gần đây của Trung Quốc cũng không thể sánh bằng. Phong trào này đã đưa Nhật Bản bước vào hàng ngũ các cường quốc lớn trên thế giới. Chính phủ của ông Shinzo Abe đang long trọng tổ chức lễ kỷ niệm sự kiện này. Đối với ngài thủ tướng, câu chuyện tự hào về Minh Trị Duy Tân là một bài học về cách mà mọi người nên đón nhận sự hiện đại và thay đổi, trong khi vẫn tôn trọng truyền thống. Tuy nhiên, nhiều người Nhật không cảm thấy thoải mái với cách diễn giải này. Continue reading “Tại sao Nhật khơi dậy hoài niệm về Minh Trị Duy Tân?”

02/05/1863: Quân đội miền Bắc thua trận Chancellorsville

Nguồn: Confederates deliver blow to Union at Chancellorsville, History.com

Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp

Vào  ngày này năm 1863, Tướng Thomas “Stonewall” Jackson của quân đội Hợp bang miền Nam đã chỉ huy một chiến thắng mang tính hủy diệt đối với Binh đoàn Potomac (miền Bắc) trong trận Chancellorsville, Virginia. Là một trong những diễn biến bất ngờ nhất của cuộc chiến, một Binh đoàn Bắc Virginia bị áp đảo về quân số đã khiến Binh đoàn Potomac, dưới sự chỉ huy của Tướng Joseph Hooker, trở về Washington, D.C., trong thất bại. Continue reading “02/05/1863: Quân đội miền Bắc thua trận Chancellorsville”

30/04/1948: Tổ chức các quốc gia châu Mỹ ra đời

Nguồn: Organization of American States established, History.com

Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp

Vào ngày này năm 1948, Hoa Kỳ và 20 quốc gia Mỹ Latinh đã ký điều lệ thành lập Tổ chức các quốc gia châu Mỹ (Organization of American States – OAS). Tổ chức mới này được thiết kế để thúc đẩy quan hệ chính trị giữa các quốc gia thành viên và, ít nhất là đối với Hoa Kỳ, phục vụ như một thành lũy ngăn chặn sự xâm nhập của chủ nghĩa cộng sản ở Tây bán cầu.

OAS được thành lập chỉ một năm sau khi Hiệp ước Rio được ký kết. Hiệp ước Rio thiết lập một liên minh quân sự phòng thủ chung giữa Hoa Kỳ và các quốc gia Mỹ Latinh. Tuy nhiên, các nước cộng hòa Mỹ Latinh muốn thứ gì đó quan trọng hơn là chỉ một liên minh quân sự. Để đáp ứng nhu cầu của Mỹ Latinh về một hội nghị thượng đỉnh nhằm thảo luận về các mối quan hệ kinh tế và chính trị với Hoa Kỳ, phái đoàn Hoa Kỳ đã bay tới dự một Hội nghị liên Mỹ tại Bogota, Colombia vào tháng 4 năm 1948. Continue reading “30/04/1948: Tổ chức các quốc gia châu Mỹ ra đời”

27/04/1521: Magellan bị giết ở Philippines

Nguồn: Magellan killed in the Philippines, History.com

Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp

Vào ngày này năm 1521, sau khi đã đi qua ba phần tư quãng đường vòng quanh thế giới, nhà hàng hải người Bồ Đào Nha Ferdinand Magellan đã bị giết trong một cuộc giao tranh với bộ lạc trên Đảo Mactan ở Philippines. Đầu tháng đó, tàu của ông đã thả neo tại đảo Cebu của Philippines, và Magellan đã gặp gỡ người tù trưởng địa phương, một người sau khi chuyển sang Kitô giáo đã thuyết phục người châu Âu trợ giúp ông trong việc chinh phục một bộ tộc đối thủ trên đảo Mactan lân cận. Trong trận chiến tiếp theo, Magellan bị trúng một mũi tên tẩm độc và bị bỏ mặc đến chết khi các đồng đội của ông rút lui. Continue reading “27/04/1521: Magellan bị giết ở Philippines”

25/04/1964: Johnson thông báo bổ nhiệm Westmoreland

Nguồn: Johnson announces appointment of Westmoreland, History.com

Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp

Vào ngày này năm 1964, tổng thống Lyndon B. Johnson thông báo rằng Tướng William Westmoreland sẽ thay thế Tướng Paul Harkins làm Tư lệnh Bộ chỉ huy Viện trợ Quân sự Hoa Kỳ tại Việt Nam (U.S. Military Assistance Command Vietnam, MACV), quyết định có hiệu lực kể từ ngày 20/06. Nhiệm vụ này sẽ đặt Westmoreland vào vị trí phụ trách tất cả các lực lượng quân sự Hoa Kỳ tại Việt Nam. Continue reading “25/04/1964: Johnson thông báo bổ nhiệm Westmoreland”

23/04/1564: William Shakespeare ra đời

Nguồn: William Shakespeare born, History.com

Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp

Vào ngày này năm 1564, nhà soạn kịch và nhà thơ vĩ đại người Anh William Shakespeare được cho là đã được sinh ra tại Stratford-on-Avon. Không thể xác định chính xác ngày ông được sinh ra, nhưng hồ sơ nhà thờ cho thấy ông đã chịu phép rửa tội vào ngày 26/04, và ba ngày là khoảng thời gian cần thiết phải chờ đợi trước khi rửa tội cho một đứa trẻ sơ sinh. Tuy nhiên, ngày mất của Shakespeare được biết đến một cách chắc chắn: đó là ngày 23/04/1616. Ông hưởng dương 52 tuổi và đã về hưu ở Stratford ba năm trước đó. Continue reading “23/04/1564: William Shakespeare ra đời”

20/04/1861: Tướng Lee xin rút khỏi Quân đội Hoa Kỳ

Nguồn: Lee resigns from U.S. Army, History.com

Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp

Vào ngày này năm 1861, Đại tá Robert E. Lee đã rút lui khỏi Quân đội Hoa Kỳ hai ngày sau khi ông được đề nghị làm chỉ huy quân đội Liên bang miền Bắc và ba ngày sau khi tiểu bang quê nhà của ông, Virginia, ly khai khỏi Liên bang này.

Lee phản đối việc ly khai, nhưng ông là một người con trung thành của Virginia. Đơn xin từ chức chính thức của ông chỉ có một câu, nhưng ông đã viết một bức thư dài hơn để giải thích cho người bạn và người từng dẫn dắt ông, tướng Winfield Scott, vào ngày hôm đó. Lee đã chiến đấu dưới quyền chỉ huy của Scott trong Chiến tranh Mexico (1846-48), và ông đã tiết lộ với vị cựu chỉ huy sự khó khăn trong quyết định của ông. Continue reading “20/04/1861: Tướng Lee xin rút khỏi Quân đội Hoa Kỳ”

Thuế giúp cân bằng lợi ích cá nhân và xã hội như thế nào?

Nguồn: “How taxes can align the interests of individuals and society”, The Economist, 21/09/2017

Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp

Thị trường được cho là tạo ra một trạng thái ma thuật, tại đó không ai có thể trở nên khấm khá hơn mà không làm cho người khác trở nên nghèo đi. Điều khó xử là các thị trường thường thất bại. Lý do là những người trực tiếp tham gia vào một giao dịch không phải là những người duy nhất bị ảnh hưởng bởi giao dịch đó. Ví dụ, một chuyến xe vào trung tâm thành phố sẽ tạo ra sự tắc nghẽn cho mọi người; một công ty đổ chất thải vào một con sông sẽ đầu độc nguồn nước uống ở phía hạ lưu; khí thải carbon làm nóng hành tinh chung của tất cả chúng ta. Các nhà kinh tế học có một thuật ngữ đặc biệt cho những phí tổn không mong muốn này: đó là “ngoại ứng” (externalities). Các mức giá thị trường không bị kiểm soát thường chưa tính tới các phí tổn xã hội như vậy. Continue reading “Thuế giúp cân bằng lợi ích cá nhân và xã hội như thế nào?”

18/04/1969: Nixon nói triển vọng hòa bình ở Việt Nam đang cải thiện

Nguồn: Nixon says prospects for peace in Vietnam are better, History.com

Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp

Vào ngày này năm 1969, trong một cuộc họp báo, Tổng thống Nixon nói rằng ông cảm thấy triển vọng hòa bình ở Việt Nam đã “cải thiện đáng kể” từ khi ông nhậm chức. Ông viện dẫn sự bình ổn chính trị lớn hơn của chính quyền Sài Gòn và sự cải thiện lực lượng vũ trang của Nam Việt Nam làm bằng chứng.

Với những nhận xét này, Nixon đã cố gắng chuẩn bị sẵn bối cảnh cho một thông báo quan trọng mà ông sẽ đưa ra tại một cuộc gặp tại Midway vào tháng Sáu. Trong khi trao đổi với Tổng thống Nam Việt Nam Nguyễn Văn Thiệu, Nixon tuyên bố rằng Hoa Kỳ sẽ theo đuổi một chiến lược ba gọng kìm để chấm dứt chiến tranh. Các nỗ lực sẽ được tăng cường nhằm nâng cao năng lực chiến đấu của các lực lượng vũ trang Nam Việt Nam, giúp họ có thể gánh vác trách nhiệm trong cuộc chiến chống lại Bắc Việt – một chiến lược được Nixon gọi là “Việt Nam hóa chiến tranh”. Continue reading “18/04/1969: Nixon nói triển vọng hòa bình ở Việt Nam đang cải thiện”

16/04/1917: Lenin trở về Nga lãnh đạo cách mạng

Nguồn: Lenin returns, History.com

Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp

Vào ngày này năm 1917, Vladimir Lenin, lãnh đạo đảng Bolshevik cách mạng, đã quay trở lại Petrograd sau một thập niên lưu vong để đảm nhận vai trò dẫn dắt Cách mạng Nga. Một tháng trước đó, Sa hoàng Nicholas II đã bị buộc phải thoái vị khi các binh lính Nga tham gia cuộc nổi dậy của công nhân tại Petrograd, thủ đô của Nga lúc đó.

Sinh ra vào năm 1870 với tên gọi Vladimir Ilich Ulyanov, Lenin đã được dẫn dắt tới cuộc cách mạng sau khi anh trai ông bị hành quyết năm 1887 vì âm mưu ám sát Sa hoàng Alexander III. Ông học luật và bắt đầu hành nghề tại Petrograd (nay là St. Petersburg), nơi ông kết giao với các nhóm Marxist cách mạng. Năm 1895, ông giúp tổ chức các nhóm Marxist ở thủ đô thành “Liên hiệp đấu tranh giải phóng giai cấp công nhân”, một nỗ lực nhằm thu hút giai cấp công nhân đi theo sự nghiệp Marxist. Vào tháng 12 năm 1895, Lenin và các lãnh đạo khác của Liên hiệp bị bắt. Lenin bị bỏ tù trong một năm và sau đó bị lưu đày ở Siberia với thời hạn ba năm. Continue reading “16/04/1917: Lenin trở về Nga lãnh đạo cách mạng”

13/04/1918: Đức chiếm đóng Helsinki, Phần Lan

Nguồn: Germans capture Helsinki, Finland, History.com

Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp

Vào ngày này năm 1918, nằm trong kế hoạch ủng hộ Phần Lan và chính phủ dân chủ đại nghị mới thành lập của họ, quân đội Đức đã giành quyền kiểm soát Helsingfors (Helsinki) từ phe Hồng vệ, một đội quân bao gồm những người Phần Lan ủng hộ phe Bolshevik Nga.

Phần Lan, vốn nằm dưới sự kiểm soát của Nga từ năm 1809, đã nắm lấy cơ hội trong cuộc Cách mạng Nga vào năm 1917 (bao gồm cả việc thoái vị của Sa hoàng Nicholas II vào tháng 3 và cuộc đảo chính giành chính quyền của Vladimir Lenin và những người Bolshevik vào tháng 11) để tuyên bố độc lập vào tháng 12 năm đó. Continue reading “13/04/1918: Đức chiếm đóng Helsinki, Phần Lan”

OECD là gì?

Nguồn: “What is the OECD?”, The Economist, 06/07/2017

Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp

Nhiều bài báo trích dẫn các báo cáo hoặc số liệu thống kê từ Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (Organization for Economic Cooperation and Development, hay OECD). Thông thường chúng được kèm theo mô tả, “câu lạc bộ các nước giàu” (các nước này không hẳn thích được gọi như vậy). Vậy câu lạc bộ này là gì, và nó thực sự làm những gì? Continue reading “OECD là gì?”

11/04/1972: B-52 tấn công cứ điểm quân đội Bắc Việt

Nguồn: B-52s strike North Vietnamese positions, History.com

Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp

Vào ngày này năm 1972, các đợt ném bom của máy bay B-52 nhắm vào các lực lượng cộng sản đang tấn công vào các cứ điểm của quân đội Nam Việt Nam tại khu vực Tây Nguyên gần Kontum đã loại bỏ bất kỳ mối đe dọa trực tiếp nào tới thành phố này. Các cuộc không kích nhắm vào Bắc Việt vẫn tiếp tục, nhưng bị cản trở bởi thời tiết xấu. Cũng trong ngày này, Lầu năm góc đã yêu cầu đưa thêm hai phi đội B-52 đến Thái Lan. Continue reading “11/04/1972: B-52 tấn công cứ điểm quân đội Bắc Việt”

09/04/1865: Tướng Robert E. Lee đầu hàng

Nguồn: Robert E. Lee surrenders, History.com

Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp

Vào ngày này năm 1865, tại Appomattox, Virginia, Tướng Robert E. Lee của phe Hợp bang miền Nam đã giao nộp 28.000 quân của mình cho Tướng Ulysses S. Grant của Liên bang miền Bắc, từ đó cơ bản chấm dứt cuộc Nội chiến Hoa Kỳ. Buộc phải rời bỏ thủ phủ Richmond của Hợp bang miền Nam, không thể hội quân với lực lượng Hợp bang còn sót lại ở North Carolina, và bị quấy nhiễu liên tục bởi kỵ binh của phe Liên bang miền Bắc, Lee không còn lựa chọn nào khác. Continue reading “09/04/1865: Tướng Robert E. Lee đầu hàng”

Sự khác biệt giữa quốc tịch và tư cách công dân?

 

Nguồn: “What is the difference between nationality and citizenship”, The Economist, 10/7/2017

Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp

Hai khái niệm liên quan chặt chẽ nhưng không hoàn toàn giống nhau

Vào tháng 10 năm ngoái, khi tương lai chính trị của Theresa May vẫn còn tươi sáng, thủ tướng Anh đã chỉ trích các đối thủ của mình rằng: “Nếu bạn tin rằng bạn là một công dân toàn cầu, thì bạn chẳng là công dân của một quốc gia nào. Bạn không hiểu ‘tư cách công dân’ nghĩa là gì.” Nói cho công bằng, khái niệm tư cách công dân (citizenship) rất phức tạp, đặc biệt khi so sánh với một khái niệm phức tạp không kém là quốc tịch (nationality). Vậy sự khác biệt giữa hai khái niệm này là gì? Continue reading “Sự khác biệt giữa quốc tịch và tư cách công dân?”